نشست علمی پژوهشی تحت عنوان "امام صادق (ع) از دیدگاه مذاهب دیگر" از سوی نمایندگی مرکز فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی تبیان در شهر مقدس قم برگزار گردید.
خبرگزاری صدای افغان (آوا) -قم: حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابراهیم امینی کارشناس این نشست در ابتدای سحنان خود سالروز شهادت حضرت امام جعفر صادق (ع) را تسلیت گفته و خاطرنشان کرد: امام صادق(ع) در کتاب کافی جلد ۲ ص ۳۰۳ می‌فرماید "الغضب مفتاح کل شر... خشم کلید تمام بدیهاست و تاکید زیاد به این نکته شده است که خود آن حضرت حتی در مناظرات خود با مخالفان و دیگران آن را رعایت می نمود و نهایت ادب، نرمی، اخلاق و صمیمیت را داشت و از برخورد نیکویش طرف مقابل تحت تاثیر قرار می‌گرفت.
آقای امینی با بیان اینکه امام صادق (ع) با همین اخلاق قرآنی خود خیلی از مخالفین را جذب می‌نمود و خو و خصلت و اخلاق نمونه آقا امام صادق (ع) بر آنها اثر می‌کرد، گفت: شایسته است که اشاره داشته باشیم به اینکه به امام صادق (ع) عرض نمودند که کار خود را بر چه اساس استوار ساخته ای که اینقدر تاثیرپذیر است؛ امام صادق (ع) به چهار چیز اشاره نموده و گفت: دانستم که عمل مرا کسی انجام نمی‌دهد پس تلاش نمودم که ابتدا خودم پیشی بگیرم و هر عملی که انجام دادم همان بدردم می‌خورد. هر شخصی عمل خودش بدردش می خورد که این بسیار راهنمای قشنگی است.
آقای امینی ادامه داد: دیگر اینکه دانستم خداوند (ج) بر من آگاه است، پس من حیا نمودم. در هر جایی که باشیم در خفا یا آشکار برای ما فرق نمی‌کند چرا که خدواند (ج) نظاره‌گر ما می‌باشد و باید حیا نماییم و از گناه که ما را از همه چیز دور می نماید دوری نماییم. دیگر از فرمایش امام صادق (ع) این است که دانستم روزی من را کسی دیگری نمی تواند بخورد پس آرام گرفتم. اگر ما این را در زندگی خود عملی کنیم دیگر آرامش داریم و حسادت این را نداشته باشیم که باید از فلان دوستم پیشه بگیرم و باید برای خود کنترول داشته و باید یقین داشته باشیم که روزی ما از بالا تعین شده است. هر کدام از فرمایش امام صادق (ع) نکته های زیاد است که در این جلسه از بیانش خودداری می شود و دیگر می فرماید که دانستم که پایان کار من مرگ است پس برای آن آماده شدم و اگر این را ما بدانیم که هر لحظه خداوند (ج) ما را آزمایش می نماید و سرای ابدی و همیشگی آن معاد روز قیامت است و اگر به این باور باشیم واقعا دل ما همیشه آرام خواهد بود.
وی ادامه داد: امام صادق (ع) فرمایش دیگری در کتاب کافی ج ۵ ص ۵۵۴ دارد که درباره احترام و خوش رفتاری در مقابل والدین آمده است که با پدر و مادر خود خوش رفتاری نمایید تا مشمول خوشرفتاری فرزند خود قرار گیرید و در زندگی روزمره هم می گوییم که اگر به پدرت احترام کردی ای جوان فرزندت نیز به تو احترام خواهد نمود و نسبت به زنان مردم رعایت عفت و پاکدامنی نمایید تا زنان شما عفیف و پاکدامن گردد یعنی انسان همان ظن و گمانی که به دیگران دارد به خودش بازگشت می‌کند. اگر دختران و زنان دیگران را به چشم خواهر دید و دیگران هم زن و دختر او را با چشم محرم می بیند و عفیف و پاکدامن می گردد لذا هر کاری را که انسان انجام می دهد اول نتیجه اش به خودش باز می گردد.
حجت‌الاسلام والمسلمین امینی گفت: امروز روز سالگرد شهادت امام صادق (ع) می‌باشد. سروران گرامی اسلام در خون مطهر امام حسین(ع) و بیان آن را در آموزه های امام جعفر صادق(ع) باید دید خون حضرت سید الشهدا درخت اسلام را آبیاری کرد چهره ظلم و نفاق را برملا نمود و بیان همه آنها در مکتب امام صادق(ع) رقم خورد نهضت علمی امام صادق (ع) افق معارف اسلام را چنان گسترش داد که هیچ توطئه‌ای نمی تواند جلو انوار معرفت را بگیرد، لذا از سال ۱۱۵ تا ۱۴۸ ه ق که سال شهادت امام صادق(ع) بود فرصت خوبی برای این امام فراهم شد بود تا شاگردان زیادی را تربیت نماید و فضای مدینه را فضای علمی نمود و تنوع علمی از قبیل فقه حدیث و تفسیر و گذشته از اینها علوم جدید دیگر را در عرصه های مختلف علمی و فرهنگی مانند علم پزشکی ریاضیات جبر فضا و فلک نجوم مهندسی را وارد علوم آن زمان نمودند.
آقای امینی علاوه نمود: از مهمترین اقدامات امام صادق(ع) این بود که این علوم را که به شاگردانش آموخته بود، در جهت تخصصی ساختن آن علوم نیز پرداخت برای مثال جابر ابن حیان در ۵۰۰ رساله ای که در مورد ریاضیات دارد ابتدای کتاب خود می نویسد که این مطلب را از امام صادق(ع) یاد گرفتم و در جا جای از کتاب از امام صادق(ع) روایت می نماید و همچنین هشام ابن سالم و هشام ابن حکم و ابو بصیرکه هر کدام در علومی را که از امام صادق(ع) آموخته بودند در اعتقادات مثایل توحید و خدا شناسی که توانای پیدا نموده و بصورت تخصصی امام صادق(ع) به این افراد آموزش داد.
وی اشاره کرد که مالک ابن انس که بنیان گذار مذهب مالکی است از امام صادق به عنوان اعلم الناس یاد می نماید، چرا چون ایشان آرای فقهای مذاهب و مردم عراق و خود اهل بیت را نیز می دانستند و به آرای کسانی که در مدینه بودند و از عقاید دیگران اطلاع داشته و بر آن تسلط کامل داشت، مالک ابن انس برای این به امام صادق(ع) اعلم الناس می گفت چون علم مردم را در خود جمع کرده بود و همه موارد را می دانست، همه علم ها را می دانست.
آقای امینی گفت: ابو حنیفه از طرف بعضی خلفای عباسی ماموریت پیدا نمود که امام صادق (ع) را در یک مجلسی مورد سوال قرار بدهد و جایزه دریافت نماید که اگر بتواند سوالی بپرسد تا امام نتواند جوابش را بدهد در پیش مردم تحقیر شود، ابو حنیفه می گوید ده سوال را آماده نمودم تا امام را تحقیر و کوچک نمایم لذا امام را در یک مجلس بزرگ دعوت نموده و مورد سوال از قبل طرح شده قرار داد، در پاسخ به سوالهای ابو حنیفه امام صادق(ع) فرمودند آیا جواب خودت را بگویم یا اهل عراق را یا اهل قیاس یا هل مدینه یا اهل حدیث ویا جواب ما اهل بیت را می خواهید؟ از آن حضرت خواسته شد که پاسخ همه را بگوید و ایشان به همه جواب داد و بعد از این جلسه منصور دوانیقی از ابو حنیفه پرسید که آیا توانستی ایشان را کوچک نمایی یا خیر در پاسخ گفت ایشان نه تنها جواب من را بلکه برای چهل سوال دیگر من برای هر کدام سه جواب داد که این یک امر خارق العاده می باشد. این است مکتب امام صادق(ع) که با اخلاق نمونه خود چقدر پاسخ های قانع کننده داد و ابو حنیفه را دوست خود نمود و امام صادق (ع) ۲۵سال از صبح تا غروب درس داشت و زحمت می کشید و مکتب حق جعفری و شیعیان مدیون تبین معارف دینی از سوی ایشان می باشد که به تشیع مذهب جعفری می گویند.
امینی افزود: امام صادق (ع) عدل قرآن بود و با مباحث قرآن استدلال می کردند. شیوه عملی در درس و بحث امام صادق(ع) خوش برخورد بود حتی با غیر مسلمانان، یعنی مطالب را که عرض می نمود از قرآن بود و همیشه با دیگران با احترام برخورد می نمود. و هرگز نظر خود را تحمیل نمی ساخت و دیگران هم آرام آرام مجذوب آن حضرت می شدند و اخلاق نیکویش را می پسندید و دروازه خانه آن حضرت به عنوان یک دانشگاه به روی همه باز بود. حضرت امام کوه علم بود و حالا ما در زندگی خود باید این را بسنجیم که خوب حرف می زنیم ولی اگر رفتار و عملکرد ما درست نباشد در جامعه تاثیر نمی گذارد، امام صادق (ع) همانگونه که با همه خوش برخورد بود آنها را از ته دل نیز دوست داشت. باید گفتار ما با عملکرد مطابقت داشته باشد در این صورت است که اثر می گذارد. شیعه را امام صادق معرفی کرده و اهل بیت هیچ وقت شیعیان خود را به حال خودش رها ننموده است.
آقای امینی همچنین بیان داشت؛ لذا از توصیه های مهم امام صادق(ع) به شیعیان این بوده که در شرایط فعلی از اهمیت زیاد برخوردار بوده توصیه این امام در مورد وحدت و مواجهه با مخالفین شیعه می باشد. در روایتی آمده است که به عیادت مریضان اهل تسنن بروید که اینها یک درس برای ما می باشد. در تشییع جنازه مرده های آنها شرکت و در مسجد آنها برای نمازخواندن حضور پیدا نمایید تا بگویند که اینها شیعه جعفری می باشند و به آن عمل می نماید و این من را خوشنود می نماید. از خودمان باید سوال نماییم که آیا به دستورات عمل می نماییم یا نه؟ بعد از پیامبر(ص) و قرآن امام صادق(ع) را می توان اولین منادی وحدت گفت، چرا که برای همدلی بین مسلمانان فرمودند کسی که در اولین صف جماعت با برادران تسنن شرکت داشته باشد مانند کسی است که پشت سر رسول خدا نماز خوانده و به او اقتدا نموده باشد اگر کتاب‌های اهل تسنن را بررسی کنیم کتابی را پیدا نمی نماییم که از امام صادق بدگویی نموده باشد چرا که معاشرت های امام صادق (ع) باعث شده تا انصاف را رعایت نمایند.
امینی در پایان سخنان خود گفت که مالک ابن انس می گوید که امام صادق (ع) را از سه حالت خارج ندیدم، یا در حال نمازخواندن بوده یا هم روزه داشته یا هم در حال خواندن قرآن بوده است. در جای دیگر می گوید که زمانی به نزد امام صادق(ع) می رفتم برای من تکیه گاه می گذاشت و برای من ارج و منزلت قایل می شد. این برخوردهای امام صادق بوده که روی دیگران آنقدر تاثیر داشته است و باید توجه داشته باشیم که اصل کار هم همان عملی ساختن است، همانطور که امام رفتارش با گفتارش یکی بوده است. و ما هم با پیروی از امام خود باید همدیگر را دوست داشته باشیم. این دوست داشتن قلب ها را به هم نزدیک می کند و از رفتار امام صادق (ع) الگو گرفته و در زندگی خود عملی نماییم و همانند بنیان‌گذار مذهب جعفری که دیگران را از قلب دوست داشت و طرف مقابل را با رفتار و عملش مجذوب خود می نمود و این کار خداپسدانه می باشد و هیچ چیز با قهر و عضب حل نمی شود. امام صادق(ع) از این برخورد اسلامی و قرآنی برای جذب مخالفین استفاده می نمود که نمونه های آن زیاد می باشد.
خبرگزاری صدای افغان (آوا) -قم: حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابراهیم امینی کارشناس این نشست در ابتدای سحنان خود سالروز شهادت حضرت امام جعفر صادق (ع) را تسلیت گفته و خاطرنشان کرد: امام صادق(ع) در کتاب کافی جلد ۲ ص ۳۰۳ می‌فرماید "الغضب مفتاح کل شر... خشم کلید تمام بدیهاست و تاکید زیاد به این نکته شده است که خود آن حضرت حتی در مناظرات خود با مخالفان و دیگران آن را رعایت می نمود و نهایت ادب، نرمی، اخلاق و صمیمیت را داشت و از برخورد نیکویش طرف مقابل تحت تاثیر قرار می‌گرفت.
آقای امینی با بیان اینکه امام صادق (ع) با همین اخلاق قرآنی خود خیلی از مخالفین را جذب می‌نمود و خو و خصلت و اخلاق نمونه آقا امام صادق (ع) بر آنها اثر می‌کرد، گفت: شایسته است که اشاره داشته باشیم به اینکه به امام صادق (ع) عرض نمودند که کار خود را بر چه اساس استوار ساخته ای که اینقدر تاثیرپذیر است؛ امام صادق (ع) به چهار چیز اشاره نموده و گفت: دانستم که عمل مرا کسی انجام نمی‌دهد پس تلاش نمودم که ابتدا خودم پیشی بگیرم و هر عملی که انجام دادم همان بدردم می‌خورد. هر شخصی عمل خودش بدردش می خورد که این بسیار راهنمای قشنگی است.
آقای امینی ادامه داد: دیگر اینکه دانستم خداوند (ج) بر من آگاه است، پس من حیا نمودم. در هر جایی که باشیم در خفا یا آشکار برای ما فرق نمی‌کند چرا که خدواند (ج) نظاره‌گر ما می‌باشد و باید حیا نماییم و از گناه که ما را از همه چیز دور می نماید دوری نماییم. دیگر از فرمایش امام صادق (ع) این است که دانستم روزی من را کسی دیگری نمی تواند بخورد پس آرام گرفتم. اگر ما این را در زندگی خود عملی کنیم دیگر آرامش داریم و حسادت این را نداشته باشیم که باید از فلان دوستم پیشه بگیرم و باید برای خود کنترول داشته و باید یقین داشته باشیم که روزی ما از بالا تعین شده است. هر کدام از فرمایش امام صادق (ع) نکته های زیاد است که در این جلسه از بیانش خودداری می شود و دیگر می فرماید که دانستم که پایان کار من مرگ است پس برای آن آماده شدم و اگر این را ما بدانیم که هر لحظه خداوند (ج) ما را آزمایش می نماید و سرای ابدی و همیشگی آن معاد روز قیامت است و اگر به این باور باشیم واقعا دل ما همیشه آرام خواهد بود.
وی ادامه داد: امام صادق (ع) فرمایش دیگری در کتاب کافی ج ۵ ص ۵۵۴ دارد که درباره احترام و خوش رفتاری در مقابل والدین آمده است که با پدر و مادر خود خوش رفتاری نمایید تا مشمول خوشرفتاری فرزند خود قرار گیرید و در زندگی روزمره هم می گوییم که اگر به پدرت احترام کردی ای جوان فرزندت نیز به تو احترام خواهد نمود و نسبت به زنان مردم رعایت عفت و پاکدامنی نمایید تا زنان شما عفیف و پاکدامن گردد یعنی انسان همان ظن و گمانی که به دیگران دارد به خودش بازگشت می‌کند. اگر دختران و زنان دیگران را به چشم خواهر دید و دیگران هم زن و دختر او را با چشم محرم می بیند و عفیف و پاکدامن می گردد لذا هر کاری را که انسان انجام می دهد اول نتیجه اش به خودش باز می گردد.
حجت‌الاسلام والمسلمین امینی گفت: امروز روز سالگرد شهادت امام صادق (ع) می‌باشد. سروران گرامی اسلام در خون مطهر امام حسین(ع) و بیان آن را در آموزه های امام جعفر صادق(ع) باید دید خون حضرت سید الشهدا درخت اسلام را آبیاری کرد چهره ظلم و نفاق را برملا نمود و بیان همه آنها در مکتب امام صادق(ع) رقم خورد نهضت علمی امام صادق (ع) افق معارف اسلام را چنان گسترش داد که هیچ توطئه‌ای نمی تواند جلو انوار معرفت را بگیرد، لذا از سال ۱۱۵ تا ۱۴۸ ه ق که سال شهادت امام صادق(ع) بود فرصت خوبی برای این امام فراهم شد بود تا شاگردان زیادی را تربیت نماید و فضای مدینه را فضای علمی نمود و تنوع علمی از قبیل فقه حدیث و تفسیر و گذشته از اینها علوم جدید دیگر را در عرصه های مختلف علمی و فرهنگی مانند علم پزشکی ریاضیات جبر فضا و فلک نجوم مهندسی را وارد علوم آن زمان نمودند.
آقای امینی علاوه نمود: از مهمترین اقدامات امام صادق(ع) این بود که این علوم را که به شاگردانش آموخته بود، در جهت تخصصی ساختن آن علوم نیز پرداخت برای مثال جابر ابن حیان در ۵۰۰ رساله ای که در مورد ریاضیات دارد ابتدای کتاب خود می نویسد که این مطلب را از امام صادق(ع) یاد گرفتم و در جا جای از کتاب از امام صادق(ع) روایت می نماید و همچنین هشام ابن سالم و هشام ابن حکم و ابو بصیرکه هر کدام در علومی را که از امام صادق(ع) آموخته بودند در اعتقادات مثایل توحید و خدا شناسی که توانای پیدا نموده و بصورت تخصصی امام صادق(ع) به این افراد آموزش داد.
وی اشاره کرد که مالک ابن انس که بنیان گذار مذهب مالکی است از امام صادق به عنوان اعلم الناس یاد می نماید، چرا چون ایشان آرای فقهای مذاهب و مردم عراق و خود اهل بیت را نیز می دانستند و به آرای کسانی که در مدینه بودند و از عقاید دیگران اطلاع داشته و بر آن تسلط کامل داشت، مالک ابن انس برای این به امام صادق(ع) اعلم الناس می گفت چون علم مردم را در خود جمع کرده بود و همه موارد را می دانست، همه علم ها را می دانست.
آقای امینی گفت: ابو حنیفه از طرف بعضی خلفای عباسی ماموریت پیدا نمود که امام صادق (ع) را در یک مجلسی مورد سوال قرار بدهد و جایزه دریافت نماید که اگر بتواند سوالی بپرسد تا امام نتواند جوابش را بدهد در پیش مردم تحقیر شود، ابو حنیفه می گوید ده سوال را آماده نمودم تا امام را تحقیر و کوچک نمایم لذا امام را در یک مجلس بزرگ دعوت نموده و مورد سوال از قبل طرح شده قرار داد، در پاسخ به سوالهای ابو حنیفه امام صادق(ع) فرمودند آیا جواب خودت را بگویم یا اهل عراق را یا اهل قیاس یا هل مدینه یا اهل حدیث ویا جواب ما اهل بیت را می خواهید؟ از آن حضرت خواسته شد که پاسخ همه را بگوید و ایشان به همه جواب داد و بعد از این جلسه منصور دوانیقی از ابو حنیفه پرسید که آیا توانستی ایشان را کوچک نمایی یا خیر در پاسخ گفت ایشان نه تنها جواب من را بلکه برای چهل سوال دیگر من برای هر کدام سه جواب داد که این یک امر خارق العاده می باشد. این است مکتب امام صادق(ع) که با اخلاق نمونه خود چقدر پاسخ های قانع کننده داد و ابو حنیفه را دوست خود نمود و امام صادق (ع) ۲۵سال از صبح تا غروب درس داشت و زحمت می کشید و مکتب حق جعفری و شیعیان مدیون تبین معارف دینی از سوی ایشان می باشد که به تشیع مذهب جعفری می گویند.
امینی افزود: امام صادق (ع) عدل قرآن بود و با مباحث قرآن استدلال می کردند. شیوه عملی در درس و بحث امام صادق(ع) خوش برخورد بود حتی با غیر مسلمانان، یعنی مطالب را که عرض می نمود از قرآن بود و همیشه با دیگران با احترام برخورد می نمود. و هرگز نظر خود را تحمیل نمی ساخت و دیگران هم آرام آرام مجذوب آن حضرت می شدند و اخلاق نیکویش را می پسندید و دروازه خانه آن حضرت به عنوان یک دانشگاه به روی همه باز بود. حضرت امام کوه علم بود و حالا ما در زندگی خود باید این را بسنجیم که خوب حرف می زنیم ولی اگر رفتار و عملکرد ما درست نباشد در جامعه تاثیر نمی گذارد، امام صادق (ع) همانگونه که با همه خوش برخورد بود آنها را از ته دل نیز دوست داشت. باید گفتار ما با عملکرد مطابقت داشته باشد در این صورت است که اثر می گذارد. شیعه را امام صادق معرفی کرده و اهل بیت هیچ وقت شیعیان خود را به حال خودش رها ننموده است.
آقای امینی همچنین بیان داشت؛ لذا از توصیه های مهم امام صادق(ع) به شیعیان این بوده که در شرایط فعلی از اهمیت زیاد برخوردار بوده توصیه این امام در مورد وحدت و مواجهه با مخالفین شیعه می باشد. در روایتی آمده است که به عیادت مریضان اهل تسنن بروید که اینها یک درس برای ما می باشد. در تشییع جنازه مرده های آنها شرکت و در مسجد آنها برای نمازخواندن حضور پیدا نمایید تا بگویند که اینها شیعه جعفری می باشند و به آن عمل می نماید و این من را خوشنود می نماید. از خودمان باید سوال نماییم که آیا به دستورات عمل می نماییم یا نه؟ بعد از پیامبر(ص) و قرآن امام صادق(ع) را می توان اولین منادی وحدت گفت، چرا که برای همدلی بین مسلمانان فرمودند کسی که در اولین صف جماعت با برادران تسنن شرکت داشته باشد مانند کسی است که پشت سر رسول خدا نماز خوانده و به او اقتدا نموده باشد اگر کتاب‌های اهل تسنن را بررسی کنیم کتابی را پیدا نمی نماییم که از امام صادق بدگویی نموده باشد چرا که معاشرت های امام صادق (ع) باعث شده تا انصاف را رعایت نمایند.
امینی در پایان سخنان خود گفت که مالک ابن انس می گوید که امام صادق (ع) را از سه حالت خارج ندیدم، یا در حال نمازخواندن بوده یا هم روزه داشته یا هم در حال خواندن قرآن بوده است. در جای دیگر می گوید که زمانی به نزد امام صادق(ع) می رفتم برای من تکیه گاه می گذاشت و برای من ارج و منزلت قایل می شد. این برخوردهای امام صادق بوده که روی دیگران آنقدر تاثیر داشته است و باید توجه داشته باشیم که اصل کار هم همان عملی ساختن است، همانطور که امام رفتارش با گفتارش یکی بوده است. و ما هم با پیروی از امام خود باید همدیگر را دوست داشته باشیم. این دوست داشتن قلب ها را به هم نزدیک می کند و از رفتار امام صادق (ع) الگو گرفته و در زندگی خود عملی نماییم و همانند بنیان‌گذار مذهب جعفری که دیگران را از قلب دوست داشت و طرف مقابل را با رفتار و عملش مجذوب خود می نمود و این کار خداپسدانه می باشد و هیچ چیز با قهر و عضب حل نمی شود. امام صادق(ع) از این برخورد اسلامی و قرآنی برای جذب مخالفین استفاده می نمود که نمونه های آن زیاد می باشد.
منبع : خبرگزاری صدای افغان(آوا) قم
