قلعه نای شاید برای بسیاری از اهالی ادب و نیز تاریخ دانان، نامی آشنا و شناخته شده باشد؛ زیرا این نام بارها در اشعار مسعود سعد سلمان؛ از شاعران متقدم فارسی بارها آمده و یکی از مشهورترین جایگاه های تاریخی در عصر سلطنت سلسله غزنویان محسوب می شود.
می گویند در دوره غزنویان این زندان دارای دیوارهای مستحکم و استواری بود که نفوذ هر بیگانه ای را به درون آن ناممکن می ساخت.
از این قلعه به منظور نگهداری زندانیان سیاسی و نیز به عنوان انبار غنایم جنگی و هدایای سلطنتی شاهان غزنوی استفاده می شد.
قلعه نای براساس ساختار جغرافیایی کنونی ولایت غزنی در ولسوالی قره باغ این ولایت و در ضلع جنوبی دامنه های گلکوه موقعیت دارد که امروزه به نام «نای قلعه» مشهور است.
دیواره های نیمه ویران این قلعه مشهور و باستانی هنوز هم در این منطقه به چشم می خورد. این قلعه از قلاع مشهور دوران آل ناصر یا سلطنت غزنوی ها بوده که در آن زمان شخصیت های بزرگی که به نحوی از در مخالفت با آل ناصر وارد می شدند در این زندان نگهداری می گردیدند.
یکی از این شخصیت ها، مسعود سعد سلمان؛ شاعر پارسی سرای غزنوی است که در دوران سلطان ابراهیم غزنوی می زیسته و حدود ۱۰ سال را در این زندان سپری کرده است.
شعرهای مسعود سعد سلمان گویای آن است که او بیشترین شعرهایش را با حسرت، تلخکامی، حزن و اندوهی جانکاه در همین زندان سروده است.
قصیده مشهور منسوب به وی که با این مطلع شروع می شود:
چون نای بی نوایم از این نای بینوا
شادی ندید هیچکس از نای بینوا
اشاره به همین زندان قلعه نای یا نای قلعه کنونی دارد.
عبدالعلی فکوری؛ مدیرمسئول نشریه سنایی در غزنی می گوید که زندان نای یکی از معروف ترین زندان های دوره غزنویان شمرده می شود که دیوارهایی به بلندی ۷ متر داشته و برخی از آنها هنوز هم پابرجاست.
به گفته وی این دیوارها متعلق به برجی بوده است که در آن از کسانی که به منظور بازدید از این زندان می رفتند وارسی می شد.
فکوری می گوید که این زندان در دل کوه با پله هایی رو به پایین ساخته شده و در آن اتاق های مستحکمی در دل سنگ ها قرار داشته که هرکدام به ارتفاع ۳ متر و طول ۷ تا ۱۲ متر بوده است.
به گفته این فعال فرهنگی و رسانه ای، در این زندان سوراخ هایی قرار داشته است که از آن به منظور رفت و آمد به سلول ها استفاده می شده و این سوراخ ها هنوزهم به همان صورت اولیه باقی اند.
از قلعه نای در تاریخ زین الاخبار گردیزی به نام «لای تامان» یاد شده است. همچنین در تاریخ سیستان از آن به «لامان» نام برده شده است.
ابوریحان بیرونی نیز می نویسد که سلطان مسعود به وی، هدایایی اعطا کرده است که یکی از آن هدایا یک سنگ سیاه نفیس و ارزشمند متعلق به قلعه نای در نزدیکی غزنه بوده است.
همچنین گفته شده که یکی از هندوهایی که در آن زمان از کارداران قلعه نای بوده، گفته است که هندوها از سنگ های قلعه نای به منظور ساختن بتکده های شان استفاده می کنند و این نشان می دهد که سنگ های این منطقه از اهمیت و ارزش خاصی برخوردار بوده است.
همچنین غلام جیلانی جلالی؛ کسی که در این زمینه تحقیقاتی انجام داده می گوید که این زندان در فاصله ۶۰ کیلومتری ضلع جنوبی گلکوه در ولسوالی قره باغ ولایت غزنی موقعیت دارد.
به گفته وی حدود ۴۰ سال پیش، در نای قلعه کنونی حدود ۶۰ خانوار زندگی می کردند و هم اکنون نیز در این قلعه که به پنج غار قلعه نیز مشهور است حدود ۲۰۰ خانواده زندگی می کنند و در دره قلعه نای نزدیک به ۱۵۰۰ خانواده سکونت داشتند که بیشتر آنها در زمان سلطنت ظاهرشاه به هلمند و دیگر شهرها مهاجر شدند.
اکبر احمدی؛ یکی از ساکنان قره باغ می گوید که این قلعه یکی از مراکز اصلی ذخیره غنایم، هدایا و سرمایه های سلطنتی دربار غزنویان بوده است و همچنین از آن به عنوان یک زندان سیاسی برای نگهداری مخالفان امپراتوری غزنوی استفاده می شده است.
می گویند در دوره غزنویان این زندان دارای دیوارهای مستحکم و استواری بود که نفوذ هر بیگانه ای را به درون آن ناممکن می ساخت.
از این قلعه به منظور نگهداری زندانیان سیاسی و نیز به عنوان انبار غنایم جنگی و هدایای سلطنتی شاهان غزنوی استفاده می شد.
قلعه نای براساس ساختار جغرافیایی کنونی ولایت غزنی در ولسوالی قره باغ این ولایت و در ضلع جنوبی دامنه های گلکوه موقعیت دارد که امروزه به نام «نای قلعه» مشهور است.
دیواره های نیمه ویران این قلعه مشهور و باستانی هنوز هم در این منطقه به چشم می خورد. این قلعه از قلاع مشهور دوران آل ناصر یا سلطنت غزنوی ها بوده که در آن زمان شخصیت های بزرگی که به نحوی از در مخالفت با آل ناصر وارد می شدند در این زندان نگهداری می گردیدند.
یکی از این شخصیت ها، مسعود سعد سلمان؛ شاعر پارسی سرای غزنوی است که در دوران سلطان ابراهیم غزنوی می زیسته و حدود ۱۰ سال را در این زندان سپری کرده است.
شعرهای مسعود سعد سلمان گویای آن است که او بیشترین شعرهایش را با حسرت، تلخکامی، حزن و اندوهی جانکاه در همین زندان سروده است.
قصیده مشهور منسوب به وی که با این مطلع شروع می شود:
چون نای بی نوایم از این نای بینوا
شادی ندید هیچکس از نای بینوا
اشاره به همین زندان قلعه نای یا نای قلعه کنونی دارد.
عبدالعلی فکوری؛ مدیرمسئول نشریه سنایی در غزنی می گوید که زندان نای یکی از معروف ترین زندان های دوره غزنویان شمرده می شود که دیوارهایی به بلندی ۷ متر داشته و برخی از آنها هنوز هم پابرجاست.
به گفته وی این دیوارها متعلق به برجی بوده است که در آن از کسانی که به منظور بازدید از این زندان می رفتند وارسی می شد.
فکوری می گوید که این زندان در دل کوه با پله هایی رو به پایین ساخته شده و در آن اتاق های مستحکمی در دل سنگ ها قرار داشته که هرکدام به ارتفاع ۳ متر و طول ۷ تا ۱۲ متر بوده است.
به گفته این فعال فرهنگی و رسانه ای، در این زندان سوراخ هایی قرار داشته است که از آن به منظور رفت و آمد به سلول ها استفاده می شده و این سوراخ ها هنوزهم به همان صورت اولیه باقی اند.
از قلعه نای در تاریخ زین الاخبار گردیزی به نام «لای تامان» یاد شده است. همچنین در تاریخ سیستان از آن به «لامان» نام برده شده است.
ابوریحان بیرونی نیز می نویسد که سلطان مسعود به وی، هدایایی اعطا کرده است که یکی از آن هدایا یک سنگ سیاه نفیس و ارزشمند متعلق به قلعه نای در نزدیکی غزنه بوده است.
همچنین گفته شده که یکی از هندوهایی که در آن زمان از کارداران قلعه نای بوده، گفته است که هندوها از سنگ های قلعه نای به منظور ساختن بتکده های شان استفاده می کنند و این نشان می دهد که سنگ های این منطقه از اهمیت و ارزش خاصی برخوردار بوده است.
همچنین غلام جیلانی جلالی؛ کسی که در این زمینه تحقیقاتی انجام داده می گوید که این زندان در فاصله ۶۰ کیلومتری ضلع جنوبی گلکوه در ولسوالی قره باغ ولایت غزنی موقعیت دارد.
به گفته وی حدود ۴۰ سال پیش، در نای قلعه کنونی حدود ۶۰ خانوار زندگی می کردند و هم اکنون نیز در این قلعه که به پنج غار قلعه نیز مشهور است حدود ۲۰۰ خانواده زندگی می کنند و در دره قلعه نای نزدیک به ۱۵۰۰ خانواده سکونت داشتند که بیشتر آنها در زمان سلطنت ظاهرشاه به هلمند و دیگر شهرها مهاجر شدند.
اکبر احمدی؛ یکی از ساکنان قره باغ می گوید که این قلعه یکی از مراکز اصلی ذخیره غنایم، هدایا و سرمایه های سلطنتی دربار غزنویان بوده است و همچنین از آن به عنوان یک زندان سیاسی برای نگهداری مخالفان امپراتوری غزنوی استفاده می شده است.
