این روزها این بحث میان رسانه ها و صاحبنظران افغان داغ است که آیا مقامات امریکایی از اهرمهای فشار در دست داشته علیه دولت افغانستان استفاده می کنند یا خیر؟. چنانچه پیش از این نیز هم ما و هم دیگر نویسنده ها و رسانه ها یادآور شده ایم، این پرسش را آگاهان مسایل کشور، متفاوت پاسخ داده اند.
تعدادی از جمله حکومت افغانستان بر این باور اند که دلیلی ندارد تا مقامات ایالات متحده امریکا از اهرمهای فشار موجود، علیه دولت افغانستان بهره نبرند. در تازه ترین مورد سخنگوی رئیس جمهور افغانستان امریکا را متهم کرده که برای امضای موافقتنامۀ دوجانبۀ امنیتی، عده ای از اعضای دولت افغانستان را تحت فشار قرار داده است.
به گزارش رسانه ها، ایمل فیضی؛ سخنگوی رئیس جمهور کرزی به رویترز گفته است:" بی تردید عده ای از اعضای دولت ما تحت فشار امریکا قرار گرفته اند. اما اعمال فشار نتیجه ای نخواهد داد.
چنانچه واشنگتن گمان کند که با اعمال فشار بر اعضای کابینه می تواند کرزی را برای امضای سند امنیتی قانع سازد، باید بگویم که چنین تفکری "اشتباه" است".
بنابراین دیدگاه مقامات امریکایی پس از این از هر ابزار و وسیله ممکن جهت زیر فشار قرار دادن حکومت افغانستان بهره خواهند برد.
از نظر این دسته، متوسل شدن امریکایی ها به برخی از اعضای کابینه افغانستان جهت امضای پیمان امنیتی نیز می تواند به عنوان یکی از همان ابزارهای فشار به شمار آید.
اما تعداد دیگر از آگاهان با رد دیدگاه نخست معتقدند سیاست خارجی دولتهای قوی و مقتدری چون ایالات متحده امریکا نسبت به تمامی دولت و کشورهای جهان، از اصول و ضوابط مشخص و تعریف شده ای، پیروی می کند.
از منظر این دیدگاه، سیاستهای مقطعی و موسومی که می تواند حیثیت و اعتبار ابرقدرتی مانند امریکا را خدشه دار کند، جای چندانی در تقویم سیاست خارجی آن کشور ندارد.
از دید این دسته از آگاهان، مواردی چون متوسل شدن به اعضای کابینه دولت حامد کرزی و امثال آن، چیزی قابل اعتنا و توجهی نیست تا بتواند باعث تغییر بنیادین در سیاست کلان و تعریف شده ی ایالات متحده امریکا در قبال افغانستان و سایر کشورهای منطقه شود.
بنابراین دیدگاه، امریکا بر اساس طرحها و نقشه های دور و دراز و چند و چندین ساله، در افغانستان و منطقه حضور نظامی پیدا کرده و به اصطلاح در منطقه کارها دارد. بنائن به این راحتی و آنهم فقط به دلیل امتناع تاکتیکی و مصلحتی رییس جمهور افغانستان از امضای پیمان امنیتی، از اهداف راهبردی و استراتژیک خویش در منطقه چشم پوشی نکرده و پا پس نخواهد کشید.
باورمندان به این دیدگاه تصریح می کنند که ایالات متحده امریکا، در این مورد به خصوص یعنی امضای پیمان امنیتی، نیازی به استفاده از اهرمهای فشار علیه دولت کابل ندارند؛ چون به گمان آنها این دولت حامد کرزی است که بیشتر از امریکائیان نیازمند به امضای پیمان مذکور است و حکومت رییس جمهور کرزی دیر یا زود، پیمان امنیتی با امریکا را امضا خواهد کرد.
صرف نظر از دو دیدگاه بالا که هر کدام به رای و نظر خویش ابرام می ورزند، باید دید و بررسی کرد که واقعیت چیست؛ آیا مقامات امریکایی واقعاً بر دولت کابل فشار میاورند و یا آنکه در واقع چنین فشاری وجود نداشته و برعکس، این حکومت افغانستان است که با جوسازی علیه مقامات امریکایی، نوعی فشار را بالای آنها تحمیل می کند؟! چنانکه این دیدگاه از سوی برخی از صاحبنظران مطرح شده است.
بعضاً از آگاهان مدعی اند که رییس جمهور حامد کرزی از آنجا که خود و تیمش را در سراشیبی قدرت و حکومت حس می کند و برای پیروزی در انتخابات پیش رو به جز پناه بردن به حمایت امریکا و غرب، مفر دیگری ندارد، لذا برای امضای پیمان امنیتی با امریکا، پیش شرط مضحک برگزاری انتخابات شفاف را گذاشته است و واضح است که منظور حامد کرزی از انتخابات شفاف، برنده شدن یکی از اعضای تیم خودش در انتخابات ریاست جمهوری در سال آینده است.
با عطف توجه به دیدگاههای مطرح شده باید گفت که استفاده از هر اهرم فشاری ولو کوچک، امروزه در میان دولتها یک اصل ثابت شده و محرز است و ربطی هم به کشور قوی و ضعیف ندارد و بلکه کشورهای قوی بیشتر از این اهرمها علیه تهدید کنندگان منافع استعماری شان استفاده می کنند و در واقع وجود همین اهرمهای فشار فراوان و متعدد و متفاوت است که دولت و کشوری را نسبت به سایر دولت و کشورها، قوی و نیرومند ساخته است.
با این وجود، چگونه قابل توجیه است که دولتی اهرمهای فشار مناسب و فراوانی در اختیار داشته باشد، اما نخواهد در جهت برآورده ساختن اهداف و مقاصد استعماری خویش از آنها سود ببرد؟! آنهم دولت و کشورهای فرصت طلب و توسعه جویی چون ایالات متحده امریکا و متحدان اروپایی و منطقه ای آنان که فلسفه وجودی آنان را استفاده اعظمی و ظالمانه از همین اهرمهای فشاری تشکیل می دهد که خود علیه دولت و ملتها ساخته و می پردازند!.
بنابراین، بهره وری از اهرمهای فشار، یک اصل است و امریکا و غیر آن نیز حتی الامکان از آنها سود می برند.
تعدادی از جمله حکومت افغانستان بر این باور اند که دلیلی ندارد تا مقامات ایالات متحده امریکا از اهرمهای فشار موجود، علیه دولت افغانستان بهره نبرند. در تازه ترین مورد سخنگوی رئیس جمهور افغانستان امریکا را متهم کرده که برای امضای موافقتنامۀ دوجانبۀ امنیتی، عده ای از اعضای دولت افغانستان را تحت فشار قرار داده است.
به گزارش رسانه ها، ایمل فیضی؛ سخنگوی رئیس جمهور کرزی به رویترز گفته است:" بی تردید عده ای از اعضای دولت ما تحت فشار امریکا قرار گرفته اند. اما اعمال فشار نتیجه ای نخواهد داد.
چنانچه واشنگتن گمان کند که با اعمال فشار بر اعضای کابینه می تواند کرزی را برای امضای سند امنیتی قانع سازد، باید بگویم که چنین تفکری "اشتباه" است".
بنابراین دیدگاه مقامات امریکایی پس از این از هر ابزار و وسیله ممکن جهت زیر فشار قرار دادن حکومت افغانستان بهره خواهند برد.
از نظر این دسته، متوسل شدن امریکایی ها به برخی از اعضای کابینه افغانستان جهت امضای پیمان امنیتی نیز می تواند به عنوان یکی از همان ابزارهای فشار به شمار آید.
اما تعداد دیگر از آگاهان با رد دیدگاه نخست معتقدند سیاست خارجی دولتهای قوی و مقتدری چون ایالات متحده امریکا نسبت به تمامی دولت و کشورهای جهان، از اصول و ضوابط مشخص و تعریف شده ای، پیروی می کند.
از منظر این دیدگاه، سیاستهای مقطعی و موسومی که می تواند حیثیت و اعتبار ابرقدرتی مانند امریکا را خدشه دار کند، جای چندانی در تقویم سیاست خارجی آن کشور ندارد.
از دید این دسته از آگاهان، مواردی چون متوسل شدن به اعضای کابینه دولت حامد کرزی و امثال آن، چیزی قابل اعتنا و توجهی نیست تا بتواند باعث تغییر بنیادین در سیاست کلان و تعریف شده ی ایالات متحده امریکا در قبال افغانستان و سایر کشورهای منطقه شود.
بنابراین دیدگاه، امریکا بر اساس طرحها و نقشه های دور و دراز و چند و چندین ساله، در افغانستان و منطقه حضور نظامی پیدا کرده و به اصطلاح در منطقه کارها دارد. بنائن به این راحتی و آنهم فقط به دلیل امتناع تاکتیکی و مصلحتی رییس جمهور افغانستان از امضای پیمان امنیتی، از اهداف راهبردی و استراتژیک خویش در منطقه چشم پوشی نکرده و پا پس نخواهد کشید.
باورمندان به این دیدگاه تصریح می کنند که ایالات متحده امریکا، در این مورد به خصوص یعنی امضای پیمان امنیتی، نیازی به استفاده از اهرمهای فشار علیه دولت کابل ندارند؛ چون به گمان آنها این دولت حامد کرزی است که بیشتر از امریکائیان نیازمند به امضای پیمان مذکور است و حکومت رییس جمهور کرزی دیر یا زود، پیمان امنیتی با امریکا را امضا خواهد کرد.
صرف نظر از دو دیدگاه بالا که هر کدام به رای و نظر خویش ابرام می ورزند، باید دید و بررسی کرد که واقعیت چیست؛ آیا مقامات امریکایی واقعاً بر دولت کابل فشار میاورند و یا آنکه در واقع چنین فشاری وجود نداشته و برعکس، این حکومت افغانستان است که با جوسازی علیه مقامات امریکایی، نوعی فشار را بالای آنها تحمیل می کند؟! چنانکه این دیدگاه از سوی برخی از صاحبنظران مطرح شده است.
بعضاً از آگاهان مدعی اند که رییس جمهور حامد کرزی از آنجا که خود و تیمش را در سراشیبی قدرت و حکومت حس می کند و برای پیروزی در انتخابات پیش رو به جز پناه بردن به حمایت امریکا و غرب، مفر دیگری ندارد، لذا برای امضای پیمان امنیتی با امریکا، پیش شرط مضحک برگزاری انتخابات شفاف را گذاشته است و واضح است که منظور حامد کرزی از انتخابات شفاف، برنده شدن یکی از اعضای تیم خودش در انتخابات ریاست جمهوری در سال آینده است.
با عطف توجه به دیدگاههای مطرح شده باید گفت که استفاده از هر اهرم فشاری ولو کوچک، امروزه در میان دولتها یک اصل ثابت شده و محرز است و ربطی هم به کشور قوی و ضعیف ندارد و بلکه کشورهای قوی بیشتر از این اهرمها علیه تهدید کنندگان منافع استعماری شان استفاده می کنند و در واقع وجود همین اهرمهای فشار فراوان و متعدد و متفاوت است که دولت و کشوری را نسبت به سایر دولت و کشورها، قوی و نیرومند ساخته است.
با این وجود، چگونه قابل توجیه است که دولتی اهرمهای فشار مناسب و فراوانی در اختیار داشته باشد، اما نخواهد در جهت برآورده ساختن اهداف و مقاصد استعماری خویش از آنها سود ببرد؟! آنهم دولت و کشورهای فرصت طلب و توسعه جویی چون ایالات متحده امریکا و متحدان اروپایی و منطقه ای آنان که فلسفه وجودی آنان را استفاده اعظمی و ظالمانه از همین اهرمهای فشاری تشکیل می دهد که خود علیه دولت و ملتها ساخته و می پردازند!.
بنابراین، بهره وری از اهرمهای فشار، یک اصل است و امریکا و غیر آن نیز حتی الامکان از آنها سود می برند.
مولف : سیدفاضل محجوب
