د احمد سعیدی په قلم
داسی په نظر رسیږی چی د داعش پرون ورځې ملاتړ کوونکی او نن ورځې دشمنان داعش د عراق او سوریه څخه ټولوی خو دا وژنو او تړنو هیولاوی افغانستان لوری ته خوله خلاصه کړی دی.
په ورځ کې په شکاره او پوټ توګه په سلهاوو ددی ډلې څخه سرتیری افغانستان ته لیږل کیږی او له بل اړخه نظامی او اقتصادی قدرتونه بالخصوص روسان او آمریکایان په اوکریان سوریه او عراق او نورو سیمو کې رقابت لری او شاخ په شاخ شوی دی. خو د هغه تاوتریخوالی په اړه چی داعش رامنځته کوی لږ خبری کوی.
بدبختانه داعش ډله لږ لږ افغانستان شمال ولایتونو کې ځینی ځمکې تر خپلی سلطی لاندی راوړی او نړیوال نظم چی روسیه او امریکا نفوذ لپاره، هم خراب کړی، په حاضر حال کې امریکا روسیه طالبانو ملاتړ او روسیه امریکا د داعش په ملاتړ په افغانستان کې تورنوی او هغه ناتوانی او ضعفونو ته په کتو سره چی په افغانستان کې حاکمیت کې شتون لری او ټول هیوادونه لکه امریکا، روسیه، پاکستان، هندوستان، ایران او سعودی تمایل لری ترڅو خودسری وکړی، او تروریزم سره صادقانه مبارزه ونه کړی.
داعش په ۲۰۱۵ کال کې اعلان کړ چی خپل خراسان ولایتونو تشکیل لپاره افغانستان او پاکستان ته ځواکونه استوی او د هغه وخت راهیسی بیلابیلی بریدونه د افغانستان په بیلابیلو سیمو کې ترسره کړی چی ډیر زیانونه یی اړولی.
متاسفانه افغانستان دولت مسؤولین په دی هیواد کې یا هم داعش حضور څخه دقیق اطلاعات نه لری یا هم خلګو په اختیار کې نه ورکوی حتی ځینی مسؤولین په افغانستان کې داعش ډلې حضور ردوی.
زما په نظر داعش په افغانستان کې د خاورمیانه داعش سره توپیر لری. په دی معنی چی هغوی بومی ډلو لکه طالبانو یا حقانی شبکه یا اسلامی ګوند څخه ناراضه وو او یا افغانستان زمامدارانو سیاستونو سره مخالفت درلود، خپل ډلو څخه بیل او خپل کالیو او بیرق ته بدلون ورکړی او داعش سره یوځای شوی دی او داسی اطلاعات هم لاسته راغلی دی چی تقریبآ د ۵۲ هیوادونو څخه بیلابیل وګړي داعش سره یوځای شوی دی.
په حاضر حال کې داعش ډله په لمړۍ قدم کې د افغانستان په شمال کې بالخصوص په جوزجان سرپل او فاریاب کې او وروسته په ننګرهار، کنړ، بدخشان، نورستان او نورو سیمو کې فعال شوی دی.
په حاضر حال کې د داعش وضعیت په افغانستان کې څنګه دی؟
زما په باور داعش د ۲۰۱۵ کال څخه په مرموز ډول په افغانستان کې حضور پیداکړی خو په ۲۰۱۶-۲۰۱۷-۲۰۱۸ کلونو کې په سوریه او عراق کې ددی ډلې ماتې وروسته دا ډلې ځواکونه په افغانستان کې فعال شوی دی.
زما په باور نور حقیقتونه هم شتون لری چی داعش ظرفیتونه لری. په حقیقت کې جنګ په افغانستان کې نیابتی جنګ دی او نورو هیوادونو ټول امنیتی او استخباراتی ډلې ددی ډلو څخه باالخصوص داعش او طالب له لاری خپل مقصدونه مخته بوځې.
په افغانستان کې داعش نفوذ او حضور عوامل څه دی؟
داعش په اوسنۍ حال کې په خاورمیانه کې ماته خوړلی د هغه ځایه د ځینو هیوادونو په مرسته خپل ځواکونه ایستلی او افغانستان ته راوړلی دی ځکه ځینی ددی ځواکونو څخه لکه ازبکان یا تاجیکان، یا هم اویغور قومیت پوری اړوند، حضور درلودلي دی. په دی منځ کې ختیځ ترکستان غورځنګ، حزب التحریر، ازبکستان اسلامی حرکتونه تاجیکی ډلې او چچن آزادی غوښتونکې ځواکونه او داعش سره په خاورمیانه کې جنګیدلی او اوس چی هغه سیمی له لاسه ورکړی دی، خپلو سیمو ته راګرځی. په دی شرایطو کې د هغوی نفوذ لپاره ښه ځای افغانستان دی ترڅو افغانستان څخه شمال لوری ته بالخصوص ازبکستان کې فرغانه دره ته ولاړ شی او وروسته روسیه یا چین امنیتی حوزه کې عملیات وکړی. دا ډلې ځواکونه چی ښه تجربه هم په خاورمیانه کې لاسته راوړی دی او حکمتیار او طالبانو او حقانی شبکه څخه بیل شویو ډلو سره یوځای شی نور عملیاتی قدرتونو څخه برخمن کیږی.
په افغانستان کې داعش راتلونکې پلان
په ظاهر کې داعش اصلی مقصد افغانستان دی خو زما په نظر دا سناریو ډیر حقیقت سره یوشان دی او زما په نظر داعش افغانستان خپل راتلونکې پایګاه په حیث په نظر کې نیولی دی ترڅو ددی لاری څخه خپل عملیاتونه په سیمې کې ترسره کړی او شاید د امریکا او چین او روسیه ترمنځ بین المللی رقابت رامنځته کړی او امریکا مرستو څخه ګټه واخلی. یعنی که د امریکا او روسیه او چین اړیکی خرابی شی، داعش دا ظرفیت لری چی امریکا سره یوځای شی او ووایی چی په خاورمیانه کې ستاسو سره په جنګ کی وو خو نور په جنګ کې نه یو او هڅه وکړی په یو توګه د غرب مرستو څخه ګټه واخلی. خو روسیه هم لاس پرلاس نه کښینی او هڅه به وکړی ترڅو طالبانو څخه په ګټه اخیستنې سره د امریکایی او غربی ځواکونو لپاره ډیر مشکلات په افغانستان کې رامنځته کړی او امریکا او روسیه رقابت له امله به افغانستان کې جنګ همداسی ادامه ولری.
