سخنرانی رئیس جمهور کشورمان در بیشکیک، بیان راهبردهای ملی ما در موضوعات متعددی چون پیشرفت های ۱۲ ساله کشور، رجعت ناپذیری، ساخت افغانستان نوین، انتقال کامل مسئولیت های امنیتی به نیروهای امنیتیِ ملی و چالش های فرار رو، نظیر قاچاق مواد مخدر، تروریسم و گسترش روز افزون تهدید کل منطقه از این ناحیه بود و تاکید شد که نباید متوقع بود نیروهای فرامنطقه ای از ما رفع تهدید کنند. همچنین وی تصریح نمود؛ مبارزه با تروریسم، مسئولیت همه و نیازمند تشریک مساعی وهمکاری صادقانه ی کشورهای منطقه است و افغانستان در خط مقدم این جبهه قرار دارد و درحال حاضر هزینه های سنگینی آنرا می پردازد.
براساس متن بیانیه رئیس جمهور که خبرگزاری باختر به نشر سپرده، ایشان با یک تصویر واقع بینانه اعضای شانگهای و دیگر کشورهای منطقه را به همگرایی و همکاری در مبارزه با دو بحران عمده ی بین المللی و منطقه ای یعنی قاچاق مواد مخدر و تروریسم فراخواند و موضع راهبردی افغانستان را در این باره تشریح و به اعضای شانگهای خاطرنشان ساخت که " گسترش پدیده تروریزم نه تنها برای ثبات افغانستان و پاکستان بلکه برای امنیت منطقه و تمامی جهان، عواقب و پیامد های ناگوار خواهد داشت." و ما " گروه های دهشتگری که با آنها در افغانستان مواجه هستیم، تحریک اسلامی ازبکستان، تحریک اسلامی ترکستان شرقی که یک سازمان تروریستی می باشد، برعلاوه طالبان [افغان]، طالبان پنجابی، لشکر طیبه و همچنان شورشیان چچنی[است]. این گروه های افراطگرای تروریستی نه تنها افغانستان را تهدید می کنند بلکه نیز میخواهند از افغانستان بمثابه معبری به کشور های دیگر برای اجرای فعالیت های تروریستی استفاده کنند. بنابراین، مردم افغانستان هر روز از عملکرد این تروریستان درد و رنج می کشند و بخاطر دفاع از کشور و همسایه های خویش، بهای سنگینی می پردازند" و " در جبهه مقدم جنگ علیه تروریزم قرار دارد."
نکته مهم و راهبردی که رئیس جمهور به صراحت بیان کرد؛ این بود که "کشور های منطقه نباید توقع داشته باشند که سازمان ناتو، آیساف ویا ایالات متحده امریکا، ما را از چالش های که امروز با آن مواجه هستیم، نجات خواهد داد. باید درک کنیم که مبارزه علیه تروریزم و افراطیت در این منطقه اساساً مسوولیت مشترک همه ی ماست که تشریک مساعی و همکاری های صادقانه را ایجاب می کند" وی هدف حکومت را ایجاد یک آینده بهتر، مصؤن و مرفه برای افغانها، افغانستانی دانست که" همکار صمیمی، موثر و قابل اعتماد برای منطقه وکشورهای همسایه ما باشد." ایشان بار دیگر در خصوص روابط با دیگر کشورها و رفع نگرانی اعضای این سازمان تاکید کرد؛ "همکاری های را که ما ایجاد کرده ایم، هیچگاه تهدیدی را به کشورهای همسایه ویا کشور دیگری متوجه نخواهد ساخت و افغانستان به آن اجازه نمی دهد." حامد کرزی در این نشست واضح ساخت؛ " ممکن[است] با کشور های مختلف از سراسر جهان روابط دوستانه داشته باشیم، اما ما افغانها میدانیم که امنیت و رفاه حقیقی ما اساساً به منطقه ای وابسته است که جز آن بشمار میرویم."
شکی نیست در این نشست رئیس جمهور به عنوان نماینده افغانستان، با دست پر رفته بود و راهبرد جامع و منطبق با منافع ملی را به اعضای اصلی و ناظر این سازمان بیان کرد و درکمال شفافیت، بر راهبرد های امنیتیِ منطقه ای کشور انگشت گذاشت و نیز بر این حقیقت تاکید کرد؛ ما توقع نجات و رفع چالش های چون قاچاق مواد مخدر، گسترش تروریسم را از سازمان ناتو، آیساف ویا ایالات متحده امریکا نداریم.
همانطوری که رئیس جمهور نیز اشاره داشت؛ بحران امنیتی منطقه، ناشی از تروریسم و استفاده ابزاری از آن است و به لحاظ سخت افزاری، ریشه ای منطقه ای دارد اما به لحاظ مهندسی و راهبردی، فرامنطقه ای است؛ تمامی آسیب های آن نیز متوجه منطقه بوده، بدون اینکه آسیبی را متوجه نیروهای خارج از منطقه بسازد. از سوی دیگر، اگر ما نتوانیم در یک جمع بندی کلی با همسایگان و قدرت ها و سازمانهای منطقه ای، اشتراک تعریف و رفع تهدیدها را در اقدامات هماهنگ بیابیم؛ این مهم را هرگز نمی توان در همکاری با کشورهای فرامنطقه ای - که همواره تاکتیکی بوده- محقق ساخت. زیرا از یک سو، راهبردهای آنها بحران بنیان است و منافع سیاسی اقتصادی خود را در ایجاد بحران و سپس فروش اسلحه و حضور نظامی می بینند. همان چیزی که بحران خاورمیانه و در افغانستان اتفاق افتاد و در سوریه نیز در شرف وقوع بود. اکنون باید درک نمود در منطقه خاورمیانه دو نقطه حساس یعنی افغانستان و سوریه محل تجمع و دهشت افکنی است و بیش از نود درصدر تروریست های منطقه و فرامنطقه را در خود جای داده و کل منطقه را دستخوش ناامنی های مزمن ساخته است. چنانچه اگر کشورهای منطقه در مهار آن موفق نشوند؛ مطمئناً به کشورهای امن، سرایت خواهد کرد و دامن همه را خواهند گرفت.
از سوی دیگر، حامیان نوع خاص تروریسم منطقه ای ما به زغم خود بازی دو سر برد را انتخاب کرده و هر درحالتی یعنی تضعیف، ادامه نا امنی یا اسقاط دولت های مخالف، راهبرد اصلی آنان است و خود را در خلق چنین وضعیتی برنده می بینند و همانند افغانستان تداوم بحران و تامین منافع خویش را در قالب استراتژی نا آرامی مدیریت شده، تعقیب می نمایند. همان تاکتیکی که اکنون چند دهه از آن می گذرد و در سیاست های امپریالیستی غرب، برجسته و غیر قابل انکار است. لذا اگر کشورهای منطقه خطوط مقدم این جبهه را یاری نکنند و خود اقدام به رفع تهدیدهای بالفعل یا بالقوه ننمایند، طبیعی می نماید که آفرینندگان آنها هرگز اقدامی نخواهند کرد و چنین انتظاری هم عقلانی نیست و کل منطقه را در کام خود فرو خواهد برد.
به عنوان مثال، موافقتنامه استراتژیکی که کشورما با ایالات متحده بست، با آنکه تعهد مبارزه و سد تجاوز در آن درج شده بود؛ اکنون بیش از یکسال از تصویب آن می گذرد اما کسی نمی تواند قاطعانه بگوید که گرهی از کار فروبسته ی نا امنی و تروریسم گشود یا کشور را از حملات نظامی خارجی مصونیت بخشید و تعهدات داده شده، اجرایی و عملی شد!؟
همانطوری که قبلاً نیز این قلم بر آن تاکید داشته، همکاری ها و تفاهمات منطقه ای تنها راه بازگشت ثبات به کشور و منطقه است؛ زیرا تروریسم خاستگاه منطقه ای و مهندسی فرامنطقه ای دارد و با اقدامات و ضمانت های منطقه ای می توان حامیان آنها را مجبور به تجدید نظر کرد.
بنا براین، سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک سازمان بزرگ منطقه ای که کشورهای ذی نفوذ و قدرتمندی را در خود جای داده، می تواند، کلید حل بحران امنیت ما و منطقه باشد و شرکت و همکاری فعال کشور ما در این مجموعه برگ برنده ی سیاست خارجی است و باید آنرا یک اقدام اصولی در راستای تامین منافع ملی دانست و بر ادامه و تعمیق آن جدیت داشت.
نکته ای دیگری که رئیس جمهور برآن تاکید داشت، نداشتن انتظار رفع تهدید ها و چالش از ناتو، آیساف و ایالات متحده است. واقعیتی که تجربه ۱۲ ساله ی ما قاطعانه تایید می کند و برای ما روشن است که نیروهای خارجی در طی این مدت با بیش از صد هزار نیروی نظامی و پیشرفته ترین تجهیزات جنگی، نخواست و از دامنه تروریسم هم نکاست و به همین دلیل دهشت و وحشت همچنان روبه گسترش است. حال وقتی که این واقعیت را میدانیم و توقع از دیگران نداریم، باید سمت و سوی پیمان ها را عوض کنیم و تلاش نماییم که تزویر نپذیریم و از بابت ادعای مبارزه با تروریسم، امتیازی به حساب آنها واریز نکنیم. بدون شک، توقع ملی ما از حکومت حال و آینده این است که تلاش کنند به بازی با تروریسم توسط همکاران به اصطلاح بین المللی پایان دهند و دریک اقدام شجاعانه راهبرد امنیت ملی را در چهارچوب همکاری های منطقه ای، تنظیم نمایند و از یاد نبرند که پیمان امنیتی پیش رو، در تناقض با این رویکرد نباشد و باجی به نام مبارزه با تروریسم داده پرداخت نگردد. زیرا؛ واقعیات عینی گذشته اثبات کرده، امریکا درکشور ما، "سیاست ناآرامی مدیریت شده" را دنبال می کند و در تلاش است تا توازن قدرت میان دولت و طالبان به هم نخورد؛ طوریکه نه طالبان قادر به تصرف مجدد افغانستان باشند و نه دولت بتواند، تروریسم را ریشه کن نماید.
بنابر این، پاد زهر هردو در قالب شانگهای قابل تامین است و به همین دلیل یک چرخش واقعی به سمت همکارهای راهبردی منطقه ای برای منافع ملی ما حیاتی است. امیدواریم، آنچه را رئیس جمهودر بیشکیک بیان کرد، سرآغازی برای تعقیب عملی این سیاست باشد تا دیگر مردم رنجدیده ای ما، نفیر بدهنجار انتحار را نشنوند و شاهد افغانستان فعال در منطقه و موفق در سیاست های داخلی و بین المللی باشند.
براساس متن بیانیه رئیس جمهور که خبرگزاری باختر به نشر سپرده، ایشان با یک تصویر واقع بینانه اعضای شانگهای و دیگر کشورهای منطقه را به همگرایی و همکاری در مبارزه با دو بحران عمده ی بین المللی و منطقه ای یعنی قاچاق مواد مخدر و تروریسم فراخواند و موضع راهبردی افغانستان را در این باره تشریح و به اعضای شانگهای خاطرنشان ساخت که " گسترش پدیده تروریزم نه تنها برای ثبات افغانستان و پاکستان بلکه برای امنیت منطقه و تمامی جهان، عواقب و پیامد های ناگوار خواهد داشت." و ما " گروه های دهشتگری که با آنها در افغانستان مواجه هستیم، تحریک اسلامی ازبکستان، تحریک اسلامی ترکستان شرقی که یک سازمان تروریستی می باشد، برعلاوه طالبان [افغان]، طالبان پنجابی، لشکر طیبه و همچنان شورشیان چچنی[است]. این گروه های افراطگرای تروریستی نه تنها افغانستان را تهدید می کنند بلکه نیز میخواهند از افغانستان بمثابه معبری به کشور های دیگر برای اجرای فعالیت های تروریستی استفاده کنند. بنابراین، مردم افغانستان هر روز از عملکرد این تروریستان درد و رنج می کشند و بخاطر دفاع از کشور و همسایه های خویش، بهای سنگینی می پردازند" و " در جبهه مقدم جنگ علیه تروریزم قرار دارد."
نکته مهم و راهبردی که رئیس جمهور به صراحت بیان کرد؛ این بود که "کشور های منطقه نباید توقع داشته باشند که سازمان ناتو، آیساف ویا ایالات متحده امریکا، ما را از چالش های که امروز با آن مواجه هستیم، نجات خواهد داد. باید درک کنیم که مبارزه علیه تروریزم و افراطیت در این منطقه اساساً مسوولیت مشترک همه ی ماست که تشریک مساعی و همکاری های صادقانه را ایجاب می کند" وی هدف حکومت را ایجاد یک آینده بهتر، مصؤن و مرفه برای افغانها، افغانستانی دانست که" همکار صمیمی، موثر و قابل اعتماد برای منطقه وکشورهای همسایه ما باشد." ایشان بار دیگر در خصوص روابط با دیگر کشورها و رفع نگرانی اعضای این سازمان تاکید کرد؛ "همکاری های را که ما ایجاد کرده ایم، هیچگاه تهدیدی را به کشورهای همسایه ویا کشور دیگری متوجه نخواهد ساخت و افغانستان به آن اجازه نمی دهد." حامد کرزی در این نشست واضح ساخت؛ " ممکن[است] با کشور های مختلف از سراسر جهان روابط دوستانه داشته باشیم، اما ما افغانها میدانیم که امنیت و رفاه حقیقی ما اساساً به منطقه ای وابسته است که جز آن بشمار میرویم."
شکی نیست در این نشست رئیس جمهور به عنوان نماینده افغانستان، با دست پر رفته بود و راهبرد جامع و منطبق با منافع ملی را به اعضای اصلی و ناظر این سازمان بیان کرد و درکمال شفافیت، بر راهبرد های امنیتیِ منطقه ای کشور انگشت گذاشت و نیز بر این حقیقت تاکید کرد؛ ما توقع نجات و رفع چالش های چون قاچاق مواد مخدر، گسترش تروریسم را از سازمان ناتو، آیساف ویا ایالات متحده امریکا نداریم.
همانطوری که رئیس جمهور نیز اشاره داشت؛ بحران امنیتی منطقه، ناشی از تروریسم و استفاده ابزاری از آن است و به لحاظ سخت افزاری، ریشه ای منطقه ای دارد اما به لحاظ مهندسی و راهبردی، فرامنطقه ای است؛ تمامی آسیب های آن نیز متوجه منطقه بوده، بدون اینکه آسیبی را متوجه نیروهای خارج از منطقه بسازد. از سوی دیگر، اگر ما نتوانیم در یک جمع بندی کلی با همسایگان و قدرت ها و سازمانهای منطقه ای، اشتراک تعریف و رفع تهدیدها را در اقدامات هماهنگ بیابیم؛ این مهم را هرگز نمی توان در همکاری با کشورهای فرامنطقه ای - که همواره تاکتیکی بوده- محقق ساخت. زیرا از یک سو، راهبردهای آنها بحران بنیان است و منافع سیاسی اقتصادی خود را در ایجاد بحران و سپس فروش اسلحه و حضور نظامی می بینند. همان چیزی که بحران خاورمیانه و در افغانستان اتفاق افتاد و در سوریه نیز در شرف وقوع بود. اکنون باید درک نمود در منطقه خاورمیانه دو نقطه حساس یعنی افغانستان و سوریه محل تجمع و دهشت افکنی است و بیش از نود درصدر تروریست های منطقه و فرامنطقه را در خود جای داده و کل منطقه را دستخوش ناامنی های مزمن ساخته است. چنانچه اگر کشورهای منطقه در مهار آن موفق نشوند؛ مطمئناً به کشورهای امن، سرایت خواهد کرد و دامن همه را خواهند گرفت.
از سوی دیگر، حامیان نوع خاص تروریسم منطقه ای ما به زغم خود بازی دو سر برد را انتخاب کرده و هر درحالتی یعنی تضعیف، ادامه نا امنی یا اسقاط دولت های مخالف، راهبرد اصلی آنان است و خود را در خلق چنین وضعیتی برنده می بینند و همانند افغانستان تداوم بحران و تامین منافع خویش را در قالب استراتژی نا آرامی مدیریت شده، تعقیب می نمایند. همان تاکتیکی که اکنون چند دهه از آن می گذرد و در سیاست های امپریالیستی غرب، برجسته و غیر قابل انکار است. لذا اگر کشورهای منطقه خطوط مقدم این جبهه را یاری نکنند و خود اقدام به رفع تهدیدهای بالفعل یا بالقوه ننمایند، طبیعی می نماید که آفرینندگان آنها هرگز اقدامی نخواهند کرد و چنین انتظاری هم عقلانی نیست و کل منطقه را در کام خود فرو خواهد برد.
به عنوان مثال، موافقتنامه استراتژیکی که کشورما با ایالات متحده بست، با آنکه تعهد مبارزه و سد تجاوز در آن درج شده بود؛ اکنون بیش از یکسال از تصویب آن می گذرد اما کسی نمی تواند قاطعانه بگوید که گرهی از کار فروبسته ی نا امنی و تروریسم گشود یا کشور را از حملات نظامی خارجی مصونیت بخشید و تعهدات داده شده، اجرایی و عملی شد!؟
همانطوری که قبلاً نیز این قلم بر آن تاکید داشته، همکاری ها و تفاهمات منطقه ای تنها راه بازگشت ثبات به کشور و منطقه است؛ زیرا تروریسم خاستگاه منطقه ای و مهندسی فرامنطقه ای دارد و با اقدامات و ضمانت های منطقه ای می توان حامیان آنها را مجبور به تجدید نظر کرد.
بنا براین، سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک سازمان بزرگ منطقه ای که کشورهای ذی نفوذ و قدرتمندی را در خود جای داده، می تواند، کلید حل بحران امنیت ما و منطقه باشد و شرکت و همکاری فعال کشور ما در این مجموعه برگ برنده ی سیاست خارجی است و باید آنرا یک اقدام اصولی در راستای تامین منافع ملی دانست و بر ادامه و تعمیق آن جدیت داشت.
نکته ای دیگری که رئیس جمهور برآن تاکید داشت، نداشتن انتظار رفع تهدید ها و چالش از ناتو، آیساف و ایالات متحده است. واقعیتی که تجربه ۱۲ ساله ی ما قاطعانه تایید می کند و برای ما روشن است که نیروهای خارجی در طی این مدت با بیش از صد هزار نیروی نظامی و پیشرفته ترین تجهیزات جنگی، نخواست و از دامنه تروریسم هم نکاست و به همین دلیل دهشت و وحشت همچنان روبه گسترش است. حال وقتی که این واقعیت را میدانیم و توقع از دیگران نداریم، باید سمت و سوی پیمان ها را عوض کنیم و تلاش نماییم که تزویر نپذیریم و از بابت ادعای مبارزه با تروریسم، امتیازی به حساب آنها واریز نکنیم. بدون شک، توقع ملی ما از حکومت حال و آینده این است که تلاش کنند به بازی با تروریسم توسط همکاران به اصطلاح بین المللی پایان دهند و دریک اقدام شجاعانه راهبرد امنیت ملی را در چهارچوب همکاری های منطقه ای، تنظیم نمایند و از یاد نبرند که پیمان امنیتی پیش رو، در تناقض با این رویکرد نباشد و باجی به نام مبارزه با تروریسم داده پرداخت نگردد. زیرا؛ واقعیات عینی گذشته اثبات کرده، امریکا درکشور ما، "سیاست ناآرامی مدیریت شده" را دنبال می کند و در تلاش است تا توازن قدرت میان دولت و طالبان به هم نخورد؛ طوریکه نه طالبان قادر به تصرف مجدد افغانستان باشند و نه دولت بتواند، تروریسم را ریشه کن نماید.
بنابر این، پاد زهر هردو در قالب شانگهای قابل تامین است و به همین دلیل یک چرخش واقعی به سمت همکارهای راهبردی منطقه ای برای منافع ملی ما حیاتی است. امیدواریم، آنچه را رئیس جمهودر بیشکیک بیان کرد، سرآغازی برای تعقیب عملی این سیاست باشد تا دیگر مردم رنجدیده ای ما، نفیر بدهنجار انتحار را نشنوند و شاهد افغانستان فعال در منطقه و موفق در سیاست های داخلی و بین المللی باشند.
مولف : سیدآقا موسوی نژاد
