۲/۱. سیر بی پایان و بی نتیجه قطار صلح: قطار نه چندان سریع السیر صلح در سال ۱۳۹۱ نیز همچنان به حرکت خود در مسیری پرپیچ و خم و سنگلاخی ادامه داد. افغانستان در سال گذشته خورشیدی شاهد سفرها، گفتگوها، نشست ها و کنفرانس های زیادی با موضوع تامین صلح و ثبات در کشور بود؛ اما به نظر می رسد هیچ کدام از این نشست ها، به نتیجه ای مورد انتظار نرسید.
کابل، اسلام آباد، استانبول، جاپان، پاریس و لندن از جمله شهرها و کشورهایی بودند که در سال ۱۳۹۱ شاهد نشست های دوجانبه و چندجانبه میان کشورها و طرف های مختلف با محوریت افغانستان و موضوع جنجال برانگیز صلح بودند.
در این میان اما به نظر می رسد نشست های پاریس و لندن از دو جهت کاملا مختلف حایز اهمیت بودند. در نشست دوروزه پاریس که اوایل ماه سنبله برگزار شد دولت افغانستان نقشی کاملا حاشیه ای و نمادین داشت.
بنیاد تحقیقات استراتژیک فرانسه میزبانی این نشست را به عهده داشت. در این نشست از نمایندگان دولت افغانستان، طالبان، جبهه ملی، ائتلاف ملی، حزب اسلامی حکمتیار و نمایندگانی از جامعه مدنی افغانستان دعوت شده بود.
شرکت کنندگان در این نشست، طرح های خود را برای خروج افغانستان از بحران کنونی ارائه کردند. موضوعاتی مثل تداوم گفتگوهای بین الافغانی و تغییر در ساختار نظام سیاسی از مواردی بود که درباره آنها بحث های جدی صورت گرفت؛ اما ظاهرا هیچگونه اجماعی بین شرکت کنندگان این نشست به دست نیامده است؛ زیرا نشست بدون صدور حتی یک اعلامیه رسمی پایان یافت!
اما اکثر شرکت کنندگان بر دو موضوع اتفاق نظر داشتند: یکی تداوم گفتگوهای بین الافغانی و دوم اصلاح قانون اساسی و تغییر در قانون انتخابات.
دولت افغانستان نیز از این نشست به گونه محتاطانه ای استقبال کرد؛ اما طالبان اعلام کردند که دولت کابل یک دولت دست نشانده است و این گروه هیچگاه با آن مذاکره نخواهد کرد.
نشست پاریس همچنین بدون حضور رسانه ها و در فضایی بسته برگزار شد. در این نشست اعلام شد که چشم انداز افغانستان برای سال ۲۰۲۰ مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت؛ اینکه چرا و چگونه، هرگز مشخص نشد!
نشست پاریس درست یک هفته پس از نشست سه جانبه افغانستان، پاکستان و ترکیه در آنکارا برگزار شد؛ اما در پاریس، هیچ صحبتی در زمینه نشست آنکارا نشد.
جنبه مهم نشست پاریس، حضور پررنگ اپوزیسیون و طالبان و حاشیه نشینی دولت و نمایندگان شورای عالی صلح بود. موضوعی که شاید بعدها باعث شد؛ تا دولت افغانستان برگزاری هرگونه نشست در کشورهای خارجی میان گروه های افغانی را ممنوع اعلام کند و حتی با برگزاری نشستی مشابه در عشق آباد ترکمنستان از سوی نمایندگی سیاسی سازمان ملل در افغانستان(یوناما) نیز مخالفت ورزد.
با این حال، نشست سه جانبه انگلیس، افغانستان و پاکستان که در لندن برگزار شد، از جنبه دیگری حایز اهمیت بود. برخی گزارش ها حاکی از آن بود که عبدالسلام ضعیف؛ سفیر پیشین طالبان در پاکستان نیز در زمان این دیدار در لندن به سر می برد و احتمال مشارکت او هم در این دیدار مطرح شد.
تحول مهم نشست لندن این بود که طرف های شرکت کننده اعلام کردند که صلح با طالبان تا شش ماه دیگر به ثمر خواهد نشست؛ این نخستین اعلام جدول زمان بندی برای تحقق عملی روند صلح بود و امیدواری ها و در عین حال تردیدهای زیادی را برانگیخت.
این امیدواری ها در خصوص زمان بندی روند صلح بود؛ اما تردیدها بیشتر ناشی از آن بود که انگلیس و پاکستان به دلیل ارتباطات استعماری باقی مانده از زمان اشغال شبه قاره توسط استعمار پیر، ممکن است منافع ملی افغانستان را قربانی زد و بندهای پنهانی خود کنند و از این نشست های سه جانبه که مورد مشابه آن در اواخر سرطان سال ۱۳۹۱ در کابل با شرکت دیوید کامرون؛ نخست وزیر انگلیس، راجا پرویز اشرف؛ نخست وزیر پاکستان و حامد کرزی؛ رییس جمهور کشور برگزار شده بود، تنها منافع انگلیس و پاکستان مورد نظر قرار گیرد.
در کنار این نشست ها همچنین، سفر هیات عالیرتبه شورای عالی صلح که به تاریخ ۲۲ عقرب سال ۱۳۹۱ انجام شد، از دیگر تحولات مهم روند صلح بود. در این سفر سه روزه اعضای شورای عالی صلح از پاکستان خواستند؛ تا زندانیان طالبان را آزاد کند و موضع خود در قبال صلح را روشن سازد. به دنبال این سفر بود که پاکستان ده ها زندانی طالبان به شمول سه مقام بلندپایه آن گروه را آزاد کرد و دولت کابل نیز اقدامات مشابهی انجام داد.
در کنار این، خبرگزاری رویترز به نقل از جلیل جیلانی؛ معاون وزارت خارجه پاکستان نوشت:"ما در حال هماهنگی برای آزاد کردن زندانیان باقیمانده هستیم و آنها متعاقبا آزاد خواهند شد."
اما اخیرا اعلام موضع رییس شورای علمای پاکستان که جهاد در افغانستان را مجاز دانسته بود، روابط دو کشور را بار دیگر متشنج کرد و نشست علمای دو کشور که قرار بود به خواست افغانستان و موافقت پاکستان در کابل برگزار شود، عملا ناکام ماند.
این روند کژدار و مریز صلح در سال ۱۳۹۱ اما هرگز سبب نشد؛ تا دولت افغانستان از این رویکرد خود دست بردارد؛ هرچند آقای کرزی در آخرین روزهای سال ۹۱ طالبان و امریکا را به زد و بندهای پنهانی در کشورهای عربی و اروپایی متهم کرد و گفت که طالبان با حملات انتحاری مردم افغانستان را می کشند و به امریکا خدمت می کنند؛ تا در افغانستان حضور طولانی تری داشته باشد.
کابل، اسلام آباد، استانبول، جاپان، پاریس و لندن از جمله شهرها و کشورهایی بودند که در سال ۱۳۹۱ شاهد نشست های دوجانبه و چندجانبه میان کشورها و طرف های مختلف با محوریت افغانستان و موضوع جنجال برانگیز صلح بودند.
در این میان اما به نظر می رسد نشست های پاریس و لندن از دو جهت کاملا مختلف حایز اهمیت بودند. در نشست دوروزه پاریس که اوایل ماه سنبله برگزار شد دولت افغانستان نقشی کاملا حاشیه ای و نمادین داشت.
بنیاد تحقیقات استراتژیک فرانسه میزبانی این نشست را به عهده داشت. در این نشست از نمایندگان دولت افغانستان، طالبان، جبهه ملی، ائتلاف ملی، حزب اسلامی حکمتیار و نمایندگانی از جامعه مدنی افغانستان دعوت شده بود.
شرکت کنندگان در این نشست، طرح های خود را برای خروج افغانستان از بحران کنونی ارائه کردند. موضوعاتی مثل تداوم گفتگوهای بین الافغانی و تغییر در ساختار نظام سیاسی از مواردی بود که درباره آنها بحث های جدی صورت گرفت؛ اما ظاهرا هیچگونه اجماعی بین شرکت کنندگان این نشست به دست نیامده است؛ زیرا نشست بدون صدور حتی یک اعلامیه رسمی پایان یافت!
اما اکثر شرکت کنندگان بر دو موضوع اتفاق نظر داشتند: یکی تداوم گفتگوهای بین الافغانی و دوم اصلاح قانون اساسی و تغییر در قانون انتخابات.
دولت افغانستان نیز از این نشست به گونه محتاطانه ای استقبال کرد؛ اما طالبان اعلام کردند که دولت کابل یک دولت دست نشانده است و این گروه هیچگاه با آن مذاکره نخواهد کرد.
نشست پاریس همچنین بدون حضور رسانه ها و در فضایی بسته برگزار شد. در این نشست اعلام شد که چشم انداز افغانستان برای سال ۲۰۲۰ مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت؛ اینکه چرا و چگونه، هرگز مشخص نشد!
نشست پاریس درست یک هفته پس از نشست سه جانبه افغانستان، پاکستان و ترکیه در آنکارا برگزار شد؛ اما در پاریس، هیچ صحبتی در زمینه نشست آنکارا نشد.
جنبه مهم نشست پاریس، حضور پررنگ اپوزیسیون و طالبان و حاشیه نشینی دولت و نمایندگان شورای عالی صلح بود. موضوعی که شاید بعدها باعث شد؛ تا دولت افغانستان برگزاری هرگونه نشست در کشورهای خارجی میان گروه های افغانی را ممنوع اعلام کند و حتی با برگزاری نشستی مشابه در عشق آباد ترکمنستان از سوی نمایندگی سیاسی سازمان ملل در افغانستان(یوناما) نیز مخالفت ورزد.
با این حال، نشست سه جانبه انگلیس، افغانستان و پاکستان که در لندن برگزار شد، از جنبه دیگری حایز اهمیت بود. برخی گزارش ها حاکی از آن بود که عبدالسلام ضعیف؛ سفیر پیشین طالبان در پاکستان نیز در زمان این دیدار در لندن به سر می برد و احتمال مشارکت او هم در این دیدار مطرح شد.
تحول مهم نشست لندن این بود که طرف های شرکت کننده اعلام کردند که صلح با طالبان تا شش ماه دیگر به ثمر خواهد نشست؛ این نخستین اعلام جدول زمان بندی برای تحقق عملی روند صلح بود و امیدواری ها و در عین حال تردیدهای زیادی را برانگیخت.
این امیدواری ها در خصوص زمان بندی روند صلح بود؛ اما تردیدها بیشتر ناشی از آن بود که انگلیس و پاکستان به دلیل ارتباطات استعماری باقی مانده از زمان اشغال شبه قاره توسط استعمار پیر، ممکن است منافع ملی افغانستان را قربانی زد و بندهای پنهانی خود کنند و از این نشست های سه جانبه که مورد مشابه آن در اواخر سرطان سال ۱۳۹۱ در کابل با شرکت دیوید کامرون؛ نخست وزیر انگلیس، راجا پرویز اشرف؛ نخست وزیر پاکستان و حامد کرزی؛ رییس جمهور کشور برگزار شده بود، تنها منافع انگلیس و پاکستان مورد نظر قرار گیرد.
در کنار این نشست ها همچنین، سفر هیات عالیرتبه شورای عالی صلح که به تاریخ ۲۲ عقرب سال ۱۳۹۱ انجام شد، از دیگر تحولات مهم روند صلح بود. در این سفر سه روزه اعضای شورای عالی صلح از پاکستان خواستند؛ تا زندانیان طالبان را آزاد کند و موضع خود در قبال صلح را روشن سازد. به دنبال این سفر بود که پاکستان ده ها زندانی طالبان به شمول سه مقام بلندپایه آن گروه را آزاد کرد و دولت کابل نیز اقدامات مشابهی انجام داد.
در کنار این، خبرگزاری رویترز به نقل از جلیل جیلانی؛ معاون وزارت خارجه پاکستان نوشت:"ما در حال هماهنگی برای آزاد کردن زندانیان باقیمانده هستیم و آنها متعاقبا آزاد خواهند شد."
اما اخیرا اعلام موضع رییس شورای علمای پاکستان که جهاد در افغانستان را مجاز دانسته بود، روابط دو کشور را بار دیگر متشنج کرد و نشست علمای دو کشور که قرار بود به خواست افغانستان و موافقت پاکستان در کابل برگزار شود، عملا ناکام ماند.
این روند کژدار و مریز صلح در سال ۱۳۹۱ اما هرگز سبب نشد؛ تا دولت افغانستان از این رویکرد خود دست بردارد؛ هرچند آقای کرزی در آخرین روزهای سال ۹۱ طالبان و امریکا را به زد و بندهای پنهانی در کشورهای عربی و اروپایی متهم کرد و گفت که طالبان با حملات انتحاری مردم افغانستان را می کشند و به امریکا خدمت می کنند؛ تا در افغانستان حضور طولانی تری داشته باشد.
