۲۷ عقرب: روز جهانی دانشجویان؛ آموزش، میراث مشترک اسلام و کلید پیشرفت

اهمیت آموزش در اسلام
اسلام، دینی است که از همان آغاز بر طلب علم تأکید ویژه داشته است. نخستین آیه‌ای که بر پیامبر اسلام (ص) نازل شد، با فرمان "اقرأ" (بخوان) آغاز شد و نشان داد که علم و دانش، زیربنای همه امور است. قرآن کریم در سوره مجادله (آیه ۱۱) می‌فرماید: "یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ" (خداوند کسانی را که ایمان آورده‌اند و کسانی که به آنان دانش داده شده است، درجاتی بلند می‌بخشد).
احادیث پیامبر اکرم (ص) نیز مملو از تشویق به کسب علم است. در حدیثی که امام مسلم در صحیح مسلم، کتاب الذکر والدعاء روایت کرده است، پیامبر (ص) می‌فرماید: "مَن سَلَکَ طَریقًا یَلتَمِسُ فیهِ عِلمًا، سَهَّلَ اللَّهُ لَهُ بِهِ طَریقًا إِلَى الجَنَّةِ" (هر کس در جستجوی علم قدم بردارد، خداوند راهی به سوی بهشت برای او آسان می‌سازد).
همچنین در حدیثی که ابن ماجه در سنن ابن ماجه، کتاب المقدمة، حدیث شماره ۲۲۴ آورده است، آمده: "طَلَبُ العِلمِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسلِمٍ" (طلب علم بر هر مسلمان واجب است).
از جمله دیگر احادیث مشهور، این فرمایش پیامبر (ص) است که ترمذی در سنن ترمذی، کتاب العلم، حدیث شماره ۲۶۸۷ نقل کرده است: "الحِکمَةُ ضَالَّةُ المُؤمِنِ، فَحَیثُ وَجَدَهَا فَهُوَ أَحَقُّ بِهَا" (حکمت و دانش گمشده مؤمن است؛ هرجا که آن را بیابد، او شایسته‌تر به آن است).
این آیات و احادیث نشان می‌دهد که علم‌آموزی و حکمت‌جویی نه تنها یک وظیفه دینی بلکه یک ابزار ضروری برای پیشرفت و استقلال ملت‌های اسلامی است.
 
آموزش، کلید استقلال و توسعه
کشورهای پیشرفته جهان، تنها با تکیه بر علم و تخصص داخلی توانسته‌اند جایگاه خود را در عرصه‌های بین‌المللی تقویت کنند. افغانستان نیز از این قاعده مستثنی نیست. اگر بخواهیم از وابستگی به دیگران رهایی یابیم و استقلال واقعی را تجربه کنیم، باید در تربیت نسل جوان تحصیل‌کرده و متعهد سرمایه‌گذاری کنیم.
امام شافعی (رح) در یکی از سخنان مشهور خود می‌فرماید: "طلب العلم أفضل من صلاة النافلة" (طلب علم از نماز مستحب برتر است).
این سخن به ما یادآور می‌شود که آموزش نه تنها یک مسئولیت شخصی بلکه یک ضرورت اجتماعی است که می‌تواند جامعه‌ای مستقل، مرفه و پیشرفته بسازد.
 
جایگاه زنان در علم و دانش
اسلام همواره بر عدالت و برابری در دستیابی به علم تأکید کرده است. پیامبر اکرم (ص) در یکی از احادیث خود که در مسند احمد بن حنبل ذکر شده، فرموده‌اند: "لا تمنعوا إِماءَ اللهِ مساجِدَ اللهِ" (زنان خدا را از مساجد خدا باز ندارید).
این حدیث که در فضای تاریخی مسجد به‌عنوان مرکز تعلیم و تربیت نقل شده است، نشان‌دهنده آن است که زنان نیز همچون مردان حق دارند از امکانات آموزشی بهره‌مند شوند. اگر دختران و زنان از تحصیل محروم شوند، نیمی از جامعه از حرکت بازمی‌ماند و این موضوع، ضربه‌ای بزرگ به رشد اجتماعی و اقتصادی کشور وارد خواهد کرد.
 
آموزش در سایه نظام اسلامی
افغانستان، به‌عنوان کشوری که نظام اسلامی را به‌عنوان الگوی اداره جامعه برگزیده است، می‌تواند با تأکید بر آموزه‌های دینی و سرمایه‌گذاری در آموزش، جایگاه خود را در میان ملت‌های منطقه تقویت کند. ترویج علوم دینی و عصری در کنار هم، می‌تواند پایه‌ای برای پیشرفت علمی و شکوفایی اقتصادی باشد.
همان‌طور که پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: "فَضلُ العالِمِ عَلى العابِدِ کَفَضلِ القَمَرِ على سائِرِ النُّجومِ" (برتری دانشمند بر عابد، مانند برتری ماه بر سایر ستارگان است).
این حدیث که در سنن ابوداود، کتاب العلم، حدیث شماره ۳۶۴۱ و سنن ترمذی، کتاب العلم، حدیث شماره ۲۶۸۲ آمده است، ما را به ارزش دانش و علم‌آموزی آگاه می‌سازد.
 
پیام روز جهانی دانشجویان
روز جهانی دانشجویان و محصلین فرصتی است تا ما، به‌عنوان یک جامعه اسلامی، اهمیت آموزش را بازنگری کنیم و بر ارزش‌های مشترک دینی و انسانی تأکید نماییم. دانشجویان، حاملان امید و آینده کشور هستند. حمایت از آن‌ها و فراهم‌سازی امکانات آموزشی، وظیفه‌ای است که بر دوش همه اقشار جامعه قرار دارد.