فرایند انتقال قدرت درعربستان سعودی هیچگاه بر موازین قانونی استوار نبوده است. تنها ملاک قابل قبول برای خاندان آل سعود وصیت نامه ای است که از ملک عبدالعزیز بنیانگذار عربستان سعودی بر جای مانده است، وصیت نامه ای که از آن اصطلاحا به عنوان منشور عبدالعزیز یاد می کنند.
در واقع بنیانگذار عربستان سعودی در وصیت نامه اش فرایند انتقال قدرت را به نحوی بعد از خود مشخص کرده است. او وصیت کرده است که تا زمانی که فرزندان او در قید حیاتند قدرت و حکومت به هیچ یک از نوادگان او واگذار نگردد. از میان 35 فرزندی که از ملک عبدالعزیز باقی ماند پنج تن از آنان به نام های ملک سعود، ملک فیصل، ملک خالد، ملک فهد و ملک عبدالله تاکنون به قدرت رسیده اند و بسیاری از فرزندان عبدالعزیز آرزوی رسیدن به پادشاهی را با خود به گور بردند. 18 تن از 35 فرزند ملک عبدالعزیز تاکنون در گذشته اند و مابقی آنان هم اکثرا بر روی صندلی های چرخدار حرکت می کنند.
ملک عبدالله پادشاه کنونی عربستان که 88 سال سن دارد و هم اکنون اکثر ساعات شبانه روز خود را زیر نظر مراقبت های پزشکی می گذراند. ملک عبدالله تاکنون سه بار برای خود ولیعهد معرفی کرده است دو ولیعهد اول و دوم او یعنی شاهزاده سلطان و شاهزاده نایف به دلیل کثرت سن و بیماری قبل از پادشاه درگذشتند و هم اکنون شاهزاده سلمان 78 ساله است که عهده دار مقام ولایتعهدی است و کشور را عملا اداره می کند.
در واقع شرایط عربستان به گونه ای است که گمان نمی رود فرزندان عبدالعزیز بتوانند کشور را اداره کنند و منشور عبدالعزیز دیگر کارکرد گذشته و سابق خود را ندارد و بنا بر همین مسئله است که بسیاری از تحلیل گران بر این باورند که دربار آل سعود اندک اندک باید خود را برای واگذاری قدرت به شاهزادگان نسل دومی آماده کند. ملک عبدالله پادشاه کنونی آل سعود از مدت ها قبل به این مسئله واقف شده بود و بنابراین در سال 2006 میلادی دستور داد تا شورایی از فرزندان باقی مانده عبدالعزیز و فرزندان ارشد شاهزاده های درگذشته شکل بگیرد و این شوراء مسئله انتخاب جانشین پادشاه را حل و فصل نماید.
این شوراء که شورای بیعت نام دارد تاکنون در انتخاب ولیعهدهای دوم و سوم بی تاثیر بوده است و گمان نمی رود بتواند به سادگی فرایند انتقال قدرت را در دربار سعودی تسهیل نماید ولی با تمام این ها این شورا تنها گام ملموسی است که دربار آل سعود برای حل بحران جانشینی در عربستان سعودی برداشته است.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که مسئله بحران جانشینی تا زمانی که امیر سلمان در قید حیات باشد چندان نمایان نخواهد شد. در واقع بعد از امیر سلمان است که شاهزادگان دربار آل سعود برای انتخاب پادشاه دچار مشکل جدی خواهند بود.
از سوی دیگر شاهزادگان نسل دومی دربار آل سعود هم به خوبی به این مسئله واقف شده اند که به زودی باید قدرت را از فرزندان عبدالعزیز تحویل بگیرند و از هم اکنون دورخیز خود را برای کسب قدرت آغاز کرده اند. قرار گرفتن شاهزاده های نسل دومی در پست های مهمی همچون وزارت دفاع، وزارت اطلاعات و امنیت، فرماندهی گارد سلطنتی، وزارت کشور، وزارت امور خارجه، سفارت خانه های کلیدی و ... که تا گذشته های نزدیک در کنترل شاهزادگان نسل اول بودند به خوبی این مسئله را ثابت می کند که به زودی این عموزادگان هستند که باید یکی را از میان خود به عنوان پادشاه کشور انتخاب کنند، مسئله ای که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان به سهولت صورت نخواهد گرفت و قطعا شکاف های درون خاندانی آل سعود را به شکل واضح تری به نمایش خواهد گذاشت.
نویسنده: سید محمد رضا موسوی
منبع : خبرگزاری آوا- کابل
