در سه سال اخیر جشنوارهای زیر نام جشنواره دمبوره تحت حمایت اداره محلی ولایت بامیان، به منظور آنچه پاسداری از فرهنگ اصیل جامعه هزاره پنداشته میشود در این ولایت راهاندازی میگردد.
این در حالی است که چنین جشنوارههایی با حواشی ناپسند اجتماعی، دینی و فرهنگی همراه بوده و مراجع تقلید نیز آن را حرام دانستهاند، اما حکومت محلی بامیان همچنان بر برگزاری آن تأکید دارد.
جشنوارهای که حکومت را در تقابل با عالمان دین و کتلهی بزرگی از مردم این ولایت قرار داده است اما مسئولان با استفاده از ظرفیت و ابزار حکومتی در صدد توجیه آن میباشند.
اما پرسش اینجاست که آیا این جشنواره طبق ادعای حکومت عامل احیای فرهنگ سنتی و پاسداری از آن میباشد؟ و یا نشاندهندهی زوال فرهنگ اصیل و حافظه تاریخی رو به افول مردم ماست؟
جشنواره دمبوره هر سال با حواشی زیادی همراه بوده است. این جشنواره دو سال قبل در مکانی برگزار شده بود که در زمان جهاد علیه قشون سرخ شوری بیش از دهها تن در آنجا به گلوله های سنگین توپ و تانکها بسته شده بودند.
شئونات ناپسندی که از سوی برخی از حلقات و سفارتخانهها در ولایت بامیان در حال تطبیق میباشند توأم با قانونیت بخشیدن این موارد ناپسند از سوی نمایندگان حکومت مرکزی در ولایت بامیان بوده است.
جشنواره دمبوره در چند سال اخیر نه تنها وحدت و دیانت بین اقشار مختلف مردم را خدشهدار کرده، بلکه داغهای تازهای را بر پیکر خانوادههای شهدا وارد ساخته است.
جشنواره دمبوره احیاگر فرهنگ بومی یک ملت نیست، بلکه زوال حافظه تاریخی و افول یک فرهنگ مقتدر را در جامعهای نشان میدهد که در طول چندین قرن طلایهدار فرهنگ غنی و ارزشمدار میباشد.
جشنوارهی دمبوره پروژهای است که انشقاق و تخریب یک جامعه در لابلای آن گنجانده شده است. این جشنواره توسط اشخاصی گردانده میشود که با سوءاستفاده از احساسات قومی و سمتی مردم، باعث تخریب وحدتِ میان آنها شده و کسانی که در حباب قومیت این جشنواره محبوس شدهاند را با بخش بزرگی از جامعه ارزشگرای بامیان و حتی شمار دیگری از ولایات افغانستان درگیر کرده است.
تفکر ضد فرهنگی بانیان این جشنواره تنها در محدودهی نفوس چندصدهزار نفری بامیان خلاصه نمیشود، بلکه با تبلیغات رسانهای چند فردی که از این پروژه سهم میبرند وحدت و اخلاق اجتماعی را در دیگر ولایات افغانستان نیز دچار اختلال کرده است.
برای مردمی که بیش از ۶۰ درصد آنان زیر خط فقر زندگی میکنند و هیچ سهمی از عمر ۵ سالهی حکومت وحدت ملی نبردهاند، شاید تنها خدمت و میراثی که در این چند سال به آن دست یافتهاند، جشنواره و یا پروژهی دمبوره است که آن هم در حقیقت به عنوان ابزاری برای اخلاقزدایی از جامعهشان به کار میرود.
جشنوارهی دمبوره، برنامهی تاختوتاز به دهها هزار خانوادهای است که زیر خط فقر زندگی میکنند و تعدادی از افراد هم با دیدن نمایش این جشنوارهها طعنهی خوشگذرانی به آنها میزنند.
شاید مقامهای محلی و برگزارکنندگان این مراسم، زیر پوشش فرهنگ سنتیِ تعریفشده از خودشان یعنی قومیت و سمتوسو پنهان شوند، اما برآیند این جشنوارهها که خندیدن و لگدمال کردن خون شهدایی است که در ازای پاسداری از ارزشهای فرهنگی و باورهای اعتقادیِ یک جامعه جنگیدند را به چیز دیگری نمیتوان تعبیر کرد.
در دو سال گذشته، جشنواره دمبوره در بالای خون دهها انسانی که در مکان پارک کنونی ولایت بامیان برای خروج قشون سرخ شوروی جنگیده بودند و در آنجا به رگبار گلوله بسته شدند برگزار شد. شرکتکنندگان در جشنواره بالای این خونها خندیدند، آواز خواندند و رقصیدند.
امسال نیز همانند سالهای گذشته در میانهی مجلس عزای صدها خانوادهای که در کمتر از یک ماه اخیر در سوگ عزیزانشان نشستهاند، بساط عیش و شادی به راه انداخته شده است تا زمینهی تطبیق تهاجم فرهنگی کشوری خاص هرچه بیشتر فراهم شود.
نویسنده: سید مهدی بهزاد