آیا غدیر می‌تواند محور وحدت باشد؟!

 

اما امروز! باتوجه به نگرش‌ها و اتفاقاتی که در طول چند صد سال و دهه‌های اخیر اتفاق افتاده و در حال وقوع است، برای بسیاری‌ها ثابت شده که اسلام دین کامل و جامع است و برنامه‌ی مدون برای اداره زندگی بشر در تمام عرصه‌های فردی و اجتماعی دارد. لذا حرف اصلی برای زیستن در شرایط امروز این است که «دین از سیاست جداناپذیر است» و این پیام از حاکمیت‌های صدر اسلام و وقایع تاریخی آن از تاریخ پیامبر، واقعه‌ی غدیر و تاریخ امامان (ع) و خلفا شروع تا امروز جریان دارد. البته باید متوجه بود که تفسیر این مطلب نیاز به شرح دارد و بسیاری از گروه‌هایی که امروز متاثر از حاکمیت‌های اسلامی گذشته مدعی حکومت دینی می‌باشند، برخلاف دین و حاکمیت دینی عمل می‌کنند که خط‌شان با وقایع گذشته اسلام از جمله انتخاب رهبر و امام و حکومت و سیاست و... کاملا جدا است.

 

از سوی دیگر با توجه به شرایط جهان پست مدرن، بدون شک تربیت انسان دینی و متفکر، احتیاج امروز بشر است. البته این مهم برای تکامل و همراهی با اوضاع فعلی نیاز به تاسیس و تداوم یک جامعه دینی دارد؛ از این رو برای ادامه و ایجاد این فرصت نیاز به مطالعه فرایندی است که تنها از طریق حاکمیت‌های دینی عدالت محور در اسلام سامان یافته و تشکیل شده.اند. یعنی در مقابل افراط‌گرایی دینی اعم از اسلامی و غیر اسلامی و تفریط‌های چند آتشه از لاییک و سکولار تا ولنگاری‌های فرهنگی و اجتماعی در حال رشد، فقط محور حکومت "عدالت محور دینی" می‌تواند پاسخگو باشد.

 

حالا فارغ از اختلاف تفسیری‌ روز غدیر و چارچوب نظری و عملی آن؛ اما امروز بر همگان و یا حداقل آنانکه دغدغه روزگار حال و آینده بشر متمدن و فرهنگی را دارند، این مسئله تبیین شده که دین نمی‌تواند از سیاست جدا باشد. چون سیاست‌ منهای دین ابتذال اجتماعی و فرهنگی را به دنبال دارد و دین منهای سیاست سلطه پذیری و هضم شدن در موج‌های فرهنگی را تحمیل می‌کند، از این رو این دو لازم و ملزوم‌ هم‌اند.

 

از جانب دیگر غدیر مرکز ثقل تاریخی اندیشه سیاسی در اسلام اعم از تشیع و تسنن و سند تاریخی تفکیک‌ناپذیری دین از سیاست است. راهبرد پیوسته دین در عرصه روابط اجتماعی ملت‌ها به‌ویژه ملت‌های مسلمان، دعوت به اصول و مبانی مشترک است. هرچند غدیر در صدر اسلام و بعد از رحلت پیامبر باعث ایجاد اختلاف برای تصدی امور مسلمانان گردید، اما این مسئله بدون توجه به بررسی حقانیت و یا غیر حقانیت حاکمیت‌های بعد از پیامبر که مجال بحث نیست، زمینه‌ساز گسترش دامنه‌ اسلام گردید. هرچند در زمینه گسترش‌ دین اسلام و چگونگی و چرایی‌های این حکومت‌ها نیز نقدهای جدی وارد است.

 

با این حال ما در تاریخ و زمان حاضر با تمام چالش‌ها و سوءاستفاده‌ها، رویکرد حاکمیت‌های دینی و غیر دینی را دیده‌‌ایم. حکومت دینی مردم سالار و عدالت محور در طول تاریخ باوجود چالش‌های فراوان و از میان همه طوفان‌ها، بحران‌ها و چالش‌های متفاوت که هر یک می‌توانستد/ می‌توانند، باعث از هم گسیختگی جوامع و ملت‌ها شوند، اما به سلامت عبور کرده و این نظام‌های دینی اصیل و حتی بعضا غیر اصیل زمینه‌ساز باز تولید تمدن اسلامی شده‌اند. البته این مطلب دفاع از "حاکمیت‌های مستبد دینی" که در بعضی از کشورهای اسلامی حاکم بوده‌‌اند و شد‌ه‌اند و هستند، نیست‌؛ چون بسیاری از این حکومت‌ها به نام فقط اسلامی و دینی هستند، ولی رویکردشان متفاوت از آن است.

 

ولی منظور اصلی از نظام‌های اسلامی مورد نظر، حکومت‌های "مردم سالار و پیشرو‌" هستند که فعلا در مقابل دنیای استعمار و استکبار مانند کوه ایستاده‌اند.

 

با این وجود، استقرار عدالت جوهره اصلی پیام غدیر است. باور مسلمانان و تشیع این است که در سایه حاکمیت دینی انسان کامل شکل می‌گیرد. پیام غدیر به نسل ما این است که سعادت و رستگاری جامعه انسانی تنها در گرو جاری شدن احکام الهی در تمامی زمینه‌های فردی و اجتماعی و تحت زعامت و مدیریت انسان کامل و الهی می‌باشد. از این رو برای مسلمان سنی و شیعه لازم است تا فارغ از فرقه‌گرایی و گرایش‌های سیاسی و فقهی درون مذهبی، غدیر را به عنوان بخشی مهمی از تاریخ اسلام همواره به خاطر داشته باشند. البته در عین حال باید متوجه بود که هر لغزش و افراط و تفریط در نگرش‌های اسلامی ما چه غدیر و غیر غدیر در جامعه می‌تواند فاجعه بار باشد. یعنی غدیر می‌تواند محور وحدت باشد نه محور نفاق و شرارت. و ما غدیر را فقط به عنوان یک واقعه تاریخی که در تاریخ اسلام دیانت و سیاست را باهم تلفیق کرده است، می‌شناسیم.