د اسلامي امارت او د ایران د پوله ساتو ځواکونو تر منځ د وروستیو سرحدي نښتو او د ځینو کړکیچونو له رامنځ ته کیدو وروسته، حجت الاسلام والمسلمین حسیني مزاري یوه لیکنه خپره کړې او ویلي، چې د افغانستان او ایران باصلاحیته چارواکي باید په دې وپوهیږي، چې له سیمې بهر لاسونه په کار دي چې د دواړو هېوادونو اړیکې نه یوازې خرابې شي، بلکې د کړکېچ لامل شي او په نهایت کې د یوې خطرناکې جګړې لامل شي چې د دواړو هېوادونو په ګټه نه وي.
دخپریدو نیټه :يکشنبه ۷ جوزا ۱۴۰۲ ساعت ۱۴:۱۵
د مطلب کود : 270810
افغان غږ خبری آژانس - کابل: د تبیان مرکز مشر، د هلمند له سیند څخه د ایران د اسلامی جمهوریت د اوبو د حقوقو موضوع ته په اشارې سره، په یو لړ ټویټونو کې هغه د نړيوالو مسايلو په اړه د دريځونو تبادله د دولتونو دنده وګڼله او ويې ويل، ښې اړيکې او د همکارۍ شتون د ايران او افغانستان په ګټه دي او يوازې دښمنان د دواړو دولتونو ترمنځ د اړيکو په خرابولو خوښ دي.
حجت الاسلام و المسلمین حسیني مزاري د هلمند د جګړې په اړه د ایراني او افغان چارواکو تر منځ د پیغامونو له تبادلې او د دواړو لورو تر منځ د ترینګلتیا او سرحدي جګړو د رامنځته کېدو په اړه د دریځونو تبادله د دولتونو دنده وګڼله او ویې ویل: افغانستان او ایران د هلمند له سیند څخه د دغه هېواد د اوبو د حق په اړه د دواړو هېوادونو یو شمېر غیر مسئوله کړۍ هڅه کوي، چې په دا کار سره تاوتریخوالی رامنځ ته کړي، دا په دې مانا ده، چې دوی یا د بهرنیانو د ګټو د خوندي کولو په لټه کې دي.
دا په داسې حال کې ده چې د تبیان د مرکز د مشر په وینا ښې اړیکې او د دوه اړخیزو همکاریو شتون د ایران او افغانستان په ګټه دی او یوازې دښمنان د دواړو ترمنځ د اړیکو په خرابولو خوښ دي.
د سیاسي مسایلو دغه کارپوه ټینګار کړی چې د دواړو لورو چارواکي باید اجازه ورنکړي چې دښمن خوښ شي.
حسینې مزاري په یوه ټویټ کې ویلي، چې په ایران او افغانستان کې ځیني عناصر او جریانونه تر خپلو ډېر جدي دي یا د بهرنیانو په ګټو پسې ګرځي او یا د ځان کټي په لټه کې دي.
د تبیان د مرکز مشر په دوام کې وویل چې د افغانستان او ایران ګټې د خپل منځي تعامل په شتون او دوام سره ممکن دي.
حسینې مزاري د افغانستان او ایران تر منځ د ترینګلتیا او اوازو په وخت کې په ایران کې د میشتو کډوالو او هغو کسانو په وړاندې چې ایران ته د تګ او راتګ په حال کې دي، د فشارونو او ګواښونو رامنځ ته کول یوه له بده مرغه پیښه وبلله او ویې ویل: ایران هڅه کوي له کډوالو څخه د ګټې اخیستنې په توګه کار واخلي او د افغانستان پر وړاندې له فشار څخه کار اخلي او افغان لوري هڅه کوي چې د دغه هېواد پر اتباعو خپل شک زیات کړي او پر هغو کسانو فشار راوړي چې له څه مودې راهیسې په ایران کې دي او یا هم دغه هېواد ته تللي دي.
د تبیان د مرکز مشر دغه کړنلاره د دواړو لورو د مدیریت او ډیپلوماسۍ د کمزورتیا ښودنه وبلله او هیله یې څرګنده کړه چې د دواړو حکومتونو عقلمند او پرهیزګاره مشران به د دغه ډول تعرضي کړنلارو مخه ونیسي او د شخړو د هواري ته کوښښ وکړي.
له دې مخکې حجت الاسلام والمسلمین حسیني مزاري په یوه ټویټ کې ټینګار کړی و، چې د هلمند له سیند څخه د ایران د اوبو حقونه هغه څه نه دي، چې د ایران او افغانستان ترمنځ د سیاسي کړکېچ لامل شي او د حل اسانه لار یې د مسئلې د څیړلو لپاره د یوې ګډې کاري ډلې جوړول دي.
دغه راز د راپورونو له مخې پرون غرمه شاوخوا ۱۲ بجې د نیمروز ولایت د کنګ ولسوالۍ په «مکي» سیمه کې د اسلامي امارت د عسکرو او ایراني پوله ساتو عسکرو ترمنځ جګړه ترسره شوه.
د اسلامي امارت د کورنیو چارو وزارت ویاند عبدالنافع ټکور په یوه ټویټ کې ویلي: "نن په نیمروز ولایت کې د ایران سرحدي ځواکونو د افغانستان په خاوره ډزې وکړې چې له ځوابي غبرګون سره مخ شول."
د کورنیو چارو وزارت ویاند زیاته کړه، چې موضوع د دواړو لورو مشرانو ته رسول شوې او اوس وضعیت تر کنټرول لاندې دی. هغه ټینګار وکړ چې اسلامي امارت نه غواړي له خپلو ګاونډیانو سره جګړه وکړي.
خو د ايران د اسلامي جمهوريت د پوليسو لوى قوماندان وويل چې لومړى ډزې له افغانستان څخه پيل شوې دي.
د رسنیو د معلوماتو له مخې، د شخړو له پیل وروسته په افغانستان کې د ایران سفارت او د اسلامي امارت د دفاع وزارت ترمنځ مکتوبونه او تماسونه ټینګ شوي دي. د ده په خبره، د شخړې له پای ته رسېدو وروسته دواړه لوري د دغه کړکېچ د لامل په اړه څېړنې کوي.
پرونۍ شخړه په داسې حال کې رامنځ ته شوه چې د افغانستان لپاره د ایران د ولسمشر ځانګړي استازي او په کابل کې د دغه هېواد د سفارت مشر حسن کاظمي قمي پرون سهار د هلمند د اوبو د حق پر سر د دواړو هېوادونو ترمنځ د کړکېچ په لړ کې له امیر خان متقي سره وکتل.
په دې وروستیو کې ایراني چارواکو پر اسلامي امارت د دې هېواد د اوبو د حقونو د نه درناوي له امله نیوکې کوې. په همدې لړ کښې د ایران ولسمشر ایت الله رئیسی په دې وروستیو کښې د ایران چابهار سیمې ته د سفر په ترڅ کښې له هلمند څخه د دغه هیواد د اوبو د حقوقو په اړه وویل: د افغانستان واکمنانو ته خبرداری ورکوم چې د سیستان او بلوچستان د اوبو حق دې سمدستی ورکړی.
د ایران ولسمشر زیاته کړه: که زموږ کارپوهان د اوبو کمښت تایید کړي، موږ د ویلو لپاره هیڅ نه لرو، که نه نو موږ به اجازه ورنکړو چې د خپلو خلکو حقونه تر پښو لاندې شي او دا موضوع د وخت په تېرېدو موضوع نه ده. "
اسلامي امارت هم د آیت الله رئیسي د څرګندونو په غبرګون کې یوه اعلامیه خپره کړې او ویلي یې دي چې اسلامي امارت د هلمند د اوبو د ویش په اړه نیمه پیړۍ وړاندې شوي تړون ته ژمن دی، خو د وچکالۍ له امله کافي اوبه نشته.
ایراني چارواکي ټینګار کوي چې د اوبو د کمښت په اړه د اسلامي امارت ادعا باید د یوې ګډې تخنیکي کمیټې له خوا تایید شي.
په همدې اړه د ایران د اسلامي جمهوریت د بهرنیو چارو وزیر حسین امیر عبداللهیان د هلمند له سمندرګي څخه د ایران د اوبو د حق په اړه د اسلامي امارت د څرګندونو په غبرګون کې په یوه ټویټ کې لیکلي چې د اوبو کمښت تخنیکي او تخنیکي کار دی. هدفي لیدنه او نه هم د اسلامي امارت لخوا کومه سیاسي اعلامیه خپره شوې ده.
خو تر دې دمه د دواړو هېوادونو د چارواکو غبرګونونه محدود نه وو او په تېرو ورځو کې د هلمند د اوبو د حق پر سر د دواړو لورو بېلابېلو چارواکو څرګندونې کړې دي.
باید ووایم؛ افغانستان او ایران په ۱۳۵۱ کال کې د هلمند سیند د اوبو د شریکولو تړون لاسلیک کړ.
ایراني چارواکي وايي چې د دغه تړون له مخې باید په لومو کلونو کې هر کال ۸۲۰ میلیونه متر مکعب اوبه له افغانستان څخه ایران ته داخل شي، خو دوی ادعا کوي چې ایران دغه اندازه اوبه نه ترلاسه کوي.
حجت الاسلام و المسلمین حسیني مزاري د هلمند د جګړې په اړه د ایراني او افغان چارواکو تر منځ د پیغامونو له تبادلې او د دواړو لورو تر منځ د ترینګلتیا او سرحدي جګړو د رامنځته کېدو په اړه د دریځونو تبادله د دولتونو دنده وګڼله او ویې ویل: افغانستان او ایران د هلمند له سیند څخه د دغه هېواد د اوبو د حق په اړه د دواړو هېوادونو یو شمېر غیر مسئوله کړۍ هڅه کوي، چې په دا کار سره تاوتریخوالی رامنځ ته کړي، دا په دې مانا ده، چې دوی یا د بهرنیانو د ګټو د خوندي کولو په لټه کې دي.
دا په داسې حال کې ده چې د تبیان د مرکز د مشر په وینا ښې اړیکې او د دوه اړخیزو همکاریو شتون د ایران او افغانستان په ګټه دی او یوازې دښمنان د دواړو ترمنځ د اړیکو په خرابولو خوښ دي.
د سیاسي مسایلو دغه کارپوه ټینګار کړی چې د دواړو لورو چارواکي باید اجازه ورنکړي چې دښمن خوښ شي.
حسینې مزاري په یوه ټویټ کې ویلي، چې په ایران او افغانستان کې ځیني عناصر او جریانونه تر خپلو ډېر جدي دي یا د بهرنیانو په ګټو پسې ګرځي او یا د ځان کټي په لټه کې دي.
د تبیان د مرکز مشر په دوام کې وویل چې د افغانستان او ایران ګټې د خپل منځي تعامل په شتون او دوام سره ممکن دي.
حسینې مزاري د افغانستان او ایران تر منځ د ترینګلتیا او اوازو په وخت کې په ایران کې د میشتو کډوالو او هغو کسانو په وړاندې چې ایران ته د تګ او راتګ په حال کې دي، د فشارونو او ګواښونو رامنځ ته کول یوه له بده مرغه پیښه وبلله او ویې ویل: ایران هڅه کوي له کډوالو څخه د ګټې اخیستنې په توګه کار واخلي او د افغانستان پر وړاندې له فشار څخه کار اخلي او افغان لوري هڅه کوي چې د دغه هېواد پر اتباعو خپل شک زیات کړي او پر هغو کسانو فشار راوړي چې له څه مودې راهیسې په ایران کې دي او یا هم دغه هېواد ته تللي دي.
د تبیان د مرکز مشر دغه کړنلاره د دواړو لورو د مدیریت او ډیپلوماسۍ د کمزورتیا ښودنه وبلله او هیله یې څرګنده کړه چې د دواړو حکومتونو عقلمند او پرهیزګاره مشران به د دغه ډول تعرضي کړنلارو مخه ونیسي او د شخړو د هواري ته کوښښ وکړي.
له دې مخکې حجت الاسلام والمسلمین حسیني مزاري په یوه ټویټ کې ټینګار کړی و، چې د هلمند له سیند څخه د ایران د اوبو حقونه هغه څه نه دي، چې د ایران او افغانستان ترمنځ د سیاسي کړکېچ لامل شي او د حل اسانه لار یې د مسئلې د څیړلو لپاره د یوې ګډې کاري ډلې جوړول دي.
دغه راز د راپورونو له مخې پرون غرمه شاوخوا ۱۲ بجې د نیمروز ولایت د کنګ ولسوالۍ په «مکي» سیمه کې د اسلامي امارت د عسکرو او ایراني پوله ساتو عسکرو ترمنځ جګړه ترسره شوه.
د اسلامي امارت د کورنیو چارو وزارت ویاند عبدالنافع ټکور په یوه ټویټ کې ویلي: "نن په نیمروز ولایت کې د ایران سرحدي ځواکونو د افغانستان په خاوره ډزې وکړې چې له ځوابي غبرګون سره مخ شول."
د کورنیو چارو وزارت ویاند زیاته کړه، چې موضوع د دواړو لورو مشرانو ته رسول شوې او اوس وضعیت تر کنټرول لاندې دی. هغه ټینګار وکړ چې اسلامي امارت نه غواړي له خپلو ګاونډیانو سره جګړه وکړي.
خو د ايران د اسلامي جمهوريت د پوليسو لوى قوماندان وويل چې لومړى ډزې له افغانستان څخه پيل شوې دي.
د رسنیو د معلوماتو له مخې، د شخړو له پیل وروسته په افغانستان کې د ایران سفارت او د اسلامي امارت د دفاع وزارت ترمنځ مکتوبونه او تماسونه ټینګ شوي دي. د ده په خبره، د شخړې له پای ته رسېدو وروسته دواړه لوري د دغه کړکېچ د لامل په اړه څېړنې کوي.
پرونۍ شخړه په داسې حال کې رامنځ ته شوه چې د افغانستان لپاره د ایران د ولسمشر ځانګړي استازي او په کابل کې د دغه هېواد د سفارت مشر حسن کاظمي قمي پرون سهار د هلمند د اوبو د حق پر سر د دواړو هېوادونو ترمنځ د کړکېچ په لړ کې له امیر خان متقي سره وکتل.
په دې وروستیو کې ایراني چارواکو پر اسلامي امارت د دې هېواد د اوبو د حقونو د نه درناوي له امله نیوکې کوې. په همدې لړ کښې د ایران ولسمشر ایت الله رئیسی په دې وروستیو کښې د ایران چابهار سیمې ته د سفر په ترڅ کښې له هلمند څخه د دغه هیواد د اوبو د حقوقو په اړه وویل: د افغانستان واکمنانو ته خبرداری ورکوم چې د سیستان او بلوچستان د اوبو حق دې سمدستی ورکړی.
د ایران ولسمشر زیاته کړه: که زموږ کارپوهان د اوبو کمښت تایید کړي، موږ د ویلو لپاره هیڅ نه لرو، که نه نو موږ به اجازه ورنکړو چې د خپلو خلکو حقونه تر پښو لاندې شي او دا موضوع د وخت په تېرېدو موضوع نه ده. "
اسلامي امارت هم د آیت الله رئیسي د څرګندونو په غبرګون کې یوه اعلامیه خپره کړې او ویلي یې دي چې اسلامي امارت د هلمند د اوبو د ویش په اړه نیمه پیړۍ وړاندې شوي تړون ته ژمن دی، خو د وچکالۍ له امله کافي اوبه نشته.
ایراني چارواکي ټینګار کوي چې د اوبو د کمښت په اړه د اسلامي امارت ادعا باید د یوې ګډې تخنیکي کمیټې له خوا تایید شي.
په همدې اړه د ایران د اسلامي جمهوریت د بهرنیو چارو وزیر حسین امیر عبداللهیان د هلمند له سمندرګي څخه د ایران د اوبو د حق په اړه د اسلامي امارت د څرګندونو په غبرګون کې په یوه ټویټ کې لیکلي چې د اوبو کمښت تخنیکي او تخنیکي کار دی. هدفي لیدنه او نه هم د اسلامي امارت لخوا کومه سیاسي اعلامیه خپره شوې ده.
خو تر دې دمه د دواړو هېوادونو د چارواکو غبرګونونه محدود نه وو او په تېرو ورځو کې د هلمند د اوبو د حق پر سر د دواړو لورو بېلابېلو چارواکو څرګندونې کړې دي.
باید ووایم؛ افغانستان او ایران په ۱۳۵۱ کال کې د هلمند سیند د اوبو د شریکولو تړون لاسلیک کړ.
ایراني چارواکي وايي چې د دغه تړون له مخې باید په لومو کلونو کې هر کال ۸۲۰ میلیونه متر مکعب اوبه له افغانستان څخه ایران ته داخل شي، خو دوی ادعا کوي چې ایران دغه اندازه اوبه نه ترلاسه کوي.
avapress.net/vdcdfz0xzyt05j6.lb2y.html
ټګونه
ډیری لیدل شوي
