د حکومت ډیر مخالفین د هیواد جنوبی ولایت قندهار ناسته کی ویلی دی چی جاری وضعیت بحرانی دی او ټینګار وکړ چی اوسنۍ حکومت مشکلات له منځه وړلو توان نه لری.
انوارالحق احدی؛ د مالیه پخوانۍ وزیر او ددی ناستې جوړونکو کسانو څخه وویل چی هغوی ددی وضعیت څخه د وتلو لپاره سره یوځای سوی دی. د احدی په وینا، افغانستان اوسنۍ وضعیت بحرانی دی او حکومت اوسنۍ مشري د مشکلاتو له منځه وړلو توان نه لری.
ښاغلی احدی زیاته کړه چی اوسنۍ حکومت په بحران کی روان دی او هره ورځ حکومت مشران بحران رامنځته کوی.
رحمت الله نبیل؛ ملی امنیت مخکنۍ مشر، همایون همایون؛ نمایندګانو مجلس لمړۍ معاون او بشیر احمد ته ینج؛ د افغانستان ژغورلو ائتلاف څخه په نمایندګی هم حکومت په تفرقه اچونه او اقوامو او مذاهبو او سیاسی جریانونو ترمنځ نفاق منځته راوړنی باندی تورن کړ.
ګډون کوونکی دوه میاشتی حکومت ته چانس ورکړ ترڅو هغوی غوښتنو ته روشانه ځواب ورکړی، بیله هغه، هغوی نورو اقداماتو باندی لاس پوری کوی.
د کندهار ناسته د افغانستان مسایلو کارپوهانو په نظر، د ملی وحدت حکومت د شروع څخه راهیسی د سیاسی مخالفانو سازمان یافته لوی تجمع بلل کیږی. شاید د همدی امله وی چی حکومت حتی په شروع کی د جوړیدو څخه بیره درلوده او داسی اقدامات ترسره کړه چی د مخالفانو په نظر غیری قانونی او غیری اخلاقی او غیری انسانی وو. دا هغه تعابیر وو چی ښاغلی عطامحمد نور؛ د بلخ مقتدر والی، داسی وخت کی بیان کړل چی د ۹۰ دقیقو صبر نه وروسته د مزارشریف-قندهار خط هوایی ډګر کی، په نهایت کی ورته قندهار ته تللو لپاره اجازه ورنه کړل سو ترڅو قندهار ته سفر وکړی او حکومت مخالفانو لوی ناسته کی ګډون وکړی.
باتور دوستم؛ د جنرال دوستم مشر زوی او د ښاغلی نور نورو متحدانو څخه په هغه سفر کی هغه همراهی کړل.
یو ورځ مخکی ملی امنیت اداره هم یو پیغام خپور کړل چی په هغه کی هشدار ورکړل سوی وو چی مسلح تروریستان، قندهار ناسته کی ګډون کولو لپاره افغان سیاسیونو یو لیږدوونکی الوتکې ته چاودنه ورکولو لپاره برنامه ریزی کړی دی.
دا پیغام د حکومت سیاسی منتقدانو له لوری جدی ونه نیول سو؛ بلکه هغوی د حکومت څخه سخت نیوکو لپاره تشویق او تشجیع کړل.
حقیقت هر څه چی وو، د قندهار ناسته په نهایت کی، جوړ سو او خبری کوونکی هم، هر یو خپل سهم سره حکومت بی کفایته، بحران رامنځته کوونکی، بحران مدیریت، فساد، قوم ګرایی، قومی او مذهبی تفرقه څخه مخنیوی لپاره ناتوانه بللی او حکومت سیاسی فضا عمدی امنیتی کولو باندی تورن کړل.
د حکومت په وړاندی هم سخت او تند شعارونه مطرح سو؛ په شمال کی ناستو استمرار څخه شروع د اصلاحاتو رامنځته کولو لپاره، ټاکنو رامنځته کونه او قندهار ناسته کی ګډون کولو لپاره.
په دی منځ کی د قندهار جمعی ورځی ناسته، د هیواد جاری سیاسی بحران په بحبوبحه کی، یو ځل بیا ناظرانو توجه د کابل-قندهار دوه ګونیتوب ته واړاوه.
د هغوی په نظر، د قندهار ناسته، ګډون کوونکی نور اهداف درلود او یو بل مهم پیغام هم درلود او هغه کابل حکومت مخالفانو صف آرایی، په قندهار کی وو. داسی په نظر رسیږی چی ددی ناستی ځای، مکمل هدفمند او پوهیی سره ټاکل سوی وو. د ګډون جوړونکی، بیله شکه، د کابل او قندهار تاریخی تقابل دوګانګی د افغانستان سیاسی قدرت سنتی دوو مرکزونو په شکل عنایت درلود.
قندهار د افغانستان په تاریخ کی، هر وخت د قدرت اصلی کانون څخه وو. ډیر شاهان، سلاطین، رهبران او افغانستان ولسمشران یا خپله د قندهار څخه وو او یا هم یو ډول سره، د افغانستان قدرت او سیاست سنتی کانون پوری تعلق او اعتنا درلود. هغه کسان چی هیڅ عنایت هم قندهار ته نه درلود، هر وخت سیاسی اخبار او وضعیت څخه اندیښمند وو ددی لپاره چی مبادا قندهار له لوری کابل قدرت ته کوم ګواښ متوجه وی.
له بل لوری، قندهار ناسته، طیف بندی لحاظه، یو ډول طیفی او درانیانو قدرت نمایش بلل کیږی چی حامد کرزی او ځینی پشتون تباره اطرافیان یی ورپوری تعلق لری.
درانیان په سنتی توګه د غلزاییانو سره تقابل او رقابت کی وو چی اشرف غنی او ګلبدین حکمتیار هغه پوری نسبت لری. د تاریخ په ډیرو دورو کی، سیاسی قدرت د درانیانو په اختیار او انحصار کی وو؛ خو دا کار، هیڅ وخت قدرت نیونی لپاره غلزاییان رقابت څخه ناهیله کړی نه دی.
په دی سره، د صاحب نظرانو په باور، د کابل او قندهار دوه ګونیتوب او درانیانو او غلزایانو تقابل، هر څه جدی او پرنګتره سی، په همغه اندازه د افغانستان سیاسی پایداری او امنیت او ثبات لپاره خطرناک دی.
باید صبر وسی چی د الوتکو څخه مخنیوی او امنیتی هشدار لرونکی پیغام خپریدل، کابل به کوم تمهید او پیشګیری لپاره به ورته کوم اقدامات ترلاس لاندی ونیسی.
