رمضان رفت، اما نیکبخت کسانی که روسفید شدند

ماه مبارک رمضان، آهسته آهسته بساط رحمت و مغفرت بی مانند خویش را جمع کرده و می رود تا برای سالی دیگر، بندگان محبوب خداوند را در هجران و فراق خودش، منتظر بگذارد. بندگانی که بدون هیچ گونه شکوه و اعتراضی، سر تسلیم به فرمان خالق هستی خم کرده و یک ماه تمام را در گرمای طاقت فرسا، عاشقانه روزه گرفتند. انسانها معمولاً عجول، کم صبر و بی طاقت اند. ظاهربینی یکی دیگر از آفاتی است که همواره دامنگیر زاده آدم بوده است. روزه از آن جهت که ظاهر سخت و نسبتاً مشقتباری دارد، مورد علاقه و استقبال بسیاری از انسانها قرار نمی گیرد و حتی آنهایی هم که خود را ملتزم به این واجب شرعی دانسته و روزه هم می گیرند، در بسیاری از موارد با شکوه و شکایتهای معمول و همیشگی، اجر خویش را تباه می کنند.
با رسیدن ماه مبارک رمضان، بسیاری از مسلمانان سست ایمان و نامتعهد در برابر آفریدگار و ولی نعمت خویش، به دنبال بهانه ای می گردند تا به گونه ای از روزه گرفتن فرار کرده و این واجب شرعی را امتثال نکنند. انسان طبیعتاً و بالفطره، از تکلیف خوشش نیامده و دوست می دارد تا آزاد و رها از هر گونه قید و بندی، آنگونه که دلش می خواهد زندگی کند. اما از آنجا که تکالیف شرعی، برنامه ای است سازنده و بالنده برای سعادت زندگی دنیا و آخرت انسان که آفریدگار دانا و حکیم برایش در نظر گرفته، لذا انسانهای مومن و موحد، در برابر آن خاضع و متواضع اند.
بر همین اساس است که انسان مومن، هر تکلیفی از جمله روزه ماه مبارک رمضان را به عنوان یک وسیله و ابزار برای رسیدن به کمال روحی و معنوی و در نتیجه رضا و خشنودی پروردگار خویش به آن نگاه می کند. اگر چه مومنان و موحدانی با این ویژگی و صفات در میان مسلمانان کم اند؛ اما کیفیت عبادت و انجام تکالیف شرعی ای که به وسیله این دسته از مسلمانان واقعی صورت می پذیرد، با همگان متفاوت است.
در واقع همین دسته از مومنان و موحدان واقعی هستند که در کتاب وحی و سخنان پیامبر و پیشوایان دینی از آنان به بزرگی و نیکی یاد و تجلیل شده است. خداوند متعال در اولین آیه از سوره انفال به مؤمنین توصیه می‌کند که اگر مؤمن هستید از خدا و پیامبرش اطاعت نمایید و در دو آیه بعدی، برخی از صفات مؤمن را ذکر می‌فرماید:"مؤمنان کسانى هستند که هر وقت نام خدا برده شود، دل‌هایشان ترسان مى‌گردد و هنگامى که آیات او بر آنها خوانده مى‌شود، ایمانشان افزون مى‌گردد و تنها بر پروردگارشان توکل دارند. آنها که نماز را بر پا مى‌دارند و از آنچه به آنها روزى داده‌ایم؛ انفاق مى‌کنند. مؤمنان حقیقى آنها هستند، براى آنان درجات (فوق‌العاده‌اى) نزد پروردگارشان است و براى آنها آمرزش و روزى بى‌نقص و عیب است".
چنانچه دیده می شود قرآن مجید به چند صفت مشخص در مومنان واقعی اشاره می کند که اگر مسلمانی آن چند ویژگی را داشت، باید خدا را شاکر باشد و اگر نداشت، باید در جهت دستیابی به آنها بکوشد تا بشود عنوان مومن واقعی را بر او نهاد. آن چند ویژگی عبارت اند از: ۱- ترسیدن و تکان خوردن دل در هنگام ذکر خدا ۲- زیاد شدن ایمان در اثر استماع آیات خدا ۳- توکل ۴- به پا داشتن نماز ۵- انفاق از آنچه که خدا روزی فرموده است."
البته می دانیم که در آیات مذکور، خداوند متعال به عمده صفات و ویژگی های یک مسلمان واقعی و به گونه فهرست وار اشاره کرده است و در واقع خواسته تا به کلیت بحث و موضوع توجه دهد وگر نه خدای سبحان در آیات دیگری از قرآن مجید نیز، به صفات و ویژگی های مومنان واقعی و التبه به صورت جزئی تر و ملموس تر توجه داده است.
همچنین رسول معظم اسلام در خطبه معروف و طولانی شعبانیه، به بخشی از صفات و ویژگی های یک مسلمان واقعی و به خصوص در ماه مبارک رمضان توجه داده است:" .... ای مردم! هر کس اخلاق خود را در این ماه نیکو کند، از صراط، آسان بگذرد، آن روز که قدمها، بر آن بلغزد. هر کس در این ماه کارهای غلامان و مستخدمان خود را سبک گرداند، خدا در قیامت حساب او را آسان کند. هر کس در این ماه از آزار رساندن به مردم خودداری کند، حق تعالی، روز قیامت، خشم خود را از او باز دارد.
هر کس در این ماه یتیم بی پدری را گرامی دارد، خدا او را در قیامت عزیز گرداند. هر که در این ماه صله رحم کند و با خویشان بپیوندد، خدا او را در قیامت به رحمت خود واصل گرداند و هر کس در این ماه رابطه اش را با خویشان خود قطع کند، خداوند در قیامت رحمت خود را از او دریغ نماید. هر که در این ماه نماز مستحبی بپا دارد، خداوند او را از آتش جهنم برهاند و کسی که نماز واجبی بجا آورد، خداوند ثواب هفتاد نماز واجب در ماه های دیگر را به او عطا کند.
هر کس در این ماه بسیار بر من صلوات فرستد، خداوند کفه سبک اعمال او را سنگین گرداند. کسی که در این ماه یک آیه از قرآن تلاوت کند، ثواب کسی را دارد که در ماه های دیگر قرآن را ختم کرده باشد.......".
اگر چه در توصیه های پیامبر گرامی اسلام، همه ی موارد فوق به صورت جمله های شرطیه تشویقیه ذکر شده؛ اما همه ی آن موارد به گونه تلویحی، وظایف اصلی و واجب یک مسلمان واقعی را بیان می کنند. به هر تقدیر ماه مبارک رمضان در حال تمام شدن است و چهار پنج روزی بیشتر به پایان آن باقی نمانده است.
باید گفت نیکبخت و سعادتمند آن کسی که از ماه رحمت و برکت خداوندی، کمال استفاده روحی و معنوی را برده و با توبه و انابه به درگاه آن بخشایشگر کریم، دنیا و آخرت خویش را زیبا و روشن ساخته و بدا به حال آن نگون بختی که نه تنها از شیرینی و حلاوت روزه ماه مبارک رمضان بهره ای نبرد، بلکه با اصرار بر گناه حتی در این ماه سراسر رحمت و برکت، گامهای بیشتر نیز با خدا و نیکبختی، فاصله گرفت و همچنان رو به تباهی و سیاه رویی در حرکت است.