مجاهدین از سال های اولیه شکل گیری تحولات جدید، طیف ها و طبقه بندی های تازه ای را تجربه کرده اند.
این تقسیم بندی ها، البته غیر از آن چیزی است که در دوره پس از پیروزی جهاد، از 8 ثور 1371 به این سو شاهد آن بوده ایم؛ زیرا صف بندی هایی که از آن تاریخ به بعد تا ظهور طالبان، شکل گرفت و ادامه یافت، براساس خرده هویت های کوچک محلی، منطقه ای، مذهبی و حزبی بود؛ اما عاملی که اکنون موجب این صف بندی ها می شود ماهیتا متفاوت از عوامل آن دوره به حساب می آید.
این عامل، در زمان حاضر، قدرت است. یعنی این، قرب و بعد به حلقه قدرت است که می تواند بر موضع گیری ها و صف بندی های گروه های مجاهدین تاثیر گذاشته و به ایجاد گروه های تازه با ترکیب جدیدتری بیانجامد و در مواردی آنها را رویاروی همدیگر قرار دهد.
البته نباید فراموش کرد که قدرت در آن زمان نیز می توانست دلیل اصلی تنش های درون سازمانی مجاهدین به عنوان یک هویت واحد و با همان شناسنامه ای که آنها را مشترکا در برابر دشمن واحد قرار می داد و از همه مهمتر، عنصری محوری و مورد وفاقی به نام "اسلام" نیز آنها را به هم ربط و نسبت و پیوند می داد؛ به گونه ای که بتوان آنها را به آسانی ذیل یک تعریف مشخص به نام "مجاهدین" فراهم آورد و شناسایی کرد؛ به حساب آید؛ اما تفاوت مفهومی قدرت در آن زمان با زمان کنونی در سیر این تنش ها و رویارویی ها در این است که در آن زمان، قدرت به مثابه غایت و مامول نهایی، برای یک مجموعه کلانتری به نام حزب یا قومیت یا مذهب مطرح بود؛ اما در زمان کنونی این کلیت ها، جای خود را به عناصر کوچک تر، محدودتر و جزئی تری داده که نهایتا در حوزه فردی یک شخص خلاصه می شود.
بنابراین، مفهوم قدرت و همچنین آنچه موجب چنددستگی و دوگانه رفتاری مجاهدین در زمان کنونی می شود بسیار متفاوت از آن چیزی است که در گذشته وجود داشت.
دیروز احمدضیا مسعود؛ رهبر جبهه ملی در مراسم بزرگداشت از جنرال داود داود و شاه جهان نوری؛ فرماندهان وابسته به حزب جمعیت اسلامی که سال گذشته در نتیجه یک بمب گذاری در شمال افغانستان جان باختند خطاب به سایر مجاهدین درون حلقه قدرت گفت که از آنها استفاده ابزاری می شود.
مسعود تصریح کرد:"این حکومت از شما استفاده ابزاری می کند. شما هرچند که خود را ملایم و منعطف نشان دهید باز هم این حکومت شما را به عنوان عضو پالیسی ساز خود قبول نخواهد کرد."
اینکه این اظهارات آقای مسعود تا چه حد بر پایه واقعیت های عینی دنیای سیاست افغانستان، ابراز شده، بحث دیگری است؛ اما آنچه اهمیت دارد این مساله است که اکنون طیف هایی از مجاهدین در برابر طیف های دیگری از این مجموعه، قرار گرفته و عنصر محوری این رویارویی نه چندان پنهان را مقوله ای به نام قدرت شکل می دهد.
اینکه نوع نگاه عناصر جهادی درون و بیرون از قدرت به این پدیده، چگونه است و یا عوامل و زمینه های این امر برای این دو طیف، به یک میزان، میسر است یا نه؛ بازهم بحثی است که نیازمند بررسی جدی تری است؛ اما در این میان نباید فراموش کرد که گروه های مجاهدین هنوزهم به دلایل گوناگونی نمی توانند یک هویت واحد، منسجم و قابل تعریف از خود ارائه دهند و همگی در هر سطح و سمتی که هستند از آن تحت هر شرایطی به مدافعه برخیزند.
با این حال، همانند گذشته هنوزهم همه رهبران مجاهدین به همدستی و همگرایی و حفظ وحدت تاکید می‌کنند؛ اما هیچکدام نمی خواهند از منافع و خواست های خود برای تحقق عملی این مامول قدیمی و همیشگی، عدول کنند.
نویسنده: احسان الله وطندوست
این تقسیم بندی ها، البته غیر از آن چیزی است که در دوره پس از پیروزی جهاد، از 8 ثور 1371 به این سو شاهد آن بوده ایم؛ زیرا صف بندی هایی که از آن تاریخ به بعد تا ظهور طالبان، شکل گرفت و ادامه یافت، براساس خرده هویت های کوچک محلی، منطقه ای، مذهبی و حزبی بود؛ اما عاملی که اکنون موجب این صف بندی ها می شود ماهیتا متفاوت از عوامل آن دوره به حساب می آید.
این عامل، در زمان حاضر، قدرت است. یعنی این، قرب و بعد به حلقه قدرت است که می تواند بر موضع گیری ها و صف بندی های گروه های مجاهدین تاثیر گذاشته و به ایجاد گروه های تازه با ترکیب جدیدتری بیانجامد و در مواردی آنها را رویاروی همدیگر قرار دهد.
البته نباید فراموش کرد که قدرت در آن زمان نیز می توانست دلیل اصلی تنش های درون سازمانی مجاهدین به عنوان یک هویت واحد و با همان شناسنامه ای که آنها را مشترکا در برابر دشمن واحد قرار می داد و از همه مهمتر، عنصری محوری و مورد وفاقی به نام "اسلام" نیز آنها را به هم ربط و نسبت و پیوند می داد؛ به گونه ای که بتوان آنها را به آسانی ذیل یک تعریف مشخص به نام "مجاهدین" فراهم آورد و شناسایی کرد؛ به حساب آید؛ اما تفاوت مفهومی قدرت در آن زمان با زمان کنونی در سیر این تنش ها و رویارویی ها در این است که در آن زمان، قدرت به مثابه غایت و مامول نهایی، برای یک مجموعه کلانتری به نام حزب یا قومیت یا مذهب مطرح بود؛ اما در زمان کنونی این کلیت ها، جای خود را به عناصر کوچک تر، محدودتر و جزئی تری داده که نهایتا در حوزه فردی یک شخص خلاصه می شود.
بنابراین، مفهوم قدرت و همچنین آنچه موجب چنددستگی و دوگانه رفتاری مجاهدین در زمان کنونی می شود بسیار متفاوت از آن چیزی است که در گذشته وجود داشت.
دیروز احمدضیا مسعود؛ رهبر جبهه ملی در مراسم بزرگداشت از جنرال داود داود و شاه جهان نوری؛ فرماندهان وابسته به حزب جمعیت اسلامی که سال گذشته در نتیجه یک بمب گذاری در شمال افغانستان جان باختند خطاب به سایر مجاهدین درون حلقه قدرت گفت که از آنها استفاده ابزاری می شود.
مسعود تصریح کرد:"این حکومت از شما استفاده ابزاری می کند. شما هرچند که خود را ملایم و منعطف نشان دهید باز هم این حکومت شما را به عنوان عضو پالیسی ساز خود قبول نخواهد کرد."
اینکه این اظهارات آقای مسعود تا چه حد بر پایه واقعیت های عینی دنیای سیاست افغانستان، ابراز شده، بحث دیگری است؛ اما آنچه اهمیت دارد این مساله است که اکنون طیف هایی از مجاهدین در برابر طیف های دیگری از این مجموعه، قرار گرفته و عنصر محوری این رویارویی نه چندان پنهان را مقوله ای به نام قدرت شکل می دهد.
اینکه نوع نگاه عناصر جهادی درون و بیرون از قدرت به این پدیده، چگونه است و یا عوامل و زمینه های این امر برای این دو طیف، به یک میزان، میسر است یا نه؛ بازهم بحثی است که نیازمند بررسی جدی تری است؛ اما در این میان نباید فراموش کرد که گروه های مجاهدین هنوزهم به دلایل گوناگونی نمی توانند یک هویت واحد، منسجم و قابل تعریف از خود ارائه دهند و همگی در هر سطح و سمتی که هستند از آن تحت هر شرایطی به مدافعه برخیزند.
با این حال، همانند گذشته هنوزهم همه رهبران مجاهدین به همدستی و همگرایی و حفظ وحدت تاکید می‌کنند؛ اما هیچکدام نمی خواهند از منافع و خواست های خود برای تحقق عملی این مامول قدیمی و همیشگی، عدول کنند.
نویسنده: احسان الله وطندوست
منبع : خبرگزاری آوا_ کابل
