مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دولت جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگویی ویژه با خبرنگار آوا در تهران، با تأکید بر این‌که هیچ محدودیتی برای حضور و فعالیت سرمایه‌گذاران افغانستانی در ایران وجود ندارد، پیشنهاد کرد که از یک‌سو سرمایه‌گذاران افغانستانی بیایند به صورت گروهی و تحت شخصیت‌های حقوقی شرکت ثبت کنند و کار نمایند، از سوی دیگر، خودشان را از کارهایی کوچک و عمدتا کارگری رها نموده و هم‌چنین تنها در یک نقطه و شهرستان تجمع نکنند.
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا) از تهران، آقای علی اقبالی در این گفت‌وگو در مورد شرایط سرمایه‌گذاری و ثبت شرکت توسط شهروندان افغانستان خاطرنشان کرد: "بر اساس قانون ثبت شرکت‌ها، شما به سایت ثبت شرکت‌ها مراجعه کرده، خود را معرفی می‌کنید، حوزه کاری، مقدار سرمایه و شرح فعالیت خود را توضیح می‌دهید و شرکت‌تان ثبت می‌شود. بعد از ثبت شرکت، به ما(اداره کل اشتغال اتباع خارجی) مراجعه می‌کنید".
وی افزود که در شرایط کنونی تعداد شرکت‌های افغانستانی که در ایران کار می‌کنند، کم نیستند و آن‌ها مدافع این شرکت‌ها بوده‌اند.
مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار ایران تأکید کرد: "هیچ محدودیتی برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد. در حوزه سازمان سرمایه گذاری‌های خارجی و بر اساس ماده 35 قانون سرمایه‌گذاری‌ها، هر کسی پول آورده در ایران و سرمایه گذاری کرده، ما حمایت می‌کنیم و کمک هم کردیم. سرمایه‌گذاران خارجی در هیچ جای ایران محدودیت ندارند. هم محدودیت مکانی ندارند و سقف سرمایه وجود ندارد".
اما وی به تجاری که بخواهند قانونی و به عنوان یک شخصیت حقوقی کار کنند، توصیه می‌کند که همت کنند و خودشان را از قیدهایی که دارند، خارج نمایند. اقبالی در این مورد افزود: "من به دوستانی که در قم کار می‌کنند، گفتم که شما در قم در صنعت کفش محدودیت دارید، رقبا نمی‌گذارند، اذیت‌تان می‌کنند، شما بیا و به عنوان یک سرمایه‌گذار برو در همدان کفش تولید کن، در قزوین کار کن، در ساوه کار کن، من به شما اجازه می‌دهم، چرا چسبیدی به قم؟!"
آقای اقبالی تصریح کرد: "بعضی مواقع به یک دلایلی، بعضی از دوستان سرمایه‌گذار(افغانستانی) در یک نقطه ضعفی قرار گرفته‌اند، من می‌گویم این پیله و نقطه ضعف را از دور خودتان بکنید و خود را رها کنید! بیایید بروید و در شمال کار کنید که از این محدودیت بیرون بیایید، این فشار را از روی خودتان بردارید! دوستان سرمایه‌گذار افغانستانی باید کمی اراده کنند و در فضای کسب و کار وارد شوند".
وی گفت که بر اساس قانون، حدود 300 هزار دالر سقف اولیه سرمایه‌گذاری در ایران است و سرمایه‌گذاران افغانستانی می‌توانند به عنوان کارفرما فعالیت کنند و هم کارگر افغانی و هم ایرانی استخدام کنند.
مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار ایران در مورد سهولت‌هایی که برای سرمایه‌گذاران خارجی وجود دارد، گفت: "بیمه دارند، حساب بانکی دارند، جالب این‌جاست کسی که شرکت ثبت می‌کند و سرمایه‌گذار است، می تواند به نام شرکت خانه بخرد، ماشین بخرد. استملاک ما برای خرید خانه و ماشین به نام شخص بسته است، اما به نام شرکت می‌توانند خانه و ماشین بخرند".
وی در بخش دیگر سخنان خود و در پاسخ به سوالی در مورد مشکلات بازاریان و کسبه‌کاران افغانستانی به عنوان مثال در شهر مشهد گفت: "ما در مشهد معترضین صنفی داریم و به دلیل اعتراضات صنفی با محدودیت مواجه هستیم، خصوصا در بخش فروش پوشاک. در اینجا تنها بحث افغانستانی مطرح نیست، بلکه ما بازار روس‌ها را در مشهد داشتیم، اما جمع شد. طبعیتی است وقتی بازار نپذیرد، من باید از شهروند ایرانی حمایت کنم و نباید مقاومت نمایم".
آقای اقبالی در مورد این‌که آیا سرمایه‌گذار افغانستانی می‌تواند جواز کسب در بازار بگیرد، این مسأله را در محدوده صلاحیت‌های وزارت صنعت و معدن خواند، اما خاطرنشان کرد: "دوستان وزارت صنعت و معدن مسأله جواز کسب و کار را به اتباع خارجی تسری نداده و گفته‌اند که این مسأله مربوط به شهروندان ایران است".
بر اساس وی پیشنهاد کرد: "پیشنهاد من این است که سرمایه‌گذاران افغانستانی بیایند به صورت گروهی و تحت شخصیت‌های حقوقی شرکت ثبت کنند و کار کنند، خودشان را از کارهایی کوچک و عمدتا کارگری رها کنند. از سوی دیگر، تنها در یک شهرستان هم تجمع نکنند".
در زیر، بخش پنجم و پایانی گفت‌وگوی ویژه خبرگزاری صدای افغان(آوا) را با آقای علی اقبالی، مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دولت جمهوری اسلامی ایران را می‌خوانید:
سوال: در حوزه تأسیس شرکت‌ها، شما گفتید که شهروندان افغانستان می توانند به عنوان کارفرما شرکت تأسیس کنند؟
اقبالی: بر اساس قانون ثبت شرکت‌ها، شما به سایت ثبت شرکت‌ها مراجعه کرده، خود را معرفی می‌کنید، حوزه کاری، مقدار سرمایه و شرح فعالیت خود را توضیح می‌دهید و شرکت‌تان ثبت می‌شود. بعد از ثبت شرکت، به ما(اداره کل اشتغال اتباع خارجی) مراجعه می‌کنید و می‌گویید که شرکت ثبت کرده و به عنوان مثال می‌خواهید در حوزه صادرات کار کنید، مثلا صادرات نفت، خرما، دارو، ماشین(موتر)، و در بخش واردات به عنوان مثال از افغانستان مواد اولیه، سنگ، و ... می‌آورید. یا نه، می خواهید بین ایران و تاجیکستان، یا ایران و ارمنستان کار کنید. الان تعداد شرکت‌های افغانستانی که در ایران کار می‌کنند، کم نیستند. بروید از این شرکت‌ها بپرسید که آیا کوچک‌ترین بی‌احترامی به آن‌ها شده است؟ نه! ما چنین اجازه‌یی نمی‌دهیم! ما مدافع این شرکت‌ها هستم.
سوال: در حوزه سرمایه‌گذاری‌های متوسط و بزرگ چه زمینه‌هایی برای کار مهاجرین افغانستانی وجود دارد؟
اقبالی: هیچ محدودیتی برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد. در حوزه سازمان سرمایه گذاری‌های خارجی و بر اساس ماده 35 قانون سرمایه‌گذاری‌ها، هر کسی پول آورده در ایران و سرمایه گذاری کرده، ما حمایت می‌کنیم و کمک هم کردیم. سرمایه‌گذاران خارجی در هیچ جای ایران هم محدودیت ندارند، برای کارگران و شاغلین خارجی محدودیت داریم، ولی هیچ محدودیتی برای سرمایه‌گذار نداریم. به عنوان مثال سرمایه‌گذار بیاید و برود در ارومیه، کردستان، کرمانشاه و... سرمایه گذاری کند. اگر شما به شهر تنکابن بروید، دو سرمایه‌گذار افغانستانی گلخانه‌یی زده‌اند که سراسر آن را باید با ماشین دور بزنیم، این یک سرمایه‌گذار افغانستانی است و هیچ محدودیتی هم ندارد.
سوال: آیا آماری دارید که چه مقدار سرمایه‌گذار افغانستانی در ایران سرمایه گذاری کرده، مثلا در سال 1396؟
اقبالی: حضور ذهن ندارم، اما آمار قابل توجهی است. به طور مثال به شما بگویم مثلا در سطح تهران، به طور مثال 30 شهروند افغانستانی سرمایه‌دار خوب، در حال کار هستند. این تعداد که در مشهد بسیار است. در مثال دیگر، در حوزه کرمان و در صادرات پسته، بچه‌های افغانستانی در حال کار هستند، در شیراز و شهرهای دیگر. از سوی دیگر، بچه‌های افغانستانی که در ایران پول‌دار شدند، خوشبختانه کم نیستند و الان هم در حال کار اند، ولی آن‌هایی که وارد حوزه قانونی و رسمی کار شدند، خیلی راحت و به صورت شفاف کار می‌کنند و حساب‌های بانکی‌شان، تبادل پول‌شان بین افغانستان و ایران، سفرهای خارجی‌شان مثلا با ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس کار می‌کنند و زندگی‌شان به راه است و احترام‌شان هم به جا. این سرمایه‌گذاران هر زمانی که می‌خواهند به افغانستان و کشورهای خارجی سفر می‌کنند و برمی‌گردند و محدودیتی هم برای‌شان وجود ندارد.
سوال: پس هیچ محدودیتی برای سرمایه‌گذار افغانستانی وجود ندارد؟
اقبالی: محدودیت مکانی ندارند، سقف سرمایه هم وجود ندارد، هزار میلیارد تومان سرمایه داشته باشد.
اما تجاری که بخواهند قانونی و به عنوان یک شخصیت حقوقی کار کنند، فقط باید یک همتی کنند و خودشان را از این قیدهایی که دارند، خارج نمایند. من به دوستانی که در قم کار می‌کنند، گفتم که شما در قم در صنعت کفش محدودیت دارید، رقبا نمی‌گذارند، اذیت‌تان می‌کنند، شما بیا و به عنوان یک سرمایه‌گذار برو در همدان کفش تولید کن، من به شما اجازه می‌دهم، در قزوین کار کن، در ساوه کار کن، چرا چسبیدی به قم؟ بعضی مواقع به یک دلایلی، بعضی از این دوستان سرمایه‌گذار در یک نقطه ضعفی قرار گرفته‌اند، من می‌گویم این پیله و نقطه ضعف را از دور خودتان بکنید و خود را رها کنید! بیایید بروید و در شمال کار کنید که از این محدودیت بیرون بیایید، این فشار را از روی خودتان بردارید! دوستان سرمایه‌گذار افغانستانی باید کمی اراده کنند و در فضای کسب و کار وارد شوند.
سوال: سرمایه‌گذاران با ثبت شرکت از چه خدماتی می‌توانند برخوردار شوند؟
اقبالی: بیمه دارند، حساب بانکی دارند، جالب این‌جاست کسی که شرکت ثبت می‌کند و سرمایه‌گذار است، می تواند به نام شرکت خانه بخرد، ماشین بخرد، استملاک ما برای خرید خانه و ماشین به نام شخص بسته است، اما به نام شرکت می‌توانند خانه و ماشین بخرند. به عنوان مثال، یک سرمایه‌گذار افغانستانی که دو خانم دارم، دو ساخته دو طبقه کنار هم را در تهران خریده، ولی سرمایه‌دار خوبی است و در حال کار است این فرد به نام شرکت خانه خریده، خودش مدیرعامل شرکت است و معاونین شرکت نیز دو خانمش اند، یعنی همه اعضای خانواده، عضو هیأت مدیره شرکت اند و خانه‌ها هم به نام‌شان است.
سوال: حداقل سرمایه‌گذاری در ایران چه میزان است؟
اقبالی: بر اساس قانون، حدود 300 هزار دالر. 300 هزار دالر برای یک تبعه افغانستانی، خصوصا تعدادی که من تحت عنوان سرمایه‌دار می‌شناسم، پول زیادی نیست.
سوال: سرمایه‌گذاران افغانستانی به عنوان کارفرما می‌توانند زمینه کار هم‌وطنان خود را فراهم کنند؟
اقبالی: بله، الان کارفرمای افغانستانی داریم و گفتیم هم کارگر افغانی بگیرد و هم ایرانی.
سوال: اما در شرایطی که سهولت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاران افغانستانی در ایران فراهم است، کسبه‌کاران و بازاریان مهاجر با مشکلات بسیاری مواجه اند. به عنوان مثال، بازاریان و کسبه‌کاران مهاجر در مشهد با مشکلات بسیاری مواجه هستند.
اقبالی: ما در مشهد معترضین صنفی داریم. به ما می‌گویند به چه دلیلی مغازه پوشاک به افغانستانی دادی، در حالی که من به عنوان یک ایرانی اجازه ندارم مغازه بزنم و پروانه پوشاک داشته باشم! یعنی صنوف ما تحت فشار اند. وزارت صنعت و معدن نیز می‌گوید که در حد زیاد نمی‌تواند مجوز کسب در حوزه پوشاک بدهد.
سوال: آیا مهاجر می‌تواند مجوز کسب و کار بگیرد؟
اقبالی: ما الان به دلیل اعتراضات صنفی که داریم، با محدودیت مواجه هستیم که عمدتا مال مشهد است و خصوصا در بخش فروش پوشاک، در اینجا تنها بحث افغانستانی مطرح نیست، بلکه ما بازار روس‌ها در مشهد داشتیم، اما جمع شد، یا مثلا در بعضی از مقاطع تاجیک‌ها، ترکمن‌ها و بعضا عرب‌ها آمدند، اما طبیعی است وقتی بازار نپذیرد، من باید از شهروند ایرانی حمایت کنم و نباید مقاومت نمایم. چون مقاومت در این حوزه به یک‌سری اغتشاش‌ها و درگیری تبدیل می‌شود و وقتی امنیت بازار را به هم می‌ریزد، من مجبور هستم یک سری محدودیت ایجاد کنم.
سوال: بر اساس قانون و وظایف شما، شهروند مهاجر افغانستانی می‌تواند جواب کسب بگیرد؟
اقبالی: شرایط جواز کسب را کلا وزارت صنعت و معدن تعیین می‌کند و فقط از من اجازه کار می‌گیرد، بقیه آن به آن صنف مشخص برمی‌گردد. ظرافت‌هایی وجود دارد که مربوط دوستان وزارت صنعت و معدن می‌شود و فقط مجوز کارش با من است. دوستان وزارت صنعت و معدن مسأله جواز کسب و کار را به اتباع خارجی تسری نداده و گفته‌اند که این مسأله مربوط به شهروندان ایران است.
سوال: در حوزه کسب و کار، پیام شما به مهاجرین و کسبه‌کاران افغانستانی چیست؟ چگونه و در چه حوزه‌هایی کار کنند که هم زمینه کار وجود داشته باشد و هم محدودیت نباشد؟
اقبالی: اولین پیشنهاد من این است که در یک شهر و یک نقطه جغرافیایی تجمع نکنند، ولی بیایند در یک گروه و در قالب شرکت‌های بزرگ فعالیت کنند. به عنوان مثال، 5 سرمایه‌دار افغانستانی یک شرکتی را تشکیل دهند و به صورت عمده کار کنند، خودشان را به شهرستان‌های مشهد، کرمان و تهران محدود و متمرکز نکنند، بلکه در جاهای دیگر پخش و توزیع شوند و کار کنند. طبیعی است وقتی یک سرمایه‌دار افغانستانی بیاید در همدان کار کند، هیچ مشکلی وجود ندارد، ولی همه این‌ها در بازار رضای مشهد تمرکز کردند، با این وجود، طبیعی است که فضا درست می‌کند و باعث اتفاقی می‌شود که در حال رخ دادن است. چرا این‌ها(سرمایه‌گذاران افغانستانی) جمع نمی‌شوند یک گروه درست کنند؟! یک‌سری دوستان افغانستانی از مشهد با حضور آقای عبداللهی، معاون پیشین وزیر شهرسازی افغانستان پیش من آمدند و گفتند که می‌خواهند یک گروهی درست کنند، من هم گفتم که درست کنید، ولی بیایید به عنوان عمده کار کنید، صادرات کنید، خودتان را مثلا به کار پوشاک و کار مغازه گره نزنید، بیایید از ایران لباس به افغانستان، تاجیکستان، ارمنستان و کشورهای دیگر ببرید! به من گفتند که باشد، اما نشد و این اتفاق نیافتاد.
پیشنهاد من این است که سرمایه‌گذاران افغانستانی بیایند به صورت گروهی و تحت شخصیت‌های حقوقی شرکت ثبت کنند و کار بکنند، خودشان را از این کارهایی کوچک و عمدتا کارگری رها کنند. از سوی دیگر، تنها در یک شهرستان هم تجمع نکنند. وقتی شما در جاهای دیگر پخش شوید، مردم هم دوست دارند و به جای این‌که مخالفت نمایند، حمایت نیز می‌کنند. شما اگر بیایی، کاری کنی و جنسی را بفروشی و چند نفر کارگر ایرانی و افغانستانی را سر کار بیاوری، آن‌ها دعاگوی شما می‌شوند. این هم زیبنده است و هم دست ما را باز می‌گذارد تا بتوانیم از سرمایه‌گذار یا سرمایه‌دار حمایت کنیم.
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا) از تهران، آقای علی اقبالی در این گفت‌وگو در مورد شرایط سرمایه‌گذاری و ثبت شرکت توسط شهروندان افغانستان خاطرنشان کرد: "بر اساس قانون ثبت شرکت‌ها، شما به سایت ثبت شرکت‌ها مراجعه کرده، خود را معرفی می‌کنید، حوزه کاری، مقدار سرمایه و شرح فعالیت خود را توضیح می‌دهید و شرکت‌تان ثبت می‌شود. بعد از ثبت شرکت، به ما(اداره کل اشتغال اتباع خارجی) مراجعه می‌کنید".
وی افزود که در شرایط کنونی تعداد شرکت‌های افغانستانی که در ایران کار می‌کنند، کم نیستند و آن‌ها مدافع این شرکت‌ها بوده‌اند.
مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار ایران تأکید کرد: "هیچ محدودیتی برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد. در حوزه سازمان سرمایه گذاری‌های خارجی و بر اساس ماده 35 قانون سرمایه‌گذاری‌ها، هر کسی پول آورده در ایران و سرمایه گذاری کرده، ما حمایت می‌کنیم و کمک هم کردیم. سرمایه‌گذاران خارجی در هیچ جای ایران محدودیت ندارند. هم محدودیت مکانی ندارند و سقف سرمایه وجود ندارد".
اما وی به تجاری که بخواهند قانونی و به عنوان یک شخصیت حقوقی کار کنند، توصیه می‌کند که همت کنند و خودشان را از قیدهایی که دارند، خارج نمایند. اقبالی در این مورد افزود: "من به دوستانی که در قم کار می‌کنند، گفتم که شما در قم در صنعت کفش محدودیت دارید، رقبا نمی‌گذارند، اذیت‌تان می‌کنند، شما بیا و به عنوان یک سرمایه‌گذار برو در همدان کفش تولید کن، در قزوین کار کن، در ساوه کار کن، من به شما اجازه می‌دهم، چرا چسبیدی به قم؟!"
آقای اقبالی تصریح کرد: "بعضی مواقع به یک دلایلی، بعضی از دوستان سرمایه‌گذار(افغانستانی) در یک نقطه ضعفی قرار گرفته‌اند، من می‌گویم این پیله و نقطه ضعف را از دور خودتان بکنید و خود را رها کنید! بیایید بروید و در شمال کار کنید که از این محدودیت بیرون بیایید، این فشار را از روی خودتان بردارید! دوستان سرمایه‌گذار افغانستانی باید کمی اراده کنند و در فضای کسب و کار وارد شوند".
وی گفت که بر اساس قانون، حدود 300 هزار دالر سقف اولیه سرمایه‌گذاری در ایران است و سرمایه‌گذاران افغانستانی می‌توانند به عنوان کارفرما فعالیت کنند و هم کارگر افغانی و هم ایرانی استخدام کنند.
مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار ایران در مورد سهولت‌هایی که برای سرمایه‌گذاران خارجی وجود دارد، گفت: "بیمه دارند، حساب بانکی دارند، جالب این‌جاست کسی که شرکت ثبت می‌کند و سرمایه‌گذار است، می تواند به نام شرکت خانه بخرد، ماشین بخرد. استملاک ما برای خرید خانه و ماشین به نام شخص بسته است، اما به نام شرکت می‌توانند خانه و ماشین بخرند".
وی در بخش دیگر سخنان خود و در پاسخ به سوالی در مورد مشکلات بازاریان و کسبه‌کاران افغانستانی به عنوان مثال در شهر مشهد گفت: "ما در مشهد معترضین صنفی داریم و به دلیل اعتراضات صنفی با محدودیت مواجه هستیم، خصوصا در بخش فروش پوشاک. در اینجا تنها بحث افغانستانی مطرح نیست، بلکه ما بازار روس‌ها را در مشهد داشتیم، اما جمع شد. طبعیتی است وقتی بازار نپذیرد، من باید از شهروند ایرانی حمایت کنم و نباید مقاومت نمایم".
آقای اقبالی در مورد این‌که آیا سرمایه‌گذار افغانستانی می‌تواند جواز کسب در بازار بگیرد، این مسأله را در محدوده صلاحیت‌های وزارت صنعت و معدن خواند، اما خاطرنشان کرد: "دوستان وزارت صنعت و معدن مسأله جواز کسب و کار را به اتباع خارجی تسری نداده و گفته‌اند که این مسأله مربوط به شهروندان ایران است".
بر اساس وی پیشنهاد کرد: "پیشنهاد من این است که سرمایه‌گذاران افغانستانی بیایند به صورت گروهی و تحت شخصیت‌های حقوقی شرکت ثبت کنند و کار کنند، خودشان را از کارهایی کوچک و عمدتا کارگری رها کنند. از سوی دیگر، تنها در یک شهرستان هم تجمع نکنند".
در زیر، بخش پنجم و پایانی گفت‌وگوی ویژه خبرگزاری صدای افغان(آوا) را با آقای علی اقبالی، مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دولت جمهوری اسلامی ایران را می‌خوانید:
سوال: در حوزه تأسیس شرکت‌ها، شما گفتید که شهروندان افغانستان می توانند به عنوان کارفرما شرکت تأسیس کنند؟
اقبالی: بر اساس قانون ثبت شرکت‌ها، شما به سایت ثبت شرکت‌ها مراجعه کرده، خود را معرفی می‌کنید، حوزه کاری، مقدار سرمایه و شرح فعالیت خود را توضیح می‌دهید و شرکت‌تان ثبت می‌شود. بعد از ثبت شرکت، به ما(اداره کل اشتغال اتباع خارجی) مراجعه می‌کنید و می‌گویید که شرکت ثبت کرده و به عنوان مثال می‌خواهید در حوزه صادرات کار کنید، مثلا صادرات نفت، خرما، دارو، ماشین(موتر)، و در بخش واردات به عنوان مثال از افغانستان مواد اولیه، سنگ، و ... می‌آورید. یا نه، می خواهید بین ایران و تاجیکستان، یا ایران و ارمنستان کار کنید. الان تعداد شرکت‌های افغانستانی که در ایران کار می‌کنند، کم نیستند. بروید از این شرکت‌ها بپرسید که آیا کوچک‌ترین بی‌احترامی به آن‌ها شده است؟ نه! ما چنین اجازه‌یی نمی‌دهیم! ما مدافع این شرکت‌ها هستم.
سوال: در حوزه سرمایه‌گذاری‌های متوسط و بزرگ چه زمینه‌هایی برای کار مهاجرین افغانستانی وجود دارد؟
اقبالی: هیچ محدودیتی برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد. در حوزه سازمان سرمایه گذاری‌های خارجی و بر اساس ماده 35 قانون سرمایه‌گذاری‌ها، هر کسی پول آورده در ایران و سرمایه گذاری کرده، ما حمایت می‌کنیم و کمک هم کردیم. سرمایه‌گذاران خارجی در هیچ جای ایران هم محدودیت ندارند، برای کارگران و شاغلین خارجی محدودیت داریم، ولی هیچ محدودیتی برای سرمایه‌گذار نداریم. به عنوان مثال سرمایه‌گذار بیاید و برود در ارومیه، کردستان، کرمانشاه و... سرمایه گذاری کند. اگر شما به شهر تنکابن بروید، دو سرمایه‌گذار افغانستانی گلخانه‌یی زده‌اند که سراسر آن را باید با ماشین دور بزنیم، این یک سرمایه‌گذار افغانستانی است و هیچ محدودیتی هم ندارد.
سوال: آیا آماری دارید که چه مقدار سرمایه‌گذار افغانستانی در ایران سرمایه گذاری کرده، مثلا در سال 1396؟
اقبالی: حضور ذهن ندارم، اما آمار قابل توجهی است. به طور مثال به شما بگویم مثلا در سطح تهران، به طور مثال 30 شهروند افغانستانی سرمایه‌دار خوب، در حال کار هستند. این تعداد که در مشهد بسیار است. در مثال دیگر، در حوزه کرمان و در صادرات پسته، بچه‌های افغانستانی در حال کار هستند، در شیراز و شهرهای دیگر. از سوی دیگر، بچه‌های افغانستانی که در ایران پول‌دار شدند، خوشبختانه کم نیستند و الان هم در حال کار اند، ولی آن‌هایی که وارد حوزه قانونی و رسمی کار شدند، خیلی راحت و به صورت شفاف کار می‌کنند و حساب‌های بانکی‌شان، تبادل پول‌شان بین افغانستان و ایران، سفرهای خارجی‌شان مثلا با ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس کار می‌کنند و زندگی‌شان به راه است و احترام‌شان هم به جا. این سرمایه‌گذاران هر زمانی که می‌خواهند به افغانستان و کشورهای خارجی سفر می‌کنند و برمی‌گردند و محدودیتی هم برای‌شان وجود ندارد.
سوال: پس هیچ محدودیتی برای سرمایه‌گذار افغانستانی وجود ندارد؟
اقبالی: محدودیت مکانی ندارند، سقف سرمایه هم وجود ندارد، هزار میلیارد تومان سرمایه داشته باشد.
اما تجاری که بخواهند قانونی و به عنوان یک شخصیت حقوقی کار کنند، فقط باید یک همتی کنند و خودشان را از این قیدهایی که دارند، خارج نمایند. من به دوستانی که در قم کار می‌کنند، گفتم که شما در قم در صنعت کفش محدودیت دارید، رقبا نمی‌گذارند، اذیت‌تان می‌کنند، شما بیا و به عنوان یک سرمایه‌گذار برو در همدان کفش تولید کن، من به شما اجازه می‌دهم، در قزوین کار کن، در ساوه کار کن، چرا چسبیدی به قم؟ بعضی مواقع به یک دلایلی، بعضی از این دوستان سرمایه‌گذار در یک نقطه ضعفی قرار گرفته‌اند، من می‌گویم این پیله و نقطه ضعف را از دور خودتان بکنید و خود را رها کنید! بیایید بروید و در شمال کار کنید که از این محدودیت بیرون بیایید، این فشار را از روی خودتان بردارید! دوستان سرمایه‌گذار افغانستانی باید کمی اراده کنند و در فضای کسب و کار وارد شوند.
سوال: سرمایه‌گذاران با ثبت شرکت از چه خدماتی می‌توانند برخوردار شوند؟
اقبالی: بیمه دارند، حساب بانکی دارند، جالب این‌جاست کسی که شرکت ثبت می‌کند و سرمایه‌گذار است، می تواند به نام شرکت خانه بخرد، ماشین بخرد، استملاک ما برای خرید خانه و ماشین به نام شخص بسته است، اما به نام شرکت می‌توانند خانه و ماشین بخرند. به عنوان مثال، یک سرمایه‌گذار افغانستانی که دو خانم دارم، دو ساخته دو طبقه کنار هم را در تهران خریده، ولی سرمایه‌دار خوبی است و در حال کار است این فرد به نام شرکت خانه خریده، خودش مدیرعامل شرکت است و معاونین شرکت نیز دو خانمش اند، یعنی همه اعضای خانواده، عضو هیأت مدیره شرکت اند و خانه‌ها هم به نام‌شان است.
سوال: حداقل سرمایه‌گذاری در ایران چه میزان است؟
اقبالی: بر اساس قانون، حدود 300 هزار دالر. 300 هزار دالر برای یک تبعه افغانستانی، خصوصا تعدادی که من تحت عنوان سرمایه‌دار می‌شناسم، پول زیادی نیست.
سوال: سرمایه‌گذاران افغانستانی به عنوان کارفرما می‌توانند زمینه کار هم‌وطنان خود را فراهم کنند؟
اقبالی: بله، الان کارفرمای افغانستانی داریم و گفتیم هم کارگر افغانی بگیرد و هم ایرانی.
سوال: اما در شرایطی که سهولت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاران افغانستانی در ایران فراهم است، کسبه‌کاران و بازاریان مهاجر با مشکلات بسیاری مواجه اند. به عنوان مثال، بازاریان و کسبه‌کاران مهاجر در مشهد با مشکلات بسیاری مواجه هستند.
اقبالی: ما در مشهد معترضین صنفی داریم. به ما می‌گویند به چه دلیلی مغازه پوشاک به افغانستانی دادی، در حالی که من به عنوان یک ایرانی اجازه ندارم مغازه بزنم و پروانه پوشاک داشته باشم! یعنی صنوف ما تحت فشار اند. وزارت صنعت و معدن نیز می‌گوید که در حد زیاد نمی‌تواند مجوز کسب در حوزه پوشاک بدهد.
سوال: آیا مهاجر می‌تواند مجوز کسب و کار بگیرد؟
اقبالی: ما الان به دلیل اعتراضات صنفی که داریم، با محدودیت مواجه هستیم که عمدتا مال مشهد است و خصوصا در بخش فروش پوشاک، در اینجا تنها بحث افغانستانی مطرح نیست، بلکه ما بازار روس‌ها در مشهد داشتیم، اما جمع شد، یا مثلا در بعضی از مقاطع تاجیک‌ها، ترکمن‌ها و بعضا عرب‌ها آمدند، اما طبیعی است وقتی بازار نپذیرد، من باید از شهروند ایرانی حمایت کنم و نباید مقاومت نمایم. چون مقاومت در این حوزه به یک‌سری اغتشاش‌ها و درگیری تبدیل می‌شود و وقتی امنیت بازار را به هم می‌ریزد، من مجبور هستم یک سری محدودیت ایجاد کنم.
سوال: بر اساس قانون و وظایف شما، شهروند مهاجر افغانستانی می‌تواند جواب کسب بگیرد؟
اقبالی: شرایط جواز کسب را کلا وزارت صنعت و معدن تعیین می‌کند و فقط از من اجازه کار می‌گیرد، بقیه آن به آن صنف مشخص برمی‌گردد. ظرافت‌هایی وجود دارد که مربوط دوستان وزارت صنعت و معدن می‌شود و فقط مجوز کارش با من است. دوستان وزارت صنعت و معدن مسأله جواز کسب و کار را به اتباع خارجی تسری نداده و گفته‌اند که این مسأله مربوط به شهروندان ایران است.
سوال: در حوزه کسب و کار، پیام شما به مهاجرین و کسبه‌کاران افغانستانی چیست؟ چگونه و در چه حوزه‌هایی کار کنند که هم زمینه کار وجود داشته باشد و هم محدودیت نباشد؟
اقبالی: اولین پیشنهاد من این است که در یک شهر و یک نقطه جغرافیایی تجمع نکنند، ولی بیایند در یک گروه و در قالب شرکت‌های بزرگ فعالیت کنند. به عنوان مثال، 5 سرمایه‌دار افغانستانی یک شرکتی را تشکیل دهند و به صورت عمده کار کنند، خودشان را به شهرستان‌های مشهد، کرمان و تهران محدود و متمرکز نکنند، بلکه در جاهای دیگر پخش و توزیع شوند و کار کنند. طبیعی است وقتی یک سرمایه‌دار افغانستانی بیاید در همدان کار کند، هیچ مشکلی وجود ندارد، ولی همه این‌ها در بازار رضای مشهد تمرکز کردند، با این وجود، طبیعی است که فضا درست می‌کند و باعث اتفاقی می‌شود که در حال رخ دادن است. چرا این‌ها(سرمایه‌گذاران افغانستانی) جمع نمی‌شوند یک گروه درست کنند؟! یک‌سری دوستان افغانستانی از مشهد با حضور آقای عبداللهی، معاون پیشین وزیر شهرسازی افغانستان پیش من آمدند و گفتند که می‌خواهند یک گروهی درست کنند، من هم گفتم که درست کنید، ولی بیایید به عنوان عمده کار کنید، صادرات کنید، خودتان را مثلا به کار پوشاک و کار مغازه گره نزنید، بیایید از ایران لباس به افغانستان، تاجیکستان، ارمنستان و کشورهای دیگر ببرید! به من گفتند که باشد، اما نشد و این اتفاق نیافتاد.
پیشنهاد من این است که سرمایه‌گذاران افغانستانی بیایند به صورت گروهی و تحت شخصیت‌های حقوقی شرکت ثبت کنند و کار بکنند، خودشان را از این کارهایی کوچک و عمدتا کارگری رها کنند. از سوی دیگر، تنها در یک شهرستان هم تجمع نکنند. وقتی شما در جاهای دیگر پخش شوید، مردم هم دوست دارند و به جای این‌که مخالفت نمایند، حمایت نیز می‌کنند. شما اگر بیایی، کاری کنی و جنسی را بفروشی و چند نفر کارگر ایرانی و افغانستانی را سر کار بیاوری، آن‌ها دعاگوی شما می‌شوند. این هم زیبنده است و هم دست ما را باز می‌گذارد تا بتوانیم از سرمایه‌گذار یا سرمایه‌دار حمایت کنیم.
