اھمیت و فلسفه عزاداری امام حسین(ع) چیست؟

یکی از محورھایی که در آیات متعددی از قرآن کریم مورد تأکید واقع شده، زنده نگه داشتن یاد و خاطره مردان الھی و شخصیت ھای فرزانه و برجسته تاریخ، و سرگذشت عبرت آموز آنان است.
به گزارش خبرگزرای آوا، برای پی بردن به اھمیت و فلسفه عزاداری امام حسین (ع) توجه به چند نکته ضروری است:
۱. توجه به فضیلت ھا و صفات والای انسان ھای فرزانه و برجسته و برگزیده.
یکی از محورھایی که در آیات متعددی از قرآن کریم مورد تأکید واقع شده، زنده نگه داشتن یاد و خاطره مردان الھی و شخصیت ھای فرزانه و برجسته تاریخ، و سرگذشت عبرت آموز آنان است. در سوره مریم، خداوند می فرماید: «در این کتاب از ابراھیم نیز یاد کن، او بسیار راستگو و پیامبر خدا بود»[۱] و سپس برخورد قھر آمیز او را با بت ھا و بت پرستان بیان می کند.
در آیه دیگری می فرماید: «در این کتاب از ادریس نیز یاد کن، او بسیار راستگو و پیامبر (بزرگی) بود و ما او را به مقام والایی رساندیم».[۲] و در پی آن به پیامبرانی اشاره می کند که مشمول نعمت ھای خدا قرار گرفتند.
و در سوره دیگری می فرماید: «به خاطر آور بنده ما ایوب را، ھنگامی که پروردگارش را خواند (و گفت: پروردگارا)  شیطان مرا به رنج و عذاب افکنده است (به او گفتیم) پای خود را بر زمین بکوب، این چشمه آبی خنک برای
شستشو و نوشیدن است و خانواده اش را به او بخشیدیم و ھمانند آن را به آنان افزودیم تا رحمتی از سوی ما باشد و تذکری برای اندیشمندان».[۳]
روشن است که در این آیات و مانند آن، به جنبه ھای شخصی و خانوادگی و کارھای معمولی در زندگی این بزرگان توجه نشده است، بلکه از صلاحیت ھا و فضیلت ھای اخلاقی و برنامه ھای سازنده آنان سخن به میان آمده است،
و این موضوع نمایانگر آن است که یاد و خاطره شخصیت ھای برجسته و بزگزیده تاریخ بشر باید زنده بماند و صفات و حالات پسندیده آنان مورد توجه باشد. از این رو، می بینیم که امامان معصوم (علیھم السلام) در زنده نگه داشتن یاد و نام شھیدان کربلا، به ویژه سید و سالار شھیدان حضرت امام حسین (ع)، از شیوه ھای گوناگونی بھره می گرفتند.
۲. امامان بزرگوار شیعه (ع) و شیوه ھای گوناگون بزرگداشت عزداری امام حسین(ع):
الف) برپایی مجالس سوگواری
یکی از شیوه ھایی که امامان (ع) برای زنده نگه داشتن نھضت حسینی به کار گرفته اند، برپایی مجالس سوگواری، گریستن و گریاندن برای مصیبت ھای جانسوز کربلا و یادآوری آن حادثه در زمان ھای مناسب است.
امام سجاد (ع) در طول دوران امامتش پیوسته سوگوار قصه عاشورا بود، در این مصیبت آنقدر گریست که از «بکائین» بسیار گریه کنندگان به شمار آمد و لقب گرفت.[۴]
علقمه حضرمی نقل می کند که امام باقر(ع) در روز عاشورا برای امام حسین (ع) در خانه اش اقامه عزا می کرد و خود آن حضرت برای جدش می گریست، تقیه نمی کرد و به کسانی که در خانه بودند می فرمود: برای آن حضرت سوگواری کنند و در مصیبت حسین(ع) به یکدیگر تسلیت بگویند.[۵]
امام صادق (ع) به داود رقی فرمود: من ھرگز آب سرد ننوشیدم جز این که به یاد امام حسین (ع) افتادم.[۶]
از حضرت امام رضا (ع) روایت شده است: وقتی ماه محرم می شد، کسی پدرم (امام کاظم (ع)) را خندان نمی دید و اندوه و حزن بر وی غالب می شد تا روز دھم، و چون روز عاشورا فرا می رسید، آن روز، روز مصیبت و حزن و گریه او بود و می فرمود: امروز، روزی است که حسین (ع) شھید شده است.[۷]
ائمه اطھار (ع) نه تنھا خود در عزای سالار شھیدان می گریستند، بلکه ھمواره مودم را به گریستن بر آن حضرت تشویق و ترغیب می نمودند. در روایتی آمده است: ھر کس بر حسین (ع) بگرید، یا (حتی) یک تن را بگریاند،
پاداشش بھشت است و ھر کس حالت اندوه و گریه به خود بگیرد نیز، پاداشش بھشت است.[۸]
تشویق شاعران به مرثیه سرایی، شاعرانی که مصیبت ھای کربلا را به شعر درآورده و در مجالس و محافل می خواندند، ھمواره مورد لطف و عنایت ویژه امامان معصوم (ع) قرار می گرفتند، افرادی چون کمیت اسدی، دعبل
خزاعی، سید حمیری و ...
ب) تشویق و ترغیب به زیارت امام حسین (ع):
بزرگداشت بزرگان و زیارت قبر قھرمانان رسم نیکی بوده است که از دیرباز میان ملت ھای جھان و امت ھای گوناگون، مورد توجه بوده و ھنوز ھم ھست. از این میان سید و سالار شھیدان و رھبر آزادگان، امام حسین (ع)
آفتابی دیگر و بزرگی بس بھتر و بزرگتر است که باید نام و یادش را به نیکی تمام، بزرگ داشت. سخنان پیشوایان پاک و معصوم (ع) در فضیلت زیارت کربلای حسینی چندان زیاد است که می توان گفت: برگزیدگان خدا در ھر فرصت و مناسبتی مردم را به زیارت مرقد نورانی سالار شھیدان (ع) تشویق و ترغیب می کردند، تو گویی این برنامه ای بود که خود را بر آن متعھد می دانستند و این کار گذشته از این که سبب پیوند روحی و فکری مسلمانان با آن امام ھمام بود، نوعی از مبارزه، بلکه بھترین مبارزه با ستمگران و زورمداران نیز به حساب می آمد، چنان که ھمیشه چنین بوده و امروز نیز چنین است؛ در باب زیارت آن حضرت، احادیث فراوانی داریم که به یکی از آنھا بسنده می کنیم.
امام صادق (ع) فرمود: ھر کس می خواھد در روز قیامت بر سر سفره ھای نور بنشیند به زیارت امام حسین (ع) برود. [۹]
۳. ویژگی ماه محرم، ماه پیروزی خون بر شمشیر
ماه محرم کتابی است بسیار گرانبھا، روز و شب ھایش، ساعت ھا و لحظه ھایش، صفحاتی است از درس معرفت الله و انسانیت و شرافت و عزت و آزادگی، آری، ھم چگونه زیستن را به انسان می آموزد و ھم چگونه مردن را.
حسین (ع)، این گنجینه پر بھا با گفتن «ھیھات منا الذله» به ھمه نسل ھا و عصرھا و به ھمه زمان ھا و زمین ھا، پیام داد که ھان، ای فرزندان آدم و ای حق طلبان و عدالت خواھان جھان! به پاخیزید و در برابر حکومت ھای
شیطانی و زورگویان و ستمگران سر تسلیم فرود نیاوردید... .
علاوه برآن، حسین (ع) در آخرین لحظات عمرش که یکه و تنھا در برابر ھزاران جلاد تا دندان مسلح قرار داشت با جمله «ھل من ناصر ینصرنا...» نصرت و یاری خواست، گویا او از ھمه انسان ھای بیدار، از ھر نسل و در ھر زمان یاری می طلبد، او که ساعات و دقایقی پیش، یاران و عزیزانش را یکی پس از دیگری از دست داده است، او که جنازه جوان دلبندش، حضرت علی اکبر را کشان کشان به خیمه برده و دقایقی قبل، قمر بنی ھاشم، برادر وفادار و علمدارش، حضرت عباس(ع) را در خون غلطان دیده، او که دیگر کسی را نداشته و امیدی بر زنده ماندن ندارد و می داند که به زودی با لب تشنه به ملاقات جدش، رسول خدا (ص) خواھد رفت، برای چه کمک می خواھد و از چه کسی نصرت می طلبد؟! او برای نجات خود از مرگ، صدایش را به «ھل من ناصر...» بلند نکرده است، بلکه از نسل ھای آینده نیز یاری می جوید که درخت توحید و یکتاپرستی را که در حال خشکیدن است فراموش نکنند و از خونی که او و یارانش برای آبیاری آن درخت ریختند، پاسداری نمایند، تا نھضت عاشورا جاودانه بماند و خاطره حماسه شھیدان کربلاھمیشگی باشد و اسلام را بیمه کند.
۴. سوگواری عامل وحدت و رمز موفقیت
ھر ملتی برای بقا و موفقیت خویش نیاز به عامل وحدت و اجتماع دارد، بدون شک مھم ترین عامل وحدت در میان پیروان اھل بیت پیامبر (ص) که با کمترین زحمت و ھزینه، می تواند توده ھای میلیونی را گرد یک محور قرار دھد.  
ھمین مراسم عزاداری بر سالار شھیدان و یاران با وفای اوست. این عامل می تواند رھایی بخش انسان ھا از چنگ استبداد و استعمار باشد. در طول تاریخ جریان سوگواریی بر شھیدان کربلا، زمینه ساز قیام ھا و انقلاب ھای کوچک و بزرگ بوده است، مانند قیام توابین که با یزیدیان جنگیدند، و قیام مختار که اکثر خون آشامان کربلا را به سزای اعمالشان رساند و شکست سختی بر سپاه نیرومند اموی وارد ساخت و ... . به طور کلی به گفته برخی از صاحب نظران، بیشتر انقلاب ھای دنیا از توجه به قیام حماسه سازان کربلا نشأت گرفته است که یک نمونه آشکار آن، آزادسازی شبه قاره ھند، از دست استعمار انگلیس بود. گاندی رھبر این انقلاب می گوید: من برای ملت ھند چیز تازه ای نیاوردم، فقط نتیجه ای که از مطالعات و تحقیقاتم درباره تاریخ زندگی قھرمان کربلا به دست آورده بودم، ارمغان ملت ھند نمودم، اگر بخواھیم ملت ھند را نجات دھیم واجب است ھمان راھی را بپیماییم که حسین بن علی (ع) پیمود.[۱۰]
نمونه دیگر آن، نقش عظیم حادثه کربلا و عاشورا، در به وجود آمدن انقلاب شکوھمند اسلامی به رھبری امام خمینی (ره) است که دنیا را به لرزه افکند. و نمونه اخیر آن، مقاومت حزب الله لبنان که وابسته به مکتب حسین (ع) بودند در برابر اسرائیل و رژیم تا دندان مسلح صھیونیستی است که آنان در برابر قدرت ایمان و فداکاری حزب الله گیج و مبھوت شدند و با شکستی مفتضحانه روبرو گشتند.
امیدواریم ما نیز از ارادتمندان واقعی آستان مقدس اباعبدالله الحسین (ع) و پیروان راستین آن بزرگوار بوده و عنایت وی شامل حال ما گردد.
[۱].۴۱ ،مریم.
[۲].۵۷ و ۵۶ ،مریم.
[۳].۴۳-۴۱ ،ص.
[۴].وسائل الشیعة، ج ۲، ص ۹۲۲.
[۵]. وسائل الشیعة، ج ۱۰، ص ۳۹۸.
[۶]. امالی صدوق، ص ۱۴۲.
[۷].مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، بخش مربوط به اعمال ماه محرم.
[۸]. بحارالانوار، ج ۲۴، ص ۲۸۴.
[۹].«من سره ان یکون علی موائد النور یوم القیامة، فلیکن من زوار الحسین بن علی علیھما السلام»کامل الزیارات، ص.۱۳۵
[۱۰]. نگاھی به زندگی امام حسین (ع)، محمد محمدی اشتھاردی، ص ۱۰۹.
منبع: اسلام کووست