قرار بود حامد کرزی رییس جمهور افغانستان،پس از اتمام سفر یک روزه خود به اسلام آباد روز دوشنبه به وطن باز گردد؛ اما با اصرار صدراعظم پاکستان و برای ادامه صحبتها یک روز دیگر نیز میهمان دولت همسایه جنوبی خویش بود.
واقعیت این است که پاییدن یک یا دو روز در کشور همسایه، خیلی نمی تواند حایز اهمیت و توجه باشد؛ بلکه آنچه مهم بوده و افکار و اذهان را باید متوجه آن کرد، نتیجه و بازدهی یک چنین ماندن ها و پاییدن ها در افغانستان و یا پاکستان است. رییس جمهور افغانستان و هیات همراه ایشان اگر مطمئن باشند که یک یا دو و حتی ده روز دیگر نشستن در پاکستان، آنان را به برقراری امنیت و ثبات در کشور شان نزدیک می کند، صد در صد این کار را خواهند کرد و در کشور همسایه خواهند ماند.
اما مشکل دقیقاً در همین عدم اطمینان و عدم اعتمادی است که دولتمردان پاکستانی در طول سالیان دور و دراز نتوانسته و یا نخواسته اند به طرف افغانستانی شان بدهند. نمونه این نخواستنِ دادنِ اطمینان و اعتماد شلیک راکتهایی بود که در آستانه سفر حامد کرزی از خاک پاکستان به ولایات جنوبی ما اصابت کرد.
همین برخوردهای دوپهلو و گمراه کننده دولتمردان پاکستان، بسیاری از تحلیل گران مسایل کشور و همچنین دولت و ملت ما را به این نتیجه رسانده که مقامات پاکستانی، برخلاف حرف و ظاهرسازی های همیشگی آنان مبنی بر کمک به برقراری صلح و ثبات در افغانستان، اما در عمل از صداقت لازم برخوردار نیستند.
اما با همه ی این موارد و گذشته غیر قابل اعتمادی که از سران اسلام آباد سراغ داریم، مقامات پاکستانی را به یک واقعیت خطرناک و اجتناب ناپذیر، بایستی توجه داد و آن اینکه در صورت ادامه روند بازی دوپهلویی که با افغانستان و دولت و ملت آن آغاز کرده اند، دیری نخواهد پایید که این روند به ضرر آنها و باقی همسایگان افغانستان تمام خواهد شد.
چنانچه همه می دانیم بر رغم میل درونی ما و همسایگان، ایالات متحده امریکا همراه با شرکای آنان در ناتو و منطقه، ابداً قصد خروج کامل از افغانستان و منطقه را ندارند و به احتمال بسیار بالا در همین نزدیکی ها، پیمان امنیتی میان کابل- واشنگتن امضا شده و در سایه آن، امریکا در چندین نقاط افغانستان، به ایجاد پایگاههای نظامی، مبادرت خواهد کرد.
چیزی که به هیچ عنوان خوشامد و به سود هیچ یک از کشورهای همسایه از جمله پاکستان، نخواهد بود. اما از طرفی نیز پاکستان با برخورد شرورانه و غیر مسئولانه اش در قبال دولت و ملت افغانستان، دولت و ملت افغانستان را ناچار می کند تا برای فرار از شرارتهای همیشگی همسایه جنوبی خویش، به قدرتهای برتر و بدتری چون امریکا و اروپا، پناه ببرد.
البته که رقیب سرسخت و جدی ای چون هند را نیز نباید از نظر دور داشت. روابط نزدیک و گرم دولت و ملت افغانستان با هند، دلیل عمده آن روابط سرد و خصمانه دولتمردان اسلام آباد است با دولت و مردم افغانستان! که اگر پاکستان به عنوان یک دولت اسلامی و همسایه، می خواست روابطش را با دولت و ملت ما به درستی و خیر و نیکی خواهی، تنظیم کند، ممکن نبود دولت و ملت قدرشناس افغانستان، دست دوستی و برادری دولت و ملت مسلمان پاکستان را رها کرده و دست به دامن مقامات و دولتمردان هندی شوند.
امنیت، مصلحت و منافع ملی پاکستانی ها ایجاب می کرد و می کند تا حتی الامکان با دولت و مردم افغانستان، در عرض و طول این سالها، شفاف و صادقانه برخورد می کردند. به جای فرستادن عوامل انتحار و ویرانگری، با فرستادن داکتر و انجنیر، در بازسازی کشور همسایه و همدین خویش سهم می گرفت و به جای ترور و کشتن دولتمردان ما، آنان را در دولت داری و حکومت داری خوب و شایسته کمک می کردند.
کاری که بیشتر کشورهای کمک کننده، در افغانستان انجام دادند و پاکستانی ها، به جای کمک به آنها و دولت و ملت افغانستان، بیشتر آنها را تخریب کردند و کارمندان و کارگران آنان را کشتند و برای کشتار و تخریب بیشتر نیز طرحها ریختند و نقشه ها کشیدند!.
اگر چه پاکستانی ها گذشته مقبول و قابل اعتمادی ندارند و منطق و خرد انسانی و سیاسی حکم می کند که به قول و قرارهای یک چنین موجوداتی نباید اهمیت قایل شد و اعتنا کرد؛ اما از سویی نیز وجود مشترکات و ضرورتهای سیاسی- منطقه ای، دولت و ملت ما را وادار می کند تا با احتیاط لازم در تعامل با سران اسلام آباد در تماس شوند.
در همین جهت اظهارات سخنگوی وزارت خارجه ایران قابل توجه است. عباس عراقچی ضمن استقبال از مذاکرات مستقیم افغانستان و پاکستان می گوید:" تجربه نيز ثابت کرده است، هرگونه برنامه و نقشه راه تحميلي خارج از منطقه نه تنها منافع کشورهاي منطقه را تامين نخواهد کرد، بلکه با پيچيده تر نمودن اوضاع، صلح و ثبات منطقه را نيز به مخاطره خواهد انداخت. مسايل و مشکلات پاکستان و افغانستان بعنوان دو همسايه جمهوري اسلامي ايران از دغدغه هاي ما و جمهوري اسلامي ايران آماده ارائه هرگونه مساعدت به دو کشور همسايه ، دوست و برادر افغانستان و پاکستان در راستاي حل و فصل مشکلات، تامين منافع مردم و تقويت صلح و ثبات در منطقه است."
این در حالی است که میانواز شریف صدر اعظم پاکستان نیز در دیدارش با حامد کرزی، گفته است:" کشورش یکبار دیگر برای تامین امنیت، ایجاد صلح و ثبات در افغانستان تلاش می کند. کشور پاکستان برای تحقق بخشیدن به آرمان های مردم افغانستان آماده هر نوع همکاری می باشد."
به هر حال، صرف نظر از تعارفات و سیاسی گویی های معمول، خرد و منطق سالم حکم می کند که سران اسلام آباد، لااقل این بار و حتی برای رعایت منافع و مصالح خود و همسایگان هم که شده، با افغانستان و دولت و مردم آن، شفاف و صادقانه برخورد کنند تا پیامد نیک این برخورد، پیش از آنکه افغانستان و مردم آن را در بر گیرد، به سود دولت و ملت پاکستان تمام شود.
واقعیت این است که پاییدن یک یا دو روز در کشور همسایه، خیلی نمی تواند حایز اهمیت و توجه باشد؛ بلکه آنچه مهم بوده و افکار و اذهان را باید متوجه آن کرد، نتیجه و بازدهی یک چنین ماندن ها و پاییدن ها در افغانستان و یا پاکستان است. رییس جمهور افغانستان و هیات همراه ایشان اگر مطمئن باشند که یک یا دو و حتی ده روز دیگر نشستن در پاکستان، آنان را به برقراری امنیت و ثبات در کشور شان نزدیک می کند، صد در صد این کار را خواهند کرد و در کشور همسایه خواهند ماند.
اما مشکل دقیقاً در همین عدم اطمینان و عدم اعتمادی است که دولتمردان پاکستانی در طول سالیان دور و دراز نتوانسته و یا نخواسته اند به طرف افغانستانی شان بدهند. نمونه این نخواستنِ دادنِ اطمینان و اعتماد شلیک راکتهایی بود که در آستانه سفر حامد کرزی از خاک پاکستان به ولایات جنوبی ما اصابت کرد.
همین برخوردهای دوپهلو و گمراه کننده دولتمردان پاکستان، بسیاری از تحلیل گران مسایل کشور و همچنین دولت و ملت ما را به این نتیجه رسانده که مقامات پاکستانی، برخلاف حرف و ظاهرسازی های همیشگی آنان مبنی بر کمک به برقراری صلح و ثبات در افغانستان، اما در عمل از صداقت لازم برخوردار نیستند.
اما با همه ی این موارد و گذشته غیر قابل اعتمادی که از سران اسلام آباد سراغ داریم، مقامات پاکستانی را به یک واقعیت خطرناک و اجتناب ناپذیر، بایستی توجه داد و آن اینکه در صورت ادامه روند بازی دوپهلویی که با افغانستان و دولت و ملت آن آغاز کرده اند، دیری نخواهد پایید که این روند به ضرر آنها و باقی همسایگان افغانستان تمام خواهد شد.
چنانچه همه می دانیم بر رغم میل درونی ما و همسایگان، ایالات متحده امریکا همراه با شرکای آنان در ناتو و منطقه، ابداً قصد خروج کامل از افغانستان و منطقه را ندارند و به احتمال بسیار بالا در همین نزدیکی ها، پیمان امنیتی میان کابل- واشنگتن امضا شده و در سایه آن، امریکا در چندین نقاط افغانستان، به ایجاد پایگاههای نظامی، مبادرت خواهد کرد.
چیزی که به هیچ عنوان خوشامد و به سود هیچ یک از کشورهای همسایه از جمله پاکستان، نخواهد بود. اما از طرفی نیز پاکستان با برخورد شرورانه و غیر مسئولانه اش در قبال دولت و ملت افغانستان، دولت و ملت افغانستان را ناچار می کند تا برای فرار از شرارتهای همیشگی همسایه جنوبی خویش، به قدرتهای برتر و بدتری چون امریکا و اروپا، پناه ببرد.
البته که رقیب سرسخت و جدی ای چون هند را نیز نباید از نظر دور داشت. روابط نزدیک و گرم دولت و ملت افغانستان با هند، دلیل عمده آن روابط سرد و خصمانه دولتمردان اسلام آباد است با دولت و مردم افغانستان! که اگر پاکستان به عنوان یک دولت اسلامی و همسایه، می خواست روابطش را با دولت و ملت ما به درستی و خیر و نیکی خواهی، تنظیم کند، ممکن نبود دولت و ملت قدرشناس افغانستان، دست دوستی و برادری دولت و ملت مسلمان پاکستان را رها کرده و دست به دامن مقامات و دولتمردان هندی شوند.
امنیت، مصلحت و منافع ملی پاکستانی ها ایجاب می کرد و می کند تا حتی الامکان با دولت و مردم افغانستان، در عرض و طول این سالها، شفاف و صادقانه برخورد می کردند. به جای فرستادن عوامل انتحار و ویرانگری، با فرستادن داکتر و انجنیر، در بازسازی کشور همسایه و همدین خویش سهم می گرفت و به جای ترور و کشتن دولتمردان ما، آنان را در دولت داری و حکومت داری خوب و شایسته کمک می کردند.
کاری که بیشتر کشورهای کمک کننده، در افغانستان انجام دادند و پاکستانی ها، به جای کمک به آنها و دولت و ملت افغانستان، بیشتر آنها را تخریب کردند و کارمندان و کارگران آنان را کشتند و برای کشتار و تخریب بیشتر نیز طرحها ریختند و نقشه ها کشیدند!.
اگر چه پاکستانی ها گذشته مقبول و قابل اعتمادی ندارند و منطق و خرد انسانی و سیاسی حکم می کند که به قول و قرارهای یک چنین موجوداتی نباید اهمیت قایل شد و اعتنا کرد؛ اما از سویی نیز وجود مشترکات و ضرورتهای سیاسی- منطقه ای، دولت و ملت ما را وادار می کند تا با احتیاط لازم در تعامل با سران اسلام آباد در تماس شوند.
در همین جهت اظهارات سخنگوی وزارت خارجه ایران قابل توجه است. عباس عراقچی ضمن استقبال از مذاکرات مستقیم افغانستان و پاکستان می گوید:" تجربه نيز ثابت کرده است، هرگونه برنامه و نقشه راه تحميلي خارج از منطقه نه تنها منافع کشورهاي منطقه را تامين نخواهد کرد، بلکه با پيچيده تر نمودن اوضاع، صلح و ثبات منطقه را نيز به مخاطره خواهد انداخت. مسايل و مشکلات پاکستان و افغانستان بعنوان دو همسايه جمهوري اسلامي ايران از دغدغه هاي ما و جمهوري اسلامي ايران آماده ارائه هرگونه مساعدت به دو کشور همسايه ، دوست و برادر افغانستان و پاکستان در راستاي حل و فصل مشکلات، تامين منافع مردم و تقويت صلح و ثبات در منطقه است."
این در حالی است که میانواز شریف صدر اعظم پاکستان نیز در دیدارش با حامد کرزی، گفته است:" کشورش یکبار دیگر برای تامین امنیت، ایجاد صلح و ثبات در افغانستان تلاش می کند. کشور پاکستان برای تحقق بخشیدن به آرمان های مردم افغانستان آماده هر نوع همکاری می باشد."
به هر حال، صرف نظر از تعارفات و سیاسی گویی های معمول، خرد و منطق سالم حکم می کند که سران اسلام آباد، لااقل این بار و حتی برای رعایت منافع و مصالح خود و همسایگان هم که شده، با افغانستان و دولت و مردم آن، شفاف و صادقانه برخورد کنند تا پیامد نیک این برخورد، پیش از آنکه افغانستان و مردم آن را در بر گیرد، به سود دولت و ملت پاکستان تمام شود.
مولف : سیدفاضل محجوب
