مرگبارترین زلزله‌های جهان در قرن بیست و یکم

خبرگزاری صدای افغان(آوا)- سرویس بین‌الملل: بلایای طبیعی، حقیقتی تلخ اما اجتناب‌ناپذیر هستند. پیشرفت تکنالوژی در سال‌های اخیر تأثیراتی بر آنها داشته و توانسته میزان مرگ ‌و ‌میر ناشی از بسیاری از بلایای طبیعی را کاهش دهد، اما نمی‌تواند جلوی وقوع آنها را بگیرد. از میان تمام بلایای طبیعی، زلزله احتمالا پرتکرارترین آنها باشد. سالانه نزدیک به 500 هزار زلزله در جهان اتفاق می‌افتد که حدود 100 هزار مورد آن احساس می‌شود. با اینکه تنها حدودا 23 سال از قرن 21 گذشته است، اما بیش از 662 هزار نفر تاکنون جان خود را بر اثر زلزله از دست داده‌اند و تعداد بیشتری زخمی و بی‌خانمان شده‌اند. پیش‌بینی زلزله کار دشواری است و جلوگیری از آن غیرممکن است. زلزله حتّی می‌تواند باعث ایجاد بلایای طبیعی دیگری مانند سونامی و رانش زمین شود. در این مطلب تعدادری از مرگ‌بارترین زلزله‌های قرن بیست و یکم در شهرهای مختلف جهان را مرور می‌کنیم.
 
زلزله در اقیانوس هند و سونامی، 2004
مرگ‌بارترین زلزله جهان در قرن بیست و یکم در دسامبر 2004 اتفاق افتاد. مرکز زمین‌لرزه اقیانوس هند بود. اما این زلزله نبود که باعث مرگ بیش از 220 هزار نفر شد، بلکه سونامیِ به وجود آمده در نتیجه آن بود. قدرت زمین‌لرزه را 9.1 ریشتر اعلام کردند و رکورد شدیدترین زلزله جهان ثبت شد. در نتیجه زلزله یک سونامی وحشتناک شکل گرفت و موج‌های غول‌پیکر آن از سواحل اندونزی در جنوب‌شرق آسیا تا سواحل آفریقا رسیدند.
در چند ساعت، هزاران نفر جان خود را از دست دادند و بی‌خانمان شدند. ساکنین یکی از شهرهای شمالی اندونزی، در بخش شمالی جزیره سوماترا، حتی فرصت عکس‌العمل نشان دادن هم نداشتند. با برخورد موج‌های 30 متری به شهر، 100 هزار نفر در دم کشته شدند. سریلانکا، تایلند و هند از دیگر کشورهایی بودند که به شدت تحت تأثیر قرار گرفتند. به علاوه، با توجه به توریستی بودن این مناطق، علاوه بر بومیان کشورها، تعداد زیادی گردشگر هم قربانی سونامی شدند. فقط در تایلند نزدیک به 2000 توریست کشته شدند.
 
زلزله هاییتی، 2010
یکی دیگر از مرگبارترین زلزله‌های جهان، در 12 جنوری سال 2010 بود که در آن زلزله‌ای 7 ریشتری هاییتی را لرزاند. کشوری که فقیرترین کشور امریکای لاتین به حساب می‌آید. مرکز زلزله در 25 کیلومتری پایتخت و بزرگترین شهر هاییتی یعنی پورتوپرنس بود. هاییتی از قرن هجدهم زلزله‌ای به این شدت را تجربه نکرده بود. حتی پس‌لرزه‌های این زمین‌لرزه هم شدید بودند. وقتی بالاخره، زمین زیر پای مردم هاییتی از لرزش ایستاد، 160 هزار نفر مرده بودند. آماری که به گفته برخی، بسیار پایین‌تر از حقیقتی است که مردم با آن مواجه بودند. بعد از زلزله مردگان با عجله دفن شدند تا پاکسازی و بازسازی‌ها سریع‌تر آغاز شود و به همین دلیل، آمار درستی از تعداد قربانیان به دست نیامد.
هاییتی قبل از زلزله هم منابع مالی زیادی نداشت و زمین‌لرزه باعث شد که کشور به ویرانه‌ای تبدیل شود. رعایت نکردن استندردهای ساخت و ساز باعث شد بسیاری از ساختمان‌ها فرو بریزند و نداشتن برنامه‌ریزی برای مواجهه با بلایایی مانند زلزله، باعث شد کمک‌رسانی به موقع انجام نشود. در زمان زلزله، پورتوپرنس هنوز با تبعات طوفانی که 2 سال پیش شهر را خراب کرده بود درگیر بود. کارشناسان تخمین زدند که زندگی 3 میلیون نفر تحت تأثیر این زمین‌لرزه قرار گرفت و 1 میلیون نفر بی‌خانمان شدند. به علاوه، ورود و توزیع کمک‌های بین‌المللی به کشور به شدت سخت بود. در نهایت به دلیل سوء مدیریت، اکثر کمک‌ها هدر رفته و مردم هاییتی تاوان آن را پس دادند.
 
زلزله سیچوان، 2008
سیچوان شهری در جنوب‌غربی چین است. در 12 ماه مه سال 2008، زلزله‌ای به وسعت 7.9 ریشتر این شهر را لرزاند. زمین‌لرزه‌ای که باعث شد این کشور وارد لیست مرگبارترین زلزله‌های جهان شود. مرکز زلزله دوجانگیانگ، شهری با بیش از 660 هزار نفر جمعیت بود. بعد از اینکه زمین‌لرزه پایان یافت، تقریبا چهارپنجم مناطق درگیر کاملا ویران شدند. روستاها و شهرهای کوچک بسیاری کاملا نابود شدند. تعداد کشته‌شدگان به 87587 نفر رسید که 5300 مورد آن کودکان بودند. تعداد زیادی از این کودکان در زمان زلزله در مدرسه و کلاس درس بودند. نزدیک به 375 هزار نفر در نتیجه این زلزله مصدوم و میلیون‌ها نفر بی‌خانمان شدند. زمین‌لرزه باعث به وجود آمدن سیل و رانش زمین هم شد. نزدیک به 200 نفر قربانی همین رانش زمین شدند. خسارت مالی زلزله سیچوان را حدود 86 میلیارد دالر برآورد کرده‌اند.

زلزله کشمیر، 2005
ساعات آغازین روز 8 اکتوبر سال 2005، زلزله‌ای به قدرت 7.6 ریشتر، نواحی شمالی پاکستان را لرزاند. مرکز زلزله شهر مظفرآباد بود که پایتخت کشمیرِ پاکستان است. نتیجه زلزله، بیش از 87 هزار نفر کشته، 38 هزار نفر زخمی و میلیون‌ها بی‌خانمان بود. به علاوه، حدود 780 هزار ساختمان یا کاملا نابود شدند یا دیگر قابل استفاده نبودند. این ساختمان‌ها شامل مراکز و سازمان‌های دولتی مانند مدرسه و شفاخانه هم بود.
 
حیوانات هم از این زلزله جان سالم به در نبردند. نزدیک به 250 هزار دام تلف شدند و 500 هزار مورد دیگر نیاز به اسکان فوری داشتند تا در سرمای زمستان تلف نشوند. دسترسی به برخی روستاها برای امدادرسانی بسیار دشوار بود چرا که جاده‌ها خراب شده بودند و نیروهای امداد نمی‌توانستند از راه زمینی به این مناطق بروند. آب و برق کل منطقه هم به طور کامل قطع بود  و چند هفته طول کشید تا مسئولین توانستند آب و برق را مجددا وصل کنند. برآورد شده که تقریبا 3.5 میلیون نفر مستقیم یا غیرمستقیم تحت تأثیر این زمین‌لرزه قرار گرفتند. کشمیر در این واقعه یکی از مرگبارترین زلزله‌های جهان را تجربه کرد.

زلزله بم، 2003
ایران سرزمینی زلزله‌خیز است. در 26 ماه دسامبر 2003، زمین‌لرزه‌ای به وسعت 6.6 ریشتر، شهر 97 هزارنفری بم را لرزاند. بیش از 26 هزار نفر جان خود را از دست دادند، هر چند که منابع غیررسمی آمار واقعی کشته‌شدگان را بسیار بالاتر از این و در حدود 43 هزار نفر اعلام کردند. زلزله تمام شفاخانه‌ها و مراکز درمانی منطقه را تخریب کرد که باعث مجروح شدن نزدیک به 30 هزار نفر شد. 75 هزار نفر بی‌خانمان شدند و بیش از 5 هزار کودک والدین و سرپرستان خود را از دست دادند. کارشناسان آمار بالای تلفات را ناشی از رعایت نکردن استندردهای ساختمان سازی و اجرا نشدن قوانین مربوط به آن دانسته‌اند. قدرت زلزله بم ایران در مقایسه با سایر کشورهای مطرح شده زیاد نیست اما تعداد بالای تلفات و خساراتی که به جا ماند، آن را در لیست مرگبارترین زلزله‌های جهان قرار می‌دهد.
زلزله و سونامی توهوکو، 2011
در کل تاریخ جاپان، هرگز زلزله‌ای با چنین قدرتی ثبت نشده است. 11 مارچ سال 2011، زلزله‌ای به قدرت 9 ریشتر جاپان را لرزاند. مرکز زلزله نه در خاک جاپان که جایی در دل اقیانوس آرام بود که 130 کیلومتر با شهر ساحلی سندای، در شمال هونشو فاصله داشت. زمین‌لرزه منجر به سونامی شد و امواجی به ارتفاع 40 متر، به سمت جاپان یورش بردند. در نهایت، بیش از 20 هزار نفر جان خود را از دست دادند و450 هزار نفر بی‌خانمان شدند. سونامی به سایت هسته‌ای فوکوشیما دایچی آسیب زد و منطقه تحت تأثیر مواد سمی رادیواکتیو قرار گرفت. هزاران نفر مجبور شدند که خانه و تجارتشان را رها و منطقه را تخلیه کنند.
زلزله گُجرات، 2001
گجرات ولایتی در شمال‌غرب هند و هم‌مرز با پاکستان است. در 26 جنوری سال 2001، درست همان روزی که مردم در هند روز جمهوری را جشن می‌گیرند، زمین‌لرزه‌ای گجرات را لرزاند. این زلزله 7.7 ریشتر قدرت داشت، بیش از 20 هزار نفر را به کام مرگ کشید و باعث مصدومیت 150 هزار نفر شد. صدها هزار نفر بی‌خانمان شدند که برخی بعد از گذشت یک سال همچنان در پناهگاه زندگی می‌کردند.

زلزله نپال، 2015
نپال کشور کوچکی است که بین چین و هند قرار گرفته. در 25 آوریل سال 2015، زمین‌لرزه‌ای به قدرت 7.8 ریشتر کاتماندو را لرزاند. مرکز زلزله اطراف شهر کاتماندو بود که پایتخت نپال است. بیش از8900 نفر در این زلزله قربانی شدند. همچنین، زلزله باعث به وجود آمدن برف کوچ در ارتفاعات اورست شد که 19 کوهنورد را کشت و صدها کوهنورد دیگر را زخمی کرد. بیش از 600 هزار سازه در پایتخت به شدت آسیب دیدند و نابود شدند. در برآوردها، خسارت وارده را بین 5 تا 10 میلیارد دالر تخمین زدند. این بدترین زلزله نپال از سال 1934 بود، وقتی زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 8 ریشتر جان بیش از 10 هزار نفر را گرفت.
زلزله یوگیاکارتا، 2006
ساعات ابتدایی روز 26 ماه مه در سال 2006 زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 6.4 ریشتر جزیره جاوا در اندونزی را لرزاند. مرکز زلزله در 25 کیلومتری شهر یوگیاکارتا بود. این شهر یکی از پرتراکم‌ترین مناطق جهان است. بنابراین جای تعجب ندارد که تعداد تلفات بالا بود. تعداد اولیه قربانیان 3500 نفر بود اما تا آرام شدن اوضاع به 5782 نفر رسید. در کمتر از یک دقیقه، خانه‌ها، هوتل‌ها و ساختمان‌های دولتی تخریب شدند و جاده‌ها و پل‌ها مسدود شدند. بعد از زلزله، رسانه‌ها از تصاویر دردناک افرادی پر بودند که سعی می‌کردند خود را به شفاخانه‌ها برسانند یا از منطقه زلزله‌زده دور شوند. 
زلزله و سونامی سولاوسی، 2018
جدیدترین زلزله مرگبار قرن اخیر در 28 ماه سپتامبر 2018 و در جزیره سولاوسیِ اندونزی رخ داد. نزدیک به 330 هزار نفر در این جزیره زندگی می‌کردند که قربانی زلزله و به دنبال آن سونامی شدند. ارتفاع موج‌های شکل گرفته در نتیجه این زلزله، به 3 متر می‌رسید. این امواج به پالو و دونگالا با بیش از 275 هزار نفر جمعیت رسید. آخرین آمار از کشته‌شدگان، رقمی برابر با 4340 نفر بود و 60 هزار نفر هم بی‌خانمان شدند.

زلزله در ترکیه و سوریه، 2023
زلزله هولناکی صبح دوشنبه 6 فبروری 2023 در جنوب ترکیه و شمال سوریه رخ داد که تاکنون سه‌شنبه 7 فبروی براساس آمار نهاهای رسمی دو کشور در مجموع چهار هزار و هشتصد کشته برجای گذاشته است. این در حالی است که کار امدادرسانی و خارج کردن زلزله‌زدگان از زیر آوار گسترده ساختمان‌ها همچنان ادامه دارد. شدت‌ زمین‌لرزه‌ها در ترکیه به خصوص شهر «قهرمان مرعش» واقع در جنوب شرقی ترکیه به اندازه‌ای بود که موجی از وحشت را در میان ساکنان این مناطق به وجود آورد. ملیسا سلمان، یک گزارشگر ۲۳ ساله در توصیف این رخداد گفت: «ما فکر کردیم آخرالزمان شده است. اولین باری بود که ما چنین چیزی را تجربه می‌کردیم.»

تا این لحظه تنها در ترکیه دو هزار و ۹۲۱ نفر قربانی شده‌اند و مجموع قربانیان زمین‌لرزه در دو کشور سوریه و ترکیه به چهار هزار و هشتصد نفر افزایش یافته است.
 
در این مطلب، تعدادی از مرگبارترین زلزله‌های قرن اخیر را دیدید. زمین‌لرزه‌هایی که هزاران نفر را کشته و چند صد هزار نفر را مجروح و بی‌خانمان کردند.