گفتمان علمی پژوهشی تحت عنوان جایگاه نماز در نهضت حضرت امام حسین(ع)، با حضور علما، روحانیون، استادان دانشگاه، دانشجویان و فرهنگیان، از سوی مرکز فعالیت های فرهنگی اجتماعی تبیان در کابل برگزار شد.
به گزارش خبر گزاری صدای افغان(آوا)، کارشناسان این گفتمان پیرامون اهمیت نماز از منظر قرآن و اهل بیت(ع)، پیامدهای کاهلی در نماز، اثرات نماز اول وقت، راهکارهای ایجاد علاقه برای برپایی نماز اول وقت و همچنین عناصر و جریان های موظف به تبلیغ و ترویج اقامه نماز اول وقت صحبت کردند.
حجت الاسلام و المسلمین سید محمد هاشمی، مسوول مرکز فعالیت های فرهنگی اجتماعی تبیان در ولایت هرات و یک تن از کارشناسان این گفتمان، در رابطه با جایگاه نماز در عاشورا گفت: "هدف امام حسین(ع) از برگزاری نماز ظهر عاشورا، آن هم در معرکه جنگ، در قدم اول اهتمام به اصل نماز، نماز اول وقت و همچنین نماز جماعت به صورت علنی می باشد، تا مهم ترین پیام نهضت عاشورا که زنده کردن این واجب الهی است را به جهانیان برساند".
به گفته او، اگر نهضت خونین عاشورا تا هنوز رنگ نباخته و تضعیف نشده است، به دلیل همین شاخصه ها و مولفه هایی است که در هیچ یکی از قیام های بشری تا هنوز دیده نشده است.
حجت الاسلام والمسلمین هاشمی خاطرنشان کرد: "نماز ظهر عاشورا علاوه بر این که بعد معنوی قضیه را به خوبی روشن می کند، بعد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی را نیز به نمایش می گذارد، یعنی عاشورا در حقیقت عالی ترین جلوه های ارزشی، انسانی و الهی را در خود جای داده که هیچ گاه از خاطره ها فراموش نمی شود".
از سوی دیگر، محمد موحدی، آگاه امور فلسفه و جامعه شناسی و از کارشناسان دیگر این گفتمان گفت: "متأسفانه به بخش های فرهنگی نهضت عاشورا تاکنون
کمتر توجه شده است؛ درحالی که بخش های فرهنگی و دینی و اهمیت دادن به ارزش ها در مکتب امام حسین(ع)، از اولویت های قیام عاشورا می باشد".موحدی اضافه کرد: "پرستش و عبادت خداوند در نزد امام حسین(ع) آن قدر ارزش دارد که تنها شب عاشورا را از دشمن مهلت می گیرد تا لحظاتی با حضرت دوست خلوت کند".
به گفته وی، این مسأله بسیار حائز اهمیت است که در شب عاشورا که فردای آن، همه کشته می شوند، یاران امام حسین(ع) علاوه بر این که آمادگی های لازم را برای جنگ می گیرند، شب تا صبح به راز و نیاز با پروردگار خود می پردازند؛ از خیمه های امام حسین(ع) چون لانه زنبور، صدای زمزمه ها بلند است و در روز عاشورا نیز در گرما گرم جنگ، امام نماز باشکوه جماعت را برپا می کند.
شفاعت اهل بیت به کسانی که نماز را سبک می شمارند، هرگز نمی رسد!
در ادامه مباحث گفتمان "جایگاه نماز در نهضت اباعبدالله الحسین(ع)"، حجت الاسلام و المسلمین هاشمی خاطرنشان کرد که کلام ائمه معصومین(ع) ریشه در وحی دارد و قرآن صریحاَ می گوید: فویل للمصلین؛ وای بر کسانی که نماز می خوانند، اما آن را سبک می شمارند.
به گفته وی، امروز متأسفانه مصادیق کسانی که به نماز اهمیت نمی دهند، در جامعه ما زیاد است، حتی در جلساتی که علما نیز حضور دارند، اگر در ابتدا نامی از نماز برده شود، همه ناراحت می شوند و تأکید می کنند که اول باید غذا صرف شود، بعد نماز خوانده شود.
به عقیده این عالم دینی، با وجود این که نماز از واجبات مهم الهی است و خداوند هشدار می دهد به کسانی که این واجب الهی را سبک می شمارد، اما با آن هم اکثر مسلمان به آن توجه لازم را ندارند.
هاشمی افزود: "در قدم اول حوزات علمیه موظف اند که طرح ها و برنامه های مدون و منظمی داشته باشند و مبلغین به عنوان اولین وظیفه دینی خود، مردم را به نماز تشویق کرده و جامعه را از انحرافات نجات دهند، زیرا نماز عامل رفاه، آسایش و نزدیک شدن به خدا است و بلاها را از زندگی دور می کند".
وی خاطرنشان کرد که اکثر جوامع اسلامی که امروز دچار صدها مشکل هستند، یگانه دلیلش بی توجهی به نماز و کم کاری مضاعف در این خصوص است.
مسئول دفتر نمایندگی مرکز فعالیت های فرهنگی
اجتماعی تبیان در هرات تأکید کرد که علما در این عرصه مقدم هستند و باید در هر جلسه و محفل، تاثیرگذار باشند، اما متاسفانه برعکس، عملکرد بسیاری از علما به جای این که تأثیرگذار باشد، تأثیرپذیر است.یکی از فلسفه های نماز، ایجاد نظم در جامعه است
محمد موحدی، آگاه امور فلسفه و جامعه شناسی در ادامه این گفتمان خاطرنشان کرد که یکی از فلسفه های نماز، ایجاد نظم در جامعه است که حتی دانشمندان غیراسلامی نیز آن را می پذیرند، چنانچه دانشمند هندی می گوید: از وقتی که اسلام ظهور کرده است، نماز به عنوان یک واجب الهی در نظم بخشی افراد جامعه مورد توجه عموم قرار گرفته است".
بنا بر این به گفته او، کافی است که ما نقش نماز را مورد بررسی قرار دهیم که چه تأثیری در بیدار کردن روح انسانی و نظم بخشیدن در جامعه دارد: "نماز در حقیقت برای مسلمین مانند یک آموزش منظم نظامی است، در طول تاریخ همین نظم مسلمانان در نماز و اجتماع با شکوه آنان در جمعه و جماعات، روح وحدت و یگانگی را زنده کرده است".
به گفته موحدی، امروز که این همه بی نظمی در جوامع اسلامی دیده می شود، یکی از عوامل آن عدم پای بندی به نماز اول وقت است؛ اما اگر واقعاَ به این مهم توجه داشته باشیم، یقینا در سایر بخش های زندگی نیز نظم ایجاد می شود.
وی با ابراز این که نماز اول وقت در زندگی فردی و اجتماعی اثرات مهمی دارد، گفت: "حضرت امام خمینی(ره) مانند سایر علما یک فرد روحانی بود، اما چرا این همه تأثیرگذار شد و امروز بر قلب ملیون ها مسلمان حکومت می کند؟ دلیلش روشن است و آن پای بندی او به نماز اول وقت بود".
پیامدهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی نماز
مسوول دفتر مرکز فعالیت های فرهنگی اجتماعی تبیان در هرات همچنان اظهار داشت: نماز پیامدهای زیادی در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی دارد، مثلاَ در احکام شرعی تأکید شده که همه باید رو به قبله نماز بخوانند، این درحالی است که به گفته هاشمی، عالم محضر خداست و ما به هر طرف ایستاد شویم، خدا هست.
وی در این بحث افزود: "دلیل اینکه همه باید به جهت واحد نماز بخوانند، اول احترام گذاشتن به نخستین معبد و پرستش گاه خداوند است و در ضمن به یک جهت، حرکت کردن مظهر نظم اجتماع انسانی را به نمایش می گذارد، یعنی اینکه عابد باید ملتزم به رعایت
نظم در زندگی خود باشد".از سوی دیگر به گفته این عالم دینی، در احکام شرعی تأکید شده است که لباس نمازگزار باید غصبی نباشد، پیام این حرف این است که انسان نمازگزار نباید به حقوق دیگران تجاوز کند.
وی افزود: "همچنین در دستورات شرعی آمده است که بعد از نیت، باید تکبیرۀ الاحرام گفت، یعنی با تمام وجود باید خدا را به بزرگی یاد کرد، وقتی که چنین شد، به فرموده حضرت امام علی(ع)، غیر از خدا در نزد این انسان، همه حقیر هستند. امروز کسانی که در برابر غیر خدا، یعنی طاغوت یا افراد زورمند، کرنش و تملق می کنند و در برابر افراد ضعیف به گونه دیگر رفتار می کنند، در حقیقت همه این بی غیرتی ها، ریشه در خدانشناسی دارد و این ها کسانی هستند که اگر نماز هم می خوانند، آن اثر سازنده را در رفتار و عملکردشان نگذاشته است. بنابر این، کسانی که از یک سو نماز می خوانند و از طرف دیگر دست به فساد می زنند و به حقوق دیگران تجاوز می کنند، مسلماَ آن نقش متحول کننده را در زندگی شان ندارد". حجت الاسلام والمسلمین هاشمی تأکید کرد: "بنا بر این اگر ما بخواهیم آثار و پیامدهای نماز را در زندگی فردی و اجتماعی خود لمس کنیم، باید این واجب الهی را با توجه کامل اقامه کرده و به مفاهیم و جملات آن دقت داشته باشیم".
هاشمی در ادامه به پیامدهای بی توجهی به نماز نیز اشاره کرد و گفت: "بلاهایی که از بی توجهی به نماز متوجه فرد می شود، اول اینکه عمرش در دنیا بی برکت می شود، در حالی که نمازخوان واقعی عمر با برکتی در دنیا دارد و مصدر خیر و صلاح برای جامعه و مردم می شود". وی ادامه داد: از طرفی هم کسانی که به نماز اهمیت نمی دهند، سیمای صالحین از آنان گرفته می شود و سخنانش هیچ تأثیری بالای مردم ندارد.
به گفته این عالم دینی، کسانی که به نماز اهمیت نمی دهد، دعایش مستجاب نمی شود و حتی دعای صالحین در حق او نیز به اجابت نمی رسد، لذا وقتی که دعا مستجاب نشد، زیان بزرگی به انسان وارد می شود، زیرا سایر اعمال شایسته او نیز قبول نمی گردد و در نهایت انسان از خدا دور می شود.
او تأکید کرد، توجه به نماز و ایجاد نظم در جمعه و جماعت ها، وظیفه علما است که در قدم اول باید یک مرکز تخصصی برگزاری نماز را داشته باشند و افزون بر آن، روش های آموزشی باید به روز باشد، تا آسیب شناسی اجتماعی صورت
بگیرد و نقطه ضعف ها پیدا شود؛ سپس بر اساس نیازها، طرح ها و برنامه های اجرایی روی دست گرفته شود و آن گاه علما از راه هایی که تأثیرگذاری بیشتری دارد، وارد عمل شوند.افزون بر آن به گفته هاشمی، یک مرجع بالاتر نیز باید وجود داشته باشد تا بر مساجد و مراکز دینی نظارت داشته و حداقل ماهی یک بار کارکردهای ائمه مساجد را مورد ارزیابی قرار دهد.
یک سری برداشت های غلط، مانع برگزاری نماز جماعت می شود
مسئول دفتر نمایندگی مرکز فعالیت های فرهنگی اجتماعی تبیان در هرات در ادامه به یک سری برداشت های غلط در مورد برگزاری نماز در جامعه افغانستان اشاره نمود و تصریح کرد: "امروز یک سری برداشت های غلط به خصوص در جامعه افغانستان وجود دارد که مانع برگزاری نمازهای جماعت می شود و آن، این که مردم یا عدالت امام را بهانه می کنند و یا هم حلال زاده بودنش را، در حالی که احراز حلال زاده بودن، کار دشواری است". وی افزود: " بنا بر این اگر ما دنبال حلال زاده باشیم و حقیقتاَ بخواهیم آن را ثابت کنیم، غیر ممکن است، در این صورت باید نماز جماعت تعطیل شود، در حالی که به قول مراجع عظام تقلید، برای ثابت شدن حلال زاده بودن شخص، ازدواج شرعی پدر و مادر و این که شخص در خانواده مسلمان به دنیا آمده است، کافی است" .
علما وظیفه دارند جوانان و نوجوانان را متوجه اهمیت نماز بسازند
محمد موحدی، آگاه امور فلسفه و جامعه شناسی نیز در بخش پایانی صحبت های خود، یگانه راهکاری که می تواند مردم و جامعه را به سوی ارزش ها به خصوص اهمیت نماز سوق دهد، ذکر خداوند است. بنابر این به باور او، علما و دانشمندان وظیفه دارند که جوانان و نوجوانان را متوجه اهمیت نماز ساخته و درعین حال خصوصیات و اثرات آن را درست بیان کنند.
این آگاه مسائل دینی و فلسفه ادامه داد: "از آن جایی که انسان همیشه با محسوسات سر و کار دارد، موارد معنوی را اغلباَ فراموش می کند، بنابر این علما باید فواید امورعبادی از جمله نماز را به روشنی بیان کنند و بگویند که نماز حتی در زندگی مادی شما نیز تأثیر دارد؛ در این جاست که شوق و علاقه به نماز پیدا می شود".
لازم به ذکر است که گفتمان امروز با جمع بندی حجت الاسلام و المسلمین سید محمد موسوی، مسوول دفتر مرکز فعالیت های فرهنگی اجتماعی تبیان در مزارشریف به پایان یافت.
