خبرگزاری صدای افغان(آوا) ـ تهران: بحث پیوند عضو برای مهاجرین یا شهروندان افغانستانی در جمهوری اسلامی ایران در طول سال‌های گذشته، همواره یک بحث و مطالبه مهم و سرنوشت‌ساز بوده که به خصوص در سال‌های اخیر، هر از گاهی با واکنش‌هایی در صفحات اجتماعی و در میان این شهروندان و حتی در گفتمان‌های نخبگان و فرهنگیان دو کشور مطرح بوده است.
مسأله کاندیدای پیوند کبد در بوشهر
یک نمونه اخیر بحث در این مورد، مسأله پیوند کبد برای یک مهاجر افغانستانی در شهر بوشهر در جنوب ایران است که داکتران و مسئولین درمانی بوشهر، او را به شهر شیراز این کشور و در صورت عدم پذیرش، به افغانستان ارجاع داده بودند.
در تماس‌های مکرر و پی‌همی که خبرنگار آوا در تهران با توکل سیدی، این کاندیدای دریافت کبد افغانستانی در طول دو هفته گذشته داشته، او به شیراز منتقل شده، مورد پذیرش قرار گرفته و پرونده پزشکی او در کمیسیون مشخص بررسی شده است.
در نهایت، به گفته این بیمار، کمیسیون پزشکی در شیراز به دلیل پایین بودن سن و ضعیف و کوچک بودن اندام بدن فردا اهدا کننده، که یک جوان 18 ساله است، با پیوند قسمتی از کبد او مخالفت کرده است؛ در حالی که به گفته پزشکان به این بیمار، فرد اهداکننده باید حداقل 22 سال سن و از نظر جسمانی، قابل قبول باشد. پزشکان از خانواده سیدی خواسته‌اند فرد مناسب دیگری برای عمل پیوند کبد پیدا کنند.
.jpg)
هیچ ممانعت برای پیوند بین شهروندان افغانستان
این در حالی است که به گفته رییس مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت ایران به خبرنگار آوا، هیچ محدودیت و ممانعتی برای پیوند عضو از یک شهروند به شهروند دیگر افغانستانی وجود ندارد.
دکتر مهدی شادنوش در گفت‌وگوی ویژه با خبرنگار آوا، با بیان این‌که در جریان این مورد خاص نیست، و اگر سوالی باشد، باید بررسی کند، گفت: "پیوند کبد به صورت بخشی است، یک نوع پیوند به صورت پارشیال وجود دارد، که بخشی از کبد یک فردی که زنده است، به فردی که نیازمند است، پیوند زده می‌شود".
البته به گفته وی، این پیوند تابع قوانین خودش است و باید آزمایشاتش تطبیق داده شود، ولی آن‌چه در مراکز پیوند در ایران وجود دارد، اصلا امکان پیوند از یک شهروند افغانستانی به ایرانی یا از ایرانی به افغانستانی وجود ندارد، اما برای شهروندان افغانستانی به یک‌دیگر مشکلی وجود ندارد.
پیوند عضو و مقررات و اخلاق پزشکی در دنیا
دکتر مهدی شادنوش در این گفت‌وگو با خبرنگار آوا، با بیان این‌که "پیوند اعضا در دنیا تابع یک سری مقررات و اخلاق پزشکی است و سعی می‌شود از یک روش جهانی تبعیت شود"، خاطرنشان کرد: "یکی از مواردی که مورد مذمت است، مسأله توریسم در حوزه پیوند است، یعنی از نظر اخلاقی هم درست نیست یک نفر از یک ملیت بخواهد به کس دیگری از یک ملیت دیگر عضو اهدا کند، چون اگر چنین اتفاقی بیافتد، بیم آن می‌رود از کشورهایی که امکانات مالی بهتری دارند، افرادی را در جوامعی که از نظر اقتصادی ضعیف‌تر هستند، پیدا کنند و با این تبادل، تجارت اتفاق بیافتد".
بر این اساس وی تأکید کرد که اساسا پیوند از یک ملیت به ملیتی دیگر، تقریبا در دنیا ممنوع است و کسی این کار را انجام نمی‌دهد و جمهوری اسلامی ایران هم تابع همین قوانین است.
.jpg)
24 عمل پیوند عضو برای مهاجرین در سال 97 در ایران
اما مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت ایران تصریح کرد، برادران افغانستانی، در صورتی که یکی از بستگان یا فامیل درجه یک‌شان حاضر باشند به ایشان کلیه اهدا کنند، می‌توانند از امکانات پیوند عضو در ایران استفاده کنند؛ کما این‌که این کار هم‌اکنون هم انجام می‌شود. هیچ محدودیتی برای پیوند عضو از افغانستانی به افغانستانی وجود ندارد.
وی افزود: "مرکز ما در سال 1397، 13 مجوز را برای اهدای عضو که از برادران افغان به افغان صادر کرده، هم‌چنین 5 مرگ مغزی هم از شهروندان افغانستان در ایران داشتیم که کلیه‌های آن عزیزان به ده نفر دیگر از افغان‌هایی که نیاز داشتند، اهدا شد. یک مورد قلب هم بود که به یک نیازمند افغانی از اهداکننده افغانی اهدا گردید".
از داخل افغانستان نیز برای پیوند عضو می‌توانند به ایران بیایند
دکتر شادنوش با توجه به شرایط پزشکی در داخل افغانستان ادامه داد که افراد متقاضی پیوند کلیه از داخل افغانستان هم می‌توانند در صورت داشتن اهدا کننده، از امکانات پیوند عضو در ایران استفاده کنند و هیچ محدودیتی وجود ندارد، منتهی شرایط‌‌شان بررسی می‌شود که شائبه تجارت به آن اطلاق نشود؛ یعنی کسی از روی نیاز و ضرورت مالی دست به این اقدام نزند.
البته او خاطرنشان کرد که در وزارت بهداشت ایران در میان مدت این آمادگی را دارد که دانش و تکنالوژی مورد نیاز برای انجام این گونه اعمال را به علاقمندان آن در افغانستان منتقل کند که امکان این پیوندها در خود افغانستان فراهم شود.
فقط 24 ساعت برای صدور مجوز پیوند
وی در مورد شرایط صدور مجوز پیوند به خصوص از نظر اداری و زمانی تأکید کرد، زمانی که درخواست پیوند از یک ملیت از سوی پزشک معالج به مرکز مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت فرستاده می‌شود، 24 ساعت طول می‌کشد که مجوز آن صادر گردد؛ "اگر عضو پیوندی از بستگان درجه یک و فامیل باشد، همان‌جا مجوز را به سرعت صادر می‌کنیم، ولی اگر یک مقداری با فاصله باشد، باید آن را بررسی کنیم".
به گفته رییس مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت ایران، مراکز پیوند این کشور که تعداد و موقعیت‌شان معلوم است، در ارتباط مستقیم با این مرکز قرار دارند، استعلام پیوند را انجام می‌دهند و آن‌ها هم سریعا پاسخ می‌دهند.
انجام عمل پیوند در 33 مرکز مشخص در ایران
وی در پاسخ به این سوال که امکان پیوند در همه شهرهای ایران وجود ندارد؟، افزود: "بله، باید این امکانات وجود داشته باشد، چون پیوند یک عمل پیچیده است، و ممکن است در هر جایی امکانات آن وجود نداشته باشد. ما الان برای پیوند کلیه 33 مرکز در کشور داریم که این کار را انجام می‌دهند و اگر این 33 مرکز از ما استعلام کنند، ما به سرعت انجام می‌دهیم".
البته به گفته دکتر شادنوش، در شرایط کنونی و طبق پروتوکل جدید، برای انجام عمل پیوند ایرانی‌ها هم آن‌ها نظارت بر اهداکنندگان و گیرندگان نظارت می‌کنند؛ یعنی صدور مجوز برای پیوند از شخص زنده به زنده برای ایرانی‌ها هم به صورت متمرکز با مجوز مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت صورت می‌گیرد.
در صورت برخورد سلیقه‌ای، به مرکز مدیریت پیوند مراجعه شود
وی در پاسخ به این سوال که برخی از مهاجرین افغانستانی از برخوردهای سلیقه‌ای در شهرهای مختلف ایران در بحث پیوند انتقاد دارند، گفت که تاکنون چنین مطلبی را نشنیده و با توجه به آمار پیوند برای شهروندان افغانستان در سال گذشته، بعید می‌داند ممانعت یا گرفتاری برای آن‌ها وجود داشته باشد.
رییس مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت ایران تأکید کرد که هر موردی باشد، به آن‌ها مراجعه کنند و حتما راهنمایی می‌شوند که چگونه باید این کار را انجام بدهند.
لیست انتظار برای مهاجرین نیازمندان پیوند عضو در ایران
وی در پاسخ به این سوال که لیست انتظار پیوند برای مهاجرین در ایران وجود دارد یا خیر؟ گفت: "برای هر یک از مراکزی که در کشور کار پیوند را انجام می‌دهند، لیست انتظار داریم، همانطور که برای ایرانی‌ها داریم، برای افغانستانی‌ها هم به صورت جداگانه لیست انتظار وجود دارد و وقتی اهداکننده افغانستانی پیدا شود، از همان لیست نیازمندان بررسی می‌شود و پیوند صورت می‌گیرد".
استفاده از خدمات دیالیز همانند شهروندان ایرانی
هم‌چنین دکتر شادنوش خاطرنشان کرد که ما تعداد زیادی از برادران و خواهران افغانستانی را دارند که همانند سایر شهروندان ایرانی از امکانات دیالیز در سراسر این کشور استفاده می‌کنند. البته به گفته وی، دیالیز خیلی پرهزینه است و هر دوره 4 ساعته‌اش، یک هزینه بسیار سنگین است که در ایران دولت پرداخت می‌کند و برادران و خواهران افغانستانی هم که نیازمند دریافت دیالیز باشند، همچون ایرانی‌ها در بخش‌های مختلف دیالیز خدمات دریافت می‌کنند.
بیمه کمیساریا برای پیوند عضو مهاجرین
وی در قسمت هزینه‌های دیالیز و پیوند برای مهاجرین افغانستان گفت: "آن‌هایی که کارت اقامت داشته باشند یا گذرنامه معتبر مدت‌دار، توسط کمیساریای پناهندگان بیمه می‌شوند و همان بیمه برای پیوند استفاده می‌شود".
هیچ مهاجر به دلیل نداشتن مدرک از خدمات سلامت محروم نمی‌شود
رییس مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت ایران در پاسخ به سوال دیگری که آیا مهاجرین غیرمجاز و غیرقانونی افغانستانی در ایران نیز در صورت نیاز می‌تواند از خدمات پیوند عضو استفاده کنند؟ گفت: "بله، نه تنها در پیوند، در سایر امور خدمات درمانی هم که نیاز دارند، کسی در بیمارستان‌ها به خاطر نداشتن اقامت یا نداشتن هزینه درمان و این‌ها، برگردانده نمی‌شود و همه خدمات می‌گیرند.
البته به گفته وی، بعضی از مهاجرین افغانستانی که می‌توانند هزینه‌ها را پرداخت کنند، پرداخت می‌کنند و آن‌هایی هم که نمی‌توانند، اسنادشان به عنوان مطالبه بیمارستان محفوظ می‌ماند تا این‌که دولت هزینه آن را تقبل کند، یا خود فرد بعد از مدتی تصفیه حساب کند، ولی این امکان صد درصد وجود دارد که کسی که نیاز به دریافت خدمات سلامت دارد، به خاطر هیچ مسأله دیگری از خدمات محروم نشود.
مسأله اهدای اعضای خانم ایرانی
دکتر شادنوش پیرامون مسأله اخیر اهدای اعضای بدن خانم ایرانی که دارای همسر افغانستانی بوده و در گزارش‌ها ابتدا خانم افغانستانی معرفی شده بود، گفت: "خبری که ابتدا رفت، خبر دقیقی نبود، بعد از بررسی اسناد و مدارک اهداکننده، بررسی شد که اهدا کننده یک خانم ایرانی بوده که با یکی از برادران افغانستانی ازدواج کرده بود. برادر این خانم اقدام به جلب رضایت همسر و بستگان آن کرده بود و با رضایت‌نامه‌ای که دادند، امکان اهدا فراهم شد".
انجمن حامی، پی‌گیر بحث پیوند اعضا برای مهاجرین افغانستانی
انجمن حامی به مدیریت خانم فاطمه اشرفی، یکی از موسسات خصوصی در ایران است که در طول سال‌های گذشته در حوزه مسائل مختلف مهاجرین افغانستانی، به خصوص حوزه سلامت و درمان پناهندگان فعال بوده است. این انجمن به نوبه خود یکی از مراکز پی‌گیر بحث پیوند عضو برای مهاجرین در ایران است و پی‌گیری‌هایی در این زمینه داشته است.
مدیرکل امور بین‌الملل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران در سال 1393 در پاسخ به یک نامه انجمن حامی در مورد پیوند عضو برای مهاجرین افغانستانی نوشته است:
"با عنایت به مصوبه مورخ 29/8/93 شورای عالی پیوند، پیوند اتباع افغانی مقیم ایران از افراد هم تبعه خود، تحت نظارت معاونت درمان این وزارت و معاونت درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات درمانی مجاز شماره می‌شود".
.jpg)
خانم اشرفی نیز در گفت‌وگویی با خبرنگار آوا، در مورد مسائل مربوط به پیوند عضو برای مهاجرین افغانستانی در ایران صحبت کرد.
به گفته وی، تا جایی که او مطلع است، در روند اهدای عضو به اتباع خارجی به شمول اتباع افغانستان تغییری ایجاد نشده و کماکان با شرایطی که قبلا اعلام شده بود، اهدای عضو صورت می‌پذیرد.
الزمات دیگر بحث پیوند؛ شرایط فیزیولوژیکی و حوزه‌های تخصصی
مسئول انجمن حامی در مورد مسأله پیوند کبد برای مهاجر افغانستانی در بوشهر گفت که در بحث اهدای عضو چه به اتباع ایرانی و چه اتباع خارجی، جدای از بحث گیرنده و دهنده عضو، الزامات دیگری هم وجود دارد که آن هم به شرایط فیزیولوژیکی و حوزه‌های تخصصی باز می‌گردد که گاهی در آخرین مراحل، عمل کنسل شده یا می‌شود.
وی در مورد دلیل عدم پذیرش کاندید پیوند کلیه در بوشهر نیز خاطرنشان نمود که در متن نسخه، موضوع به بیمارستان‌های شیراز ارجاع شده که می‌تواند به دلیل تشخیص پزشک به نیاز بیمار به درمان‌های تکمیلی در سایت تخصصی شیراز باشد که می‌تواند بسیار هم طبیعی باشد؛ چرا که ممکن است اصولا در بیمارستان‌های بوشهر عمل پیوند مورد نظر انجام نشود و یا تجهیزات تکمیلی در این ولایت وجود نداشته باشد.
.jpg)
اهدای عضو در ایران در مرحله بحران
خانم اشرفی در مورد دلایل وجود محدودیت‌ها برای پیوند اعضا در ایران برای شهروندان خارجی به شمول شهروندان افغانستانی خاطرنشان کرد: "محدودیت‌های قانونی بیشتر معطوف به محدودیت‌های جدی در اعضای اهدایی است که موجب شده قوانین و مقرراتی برای اولویت بخشیدن به اتباع ایرانی در اهدای عضو از هموطنان خود داشته باشند. بر اساس گزارش وزارت بهداشت، موضوع اهدای عضو در ایران در مرحله بحران است؛ به گونه‌ای که در حال حاضر بیش از 30 هزار نفر در لیست انتظار پیوند اعضا، اعم از قلب، کبد، ریه، پانکراس و روده هستند و روزانه حدود 12 نفر از این لیست به علت نرسیدن عضو پیوندی، فوت می‌کنند و چه بسا از جمله محدودیت‌هایی که در قانون برای اولویت بخشیدن به اتباع ایرانی در اهدای عضو ایجاد شده، همین محدودیت‌های جدی عضو است که در حال حاضر در ایران وجود دارد".
از طرف دیگر، به گفته خانم اشرفی، فاصله بسیار زیاد میان هزینه‌های پیوند عضو در ایران با سایر کشورها، حتی کشورهای منطقه و همین‌طور کیفیت بالای جراحی‌ها، موجب شده تا جاذبه‌های فراوانی برای پیوند عضو در ایران ایجاد شود و از این‌روست که معمولا دولت‌ها رجحان‌هایی را برای اتباع خود قائل می‌شوند.
استثنائات پیوند عضو یک ایرانی به اتباع خارجی
اما وی تصریح کرد که در مصوبه شورای عالی پیوند هم استثنائاتی قرار گرفته که اگر عضوی وجود داشت که یک ایرانی در آن لحظه به آن نیاز نداشته باشد، با دستور مستقیم وزیر به بیماران اتباع خارجی اهدا می‌شود که این مساله شامل موارد اورژانس هم می‌شود.
البته به گفته مسئول انجمن حامی، این دست عمل‌های جراحی سنگین و هزینه‌بر در سایر کشورها هم برای اتباع خارجی کم و بیش با محدودیت‌هایی روبرو است.
عدم مانع برای پیوند عضو بر اساس تابعیت بیمار
با این وجود، وی در مورد انجام عمل پیوند برای شهروندان افغانستان در ایران گفت: "همانطور که قبلا هم اشاره کردم، مواردی از عمل پیوند در بیمارستان‌های مختلف ایران برای اتباع خارجی از جمله اتباع افغانستان صورت می‌گیرد و حداقل در طول سال مواردی را خود حامی پی‌گیری نموده و می‌نماید".
خانم اشرفی تصریح کرد که در سال‌های اخیر با مانع به خصوصی که صرفا بر اساس تابعیت بیمار باشد، روبرو نشده‌اند، البته که طی مراحل قانونی و انجام مراحل پزشکی ضروری، زمان‌بر است که بعضا در بیمارستان‌های مختلف با توجه به پروتکل‌هایی که وجود دارد، متفاوت است و این موانع و مشکلات هم در بسیاری اوقات، برای اتباع ایرانی هم وجود دارد .
در آجندای مذاکرات سفارت افغانستان با مقام‌های جمهوری اسلامی ایران
در همین حال، سید ابراهیم حجازی، اتشه امورمهاجرین سفارت افغانستان در تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار آوا، با بیان این‌که گزارش‌های اندکی در طول سال‌های گذشته در بحث پیوند اعضا برای شهروندان کشور در ایران داشته‌اند، خاطرنشان کرد که رسیدگی به این موضوع را در آجندا و اولویت گفت‌وگوهای رهبری سفارت با مقام‌های جمهوری اسلامی ایران به خصوص وزارت بهداشت و درمان قرار می‌دهند.
مسأله کاندیدای پیوند کبد در بوشهر
یک نمونه اخیر بحث در این مورد، مسأله پیوند کبد برای یک مهاجر افغانستانی در شهر بوشهر در جنوب ایران است که داکتران و مسئولین درمانی بوشهر، او را به شهر شیراز این کشور و در صورت عدم پذیرش، به افغانستان ارجاع داده بودند.
در تماس‌های مکرر و پی‌همی که خبرنگار آوا در تهران با توکل سیدی، این کاندیدای دریافت کبد افغانستانی در طول دو هفته گذشته داشته، او به شیراز منتقل شده، مورد پذیرش قرار گرفته و پرونده پزشکی او در کمیسیون مشخص بررسی شده است.
در نهایت، به گفته این بیمار، کمیسیون پزشکی در شیراز به دلیل پایین بودن سن و ضعیف و کوچک بودن اندام بدن فردا اهدا کننده، که یک جوان 18 ساله است، با پیوند قسمتی از کبد او مخالفت کرده است؛ در حالی که به گفته پزشکان به این بیمار، فرد اهداکننده باید حداقل 22 سال سن و از نظر جسمانی، قابل قبول باشد. پزشکان از خانواده سیدی خواسته‌اند فرد مناسب دیگری برای عمل پیوند کبد پیدا کنند.
هیچ ممانعت برای پیوند بین شهروندان افغانستان
این در حالی است که به گفته رییس مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت ایران به خبرنگار آوا، هیچ محدودیت و ممانعتی برای پیوند عضو از یک شهروند به شهروند دیگر افغانستانی وجود ندارد.
دکتر مهدی شادنوش در گفت‌وگوی ویژه با خبرنگار آوا، با بیان این‌که در جریان این مورد خاص نیست، و اگر سوالی باشد، باید بررسی کند، گفت: "پیوند کبد به صورت بخشی است، یک نوع پیوند به صورت پارشیال وجود دارد، که بخشی از کبد یک فردی که زنده است، به فردی که نیازمند است، پیوند زده می‌شود".
البته به گفته وی، این پیوند تابع قوانین خودش است و باید آزمایشاتش تطبیق داده شود، ولی آن‌چه در مراکز پیوند در ایران وجود دارد، اصلا امکان پیوند از یک شهروند افغانستانی به ایرانی یا از ایرانی به افغانستانی وجود ندارد، اما برای شهروندان افغانستانی به یک‌دیگر مشکلی وجود ندارد.
پیوند عضو و مقررات و اخلاق پزشکی در دنیا
دکتر مهدی شادنوش در این گفت‌وگو با خبرنگار آوا، با بیان این‌که "پیوند اعضا در دنیا تابع یک سری مقررات و اخلاق پزشکی است و سعی می‌شود از یک روش جهانی تبعیت شود"، خاطرنشان کرد: "یکی از مواردی که مورد مذمت است، مسأله توریسم در حوزه پیوند است، یعنی از نظر اخلاقی هم درست نیست یک نفر از یک ملیت بخواهد به کس دیگری از یک ملیت دیگر عضو اهدا کند، چون اگر چنین اتفاقی بیافتد، بیم آن می‌رود از کشورهایی که امکانات مالی بهتری دارند، افرادی را در جوامعی که از نظر اقتصادی ضعیف‌تر هستند، پیدا کنند و با این تبادل، تجارت اتفاق بیافتد".
بر این اساس وی تأکید کرد که اساسا پیوند از یک ملیت به ملیتی دیگر، تقریبا در دنیا ممنوع است و کسی این کار را انجام نمی‌دهد و جمهوری اسلامی ایران هم تابع همین قوانین است.
24 عمل پیوند عضو برای مهاجرین در سال 97 در ایران
اما مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت ایران تصریح کرد، برادران افغانستانی، در صورتی که یکی از بستگان یا فامیل درجه یک‌شان حاضر باشند به ایشان کلیه اهدا کنند، می‌توانند از امکانات پیوند عضو در ایران استفاده کنند؛ کما این‌که این کار هم‌اکنون هم انجام می‌شود. هیچ محدودیتی برای پیوند عضو از افغانستانی به افغانستانی وجود ندارد.
وی افزود: "مرکز ما در سال 1397، 13 مجوز را برای اهدای عضو که از برادران افغان به افغان صادر کرده، هم‌چنین 5 مرگ مغزی هم از شهروندان افغانستان در ایران داشتیم که کلیه‌های آن عزیزان به ده نفر دیگر از افغان‌هایی که نیاز داشتند، اهدا شد. یک مورد قلب هم بود که به یک نیازمند افغانی از اهداکننده افغانی اهدا گردید".
از داخل افغانستان نیز برای پیوند عضو می‌توانند به ایران بیایند
دکتر شادنوش با توجه به شرایط پزشکی در داخل افغانستان ادامه داد که افراد متقاضی پیوند کلیه از داخل افغانستان هم می‌توانند در صورت داشتن اهدا کننده، از امکانات پیوند عضو در ایران استفاده کنند و هیچ محدودیتی وجود ندارد، منتهی شرایط‌‌شان بررسی می‌شود که شائبه تجارت به آن اطلاق نشود؛ یعنی کسی از روی نیاز و ضرورت مالی دست به این اقدام نزند.
البته او خاطرنشان کرد که در وزارت بهداشت ایران در میان مدت این آمادگی را دارد که دانش و تکنالوژی مورد نیاز برای انجام این گونه اعمال را به علاقمندان آن در افغانستان منتقل کند که امکان این پیوندها در خود افغانستان فراهم شود.
فقط 24 ساعت برای صدور مجوز پیوند
وی در مورد شرایط صدور مجوز پیوند به خصوص از نظر اداری و زمانی تأکید کرد، زمانی که درخواست پیوند از یک ملیت از سوی پزشک معالج به مرکز مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت فرستاده می‌شود، 24 ساعت طول می‌کشد که مجوز آن صادر گردد؛ "اگر عضو پیوندی از بستگان درجه یک و فامیل باشد، همان‌جا مجوز را به سرعت صادر می‌کنیم، ولی اگر یک مقداری با فاصله باشد، باید آن را بررسی کنیم".
به گفته رییس مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت ایران، مراکز پیوند این کشور که تعداد و موقعیت‌شان معلوم است، در ارتباط مستقیم با این مرکز قرار دارند، استعلام پیوند را انجام می‌دهند و آن‌ها هم سریعا پاسخ می‌دهند.
انجام عمل پیوند در 33 مرکز مشخص در ایران
وی در پاسخ به این سوال که امکان پیوند در همه شهرهای ایران وجود ندارد؟، افزود: "بله، باید این امکانات وجود داشته باشد، چون پیوند یک عمل پیچیده است، و ممکن است در هر جایی امکانات آن وجود نداشته باشد. ما الان برای پیوند کلیه 33 مرکز در کشور داریم که این کار را انجام می‌دهند و اگر این 33 مرکز از ما استعلام کنند، ما به سرعت انجام می‌دهیم".
البته به گفته دکتر شادنوش، در شرایط کنونی و طبق پروتوکل جدید، برای انجام عمل پیوند ایرانی‌ها هم آن‌ها نظارت بر اهداکنندگان و گیرندگان نظارت می‌کنند؛ یعنی صدور مجوز برای پیوند از شخص زنده به زنده برای ایرانی‌ها هم به صورت متمرکز با مجوز مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت صورت می‌گیرد.
در صورت برخورد سلیقه‌ای، به مرکز مدیریت پیوند مراجعه شود
وی در پاسخ به این سوال که برخی از مهاجرین افغانستانی از برخوردهای سلیقه‌ای در شهرهای مختلف ایران در بحث پیوند انتقاد دارند، گفت که تاکنون چنین مطلبی را نشنیده و با توجه به آمار پیوند برای شهروندان افغانستان در سال گذشته، بعید می‌داند ممانعت یا گرفتاری برای آن‌ها وجود داشته باشد.
رییس مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت ایران تأکید کرد که هر موردی باشد، به آن‌ها مراجعه کنند و حتما راهنمایی می‌شوند که چگونه باید این کار را انجام بدهند.
لیست انتظار برای مهاجرین نیازمندان پیوند عضو در ایران
وی در پاسخ به این سوال که لیست انتظار پیوند برای مهاجرین در ایران وجود دارد یا خیر؟ گفت: "برای هر یک از مراکزی که در کشور کار پیوند را انجام می‌دهند، لیست انتظار داریم، همانطور که برای ایرانی‌ها داریم، برای افغانستانی‌ها هم به صورت جداگانه لیست انتظار وجود دارد و وقتی اهداکننده افغانستانی پیدا شود، از همان لیست نیازمندان بررسی می‌شود و پیوند صورت می‌گیرد".
استفاده از خدمات دیالیز همانند شهروندان ایرانی
هم‌چنین دکتر شادنوش خاطرنشان کرد که ما تعداد زیادی از برادران و خواهران افغانستانی را دارند که همانند سایر شهروندان ایرانی از امکانات دیالیز در سراسر این کشور استفاده می‌کنند. البته به گفته وی، دیالیز خیلی پرهزینه است و هر دوره 4 ساعته‌اش، یک هزینه بسیار سنگین است که در ایران دولت پرداخت می‌کند و برادران و خواهران افغانستانی هم که نیازمند دریافت دیالیز باشند، همچون ایرانی‌ها در بخش‌های مختلف دیالیز خدمات دریافت می‌کنند.
بیمه کمیساریا برای پیوند عضو مهاجرین
وی در قسمت هزینه‌های دیالیز و پیوند برای مهاجرین افغانستان گفت: "آن‌هایی که کارت اقامت داشته باشند یا گذرنامه معتبر مدت‌دار، توسط کمیساریای پناهندگان بیمه می‌شوند و همان بیمه برای پیوند استفاده می‌شود".
هیچ مهاجر به دلیل نداشتن مدرک از خدمات سلامت محروم نمی‌شود
رییس مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت ایران در پاسخ به سوال دیگری که آیا مهاجرین غیرمجاز و غیرقانونی افغانستانی در ایران نیز در صورت نیاز می‌تواند از خدمات پیوند عضو استفاده کنند؟ گفت: "بله، نه تنها در پیوند، در سایر امور خدمات درمانی هم که نیاز دارند، کسی در بیمارستان‌ها به خاطر نداشتن اقامت یا نداشتن هزینه درمان و این‌ها، برگردانده نمی‌شود و همه خدمات می‌گیرند.
البته به گفته وی، بعضی از مهاجرین افغانستانی که می‌توانند هزینه‌ها را پرداخت کنند، پرداخت می‌کنند و آن‌هایی هم که نمی‌توانند، اسنادشان به عنوان مطالبه بیمارستان محفوظ می‌ماند تا این‌که دولت هزینه آن را تقبل کند، یا خود فرد بعد از مدتی تصفیه حساب کند، ولی این امکان صد درصد وجود دارد که کسی که نیاز به دریافت خدمات سلامت دارد، به خاطر هیچ مسأله دیگری از خدمات محروم نشود.
مسأله اهدای اعضای خانم ایرانی
دکتر شادنوش پیرامون مسأله اخیر اهدای اعضای بدن خانم ایرانی که دارای همسر افغانستانی بوده و در گزارش‌ها ابتدا خانم افغانستانی معرفی شده بود، گفت: "خبری که ابتدا رفت، خبر دقیقی نبود، بعد از بررسی اسناد و مدارک اهداکننده، بررسی شد که اهدا کننده یک خانم ایرانی بوده که با یکی از برادران افغانستانی ازدواج کرده بود. برادر این خانم اقدام به جلب رضایت همسر و بستگان آن کرده بود و با رضایت‌نامه‌ای که دادند، امکان اهدا فراهم شد".
انجمن حامی، پی‌گیر بحث پیوند اعضا برای مهاجرین افغانستانی
انجمن حامی به مدیریت خانم فاطمه اشرفی، یکی از موسسات خصوصی در ایران است که در طول سال‌های گذشته در حوزه مسائل مختلف مهاجرین افغانستانی، به خصوص حوزه سلامت و درمان پناهندگان فعال بوده است. این انجمن به نوبه خود یکی از مراکز پی‌گیر بحث پیوند عضو برای مهاجرین در ایران است و پی‌گیری‌هایی در این زمینه داشته است.
مدیرکل امور بین‌الملل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران در سال 1393 در پاسخ به یک نامه انجمن حامی در مورد پیوند عضو برای مهاجرین افغانستانی نوشته است:
"با عنایت به مصوبه مورخ 29/8/93 شورای عالی پیوند، پیوند اتباع افغانی مقیم ایران از افراد هم تبعه خود، تحت نظارت معاونت درمان این وزارت و معاونت درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات درمانی مجاز شماره می‌شود".
خانم اشرفی نیز در گفت‌وگویی با خبرنگار آوا، در مورد مسائل مربوط به پیوند عضو برای مهاجرین افغانستانی در ایران صحبت کرد.
به گفته وی، تا جایی که او مطلع است، در روند اهدای عضو به اتباع خارجی به شمول اتباع افغانستان تغییری ایجاد نشده و کماکان با شرایطی که قبلا اعلام شده بود، اهدای عضو صورت می‌پذیرد.
الزمات دیگر بحث پیوند؛ شرایط فیزیولوژیکی و حوزه‌های تخصصی
مسئول انجمن حامی در مورد مسأله پیوند کبد برای مهاجر افغانستانی در بوشهر گفت که در بحث اهدای عضو چه به اتباع ایرانی و چه اتباع خارجی، جدای از بحث گیرنده و دهنده عضو، الزامات دیگری هم وجود دارد که آن هم به شرایط فیزیولوژیکی و حوزه‌های تخصصی باز می‌گردد که گاهی در آخرین مراحل، عمل کنسل شده یا می‌شود.
وی در مورد دلیل عدم پذیرش کاندید پیوند کلیه در بوشهر نیز خاطرنشان نمود که در متن نسخه، موضوع به بیمارستان‌های شیراز ارجاع شده که می‌تواند به دلیل تشخیص پزشک به نیاز بیمار به درمان‌های تکمیلی در سایت تخصصی شیراز باشد که می‌تواند بسیار هم طبیعی باشد؛ چرا که ممکن است اصولا در بیمارستان‌های بوشهر عمل پیوند مورد نظر انجام نشود و یا تجهیزات تکمیلی در این ولایت وجود نداشته باشد.
اهدای عضو در ایران در مرحله بحران
خانم اشرفی در مورد دلایل وجود محدودیت‌ها برای پیوند اعضا در ایران برای شهروندان خارجی به شمول شهروندان افغانستانی خاطرنشان کرد: "محدودیت‌های قانونی بیشتر معطوف به محدودیت‌های جدی در اعضای اهدایی است که موجب شده قوانین و مقرراتی برای اولویت بخشیدن به اتباع ایرانی در اهدای عضو از هموطنان خود داشته باشند. بر اساس گزارش وزارت بهداشت، موضوع اهدای عضو در ایران در مرحله بحران است؛ به گونه‌ای که در حال حاضر بیش از 30 هزار نفر در لیست انتظار پیوند اعضا، اعم از قلب، کبد، ریه، پانکراس و روده هستند و روزانه حدود 12 نفر از این لیست به علت نرسیدن عضو پیوندی، فوت می‌کنند و چه بسا از جمله محدودیت‌هایی که در قانون برای اولویت بخشیدن به اتباع ایرانی در اهدای عضو ایجاد شده، همین محدودیت‌های جدی عضو است که در حال حاضر در ایران وجود دارد".
از طرف دیگر، به گفته خانم اشرفی، فاصله بسیار زیاد میان هزینه‌های پیوند عضو در ایران با سایر کشورها، حتی کشورهای منطقه و همین‌طور کیفیت بالای جراحی‌ها، موجب شده تا جاذبه‌های فراوانی برای پیوند عضو در ایران ایجاد شود و از این‌روست که معمولا دولت‌ها رجحان‌هایی را برای اتباع خود قائل می‌شوند.
استثنائات پیوند عضو یک ایرانی به اتباع خارجی
اما وی تصریح کرد که در مصوبه شورای عالی پیوند هم استثنائاتی قرار گرفته که اگر عضوی وجود داشت که یک ایرانی در آن لحظه به آن نیاز نداشته باشد، با دستور مستقیم وزیر به بیماران اتباع خارجی اهدا می‌شود که این مساله شامل موارد اورژانس هم می‌شود.
البته به گفته مسئول انجمن حامی، این دست عمل‌های جراحی سنگین و هزینه‌بر در سایر کشورها هم برای اتباع خارجی کم و بیش با محدودیت‌هایی روبرو است.
عدم مانع برای پیوند عضو بر اساس تابعیت بیمار
با این وجود، وی در مورد انجام عمل پیوند برای شهروندان افغانستان در ایران گفت: "همانطور که قبلا هم اشاره کردم، مواردی از عمل پیوند در بیمارستان‌های مختلف ایران برای اتباع خارجی از جمله اتباع افغانستان صورت می‌گیرد و حداقل در طول سال مواردی را خود حامی پی‌گیری نموده و می‌نماید".
خانم اشرفی تصریح کرد که در سال‌های اخیر با مانع به خصوصی که صرفا بر اساس تابعیت بیمار باشد، روبرو نشده‌اند، البته که طی مراحل قانونی و انجام مراحل پزشکی ضروری، زمان‌بر است که بعضا در بیمارستان‌های مختلف با توجه به پروتکل‌هایی که وجود دارد، متفاوت است و این موانع و مشکلات هم در بسیاری اوقات، برای اتباع ایرانی هم وجود دارد .
در آجندای مذاکرات سفارت افغانستان با مقام‌های جمهوری اسلامی ایران
در همین حال، سید ابراهیم حجازی، اتشه امورمهاجرین سفارت افغانستان در تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار آوا، با بیان این‌که گزارش‌های اندکی در طول سال‌های گذشته در بحث پیوند اعضا برای شهروندان کشور در ایران داشته‌اند، خاطرنشان کرد که رسیدگی به این موضوع را در آجندا و اولویت گفت‌وگوهای رهبری سفارت با مقام‌های جمهوری اسلامی ایران به خصوص وزارت بهداشت و درمان قرار می‌دهند.
