د کابل-اسلام آباد اړیکې او د ډیورنډ اوږده پوله

بلال کریمي؛ د "اسلامي امارت" ویاند مرستیال په پکتیا ولایت کې له پاکستاني پوځیانو سره سرحدي نښته تایید کړه او ویې ویل، چې دغه نښته د سه شنبې په ورځ وروسته له هغه رامنځ ته شوه، چې پاکستاني ځواکونو د پکتیا پر پوله د یوې سرحدي پوستې د جوړولو پلان درلود، خو دوی د افغان سرحدي ځواکونو له خنډ سره مخ شول.
 
کریمي ټینګار وکړ چې د اصولو پر بنسټ باید د ډیورنډ په سیمه کې پوځي پوسته جوړه نه شي.
 
د پاکستان د امنیتي ځواکونو اړوند یوې خبري سایټ ویلي دي چې د افغانستان په پوله کې دننه له «ترهګرو» سره د ډزو په تبادله کې درې پاکستاني پوځیان وژل شوي دي.
 
د پاکستان د پوځ په وینا برید کوونکو ته هم ډېر تلفات اوښتي دي.
 
په اعلاميه کې ويل شوي چې "پاکستان د ترهګرو له خوا د افغانستان له خاورې د دغه هېواد پر ضد د فعاليتونو لپاره کار اخيستل په کلکه غندي او تمه لري چې طالبان به په راتلونکي کې د دغه ډول فعاليتونو اجازه ور نه کړي."
 
بلاول بوټو زرداري؛ د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر هم دغه برید غندلی او له طالبانو یې غوښتي چې په افغانستان کې دننه د پاکستان پر ضد د «ترهګرو» عملیاتو مخه ونیسي.
 
دا خونړۍ شخړه او په دې اړه د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت غبرګون ښایي د دواړو هېوادونو ترمنځ د نوي کړکېچ بنسټ وي؛ دوه ګاونډ هېوادونه چې د پاکستان له خپلواکۍ وروسته هېڅکله له کړکېچ، جنجال او دښمنۍ پرته دوستانه اړيکې نه لري.
 
خو دا تمه نه کېده چې د «اسلامي امارت» تر واکمنۍ وروسته به هم دغه کړکېچونه دوام ولري او حتی شدت ومومي.
 
خو ارزونې ښيي چې د طالبانو تر واکمنۍ وروسته، چې واک ته له رسېدو مخکې یې له پاکستان سره نږدې، پېچلې او متقابلې اړیکې درلودې، د دواړو هېوادونو ترمنځ د ناندریو، نښتو او لانجو کچه په نه پوهېدو کې زیاته شوې ده. دا د ټولو هغو وړاندوینو او توقعاتو خلاف دی چې پخوا د طالبانو او پاکستان د اړیکو په اړه موجود وو.
 
د چارو شنونکي وايي، ډیورنډ هغه کرغېړن کرښه ده، چې د دواړو هېوادونو تر منځ اړیکې دومره ښې او دوستانه کېدو ته نه پرېږدي، چې هېڅکله د دواړو غاړو تر منځ تاوتریخوالی او شخړې نه وي.
 
په دې وروستیو کې د دې مسلې پر سر مرګونې سرحدي شخړه رامنځ ته شوې ده. ظاهراً د پاکستان پوځ د هوکړې خلاف، په اختلافي نقطه کې د یوې نوې پوستې د جوړولو اراده درلوده او طالبانو یې مخه ونیوله.
 
له دې څخه څرګندیږي چې حتی «اسلامي امارت» هم نه دی توانیدلی چې د کابل او اسلام آباد د اړیکو د ترینګلتیا د بهرنۍ تګلارې، ملي امنیت او د هیواد د ځمکنۍ بشپړتیا په برخه کې تر ټولو سترې ستونزې حل کړي. دا د ډیورنډ په نوم د لوړ دیوال شتون دی چي یوه ستونزه چې دواړه لوري نه د حل توان لري او نه یې د دایمي حل کولو اراده لري.
 
دا په داسې حال کې ده چې افغانستان او پاکستان دواړو په تېرو څو لسیزو کې د یو بل پر ضد د دښمنۍ د پراختیا لپاره ډېرې پیسې ورکړې، چې تر ټولو کمه یې بې ثباتي، کړکېچ، ناامني، د ترهګرو ډلو رامنځته کېدل او د بې ثباتۍ نشتوالی دی. د فرصتونو او ظرفیتونو څخه ګټه پورته کول د دواړو ګاونډیو هیوادونو پراخه پراختیا د اقتصادي ودې او پراختیا او ترانزیت لپاره وه.
 
په همدې حال کې تمه کېده چې په افغانستان کې د «اسلامي امارت» تر واکمنۍ وروسته به د ډیورنډ مسئله د تل لپاره حل شي، خو طالب مشرانو واک ته د رسېدو په لومړیو ورځو کې اعلان وکړ چې د ډیورنډ په اړه پرېکړه د حکومت له واکه بهر ده او د افغانستان خلک باید په دې برخه کې پرېکړه وکړي. یو معقول، حقیقي دریځ، مګر عمومي او مبهم او په اوسني وضعیت کې د پلي کولو لپاره اړین بنسټونه نلري.
 
په هر حال هغه څه چې اوس روان دي هغه دا دي چې د کابل او اسلام اباد اړیکې لا هم د ډیورنډ د لوړ دیوال له امله ترینګلې او کړکېچنې دي او وروستۍ سرحدي شخړه هغه لږ لګښت دی چې دواړه هېوادونه یې پر غاړه اخلي.
 
نو د کابل او اسلام آباد دواړو لپاره یوازینۍ معقوله لاره دا ده چې ژر تر ژره دې قانوني او تاریخي مسئلې ته د پای ټکی کیږدي او د پخواني برتانوي استعمار ناوړه میراث لیرې کړي. د انګلستان د ملکې مړینه ممکن د سویلي آسیا په ناکراره سیمه کې د ترټولو ناوړه استعماري میراث د لرې کولو لپاره اړین عذر چمتو کړي.