صاحب‌نظران و آگاهان مسائل حوزه مهاجرت در جمهوری اسلامی ایران با انتقاد از رویکردهای 40 سال گذشته در این حوزه، تأکید می‌کنند که در این مدت مهاجرین به رسمیت شناخته نشده و هیچ برنامه‌ای برای‌شان وجود نداشته است. آن‌ها با بیان اینکه مهاجرین افغانستانی یک امتیاز اقتصادی اند و باید از اشتغال مهاجرین حمایت کرد، گفتند که ایران به تغییرات در قوانین مهاجرت نیاز دارد و قانون 80 سال پیش، نمی‌تواند راجع به وضعیت کنونی فکر کند.
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا) از تهران، نشست تخصصی "اثرات اقتصادی حضور مهاجران در ایران؛ تهدید یا فرصت؟" در چارچوب دومین کنفرانس حکمرانی و سیاست‌گذاری عمومی، بعد از ظهر روز گذشته(شنبه، 13 دلو) با مشارکت شبکه مهاجرت خاورمیانه و انجمن دیاران و حضور اندیشمندان و صاحب‌نظران حوزه مهاجرت در مرکز همایش‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.
جای خالی مهاجرین احساس می‌شود
به گفته دکتر بهرام صلواتی، عضو هیأت علمی موسسه مطالعات جمعیتی و گرداننده این نشست تخصصی، موضوع مهاجرت یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل روی میز سیاست‌مداران در همه کشورها بوده و همه با نوعی از مهاجرت، چه خروجی و چه ورودی مواجه هستند.
وی با بیان اینکه 110 میلیون مهاجر در آسیا به سر می‌برند و 80 میلیون مهاجر دیگر در خود این منطقه حضور دارند، گفت که به این ترتیب آسیا در میزان جذب مهاجرت‌ها سرآمد است، ولی مسائل مهاجرتی در آسیا کمتر با تب و تاب رسانه‌ای مطرح می‌شود.
دکتر صلواتی با اشاره به اینکه "نگاه ما به مهاجرت، نگاه تک رنگ و سیاه و سفید است"، تأکید کرد: ما باید یک گفتمان را در سطح جامعه در مورد واقعیت‌ها و نکات مثبت و منفی مهاجرت ایجاد کنیم.
وی با اشاره به بحث خروج مهاجرین افغانستان از ایران در سال جاری به دلیل بحران ارزی در این کشور گفت: خیلی از مهاجرین در بازار کار ما مشغول هستند که معمولا دیده نمی‌شوند، اما وقتی نباشند، جای خالی‌شان احساس می‌شود.
عضو هیأت علمی موسسه مطالعات جمعیتی خاطرنشان کرد: "امروز یک نوری به سایه روشنی که کمتر به شکل جدی و علمی به آن پرداخته شده، می‌اندازیم".
تازه‌ترین آمار مربوط به حضور مهاجران در ایران
آقای حقیقت‌طلب از انجمن دیاران در نشست تخصصی اثرات اقتصادی حضور مهاجران در ایران؛ تهدید یا فرصت؟، تازه‌ترین آمار مربوط به مهاجرت در ایران را ارائه کرد.
به گفته وی، 85 درصد پناهندگان جهان به سوی کشورهای در حال توسعه از سه کشور سوریه، افغانستان و سودان بوده‌اند. در این میان، افغانستان دو میلیون و 600 هزار پناهنده به کشورهای مختلف فرستاده که یک میلیون 654 هزار و 388 مهاجر آن به صورت قانونی در ایران زندگی می‌کنند که 95 درصد آن شهروندان افغانستان اند. 53 درصد این مهاجرین مرد و 46 درصد دیگر را زنان تشکیل می‌دهد.
حقیقت‌طلب افزود: تهران با 525 هزار مهاجر، بزرگترین میزبان مهاجران قانونی در ایران است. پس از آن، ولایات خراسان رضوی، اصفهان، کرمان و قم قرار دارند. قم با حضور 9.5 درصد جمعیت اتباع، بیشترین میزان حضور مهاجرین را نسبت به جمعیت خود دارد.
وی ادامه داد: 45 درصد مهاجرین در ایران، افراد زیر 19 سال اند. 65 درصد این مهاجرین در ایران به دنیا آمده و در حال حاضر در ایران زندگی می‌کنند. 97 درصد این مهاجرین یا در سن کار اند و یا به زودی به سن کار می‌رسند.
بر اساس این آمارها، سه نوع مهاجر در ایران وجود دارد:
"دارندگان کارت آمایش که ما آن‌ها را به عنوان پناهنده پذیرفتیم، دارندگان گذرنامه و مهاجرین غیرقانونی.
آمایشی‌ها دارای محدودیت‌های شغلی، رفت و آمد، گواهی‌نامه، کارت بانکی، خدمات الکترونیک بانکی و نبود هیچ زمینه پیشرفت اند و فقط اقامت تضمین شده یک‌ساله دارند؛ به دلیل همین محدودیت‌ها، برخی از کارت آمایشی‌ها به سوی گذرنامه‌ای شدن، اقدام کرده‌اند.
گذرنامه‌ای‌ها می‌توانند کارت بانکی و گواهی‌نامه داشته باشند، اما تمدید ویزای‌شان تضمین شده نیست و برخی از آن ها به سمت غیرقانونی شدن حضور می‌روند.
آمار دقیقی از مهاجرین غیرقانونی وجود ندارد، اما گفته می‌شود به همان میزان مهاجرین قانونی، مهاجرین غیرقانونی نیز در ایران حضور دارند".
حقیقت‌طلب در ادامه به آمارها در مورد خروج مهاجرین از ایران اشاره کرد و گفت: بر اساس آمارهای سازمان جهانی مهاجرت، از سال 2012 تا 2018، سالانه به طور متوسط 500 هزار مهاجر غیرقانونی به سمت افغانستان برگشته‌اند، اما امسال این تعداد به 757 هزار نفر رسیده است. برگشت این مهاجرین بیشتر حالت سیکلی دارد؛ می‌روند و برمی‌گردند. این خروج در ابتدای سال، ماه‌های مارچ و اپریل بیشتر می‌شود و به سمت پاییز و زمستان کمتر می‌گردد، اما امسال استثنا بوده و به دلیل نوسانات ارزی در ایران، خروج در ماه سرطان(تیر) و عقرب(آبان) خیلی شدت پیدا کرده است.
مهاجرین جای کسی را نگرفته‌اند/ باید از اشتغال مهاجرین حمایت کنیم
در ادامه این نشست تخصصی در حوزه تأثیرگذاری اقتصادی حضور مهاجرین در ایران، محسن همدانی، معاون سابق امنیتی و انتظامی ولایت تهران در سخنانی گفت: "متأسفانه هنوز برخی مهاجرین را به عنوان یک تهدید یا فرصت معرفی می‌کنند، اما آن‌ها نه تهدید اند و نه فرصت، مهاجرین در کشور ما یک مسأله، پدیده یا موضوع اند که باید شبیه یک مسأله علمی با آن برخورد کرد و برایش راه‌حل پیدا نمود".
به گفته وی، در ایران حتی تعریف مشخصی از مهاجرین وجود ندارد، هنوز جایگاه آن‌ها مشخص نشده و برای‌شان هیچ برنامه‌ای وجود دارد.
آقای همدانی خاطرنشان کرد که در جاهایی باید به مهاجرین افتخار کنیم که مزاحمتی برای ما نبوده‌اند و خودشان، خود را مدیریت کرده‌اند.
وی افزود: "متأسفانه در ایران مهاجرین مسئول اصلی ندارند، چندین وزارت متولی امورمهاجرین است؛ وزارت‌های خارجه، کشور(داخله) و...، اما هیچ کدام نمی‌دانند چه کار باید بکنند. هر کدام از این نهادها به نوعی با افراط و تفریط در قبال مهاجران برخورد کرده‌اند. ما فاقد یک سازمان مستقل هستیم که در مورد وضعیت مهاجرین برنامه‌ریزی کند".
معاون سابق امنیتی و انتظامی ولایت تهران با بیان اینکه مهاجران برای استفاده از دو فرصت امنیت و اشتغال وارد ایران شدند، تأکید کرد: "من شدیدا با این مسأله مخالف هستم که مهاجران فرصت‌های شغلی را از ما گرفته‌اند، این درست نیست، مهاجرین جاهایی که خالی بوده را پر کردند. اکوسیستم طوری شده که ما در شرایط کنونی به آن‌ها نیاز داریم. امروز نمی‌شود به آن‌ها بگوییم بیرون بروید. به عنوان مثال در چرم شهر ورامین، حوزه آب و فاضلاب، این‌ها فرصتی از ما اشغال نکردند، بلکه فرصتی را به وجود آوردند. مثلا در سراجی ها(کیف و کفش)، ما نتوانسیتم مدیریت کنیم، افغان‌ها فرصت‌ها در این بخش را از دست ما در نیاوردند، ما رفتیم و آن‌ها آمدند کارگاه‌های ما را پر کردند".
وی ادامه داد: "مهاجرین افغانستانی یک امتیاز اقتصادی اند، اگر ما برنامه داشتیم، می‌توانسیتم از وجود آن ها استفاده کنیم. ما برای آن ها برنامه نداشتیم".
آقای همدانی تأکید کرد که برای رسیدگی مناسب به وضعیت مهاجرین، "به یک سازمان مستقل مهاجرت نیاز داریم". پیش‌نویس و طرح این سازمان تهیه شده، اما در بحث بودجه‌ای متوقف شده است.
وی تصریح نمود: "ما باید از اشتغال مهاجرین حمایت کنیم. باید از اشتغال مهاجرین استفاده کنیم و نگران نباشیم، چون سازماندهی نداریم، نگران هستیم".
معاون سابق امنیتی و انتظامی ولایت تهران پیشنهاد داد که از مهاجرین تعاونی‌ها ایجاد شود، همه آن‌ها در چارچوب این تعاونی‌ها جمع شوند و آن‌ها کار مهاجرین را در چارچوب این تعاونی‌ها به رسمیت بشناسند.
وی از عدم دسترسی مهاجرین به خدمات بانکی نیز انتقاد کرد: "امروز دوران گذشته نیست، نداشتن کارت بانکی خودش فسادزا است، چرا مهاجر پول خود را در تشک و متکا بگذارد؟ باید بیایند در نظام بانکی".
آقای همدانی خاطرنشان کرد که بر اساس آمارهای بانک جهانی، سالانه 5 میلیارد دالر توسط مهاجرین به خارج از ایران فرستاده می‌شود.
مهاجرین در کوتاه‌مدت برای اقتصاد نفتی ایران مفید بوده‌اند
دکتر علی مزیکی، عضو هیأت علمی موسسه آموزش، پژوهش، مدیریت و برنامه‌ریزی ایران یکی دیگر از سخنرانان نشست تخصصی "اثرات اقتصادی حضور مهاجران در ایران؛ تهدید یا فرصت؟" بود.
وی در سخنانی در این مورد گفت: "مسلما مهاجرین و پناهندگانی که در ایران وجود دارند، می‌توانند منافع خیلی زیادی برای کشور ما داشته باشند، اما در عین حال می‌توانند مضراتی هم داشته باشند، اما برای کنترول مضرات، باید این‌ها را به رسمیت بشناسید و بعد به نحوی مدیریت‌شان کنید".
این پژوهشگر مسائل اقتصادی افزود: "اگر مشکلی هم وجود در بین مهاجرین هر کشوری در ایران وجود داشته باشد، اولین قدم این است که شما آن‌ها را به رسمیت بشناسید، که بعد بتوان آن‌ها را کنترول کرد. این به نظر من مهمترین موضوع است".
وی خاطرنشان کرد: "به خصوص برای ایران، با توجه به بحث نفت خیز بودن ایران، به نظر می‌آید مهاجرین برای کشوری مثل کشور ایران، حتی نسبت به بعضی از کشورهای دیگر، مفیدتر هم بوده‌اند".
به گفته دکتر مزیکی، "مهاجرینی که به ایران آمدند، بیشتر اقشار نیازمند بودند، به واسطه این مسأله، آن‌ها عملا جای کسی را نگرفتند و این نکته، نکته مهمی است، چون بعضی‌ها فکر می‌کنند مهاجرین جای کسی را گرفتند".
وی تصریح کرد: "نکته دیگری که در این بحث خیلی مهم است، بحث نسل بعدی مهاجرین است، اگر ما در آموزش و مهارت‌آموزی به این نسل توجه نکنیم، ممکن است آن‌ها در آینده برای ما مشکل شوند".
ما به تغییرات در قوانین بخش مهاجرت نیاز داریم
خانم قدیمی، مشاور والی تهران نیز در سخنانی در این نشست، با بیان اینکه ایران سال‌های سال است که در معرض آمد و رفت‌ها بوده و مهاجرت چیزی بیگانه‌ای در حوزه ادبیات، فرهنگ و اجتماع این کشور نیست، گفت: راهکارهایی از گذشته در مورد مهاجرت‌ها به ایران در نظر گرفته شده که امروز هم از آن استفاده می‌شود، اما مهاجرت‌های امروز نسبت به گذشته متفاوت است.
به گفته وی، مهاجرین امروز شبیه نوزادی است که کنار دروازه خانه‌ای گذاشته شد، در آن خانه بزرگ شده و امروز 50 ساله شده است.
خانم قدیمی با بیان این مثال تصریح کرد: "ما هنوز جامعه مهاجر افغانستان را از لحاظ بعد اجتماعی نپذیرفتیم، باید حضورش را بپذیریم".
وی در مورد راهکارها برای حل مشکلات مهاجرین در ایران گفت: "ما با وجود این که در یک شرایط ویژه در خاورمیانه قرار داشته و دست باز برای برخی تصمیم‌ها نداریم، باید یک نقشه راه و برنامه‌های راهبری برای جامعه مهاجر در ایران ارائه کنیم. ما به تغییرات در قوانین بخش مهاجرت نیاز داریم، قانونی که فعلا مورد استفاده قرار می گیرد، از سال 1976 میلادی است".
مشاور والی تهران در مورد اشتغال مهاجرین و چگونه دادن پروانه کار به آن‌ها گفت: "ما 45 تا 65 شغل را برای آن‌ها در نظر گرفتیم و برای آن کارت کار صادر کردیم، اما مهاجرین در واقع در بیش از 200 تا 300 نوع مشغول کار اند، اما ما نتوانستیم این حضور آن‌ها را قانونمند بسازیم. ما هنوز نمی‌دانیم چه باید بکنیم؟"
وی تأکید کرد: "در خیلی جاها می‌توانیم قانون را بازبینی کنیم و مهاجرین را به عنوان شهروندان ایرانی بپذیریم".
باید مهاجرین را به رسمیت بشناسیم!
محسن شهرابی فراهانی، مدیر انجمن دیاران و از برگزارکنندگان نشست تخصصی "اثرات اقتصادی حضور مهاجران در ایران؛ تهدید یا فرصت؟" در بخش پایانی این نشست گفت: "اگر 40 سال پیش یک برنامه منسجم مدیریتی در بخش مهاجرین می‌داشتیم، امروز می‌توانستیم سر اقتصاد مهاجرت برویم".
وی در ادامه چند نکته را پیرامون حضور مهاجرین در ایران مطرح کرد:
"اول، باید بپذیریم مهاجرین یک مسأله اند، آن را به رسمیت بشناسیم. اگر چشم خود را ببندیم، این مسأله پاک نمی‌شود.
دوم، برخی می‌گویند ما این همه مشکل داریم، بیاییم مسأله مهاجران را حل کنیم؟! این برداشت نادرست است، این مشکل ماست، نه مهاجرین.
سوم، قوانین ما در بخش مهاجرت مربوط سال 1313 است، اما حالا همه‌چیز تغییر کرده، قانن 80 سال پیش نمی‌تواند راجع به این قضیه فکر کند.
چهارم، مهاجرت یک پدیده بین رشته‌ای است؛ دارای ابعاد انسان‌شناسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی دارد. بگذارید در مورد این پدیده پژوهش و تحقیق شود.
پنجم، ما در تصمیم‌گیری‌ها در حوزه مهاجرت دستگاه‌های متولی زیاد داریم، در بین این‌ها تناقض وجود دارد.
ششم، ما الان با نسل‌های دوم و سوم مهاجرین مواجه هستیم، نسلی که همانند نسل اول نیست که اولویت‌شان امنیت و اشتغال باشد، نسلی است که همراه با ایرانی‌ها بزرگ شده، انتظارات‌شان فرق می‌کند و باید با آن‌ها متفاوت برخورد کنیم. در بین نسل دوم و سوم مهاجرین نخبگان زیادی وجود دارد و باید یک فکر اساسی برای آن‌ها بکنیم".
در بخش پایانی این نشست تخصصی، سوالاتی از سوی صاحب‌نظران، خبرنگاران و نخبگان مهاجر مطرح شد و کارشناسان نشست به آن پاسخ دادند.
به گزارش خبرگزاری صدای افغان(آوا) از تهران، نشست تخصصی "اثرات اقتصادی حضور مهاجران در ایران؛ تهدید یا فرصت؟" در چارچوب دومین کنفرانس حکمرانی و سیاست‌گذاری عمومی، بعد از ظهر روز گذشته(شنبه، 13 دلو) با مشارکت شبکه مهاجرت خاورمیانه و انجمن دیاران و حضور اندیشمندان و صاحب‌نظران حوزه مهاجرت در مرکز همایش‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.
جای خالی مهاجرین احساس می‌شود
به گفته دکتر بهرام صلواتی، عضو هیأت علمی موسسه مطالعات جمعیتی و گرداننده این نشست تخصصی، موضوع مهاجرت یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل روی میز سیاست‌مداران در همه کشورها بوده و همه با نوعی از مهاجرت، چه خروجی و چه ورودی مواجه هستند.
وی با بیان اینکه 110 میلیون مهاجر در آسیا به سر می‌برند و 80 میلیون مهاجر دیگر در خود این منطقه حضور دارند، گفت که به این ترتیب آسیا در میزان جذب مهاجرت‌ها سرآمد است، ولی مسائل مهاجرتی در آسیا کمتر با تب و تاب رسانه‌ای مطرح می‌شود.
دکتر صلواتی با اشاره به اینکه "نگاه ما به مهاجرت، نگاه تک رنگ و سیاه و سفید است"، تأکید کرد: ما باید یک گفتمان را در سطح جامعه در مورد واقعیت‌ها و نکات مثبت و منفی مهاجرت ایجاد کنیم.
وی با اشاره به بحث خروج مهاجرین افغانستان از ایران در سال جاری به دلیل بحران ارزی در این کشور گفت: خیلی از مهاجرین در بازار کار ما مشغول هستند که معمولا دیده نمی‌شوند، اما وقتی نباشند، جای خالی‌شان احساس می‌شود.
عضو هیأت علمی موسسه مطالعات جمعیتی خاطرنشان کرد: "امروز یک نوری به سایه روشنی که کمتر به شکل جدی و علمی به آن پرداخته شده، می‌اندازیم".
تازه‌ترین آمار مربوط به حضور مهاجران در ایران
آقای حقیقت‌طلب از انجمن دیاران در نشست تخصصی اثرات اقتصادی حضور مهاجران در ایران؛ تهدید یا فرصت؟، تازه‌ترین آمار مربوط به مهاجرت در ایران را ارائه کرد.
به گفته وی، 85 درصد پناهندگان جهان به سوی کشورهای در حال توسعه از سه کشور سوریه، افغانستان و سودان بوده‌اند. در این میان، افغانستان دو میلیون و 600 هزار پناهنده به کشورهای مختلف فرستاده که یک میلیون 654 هزار و 388 مهاجر آن به صورت قانونی در ایران زندگی می‌کنند که 95 درصد آن شهروندان افغانستان اند. 53 درصد این مهاجرین مرد و 46 درصد دیگر را زنان تشکیل می‌دهد.
حقیقت‌طلب افزود: تهران با 525 هزار مهاجر، بزرگترین میزبان مهاجران قانونی در ایران است. پس از آن، ولایات خراسان رضوی، اصفهان، کرمان و قم قرار دارند. قم با حضور 9.5 درصد جمعیت اتباع، بیشترین میزان حضور مهاجرین را نسبت به جمعیت خود دارد.
وی ادامه داد: 45 درصد مهاجرین در ایران، افراد زیر 19 سال اند. 65 درصد این مهاجرین در ایران به دنیا آمده و در حال حاضر در ایران زندگی می‌کنند. 97 درصد این مهاجرین یا در سن کار اند و یا به زودی به سن کار می‌رسند.
بر اساس این آمارها، سه نوع مهاجر در ایران وجود دارد:
"دارندگان کارت آمایش که ما آن‌ها را به عنوان پناهنده پذیرفتیم، دارندگان گذرنامه و مهاجرین غیرقانونی.
آمایشی‌ها دارای محدودیت‌های شغلی، رفت و آمد، گواهی‌نامه، کارت بانکی، خدمات الکترونیک بانکی و نبود هیچ زمینه پیشرفت اند و فقط اقامت تضمین شده یک‌ساله دارند؛ به دلیل همین محدودیت‌ها، برخی از کارت آمایشی‌ها به سوی گذرنامه‌ای شدن، اقدام کرده‌اند.
گذرنامه‌ای‌ها می‌توانند کارت بانکی و گواهی‌نامه داشته باشند، اما تمدید ویزای‌شان تضمین شده نیست و برخی از آن ها به سمت غیرقانونی شدن حضور می‌روند.
آمار دقیقی از مهاجرین غیرقانونی وجود ندارد، اما گفته می‌شود به همان میزان مهاجرین قانونی، مهاجرین غیرقانونی نیز در ایران حضور دارند".
حقیقت‌طلب در ادامه به آمارها در مورد خروج مهاجرین از ایران اشاره کرد و گفت: بر اساس آمارهای سازمان جهانی مهاجرت، از سال 2012 تا 2018، سالانه به طور متوسط 500 هزار مهاجر غیرقانونی به سمت افغانستان برگشته‌اند، اما امسال این تعداد به 757 هزار نفر رسیده است. برگشت این مهاجرین بیشتر حالت سیکلی دارد؛ می‌روند و برمی‌گردند. این خروج در ابتدای سال، ماه‌های مارچ و اپریل بیشتر می‌شود و به سمت پاییز و زمستان کمتر می‌گردد، اما امسال استثنا بوده و به دلیل نوسانات ارزی در ایران، خروج در ماه سرطان(تیر) و عقرب(آبان) خیلی شدت پیدا کرده است.
مهاجرین جای کسی را نگرفته‌اند/ باید از اشتغال مهاجرین حمایت کنیم
در ادامه این نشست تخصصی در حوزه تأثیرگذاری اقتصادی حضور مهاجرین در ایران، محسن همدانی، معاون سابق امنیتی و انتظامی ولایت تهران در سخنانی گفت: "متأسفانه هنوز برخی مهاجرین را به عنوان یک تهدید یا فرصت معرفی می‌کنند، اما آن‌ها نه تهدید اند و نه فرصت، مهاجرین در کشور ما یک مسأله، پدیده یا موضوع اند که باید شبیه یک مسأله علمی با آن برخورد کرد و برایش راه‌حل پیدا نمود".
به گفته وی، در ایران حتی تعریف مشخصی از مهاجرین وجود ندارد، هنوز جایگاه آن‌ها مشخص نشده و برای‌شان هیچ برنامه‌ای وجود دارد.
آقای همدانی خاطرنشان کرد که در جاهایی باید به مهاجرین افتخار کنیم که مزاحمتی برای ما نبوده‌اند و خودشان، خود را مدیریت کرده‌اند.
وی افزود: "متأسفانه در ایران مهاجرین مسئول اصلی ندارند، چندین وزارت متولی امورمهاجرین است؛ وزارت‌های خارجه، کشور(داخله) و...، اما هیچ کدام نمی‌دانند چه کار باید بکنند. هر کدام از این نهادها به نوعی با افراط و تفریط در قبال مهاجران برخورد کرده‌اند. ما فاقد یک سازمان مستقل هستیم که در مورد وضعیت مهاجرین برنامه‌ریزی کند".
معاون سابق امنیتی و انتظامی ولایت تهران با بیان اینکه مهاجران برای استفاده از دو فرصت امنیت و اشتغال وارد ایران شدند، تأکید کرد: "من شدیدا با این مسأله مخالف هستم که مهاجران فرصت‌های شغلی را از ما گرفته‌اند، این درست نیست، مهاجرین جاهایی که خالی بوده را پر کردند. اکوسیستم طوری شده که ما در شرایط کنونی به آن‌ها نیاز داریم. امروز نمی‌شود به آن‌ها بگوییم بیرون بروید. به عنوان مثال در چرم شهر ورامین، حوزه آب و فاضلاب، این‌ها فرصتی از ما اشغال نکردند، بلکه فرصتی را به وجود آوردند. مثلا در سراجی ها(کیف و کفش)، ما نتوانسیتم مدیریت کنیم، افغان‌ها فرصت‌ها در این بخش را از دست ما در نیاوردند، ما رفتیم و آن‌ها آمدند کارگاه‌های ما را پر کردند".
وی ادامه داد: "مهاجرین افغانستانی یک امتیاز اقتصادی اند، اگر ما برنامه داشتیم، می‌توانسیتم از وجود آن ها استفاده کنیم. ما برای آن ها برنامه نداشتیم".
آقای همدانی تأکید کرد که برای رسیدگی مناسب به وضعیت مهاجرین، "به یک سازمان مستقل مهاجرت نیاز داریم". پیش‌نویس و طرح این سازمان تهیه شده، اما در بحث بودجه‌ای متوقف شده است.
وی تصریح نمود: "ما باید از اشتغال مهاجرین حمایت کنیم. باید از اشتغال مهاجرین استفاده کنیم و نگران نباشیم، چون سازماندهی نداریم، نگران هستیم".
معاون سابق امنیتی و انتظامی ولایت تهران پیشنهاد داد که از مهاجرین تعاونی‌ها ایجاد شود، همه آن‌ها در چارچوب این تعاونی‌ها جمع شوند و آن‌ها کار مهاجرین را در چارچوب این تعاونی‌ها به رسمیت بشناسند.
وی از عدم دسترسی مهاجرین به خدمات بانکی نیز انتقاد کرد: "امروز دوران گذشته نیست، نداشتن کارت بانکی خودش فسادزا است، چرا مهاجر پول خود را در تشک و متکا بگذارد؟ باید بیایند در نظام بانکی".
آقای همدانی خاطرنشان کرد که بر اساس آمارهای بانک جهانی، سالانه 5 میلیارد دالر توسط مهاجرین به خارج از ایران فرستاده می‌شود.
مهاجرین در کوتاه‌مدت برای اقتصاد نفتی ایران مفید بوده‌اند
دکتر علی مزیکی، عضو هیأت علمی موسسه آموزش، پژوهش، مدیریت و برنامه‌ریزی ایران یکی دیگر از سخنرانان نشست تخصصی "اثرات اقتصادی حضور مهاجران در ایران؛ تهدید یا فرصت؟" بود.
وی در سخنانی در این مورد گفت: "مسلما مهاجرین و پناهندگانی که در ایران وجود دارند، می‌توانند منافع خیلی زیادی برای کشور ما داشته باشند، اما در عین حال می‌توانند مضراتی هم داشته باشند، اما برای کنترول مضرات، باید این‌ها را به رسمیت بشناسید و بعد به نحوی مدیریت‌شان کنید".
این پژوهشگر مسائل اقتصادی افزود: "اگر مشکلی هم وجود در بین مهاجرین هر کشوری در ایران وجود داشته باشد، اولین قدم این است که شما آن‌ها را به رسمیت بشناسید، که بعد بتوان آن‌ها را کنترول کرد. این به نظر من مهمترین موضوع است".
وی خاطرنشان کرد: "به خصوص برای ایران، با توجه به بحث نفت خیز بودن ایران، به نظر می‌آید مهاجرین برای کشوری مثل کشور ایران، حتی نسبت به بعضی از کشورهای دیگر، مفیدتر هم بوده‌اند".
به گفته دکتر مزیکی، "مهاجرینی که به ایران آمدند، بیشتر اقشار نیازمند بودند، به واسطه این مسأله، آن‌ها عملا جای کسی را نگرفتند و این نکته، نکته مهمی است، چون بعضی‌ها فکر می‌کنند مهاجرین جای کسی را گرفتند".
وی تصریح کرد: "نکته دیگری که در این بحث خیلی مهم است، بحث نسل بعدی مهاجرین است، اگر ما در آموزش و مهارت‌آموزی به این نسل توجه نکنیم، ممکن است آن‌ها در آینده برای ما مشکل شوند".
ما به تغییرات در قوانین بخش مهاجرت نیاز داریم
خانم قدیمی، مشاور والی تهران نیز در سخنانی در این نشست، با بیان اینکه ایران سال‌های سال است که در معرض آمد و رفت‌ها بوده و مهاجرت چیزی بیگانه‌ای در حوزه ادبیات، فرهنگ و اجتماع این کشور نیست، گفت: راهکارهایی از گذشته در مورد مهاجرت‌ها به ایران در نظر گرفته شده که امروز هم از آن استفاده می‌شود، اما مهاجرت‌های امروز نسبت به گذشته متفاوت است.
به گفته وی، مهاجرین امروز شبیه نوزادی است که کنار دروازه خانه‌ای گذاشته شد، در آن خانه بزرگ شده و امروز 50 ساله شده است.
خانم قدیمی با بیان این مثال تصریح کرد: "ما هنوز جامعه مهاجر افغانستان را از لحاظ بعد اجتماعی نپذیرفتیم، باید حضورش را بپذیریم".
وی در مورد راهکارها برای حل مشکلات مهاجرین در ایران گفت: "ما با وجود این که در یک شرایط ویژه در خاورمیانه قرار داشته و دست باز برای برخی تصمیم‌ها نداریم، باید یک نقشه راه و برنامه‌های راهبری برای جامعه مهاجر در ایران ارائه کنیم. ما به تغییرات در قوانین بخش مهاجرت نیاز داریم، قانونی که فعلا مورد استفاده قرار می گیرد، از سال 1976 میلادی است".
مشاور والی تهران در مورد اشتغال مهاجرین و چگونه دادن پروانه کار به آن‌ها گفت: "ما 45 تا 65 شغل را برای آن‌ها در نظر گرفتیم و برای آن کارت کار صادر کردیم، اما مهاجرین در واقع در بیش از 200 تا 300 نوع مشغول کار اند، اما ما نتوانستیم این حضور آن‌ها را قانونمند بسازیم. ما هنوز نمی‌دانیم چه باید بکنیم؟"
وی تأکید کرد: "در خیلی جاها می‌توانیم قانون را بازبینی کنیم و مهاجرین را به عنوان شهروندان ایرانی بپذیریم".
باید مهاجرین را به رسمیت بشناسیم!
محسن شهرابی فراهانی، مدیر انجمن دیاران و از برگزارکنندگان نشست تخصصی "اثرات اقتصادی حضور مهاجران در ایران؛ تهدید یا فرصت؟" در بخش پایانی این نشست گفت: "اگر 40 سال پیش یک برنامه منسجم مدیریتی در بخش مهاجرین می‌داشتیم، امروز می‌توانستیم سر اقتصاد مهاجرت برویم".
وی در ادامه چند نکته را پیرامون حضور مهاجرین در ایران مطرح کرد:
"اول، باید بپذیریم مهاجرین یک مسأله اند، آن را به رسمیت بشناسیم. اگر چشم خود را ببندیم، این مسأله پاک نمی‌شود.
دوم، برخی می‌گویند ما این همه مشکل داریم، بیاییم مسأله مهاجران را حل کنیم؟! این برداشت نادرست است، این مشکل ماست، نه مهاجرین.
سوم، قوانین ما در بخش مهاجرت مربوط سال 1313 است، اما حالا همه‌چیز تغییر کرده، قانن 80 سال پیش نمی‌تواند راجع به این قضیه فکر کند.
چهارم، مهاجرت یک پدیده بین رشته‌ای است؛ دارای ابعاد انسان‌شناسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی دارد. بگذارید در مورد این پدیده پژوهش و تحقیق شود.
پنجم، ما در تصمیم‌گیری‌ها در حوزه مهاجرت دستگاه‌های متولی زیاد داریم، در بین این‌ها تناقض وجود دارد.
ششم، ما الان با نسل‌های دوم و سوم مهاجرین مواجه هستیم، نسلی که همانند نسل اول نیست که اولویت‌شان امنیت و اشتغال باشد، نسلی است که همراه با ایرانی‌ها بزرگ شده، انتظارات‌شان فرق می‌کند و باید با آن‌ها متفاوت برخورد کنیم. در بین نسل دوم و سوم مهاجرین نخبگان زیادی وجود دارد و باید یک فکر اساسی برای آن‌ها بکنیم".
در بخش پایانی این نشست تخصصی، سوالاتی از سوی صاحب‌نظران، خبرنگاران و نخبگان مهاجر مطرح شد و کارشناسان نشست به آن پاسخ دادند.
