درآمد بیش از 22 میلیارد افغانی طالبان در سال از گمرک‌ها و جمع‌آوری عشر و زکات

طالبان سال‌هاست که در برابر حکومت افغانستان و نیروهای خارجی مستقر در این کشور می‌جنگند. با این که اخیراً تلاش‌ها برای گفت‌وگو با این گروه تشدید یافته است، اما طالبان از آوان شکل‌گیری تا کنون انعطافی برای مذاکره با حکومت افغانستان از خود نشان نداده‌اند. یکی از موارد بسیار جنجالی و بحث‌برانگیز این گروه منابع تمویلی آنان بوده است؛ شماری به این باورند که طالبان از سوی سازمان‌های استخباراتی منطقه تمویل و تجهیز می‌شوند و شماری هم پای کشورهای بزرگ را به میان می‌آورند. در این میان منابع مالی همچون گمرک‌ها و مسیرهای تجارتی کمتر به چشم خورده است و هنوز رقم مشخصی از درآمد طالبان از این درک در دست نیست؛ سلام‌وطندار در این مطلب تلاش کرده تا رقم مشخصی از درآمد طالبان را از سراسر افغانستان به دست آورد؛ این درآمد حاصل عواید گمرک‌های این گروه، عشروزکات و دیگر منابع محلی‌ست که طالبان به آن دسترسی دارند.
 
بر بنیاد یافته‌های سلام‌وطندار درآمد سالانۀ طالبان از گمرک‌ها و جمع‌آوری عشروزکات از سراسر افغانستان به رقمی بیش از 22 میلیارد افغانی (22.761.600.000) می‌رسد.
 
گمرک‌ها
طالبان از هر موتر عامل کالاهای بازرگانی در گمرک مسیر میمنه-مزارشریف «7000 تا 35000» افغانی مالیه می‌گیرند. صبغت‌الله سیلاب، معاون شورای ولایتی فاریاب می‌گوید، طالبان ماهانه در حدود «12.500.000» افغانی تنها از همین گمرک درآمد دارند. جاوید بیدار، سخنگوی والی فاریاب نیز در گفت‌وگو با سلام‌وطندار می‌گوید، طالبان در پی فشارها منابع مالی بیرونی‌شان را از دست داده‌اند و از همین‌رو وجه مالی‌شان را از گمرکات بزرگ‌راه‌های کشور تأمین می‌کنند.
 
طالبان در راه‌های مواصلاتی ولسوالی‌های غزنی و بزرگ‌راه‌هایی که از این ولایت گذشته است نیز گمرک دارند که درآمد ماهانۀ‌شان از این درک به مبلغی در حدود «1.200.000.000» افغانی می‌رسد. نصیراحمد فقیری، رئیس شورای ولایتی غزنی می‌گوید، بیشتر درآمد طالبان در غزنی از بزرگ‌راه‌های کابل-کندهار و غزنی-پکتیکا و همچنان درۀ قیاق که گذرگاه پنج ولسوالی ولایت‌های بامیان و دایکندی است، به دست می‌آید.
 
درآمد ماهانۀ طالبان از گمرک بندر شیخ ابونصر فراهی در ولایت فراه و شاهراه نمبر یک فراه-کندهار این ولایت به «300 میلیون» افغانی می‌رسد. شاه‌محمود نعمتی، معاون شورای ولایتی فراه به سلام‌وطندار می‌گوید، طالبان از هر موتر با درنظرداشت کالاهای بازرگانی آن 50 تا 500 هزار افغانی مالیه می‌گیرند که به صورت روزانه رقمی در حدود 10 میلیون افغانی به دست می‌آید.
 
گمرک طالبان در ولایت نیمروز در ولسوالی دلارام موقعیت دارد و درآمد این گمرک در ماه به «78 میلیون» افغانی می‌رسد. برخی از راننده‌ها که نمی‌خواهند هویت‌شان فاش شود به سلام‌وطندار می‌گویند، طالبان با ایجاد گمرکی در مسیر ولسوالی دلارام این ولایت، از هر موتر کالاهای وارداتی 2500 تا 40 هزار افغانی مالیه می‌گیرند. عبیدالله نورزایی، رئیس اتاق‌های تجارت و صنایع نیمروز نیز در گفت‌وگو با سلام‌وطندار وجود گمرک طالبان در این مسیر را تأیید می‌کند و می‌گوید، گمرک طالبان در افغانستان حرف تازه‌یی نیست و طالبان در بیشتر شاهراه‌های کشور گمرک دارند. به گفتۀ آقای نورزایی، طالبان از هر موتر باربری 20 تا 30 هزار افغانی مالیه می‌گیرند.
 
گمرک طالبان در ولایت خوست از هر موتر حامل کالاهای بازرگانی 20 تا 200 هزار افغانی مالیه می‌گیرد. به باور مقام‌های محلی خوست که نمی‌خواهند نامی از آنان در گزارش برده شود، درآمد ماهانۀ گمرک طالبان در این ولایت حدود «30 میلیون» افغانی است. به گفتۀ آنان، طالبان در کنار عشروزکات از حل‌وفصل هر مشکل قومی و خانوادگی در ولسوالی‌های قلندر، موسی‌خیل و دومندۀ این ولایت تا 500 هزار کلدار پاکستانی به دست می‌آورند.
 
طالبان از طریق گمرک خود در ولایت بغلان از هر موتر نفت‌کش 10 تا 20 هزار افغانی پول می‌گیرند. محمدصفدر محسنی، رئیس شورای ولایتی بغلان در گفت‌وگو با سلام‌وطندار تأیید می‌کند که طالبان در شاهراه بغلان گمرک دارند و عاید ماهانۀ این گروه از درک این گمرک‌ به بیش از 24 میلیون افغانی می‌رسد.
 
تعرفۀ گمرک‌های طالبان از ولایت‌های مختلف
گمرک طالبان از کالاهای بازرگانی خلاف توقعات بسیار منظم است. این گروه بر اساس یک فهرست در گمرک‌های خود از کالاهای مختلف بهای مشخصی مالیه می‌گیرد. مالیۀ کالاها نسبت به حجم موترها فرق دارند؛ مثلاً تعرفۀ گمرک طالبان از موتر شش تایرۀ حامل مواد خوراکی 4 هزار افغانی، 10 تایره 8 هزار افغانی و 16 تایره 12 هزار افغانی است. مالیۀ طالبان از موترهای حامل پرزه‌جات از موترهای باربری 10، 12 و 16 تایر به ترتیب 8500، 17000 و 25500 افغانی است. رقم مالیه از موترهای ادویه نیز به 11، 22 و 33 هزار افغانی می‌رسد.
 
این مبلغ از موترهای حامل سنگ مرمر 8، 16 و 24 هزار افغانی است.  از پوشاک 7، 14 و 35 هزار افغانی، از چوب چهارتراش 5، 10 و 15 هزار افغانی و از سگرت 8500 ، 17 و 25500 افغانی است.
 
به صورت میانگین روزانه از بزرگراه‌های حوزۀ شمال، جنوب، شرق و غرب روزانه بیش از 30 موتر باربری در رفت‌وآمدند و این رقم برای حوزۀ کابل به 200 تا 300 موتر می‌رسد.
 
خبرنگاران سلام‌وطندار روایت‌های جالبی از گمرک طالبان دارند. آنان می‌گویند، نظم در این گمرک‌ها حرف اول را می‌زند و مردم با پیشانی باز و خوشی گمرک کالاهای تجارتی خود را می‌پردازند، در حالی که این وضعیت در گمرک‌های دولتی کاملاً برعکس است.
 
ولایت‌هایی که گمرک ندارند
 با این که طالبان در ولایت غور به گونۀ رسمی گمرک ندارند، اما برخی از راننده‌ها که نمی‌خواهند نام‌شان در گزارش ذکر شود، می‌گویند، طالبان از سال‌های سال با ایجاد ایست‌های بازرسی در شاهراه‌های این ولایت از هر موتر باربری 2 تا 7 هزار افغانی پول می‌گیرند. به گفتۀ این راننده‌ها روزانه در حدود 50 تا 100 موتر از یک شاهراه در رفت‌آمد است. با این وضعیت درآمد ماهانۀ این گروه در غور به «8.400.000» افغانی می‌رسد. عبدالحی خطیبی، سخنگوی والی غور با تأیید این گفته‌ها می‌گوید، بیشتر اخاذی‌ها در مناطق تحت اداره طالبان انجام می‌شود.
 
طالبان در ولایت بادغیس نیز از راننده‌ها پول می‌گیرند که تنها عاید ماهانۀ این ولایت برای طالبان 45 میلیون افغانی است. شماری از رانند‌گان می‌گویند، طالبان در بخش‌هایی از بند سبزک شاهراه بادغیس-هرات ایست‌های بازرسی دارند که روزانه از هر موتر 500 افغانی تا 12000 افغانی پول می‌گیرند. ناصر نظری، عضو شورای ولایتی بادغیس به سلام‌وطندار می‌گوید، در کنار این که طالبان در این مسیر از راننده‌ها پول می‌گیرند، خطری برای عبورومرور کارمندان دولتی، موسسات و نیروهای امنیتی از این مسیر محسوب می‌شوند.
 
منبع درآمد طالبان در ولایت تخار جمع‌آوری عشروزکات و مالیه از بازرگانان و مردم است. برخی از منابع محلی که نمی‌خواهند نامی از آنان گرفته شود به سلام‌وطندار می‌گویند، بازرگانانِ نفت ماهانه از هر نفت‌کش‌ 20 هزار افغانی به طالبان می‌پردازند که هر بازرگان حدود 10 تا 20 نفت‌کش دارد. به گفتۀ آنان مجموع درآمد طالبان از درک باج‌گیری از بازرگانان و گردآوری عشروزکات به بیش از 173 میلیون افغانی در ماه می‌رسد.
 
این گروه در ولایت سرپل نیز گمرک رسمی ندارد. اما تنها بازرگانان کشمش ماهانه حدود 9 میلیون افغانی به این گروه می‌پردازند. نقیب‌الله دقیق، ولسوال سانچارک سرپل در گفت‌وگو با سلام‌وطندار می‌گوید، طالبان با کنترل بازار تِیبر و تغای‌خواجه این ولسوالی، روزانه تنها از محصول کشمش 300 هزار افغانی درآمد دارند.
 
در کنار ولایت سرپل، طالبان در جوزجان نیز گمرک ندارند، اما زیر نام اجارۀ زمین، عشروزکات، اختطاف، فروش جنگ‌افزار و قاچاق مواد مخدر پول هنگفتی به جیب می‌زنند؛ این مقدار پول مبلغی در حدود 6 میلیون افغانی در هر ماه است. بر بنیاد اطلاعات به دست‎آمده از ولسوالی‌های منگجیک، خماب و برخی از ولسوالی‌های دیگر جوزجان طالبان هر ماه به صورت میانگین 100 تا 200 هزار افغانی جبراً از مردم پول جمع‌آوری می‌کنند.
 
مطیع‌الله احسان، ولسوال منگجیکِ جوزجان در گفت‌وگو به سلام‌وطندار می‌گوید، طالبان زمین‌های دولتی این ولسوالی را به مردم اجاره داده‌اند که ماهانه از هر روستا 70 تا 80 هزار افغانی از این درک پول جمع‌آوری که شامل همان 100 تا 200 هزار افغانی در ماه است. الف‌شاه عطایی، ولسوال فیض‌آباد جوزجان با تأیید این رقم می‌گوید، باج‌گیری از بازرگانان نیز بخشی از عواید طالبان را تشکیل می‌دهد.
 
با این که طالبان در ولایت کندز گمرک رسمی ندارند، اما همانند ولایت پکتیا و چند ولایت دیگر، از گمرک‌های دولتی سهم خود را می‌گیرند که این رقم به «4.500.000» افغانی در ماه می‌رسد. شماری از بازرگانانی که از طریق شیرخان بندر مصروف تجارت به تاجیکستان و آسیای مرکزی‌اند، به شرط افشانشدن هویت‌شان به سلام‌وطندار می‌گویند، طالبان از چند سال به این‌سو نمایندگان‌شان را برای جمع‌آوری پول در این گمرک گماشته‌اند. به گفتۀ آنان، نمایندگان طالبان در این گمرک در بیشتر موارد زودتر از بازرگانان اطلاع می‌یابند که چه‌مقدار کالا از کدام تاجر و از کدام کشور وارد بندر شده است. این بازرگانان می‌افزایند که نمایندگان طالبان از هر موتر حامل کالاهای تجارتی 2 تا 3 هزار افغانی پول می‌گیرند.
 
بامیان، میدان وردک و دایکندی نیز از جمله منابع عایداتی طالبان به شمار می‌روند. طالبان در مسیر این ولایت‌ها از هر موتر باربری 500 تا 10 هزار افغانی مالیه می‌گیرند. به گفتۀ راننده‌ها مجموع این رقم در ماه با توجه به حجم موترهای رفت‌وآمدکننده به «3.600.000» افغانی می‌رسد. محمدحسن اسدی، عضو شورای ولایتی بامیان می‌گوید، طالبان 8 کیلومتر جادۀ ولسوالی جلریز و درۀ غوربند را در اختیار دارند و آزادانه از راننده‌های این مسیر مالیه می‌گیرند.
 
طالبان در ولایت پکتیا نیز گمرک ندارند، اما ماهانه سهم‌شان را از گمرکات دولتی به‌دست می‌آورند. شماری از بازرگانان که نمی‌خواهند نامی از آنان گرفته شود، می‌گویند، طالبان از هر موتر 5 هزار کلدار پاکستانی مالیه می‌گیرند. بنابراین درآمد ماهانۀ طالبان از این درک به بیش از «2.250.000» افغانی می‌رسد. اعضای شورای ولایتی پکتیا در گفت‌وگو با سلام‌وطندار می‌گویند، طالبان در کنار سهم مشخص‌ خود از موترهای باربری از مالکان مارکیت‌ها نیز پول می‌گیرند. محمد رحمان قادری، عضو شورای ولایتی پکتیا می‌گوید، طالبان هرازگاهی به بزرگ‌راه‌ها برآمده و حتا مدارک گمرکی موترها را بررسی می‌کنند.
 
طالبان در ولایت سمنگان در کنار گردآوری عشروزکات، برای تهیۀ تجهیزات خود از رانندگان موترهای باربری این ولایت پول نقد می‌گیرند. درآمد این گروه از موترهای باربری به شمول موترهای حامل ذغال‌سنگ ماهانه به 49 هزار افغانی می‌رسد. شماری از رانندگان این ولایت می‌گویند، طالبان در کنار گردآوری عشروزکات ماهانه از هر راننده‌یی 7 هزار افغانی پول می‌گیرند. هلمند یکی دیگر از منابع تمویلی طالبان را تشکیل می‌دهد. افراد طالبان که حضورشان بیشتر از دیگر ولایت‌ها در این ولایت محسوس است از هر موتر تیزرفتار که از ولسوالی‌ها به داخل شهر لشکرگاه می‌آیند، 30 تا 50 افغانی مالیه می‌گیرند که این رقم در سال به 25 میلیون افغانی می‌رسد.
 
منابع محلی در هلمند که نمی‌خواهند نامی از آنان برده شود به سلام‌وطندار می‌گویند، حکومت تنها در ولسوالی‌های نادعلی، نهرسراج و ناوه حضور دارد و متباقی به دست طالبان است. به گفتۀ آنان، رانندگان هلمندی هنگام رفت‌وآمد از یک ولسوالی به ولسوالی دیگر باید برگه‌های طالبان را با خود داشته باشند.
 
در کنار عاید طالبان از گمرکات، گردآوری عشروزکات و اخاذی، این گروه در ولایت‌های لغمان، ننگرهار، کنر، زابل و نورستان از قطع جنگلات و قاچاق آن به کشورهای همسایه، قاچاق مواد مخدر، باج‌گیری از بازرگانان، استخراج و قاچاق معادن و قاچاق اسلحه وجه مالی‌شان را برآورده می‌سازند. به دلایلی از جمله محافظه‌کاری مقام‌های محلی در این ولایت‌ها هنوز رقم مشخصی از درآمد طالبان از این ولایت‌ها در دست نیست.
 
طالبان در ولایت‌های بدخشان و پنجشیر هیچ گمرک و فعالیت چشم‌گیری ندارند. بر بنیاد معلومات منابع محلی سلام‌وطندار، طالبان در ولسوالی‌های تگاب و نجرابِ کاپیسا فعالیت دارند، اما در کنار این که از مردم اخاذی نمی‌کنند، گمرک نیز ندارند.
 
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان اما در گفت‌وگو با سلام‌وطندار هیچ رقمی از عواید این گروه را به دست نمی‌دهد. با این حال می‌گوید که درآمدهای آنان در بخش تأمین روغنیات، معاشات و اعاشیۀ افرادی که مسئولیت تأمین امنیت شاهراه‌ها را دارند، هزینه می‌شود. به گفتۀ آقای مجاهد، آنان در ولایت‌های هرات، کندهار، ننگرهار، کندز و بلخ گمرک دارند که بیشترین عاید را از ولایت هرات، کندهار و ننگرهار به دست می‌آورند.