مهلت یک ماهه ایران برای مشخص شدن وضعیت آبی دریای هلمند و حق آبه این کشور به افغانستان

خبرگزاری صدای افغان(آوا) ـ تهران: حسن کاظمی قمی جمعه شب، 29 ثور در یک گفت‌وگوی تلویزیونی با شبکه خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، در خصوص پرداختن حق آبه هلمند از سوی حکومت سرپرست افغانستان گفت: اگر طالبان(امارت اسلامی) به آنچه می گویند آب، باید در چارچوب معاهده 1351 بدهند، اما اگر آبی وجود داشته باشد و ندهند، باید پاسخگوی ندادن آن باشند.
وی تصریح کرد: مقامات طالبان می دانند اگر بخواهند در این کشور یک حکومت با ثبات و قوی که در بردارنده همه نمایندگان مردم باشد و این کشور به سمت ساخت، ثبات، استقلال، تمامیت ارضی و شکوفایی برود باید تعامل سازنده با همسایگان داشته باشند، لذا این را متوجه این مساله هستند.
سرپرست سفارت ایران در افغانستان همچنین بیان کرد: این که اگر طالبان، آب باشد و ندهند، آن وقت برای دولت جمهوری اسلامی ایران حجت تمام است که این مساله جزو حقوق اساسی ملت ایران است و این چگونه باید عمل شود، مشخص می شود.
کاظمی قمی درباره این که در چه بازه زمانی باید این اتفاق بیافتد، گفت: باید در طول یک ماه اتفاق افتد.
وی خاطرنشان کرد: اما نکته ای که وجود دارد، این است که امروز در افغانستان با حکمرانی که آمده مواجه نیستیم، امروز طالبان آمده اند و جمهوری اسلامی ایران در اولین موضع گیری خود به صورت صریح که رهبری اعلام کرد، گفت که دولت ها در افغانستان می آیند و می روند، اما مردم برای ما ملاک است.
این دیپلمات ارشد ایرانی بهترین راه حل این مساله را بررسی کارشناسی وضعیت رودخانه هلمند و بندهای کجکی و کمال خان ذکر کرد.
علاوه بر کاظمی قمی، وزرای نیرو، داخله و امورخارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در مورد مساله جنجال برانگیز این روزهای حق آبه این کشور از رودخانه هلمند افغانستان سخن گفته اند.
علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو ایران روز جمعه، 29 ثور با اشاره به وجود آب در بند کجکی در بالادست روخانه‌ هلمند تاکید کرد: در افغانستان وجود آب در بند بالادست مورد وثوق اطلاعات و داده‌های جهانی است و موضوع وجود آب در بند کجکی نیز مورد تایید حاکمان افغانستان قرار گرفته است.
وی افزود: اگر معاهده هلمند فی‌مابین ایران و افغانستان به طور دقیق بررسی شود، مشخص خواهد شد، تنها عامل تاثیر گذار روی تعیین حقابه میزان نزولات جوی و جریان آب ورودی از بالادست بند کجکی است و تنها این متغیر بر تعیین سهم ایران از حقابه سالانه اثرگذار است.
وزیر نیرو ایران با یادآوری به متن معاهده هلمند تاکید کرد: بر اساس معاهده بین ایران و افغانستان در خصوص رودخانه هلمند، کشور افغانستان متعهد به پرداخت به هنگام حقابه ایران است و آن‌ها مکلف هستند در تحقق این امر، هرگونه مانع سیاسی و فنی ایجاد شده را رفع کرده و حقابه مردم را در مرز دو کشور به ایران تحویل دهند.
احمد وحیدی، وزیر داخله ایران نیز در گفتگویی تاکید کرد: مساله آب میان ایران و افغانستان باید با تفاهم حل شود و طالبان اجازه دهند مسئولان ایرانی از بند  کمال خان دیدن کنند.
وحیدی افزود: طالبان می گوید آبی نیست و برخی گزارش ها حاکی از آن است که آب پشت بند مربوطه (بند کمال خان و بند کجکی) وجود دارد و برای این که ابهام موجود از بین برود باید به یک تفاهم با طالبان برسیم و در هماهنگی با وزارت خارجه و طالبان، مسوولان ذیربط از وضعیت آب پشت بند دیدن کنند.
وزارت امور خارجه ایران نیز روز جمعه بیانیه صادره از سوی حکومت سرپرست افغانستان درباره حقابه هلمند را متناقض و نادرست دانست و با رد آن تاکید کرد:‌ معاهده بین ایران و افغانستان راجع به آب هلمند بطور صریح و بدون هیچ ابهامی، حقابه طرف ایرانی را تعیین کرده است.
در بیانیه این وزارت آمده است: حاکمان افغانستان در 1.5 سال گذشته، اگرچه بارها بر پایبندی به تعهدات خود طبق معاهده تاکید کرده اند، اما در عمل، تعهدات ناشی از معاهده را اجرا نکرده و در رهاسازی و تامین حقابه ایران، همکاری لازم را به عمل نیاورده و حقابه قانونی ایران را تحویل نداده اند.
در این بیانیه آمده است: اظهارات متعدد برای تحویل ندادن حقابه قانونی ایران از جمله طرح موضوع خشکسالی و کم شدن آب در هیرمند، مستلزم بررسی های کارشناسی، وفق مفاد معاهده بوده و تاکنون توسط کارشناسان جمهوری اسلامی ایران راستی آزمایی نشده و اتخاذ چنین مواضعی، غیرحقوقی و غیرقابل قبول است.
پیش از این، ریاست الوزرای امارت اسلامی افغانستان در پاسخ به سخنان رییس جمهوری اسلامی ایران در مورد حق آبه این کشور از هلمند در بیانیه ای اعلام کرد: امارت اسلامی به معاهده نیم‌قرن پیش درباره‌ی تقسیم آب هلمند متعهد هستند؛ اما به‌دلیل خشک‌سالی آب کافی وجود ندارد.
در این بیانیه گفته شد که در چنین وضعیتی، خواست مکرر ایران برای آب و اظهارات نامناسب در رسانه‌ها را زیان‌آور می‌داند.
 ریاست الوزرا خاطرنشان کرده: «مقام‌های ایرانی ابتدا باید معلومات خود را در مورد آب هلمند تکمیل نمایند و بعد از آن با الفاظ مناسب خواست شان را مطرح کنند، اگر واقعیت درست مطالعه نشود و چنین اظهارات مطرح گردد، می‌تواند فضای سیاسی میان مردم و کشورهای دو ملت مسلمان را آسیب بزند که به نفع هیچ طرفی نیست و باید تکرار نگردد».
 این ریاست تصریح کرده که تلاش می‌کنند تا آب تعهدشده به ایران برسد، اما به این شرطی که ذخایر آب در افغانستان به اندازه‌ای برسد که با رهاسازی آنها، آب بتواند صدها کیلومتر مسیر را طی کند و به آن کشور برسد.
 بر اساس این بیانیه، اکنون در بند کمال خان هیچ آبی وجود ندارد و اگر آب بند کجکی رها شود، تا ایران نمی‌‌رسد. او افزوده است که «نیاز است تا جانب ایرانی این حقایق را درک نماید».
به باور آگاهان، بررسی کارشناسی کارشناسان آبی دو کشور در مورد میزان آب موجود در هلمند و وضعیت بندهای کجکی و کمال خان، می تواند هرگونه سوءتفاهم موجود بین مقام های دو کشور را از بین ببرد.
در این مورد، حجت‌الاسلام والمسلمین سید عیسی حسینی مزاری، فعال سیاسی و رییس مرکز فعالیت های فرهنگی اجتماعی تبیان با تاکید بر اینکه حقابه ایران از دریای هلمند چیزی نیست که عامل ایجاد و تشدید تنش سیاسی میان دو کشور ایران و افغانستان شود، می‌گوید که راحت‌ترین راه رفع سوءتفاهم به وجود آمده، ایجاد کارگروه مشترک جهت بررسی موضوع است.