جلوگیری از کاهش بینایی در پیری با ورزش

همه ما بر این مسئله واقف هستیم که انجام ورزش بسیار خوب است. ورزش همه چیز را از بیماری‌های قلبی و عروقی گرفته تا سلامت شناختی فرد بهبود می‌بخشد. مطالعات مشاهده‌ای همچنین گزارش داده‌اند که فعالیت بدنی باعث کاهش اختلال بینایی در پی افزایش سن می‌شود، اما تاکنون رابطه علت و معلولی آن مشخص نشده بود.
تحقیقات جدید محققان دانشگاه ویرجینیا(UVA) اولین شواهد را از این ارتباط ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد ورزش چگونه می‌تواند به طور مستقیم تباهی لکه زرد را آهسته و یا حتی از آن جلوگیری کند.
تباهی لکه زرد یا دژنراسیون ماکولا(Macular degeneration)، "AMD" یا "ARMD" شایع‌ترین علت کوری در افراد مسن است. در این بیماری "ماکولا" یا "لکه زرد" تخریب می‌شود. ماکولا قسمت حساس به نور شبکیه و مسئول دید مستقیم و واضح است که برای کارهای دقیق مثل خواندن و رانندگی لازم است.
تباهی لکه زرد بر دو نوع است: خشک(Dry) و تر(Wet). نوع خشک شایع‌تر بوده و حدود ۹۰ درصد بیماران به این نوع مبتلا می‌شوند. نوع تر معمولاً با کاهش دید شدیدتر و جدی‌تری همراه است.
تباهی لکه زرد در افراد بالای ۶۵ سال شایع‌تر بوده و زنان بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. اکثر موارد این بیماری با افزایش سن به وجود می‌آیند. این بیماری می‌تواند عارضه بعضی داروها نیز باشد. همچنین به نظر می‌رسد ارث نیز در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشد.
دژنراسیون ماکولا یک وضعیت پزشکی است که ممکن است نتیجه آن تاری یا از دست دادن بینایی در مرکز دید باشد. در اوایل اغلب هیچ نشانه‌ای وجود ندارد. به تدریج دید یک یا هر دو چشم بدتر می‌شود و ممکن است حتی بینایی به‌طور کامل از دست برود و حتی فعالیت‌های روزانه فرد مختل شود. گاه افراد دچار توهمات بینایی می‌شوند که این حالت ارتباطی با بیماری‌های روانی ندارد.
دژنراسیون ماکولا به‌طور معمول در افراد مسن رخ می‌دهد. البته عوامل ژنتیکی هم در این مشکل نقش دارند و علت اصلی مشکل آسیب به ماکولا در شبکیه چشم است.
پیشگیری از آن شامل ورزش و تغذیه مناسب و سیگار نکشیدن است. تأثیر آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی برای پیشگیری از این مشکل اثبات نشده‌ است. هیچ درمان خاصی برای کسی که با این مشکل دید خود را از دست داده وجود ندارد. مکمل‌ها در کسانی که مبتلا به این بیماری هستند ممکن است پیشرفت آن را کندتر کند.

"لکه زرد" یا "ماکولا"(Macula) بخشی از شبکیه است که بیشترین حساسیت به نور را دارد و موجب دید مستقیم و واضح می‌شود. لکه زرد برای کارهای دقیق مثل خواندن و رانندگی لازم است. این لکه با شکل بیضوی حاوی رنگدانه‌های زرد و در نزدیکی مرکز شبکیه است. گودی مرکزی(fovea) که بیشترین تراکم یاخته‌های مخروطی چشم را داراست در لکه زرد قرار دارد. یاخته‌های مخروطی گونه‌ای از یاخته‌های گیرنده نور هستند که به مغز توانایی دیدن رنگ‌ها و جزئیات ظریف اشیا را می‌دهند و بیشتر در نور قوی تحریک می‌شوند. بنابراین، این بخش که در انتهای چشم و در راستای مردمک قرار دارد، در دقت و تیزبینی چشم نقش دارد. قطر لکه زرد حدود دو میلی‌متر است.
"بردلی گلفاند" سرپرست این مطالعه جدید می‌گوید: مدتی طولانی است که این سؤال مطرح شده است که آیا حفظ یک سبک زندگی سالم می‌تواند تباهی لکه زرد را به تأخیر بیاندازد یا مانع از آن شود.
وی گفت که با استفاده از نظرسنجی از مردم پرسیده شده است که چه غذاهایی می‌خورند و چه میزان ورزش انجام می‌دهند.
اما این نوع مطالعات مستعد خطاهای خود گزارشی هستند و همانطور که "گلفاند" خاطرنشان می‌کند، حتی اگر بین افزایش فعالیت بدنی و کاهش بینایی ارتباط وجود داشته باشد، لزوماً به معنای پیوند عِلّی نیست. از این گذشته، هرچه افراد پیرتر می‌شوند و بینایی آنها کاهش می‌یابد، به طور طبیعی کمتر حرکت و ورزش می‌کنند.
بنابراین "گلفاند" و همکارانش مجموعه‌ای از آزمایش‌ها روی موش‌ها را برای بررسی اینکه آیا ورزش به طور مستقیم بر روی تباهی لکه زرد تأثیر می‌گذارد، ترتیب دادند. دو گروه از موش‌ها با هم مقایسه شدند، یک گروه دارای یک چرخ گردونه ورزشی در قفس خود بودند و گروه دیگر بدون چرخ بودند. ماهیت ورزش داوطلبانه اهمیت زیادی داشت، زیرا اجبار به ورزش به تحریک واکنش‌های استرسی منجر می‌شود که می‌توانست بر نتایج مطالعه تأثیر منفی بگذارد.
محققان بعد از چهار هفته از لیزر برای بررسی یک آسیب چشم به نام "CNV" استفاده کردند که یکی از عوامل اصلی در بسیاری از اشکال اختلال بینایی مربوط به افزایش سن، شامل رشد بیش از حد رگ‌های خونی در قسمت خاصی از چشم است.
محققان در دو آزمایش دریافتند که رشد رگ‌های خونی در موش‌هایی که ورزش می‌کنند، بین ۳۲ تا ۴۵ درصد کمتر از موش‌های بدون تحرک بود که به ورزش داوطلبانه دسترسی نداشتند. حتی جالب‌تر از این یافته بود که انجام ورزش پس از ایجاد آسیب، باعث بهبود آن نمی‌شود و فقط موش‌هایی که از پیش ورزش کرده بودند، با کاهش و جلوگیری از آسیب بینایی بهره مند شدند.
این در نهایت بدین معنی است که حتی مقدار کمی ورزش به نظر می‌رسد پیامدهای مستقیم و پیشگیرانه‌ای در برابر انواع خاصی از اختلالات بینایی داشته باشد. اینکه دقیقاً چه مکانیسم مولکولی خاصی واسطه این محافظت از لکه زرد است، هنوز مشخص نیست.
یک فرضیه مطرح شده این است که انجام ورزش دارای اثرات مفید برای سیستم ایمنی است که می‌تواند اقدامات التهابی احتمالی برای لکه زرد را که وابسته به افزایش سن است، کاهش دهد.
محققان امیدوارند مکانیسم‌های اصلی این موضوع را با هدف توسعه نوعی از داروهای درمانی برای تقلید از این روند طبیعی دریابند.
"گلفاند" گفت: مرحله بعدی بررسی این است که چگونه و چرا این اتفاق می‌افتد و اینکه ببینیم آیا می‌توانیم قرص یا روشی را توسعه دهیم که مزیت‌های ورزش را بدون نیاز به انجام ورزش فراهم کند. ما در مورد جمعیت نسبتاً سالمند که از تباهی لکه زرد رنج می‌برند، صحبت می‌کنیم که بسیاری از آنها ممکن است قادر به انجام ورزش نباشند.
این مطالعه جدید در مجله Investigative Ophthalmology & Visual Science منتشر شده است