حمید طهماسبی؛ وزیر ترانسپورت افغانستان اخیرا به جمهوری اسلامی ایران سفر کرده بود و با مقام‌های ایرانی در زمینه توسعه بندر چابهار، ایجاد تسهیلات برای صدور کالاها و محصولات تجاری افغانستان از طریق این بندر به کشورهای دیگر، خطوط آهن، کاهش هزینه‌ها و تعرفه‌های گمرکی و... گفتگوهای مهمی انجام داد.
در همین راستا، خبرگزاری صدای افغان(آوا) در گفتگویی اختصاصی با وزیر ترانسپورت، اهداف این سفر و جزئیات توافقات انجام شده میان مقام های دو کشور در زمینه های ترانزیت، تجارت، همکاری‌های گمرکی و روابط اقتصادی را بررسی کرد.
به گفته آقای طهماسبی، در این دیدارها مقام‌های دو کشور توافق کرده اند که زمینه ارتباط و داد و ستد تجاری افغانستان از طریق مرزهای زمینی و بنادر آبی ایران با کشورهای دیگر، فراهم شود و همچنین، مسیر صادرات افغانستان از راه بندر راهبردی چهابهار به کشورهای دیگر، ایجاد گردد.
مشروح این مصاحبه قرار ذیل است:
به عنوان اولین سؤال هدف شما از سفر به ایران چه بوده و در مذاکرات روز گذشته با همتای ایرانی خود به چه توافقاتی دست پیدا کردید؟
بسیار تشکر. سفر خوبی به ایران داشتیم و در موضوعات خوبی در راستای راه و شهرسازی ایران گفتگو داشتیم و مهم‌ترین موضوعاتی را که به توافق رسیدیم. یک موضوع حذف هزینه های غیر رسمی بود که از طرف مسؤولین هر دو کشور گرفته می شود یا به اصطلاح ما همان اخاذی هایی که در مسیر راه در قسمت ترانزیت و ترانسپورت بین هر دو کشور وجود دارد.
توافق کردیم که کمیته تخنیکی مشترک کاری از طرف هردو کشور انجام و تمام این اخاذی ها با توجه به مبلغی که گرفته می شود، ساحاتی که گرفته می شود شناسایی شود و در قسمت رفع آن هردو طرف باید اقدام کنند.
دوم در قسمت هزینه های رسمی است؛ هزینه هایی که دو کشور در قسمت ترانزیت و ترانسپورت برای کشورها پرداخت می کنند.
ما به آنها اعلام کردیم که همان لیست هزینه هایی که طرف ایران می‌گیرد را با ما شریک کنند و ما آماده هستیم که هم در قسمت کاهش هزینه ها و هم در قسمت صفر ساختن این هزینه ها همراه شان کار کنیم.
در مجموع بار این هزینه ها بر دوش مستهلک است، بر دوش مردم ماست و به‌خاطر اینکه ما این بار را سبک‌تر بسازیم واین بار را برداریم آماده هستیم که در قسمت صفرسازی هزینه ها - اگر طرف ایران موافق باشد- سر این موضوع کار کنیم.
موضوع دوم، استفاده از فرصت بندر چابهار است تا فعلا که واردات و کالاهایی که می‌آیند یکطرفه بوده، یعنی معمولا بخش کالاهایی که وارداتی افغانستان هستند از طریق بندر چابهار به افغانستان می آمد؛ ولی طرف ایرانی موافقت کرد که ما راه صادرات کالاها و تولیدات افغانی را از طریق بندر چابهار فراهم می کنیم.
مهم‌ترین اقلام صادراتی کشور ما میوه‌جات، سبزیجات، قالین و میوه خشک و همچنین معادن و مخصوصا سنگ افغانستان است. در این قسمت هم موافقت صورت گرفت که این راه هم باید دوطرفه شود؛ یکطرف اگر واردات کالای افغانی از این مسیر می‌آید از راه دیگرش باید صادرات شود و ما تقاضا کردیم از طرف ایران که از طریق بنادر خشکه و بنادر آبی، آنها افغانستان را به کشور سوم نیز باید راه بدهند؛ یعنی کالاهای صادراتی ما را از طریق بنادر خشکی و آبی ایران تسهیل کند که خوشبختانه اینها موافقت کردند که ما آماده هستیم همراه شما همکاری کنیم.
مسأله بعدی در مورد عضویت افغانستان در سازمان تیسکا بود. مدت‌های زیاد است که یک سازمان حمل و نقل منطقه ای و بین المللی به نام تیسکا وجود دارد؛ اما متاسفانه یکی از شرایط عضویت کشور افغانستان در این سازمان، موافقت ایران است که قبلا در پرنسیپ کشور ایران موافقت صورت بود؛ ولی ایجاب یک موافقت کتبی را می کرد که وزیر راه و شهرسازی ایران توافق کرده که ما این توافقنامه کتبی را به سکرتر تیسکا می فرستیم که افغانستان عضویت سازمان تیسکا را به‌دست بیاورد.
خطوط آهن و ارتباط کشور افغانستان با کشور همسایه ایران و کشورهای منطقه از جمله موارد دیگری بود که بحث کردیم. در بخش چهارم خط اهن خواف - هرات که از تعهدات دولت ماست که باید این خط را بسازد. خوشبختانه کارها صورت گرفته و در قسمت تدابیر امنیتی و آغاز کار این پروژه، اداره خط آهن افغانستان کارها را آغاز کرده است.
یکبار مراحل تدارکاتی نهایی شده بود؛ اما متاسفانه شرکتی که در قرارداد برنده شده بود، اسنادش از لحاظ قانونی و حقوقی کم بود و پروژه خواف - هرات به راه مجدد رفته بود که در این مورد هم صحبت‌هایی صورت گرفت و توافقاتی به میان آمد که هرچه زودتر کار این پروژه آغاز شود.
مسأله دیگر در قسمت بازارچه های مرزی بین دو کشور بود که سیاست اقتصادی و سرحدی دولت افغانستان این بود که این بازارچه ها باید بسته شود؛ به این خاطر که این بازارچه ها زمینه فساد، تقلب و قاچاق کالا را برای کشورها فراهم می کند .
این را ما قبلا هم از جانب ایرانی خواهش کرده بودیم که بازارچه ها را بسته کند و ما فعلا همین سه بندر رسمی و گمرک رسمی را که داریم باید تمام کالاها چه وارداتی چه صادراتی از طریق همین نقاط صورت بگیرد.
خوشبختانه در این مورد هم در این صورت جلسه توافق شد که موضوع را از طریق مسؤول ایرانی تعقیب کنند تا این بازارچه ها بسته شوند .
در قسمت باز شدن بندر دیگری به نام « شمتیغ » جانب ایرانی از ما خواهش کرد که هرچه زودتر این بندر به صورت رسمی باز شود و گمرکات هر دو کشور در دو طرف مرز فعال شود تا اینکه ما بتوانیم بخش صادرات، واردات و ورود اتباع دو کشور را از این طریق فراهم کنیم .
بحث بندر چابهار همچنان یکی از موضوعات مهم بین دو کشور است. روند آمادگی بندر چگونه پیش می‌رود آیا دولت افغانستان از این روند راضی است یا خیر؟
بله. شما می‌دانید که افغانستان یک کشور بی آب و خشک است و کوشش دولت افغانستان و شخص خود من این است که ما افغانستان را به یک چهارراه ترانزیت و ترانسپورت در آسیا مبدل کنیم .
از لحاظ جغرافیایی افغانستان یک موقعیت جغرافیایی دارد که جنوب آسیا را با آسیای مرکزی با شرق آسیا، غرب آسیا و حتی کشورهایی در حیطه اروپا می تواند وصل کند.
ما خوشبین هستیم که همین برنامه هایی که در قسمت چهارراه شدن افغانستان به عنوان یک نقطه اتصال بین کشورهای آسیایی و اروپایی می‌باشد در این مورد اقدام کنیم تا این ماموریت انجام شود .
امریکا به نوعی اعلام کرد که در بازگشت تحریم ها علیه ایران بندر چابهار را استثنا کرده و تحریم نمی‌کند. این موضوع چقدر قطعی شده و خواست دولت افغانستان از امریکا چیست؟
این موضوعات را می شود شما از مسؤولین دیپلماتیک سؤال کنید؛ چرا که ما بیشتر کارهای مربوط به تخنیکی و موضوعات ترانزیتی و ترانسپورتی را پیگیری می کنیم.
عملا روند صادارت و واردات افغانستان از بندر چابهار چه زمانی آغاز می شود؟ چون فعلا فقط گندم هند از طریق چابهار به افغانستان منتقل شده است. دقیقا مشخص است یا خیر؟
سه مورد واردات از طریق بندر چابهار صورت گرفته؛ یکی همان واردات و صادرات گندم کمکی کشور دوست و همسایه هندوستان بود و در حدود 120 هزار متریک گندم بود که آمد و از بندر عبور کرد .
موضوع دوم، واردات حدود 15 کانتینر پرزه جات وسائل تصدی ملی بس افغانستان بود که از طریق بندر چابهار 10 کانتینرش آمده و مابقی در مسیر هستند و یک تعداد حبوبات و غله جات هستند که از سکتور خصوصی است و فعلا از همین مسیر در حال آمدن است.
مهم‌ترین مسأله این است که ما باید فرصت‌ها و تسهیلاتی که فعلا در بندر چابهار است را برای سکتور خصوصی افغانستان تشریح بکنیم. این ضرورت است که اینها مسؤولیت‌هایی را که در بندر چابهار است را بدانند و بعد ما سکتور خصوصی افغانستان را تشویق کنیم که صادرات و واردات خود را از طریق بندر چابهار انجام دهند.
یک موضوع دیگر که خیلی برایم جالب بود و طرف ایرانی پیشنهاد داد این بود که ما حاضر هستیم به‌خاطر سرمایه گذاری سکتور دولتی و خصوصی دولت افغانستان در چابهار برای شما زمین بدهیم.
این یک پیام خوب است و ما با همین پیام‌ها و توافقاتی که صورت گرفته با سکتور خصوصی افغانستان می‌نشینیم و آنها را تشویق می‌کنیم که بیایند و سرمایه گذاری کنند.
خط آهن چابهار - زاهدان و اتصال آن به افغانستان تا چه اندازه مهم است؟
چند اهمیت دارد: یک اهمیت آن این است که مسیری است که ما با یک بخشی از جغرافیای ایران که زاهدان است وصل می شویم .
دوم به لحاظ قیمت تمام کالاهایی که از طریق ترانسپورت زمینی و یا دورتر از طریق زاهدان می آیند تا این مسیر به لحاظ اقتصادی برای تاجر گران تمام می شود؛ اما وقتی ما این انتقالات را از طریق خط آهن انجام دهیم به مراتب برای ما ارزانتر تمام می شود .
سوم منفعت و خوبی این خط آهن در قسمت صادرات و تولیدات داخلی خود افغانستان است که مهم‌ترین اقلام صادراتی ممکن است برای یک تا دوسال دیگر موضوع معادن و سنگ و آهن افغاستان باشد.
یعنی ما به هر صورت در قسمت اتصال افغانستان به کشورهای همسایه به خصوص کشورهای منطقه و فرامنطقه علاقمند هستیم و می خواهیم که افغانستان از این محدودیت ارتباطات جغرافیایی خلاص شود. چنانچه در جریان هستید قبلا چهار یا پنج سال پیش صرف ما به کشور همسایه شرقی افغانستان وصل بودیم و این همیشه یک مشکل و معضل برای افغانستان بود؛ ولی بعد از اینکه مرز تورخم و اسپین بولدک به روی کالاها و مسافرین ما بسته شد، ما راه‌های { احتمالاتی واتصالاتی} داشتیم که این امر، هیچ تاثیری در قسمت کالاها و قیمت های مواد نداشت.
در همین راستا، خبرگزاری صدای افغان(آوا) در گفتگویی اختصاصی با وزیر ترانسپورت، اهداف این سفر و جزئیات توافقات انجام شده میان مقام های دو کشور در زمینه های ترانزیت، تجارت، همکاری‌های گمرکی و روابط اقتصادی را بررسی کرد.
به گفته آقای طهماسبی، در این دیدارها مقام‌های دو کشور توافق کرده اند که زمینه ارتباط و داد و ستد تجاری افغانستان از طریق مرزهای زمینی و بنادر آبی ایران با کشورهای دیگر، فراهم شود و همچنین، مسیر صادرات افغانستان از راه بندر راهبردی چهابهار به کشورهای دیگر، ایجاد گردد.
مشروح این مصاحبه قرار ذیل است:
به عنوان اولین سؤال هدف شما از سفر به ایران چه بوده و در مذاکرات روز گذشته با همتای ایرانی خود به چه توافقاتی دست پیدا کردید؟
بسیار تشکر. سفر خوبی به ایران داشتیم و در موضوعات خوبی در راستای راه و شهرسازی ایران گفتگو داشتیم و مهم‌ترین موضوعاتی را که به توافق رسیدیم. یک موضوع حذف هزینه های غیر رسمی بود که از طرف مسؤولین هر دو کشور گرفته می شود یا به اصطلاح ما همان اخاذی هایی که در مسیر راه در قسمت ترانزیت و ترانسپورت بین هر دو کشور وجود دارد.
توافق کردیم که کمیته تخنیکی مشترک کاری از طرف هردو کشور انجام و تمام این اخاذی ها با توجه به مبلغی که گرفته می شود، ساحاتی که گرفته می شود شناسایی شود و در قسمت رفع آن هردو طرف باید اقدام کنند.
دوم در قسمت هزینه های رسمی است؛ هزینه هایی که دو کشور در قسمت ترانزیت و ترانسپورت برای کشورها پرداخت می کنند.
ما به آنها اعلام کردیم که همان لیست هزینه هایی که طرف ایران می‌گیرد را با ما شریک کنند و ما آماده هستیم که هم در قسمت کاهش هزینه ها و هم در قسمت صفر ساختن این هزینه ها همراه شان کار کنیم.
در مجموع بار این هزینه ها بر دوش مستهلک است، بر دوش مردم ماست و به‌خاطر اینکه ما این بار را سبک‌تر بسازیم واین بار را برداریم آماده هستیم که در قسمت صفرسازی هزینه ها - اگر طرف ایران موافق باشد- سر این موضوع کار کنیم.
موضوع دوم، استفاده از فرصت بندر چابهار است تا فعلا که واردات و کالاهایی که می‌آیند یکطرفه بوده، یعنی معمولا بخش کالاهایی که وارداتی افغانستان هستند از طریق بندر چابهار به افغانستان می آمد؛ ولی طرف ایرانی موافقت کرد که ما راه صادرات کالاها و تولیدات افغانی را از طریق بندر چابهار فراهم می کنیم.
مهم‌ترین اقلام صادراتی کشور ما میوه‌جات، سبزیجات، قالین و میوه خشک و همچنین معادن و مخصوصا سنگ افغانستان است. در این قسمت هم موافقت صورت گرفت که این راه هم باید دوطرفه شود؛ یکطرف اگر واردات کالای افغانی از این مسیر می‌آید از راه دیگرش باید صادرات شود و ما تقاضا کردیم از طرف ایران که از طریق بنادر خشکه و بنادر آبی، آنها افغانستان را به کشور سوم نیز باید راه بدهند؛ یعنی کالاهای صادراتی ما را از طریق بنادر خشکی و آبی ایران تسهیل کند که خوشبختانه اینها موافقت کردند که ما آماده هستیم همراه شما همکاری کنیم.
مسأله بعدی در مورد عضویت افغانستان در سازمان تیسکا بود. مدت‌های زیاد است که یک سازمان حمل و نقل منطقه ای و بین المللی به نام تیسکا وجود دارد؛ اما متاسفانه یکی از شرایط عضویت کشور افغانستان در این سازمان، موافقت ایران است که قبلا در پرنسیپ کشور ایران موافقت صورت بود؛ ولی ایجاب یک موافقت کتبی را می کرد که وزیر راه و شهرسازی ایران توافق کرده که ما این توافقنامه کتبی را به سکرتر تیسکا می فرستیم که افغانستان عضویت سازمان تیسکا را به‌دست بیاورد.
خطوط آهن و ارتباط کشور افغانستان با کشور همسایه ایران و کشورهای منطقه از جمله موارد دیگری بود که بحث کردیم. در بخش چهارم خط اهن خواف - هرات که از تعهدات دولت ماست که باید این خط را بسازد. خوشبختانه کارها صورت گرفته و در قسمت تدابیر امنیتی و آغاز کار این پروژه، اداره خط آهن افغانستان کارها را آغاز کرده است.
یکبار مراحل تدارکاتی نهایی شده بود؛ اما متاسفانه شرکتی که در قرارداد برنده شده بود، اسنادش از لحاظ قانونی و حقوقی کم بود و پروژه خواف - هرات به راه مجدد رفته بود که در این مورد هم صحبت‌هایی صورت گرفت و توافقاتی به میان آمد که هرچه زودتر کار این پروژه آغاز شود.
مسأله دیگر در قسمت بازارچه های مرزی بین دو کشور بود که سیاست اقتصادی و سرحدی دولت افغانستان این بود که این بازارچه ها باید بسته شود؛ به این خاطر که این بازارچه ها زمینه فساد، تقلب و قاچاق کالا را برای کشورها فراهم می کند .
این را ما قبلا هم از جانب ایرانی خواهش کرده بودیم که بازارچه ها را بسته کند و ما فعلا همین سه بندر رسمی و گمرک رسمی را که داریم باید تمام کالاها چه وارداتی چه صادراتی از طریق همین نقاط صورت بگیرد.
خوشبختانه در این مورد هم در این صورت جلسه توافق شد که موضوع را از طریق مسؤول ایرانی تعقیب کنند تا این بازارچه ها بسته شوند .
در قسمت باز شدن بندر دیگری به نام « شمتیغ » جانب ایرانی از ما خواهش کرد که هرچه زودتر این بندر به صورت رسمی باز شود و گمرکات هر دو کشور در دو طرف مرز فعال شود تا اینکه ما بتوانیم بخش صادرات، واردات و ورود اتباع دو کشور را از این طریق فراهم کنیم .
بحث بندر چابهار همچنان یکی از موضوعات مهم بین دو کشور است. روند آمادگی بندر چگونه پیش می‌رود آیا دولت افغانستان از این روند راضی است یا خیر؟
بله. شما می‌دانید که افغانستان یک کشور بی آب و خشک است و کوشش دولت افغانستان و شخص خود من این است که ما افغانستان را به یک چهارراه ترانزیت و ترانسپورت در آسیا مبدل کنیم .
از لحاظ جغرافیایی افغانستان یک موقعیت جغرافیایی دارد که جنوب آسیا را با آسیای مرکزی با شرق آسیا، غرب آسیا و حتی کشورهایی در حیطه اروپا می تواند وصل کند.
ما خوشبین هستیم که همین برنامه هایی که در قسمت چهارراه شدن افغانستان به عنوان یک نقطه اتصال بین کشورهای آسیایی و اروپایی می‌باشد در این مورد اقدام کنیم تا این ماموریت انجام شود .
امریکا به نوعی اعلام کرد که در بازگشت تحریم ها علیه ایران بندر چابهار را استثنا کرده و تحریم نمی‌کند. این موضوع چقدر قطعی شده و خواست دولت افغانستان از امریکا چیست؟
این موضوعات را می شود شما از مسؤولین دیپلماتیک سؤال کنید؛ چرا که ما بیشتر کارهای مربوط به تخنیکی و موضوعات ترانزیتی و ترانسپورتی را پیگیری می کنیم.
عملا روند صادارت و واردات افغانستان از بندر چابهار چه زمانی آغاز می شود؟ چون فعلا فقط گندم هند از طریق چابهار به افغانستان منتقل شده است. دقیقا مشخص است یا خیر؟
سه مورد واردات از طریق بندر چابهار صورت گرفته؛ یکی همان واردات و صادرات گندم کمکی کشور دوست و همسایه هندوستان بود و در حدود 120 هزار متریک گندم بود که آمد و از بندر عبور کرد .
موضوع دوم، واردات حدود 15 کانتینر پرزه جات وسائل تصدی ملی بس افغانستان بود که از طریق بندر چابهار 10 کانتینرش آمده و مابقی در مسیر هستند و یک تعداد حبوبات و غله جات هستند که از سکتور خصوصی است و فعلا از همین مسیر در حال آمدن است.
مهم‌ترین مسأله این است که ما باید فرصت‌ها و تسهیلاتی که فعلا در بندر چابهار است را برای سکتور خصوصی افغانستان تشریح بکنیم. این ضرورت است که اینها مسؤولیت‌هایی را که در بندر چابهار است را بدانند و بعد ما سکتور خصوصی افغانستان را تشویق کنیم که صادرات و واردات خود را از طریق بندر چابهار انجام دهند.
یک موضوع دیگر که خیلی برایم جالب بود و طرف ایرانی پیشنهاد داد این بود که ما حاضر هستیم به‌خاطر سرمایه گذاری سکتور دولتی و خصوصی دولت افغانستان در چابهار برای شما زمین بدهیم.
این یک پیام خوب است و ما با همین پیام‌ها و توافقاتی که صورت گرفته با سکتور خصوصی افغانستان می‌نشینیم و آنها را تشویق می‌کنیم که بیایند و سرمایه گذاری کنند.
خط آهن چابهار - زاهدان و اتصال آن به افغانستان تا چه اندازه مهم است؟
چند اهمیت دارد: یک اهمیت آن این است که مسیری است که ما با یک بخشی از جغرافیای ایران که زاهدان است وصل می شویم .
دوم به لحاظ قیمت تمام کالاهایی که از طریق ترانسپورت زمینی و یا دورتر از طریق زاهدان می آیند تا این مسیر به لحاظ اقتصادی برای تاجر گران تمام می شود؛ اما وقتی ما این انتقالات را از طریق خط آهن انجام دهیم به مراتب برای ما ارزانتر تمام می شود .
سوم منفعت و خوبی این خط آهن در قسمت صادرات و تولیدات داخلی خود افغانستان است که مهم‌ترین اقلام صادراتی ممکن است برای یک تا دوسال دیگر موضوع معادن و سنگ و آهن افغاستان باشد.
یعنی ما به هر صورت در قسمت اتصال افغانستان به کشورهای همسایه به خصوص کشورهای منطقه و فرامنطقه علاقمند هستیم و می خواهیم که افغانستان از این محدودیت ارتباطات جغرافیایی خلاص شود. چنانچه در جریان هستید قبلا چهار یا پنج سال پیش صرف ما به کشور همسایه شرقی افغانستان وصل بودیم و این همیشه یک مشکل و معضل برای افغانستان بود؛ ولی بعد از اینکه مرز تورخم و اسپین بولدک به روی کالاها و مسافرین ما بسته شد، ما راه‌های { احتمالاتی واتصالاتی} داشتیم که این امر، هیچ تاثیری در قسمت کالاها و قیمت های مواد نداشت.
