در پی سخنان بحث برانگیز محمد محقق؛ معاون دوم ریاست اجرایی در مورد تظاهرکنندگان حماسه بیستم عقرب در کابل و کوچه‌بازاری خواندن آنها، واکنش های مردمی در برابر وی رو به گسترش است.
آقای محقق در دیدار با نمایندگان معترضان در ارگ ریاست جمهوری، تظاهرکنندگان بیرون ارگ را افراد کوچه‌بازاری خواند و اعتراض آنها را نامشروع و غیر قابل قبول دانست.
پس از این سخنان، هزاران نفر در شبکه های اجتماعی و در ادامه تظاهرات دادخواهی، با انتشار عکس ها، اشعار، نوشته ها و حمل پلاکاردهایی گفتند که «محقق تو دیگر رهبر ما نیستی!»
معترضان محقق را متهم به معامله گری کرده و گفتند که او پس از رسیدن به قدرت مردم را نادیده گرفته و پشتیبانی آنها را فراموش کرده است.
هنگام انتقال اجساد قربانیان زابل به ولسوالی جاغوری غزنی نیز اگرچه گفته می شود آقایان محقق و دانش، تابوت قربانیان را در میدان هوایی کابل بر شانه برده اند، هزاران نفر پلاکاردهایی را حمل کردند که نوشته شده بود:"محقق تو دیگر رهبر ما نیستی!"
آنها همچنین عکس های محقق که روی آن با ضربدر سرخ نشانی شده بود را حمل می کردند.
ناظران مسایل اجتماعی، شدت و گستره واکنش ها به اظهارات این رهبر سیاسی و جهادی را بی سابقه توصیف کرده و گفته اند که این امر، اگرچه توسط مردم مورد انتظار بود؛ اما زمینه هایی را نیز برای سودجویی رقبای سیاسی آقای محقق فراهم کرده است.
آنها در این زمینه به سخنان جعفر مهدوی؛ رییس حزب ملت افغانستان و از رقبای سیاسی محقق اشاره می کنند.
مهدوی سخنان معاون دوم ریاست اجرایی در باره جنبش ملی دادخواهی را رد کرد و آن را غیر قابل قبول و شرم آور خواند.
او گفت مردم گوسفندان کسی نیستند که به دستور آنان حرکت کنند یا متوقف شوند. او همزمان اظهارات محقق را نوعی نگاه مالکانه به قوم هزاره دانست.
آقای مهدوی، تقسیم شرکت کنندگان در تظاهرات ملی دادخواهی به خوب و بد و برچسپ زدن به آنان را کار تیکه داران قومی دانست و افزود که این برچسپ زدن ها برای تضعیف جنبش ملی دادخواهی صورت می گیرد.
مهدوی گفت:"کسانی که از آدرس قوم در طول دهه های گذشته تلاش کردند، با شعار قوم گرایی و سمتی منافع شخصی خود را تامین کنند، از این حرکت وحشت داشتند و می خواستند این حرکت را در نطفه خنثی سازند."
تحلیلگران، با اشاره به موضع گیری های صریح رقبای سیاسی آقای محقق، می گویند که خطای سیاسی او، زمینه ساز سودجویی رقبای وی شد و در این اظهارات، رگه های مشهودی از عقده گشایی و انتقام جویی سیاسی دیده می شود.
بر اساس گزارش ها، قرار است تظاهرات و اعتراض هایی برای محکوم کردن سخنان آقای محقق در کابل و دیگر ولایات کشور راه اندازی شود.
به نظر می رسد که در عقب این تظاهرات، همان هایی قرار دارند که منظور اصلی سخنان تند آقای محقق در روز تظاهرات بیستم عقرب بودند. آنهایی که آقای محقق آنان را مهره های شکست خورده در انتخابات یا بازمانده از چوکی معاونت وزارت خواند.
برخی رسانه ها گزارش داده اند که شماری از اطرافیان و اعضای حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان که آقای محقق رهبری آن را دارد، از کار با او انصراف داده و اعلام کرده اند که همکاری با محقق را متوقف کرده اند.
براساس این گزارش، آنها گفته اند که محقق بداند که مردم هزاره حافظه تاریخی خوبی دارند و با عملکرد در برابر معترضان اشتباه قرن را در قبال مردم اش مرتکب شد.
با این وصف، رسانه هایی که خبر انصراف و استعفای اعضای حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان را گزارش کرده اند، از این افراد نام نبرده اند و این امر، به باور شماری از منتقدان می تواند یک جنگ تبلیغاتی از سوی رقبای سیاسی آقای محقق باشد.
با این حال، این قابل انکار نیست که پیشتر، آصف آشنا؛ از سخنگویان ریاست اجرایی و همچنین بعدا یکی از خبرنگاران تلویزیون راه فردا که منسوب به آقای محقق است، از سمت شان کناره گیری کردند.
در همین حال، شماری از افراد نزدیک به آقای محقق تلاش می کنند فضای کنونی را تلطیف کنند.
محمد ناطقی؛ از چهره های نزدیک به آقای محقق گفته است که سخنان محقق تحریف شده است. او نوشته که منظور آقای محقق از اصطلاح کوچه و بازاری چند نفری بودند که در میان معترضان قصد مطرح کردن خواسته های شخصی شان را داشتند و در پی تخریب بودند.
ناطقی نوشته که مردم در تجلیل و استقبال از قربانیان زابل در کابل کم نیاورند.
در همین حال، شماری از ناظران مستقل نیز عقیده دارند که احتمالا روی سخن آقای محقق با کسانی بود که به بهانه «نمایندگی» از تظاهرکنندگان، در صدد طرح مجدد خود در افکار عمومی جامعه افغانستان و برون رفت از لاک انزوای شخصی و سیاسی بودند.
آنها در این زمینه به چهره هایی مانند معلم عزیز رویش اشاره می کنند که از نظر سیاسی، با آقای محقق، میانه مناسبی ندارد و از نظر عقیدتی و خط فکری نیز مطرود جامعه و مردم افغانستان محسوب می شود.
با این حال، نفس تظاهرات بی سابقه مردمی در کابل و سایر شهرها، با حمایت گسترده مردم در سراسر کشور مواجه شده و شماری از شخصیت های سیاسی درون دولت نیز از این اعتراض ها حمایت کرده اند.
جنرال عبدالرشید دوستم؛ معاون اول ریاست جمهوری از این اعتراض حمایت کرده و به دولتمردان توصیه کرده که از تقسیم قدرت بگذرند و به خواسته های مردم توجه کنند.
در اعلامیه دفتر معاون اول رییس جمهوری آمده بود:«ضرور است تمام رهبران حکومت وحدت ملی مصمم این امر مهم ملی باشند و حالا به کشمکش ها و تقسیمات چوکی ها پایان داده برای عملی شدن تقاضاهای مردم کمر همت ببندند."
آقای دوستم گفته است که خواست های تظاهرکنندگان در چارچوب قوانین باید بررسی شود و مراجع ذیربط از نتایج عملی شدن آن مردم را در جریان قرار دهند.
این خواسته آقای دوستم در حالی مطرح شد که به باور ناظران، هیچیک از خواسته های تظاهرکنندگان از سوی حکومت، برآورده نشد. حتی مکان دفن شهدا در کابل و نام گذاری تپه ای برای آنها نیز که گفته می شد پاسخ مساعد گرفته، عملی نشد و شهدا برای دفن به جاغوری منتقل شدند.
معترضان، حکومت را به قوم پرستی، تبعیض، سهل انگاری در برابر جان، ناموس و امنیت مردم و اشتغال به تقسیم قدرت و امتیازگیری شخصی، گروهی و حزبی متهم می کنند.
با این حال، پس از کابل، در چندین ولایت دیگر کشور از جمله جوزجان، پلخمری، ننگرهار، بلخ، هرات، دایکندی، جاغوری و... نیز اعتراض های مردمی در محکومیت کشتار ۷ گروگان در زابل برگزار شد و این گردهمایی ها همچنان در داخل و خارج کشور ادامه دارد.
تحلیلگران می گویند که برخورد نادرست سران حکومت وحدت ملی با این خیزش های مردمی، این تظاهرات ها را به محملی برای بروز خشم و اعتراض و انزجار مردم بر علیه رهبران قومی و حکومت مرکزی بدل کرده است و معترضان در کنار تروریست ها، رهبران قومی و سران حکومت را نیز محکوم و نکوهش می کنند.
در همین حال، شماری از شخصت های سیاسی و ملی افغانستان حمایت خود را از این اعتراض ها اعلام کرده اند.
محمد عمر داوودزی؛ وزیر پیشین داخله با نشر اعلامیه ای گفته است که مردم با حضور میلیونی برای تحقق عدالت و نه گفتن به تروریزم و دشمنان مردم افغانستان، حماسه‌ای تاریخی را رقم زدند.
آقای داوودزی گفته که مردم افغانستان اعم از شیعه و سنی، همه در کنار هم، یکرنگ و متحد علیه تحجر، بربریت، تروریزم و دهشت‌افکنی ایستاده و به دشمنان زبون افغانستان این پیام را فرستادند که ما به ملتی تبدیل شده‌ایم آگاه، همدل و یک‌پارچه.
او نیز از حکومت خواسته که به خواست‌های شهروندان مبنی بر تامین امنیت آنان، بر اساس مکلفیت‌های قانونی که دارد، توجه لازم کرده و در سیاست‌گذاری‌های امنیتی خود دقت بیشتر به خرج دهد.
این در حالی است که اشرف غنی، در واکنش خود در قبال این تظاهرات، تلویحا معترضان را به نشانه رفتن وحدت مردم، ایجاد تفرقه و برآورده کردن اهداف دشمن متهم کرد.
به باور کارشناسان، ظاهرا هدف او این بود که معترضان، فقط از یک قوم هستند؛ اما با برپایی تظاهرات های مشابه در دیگر شهرها از جمله ننگرهار، هرات و مزار شریف، به اعتقاد کارشناسان، این تظاهرات ملی، قالب های تنگ نظرانه قومی را شکست و به حماسه ای فراگیر و افغانستان شمول بدل شد؛ چیزی که اشتباه ارزیابی های سران حکومت را ثابت کرد.
آقای محقق در دیدار با نمایندگان معترضان در ارگ ریاست جمهوری، تظاهرکنندگان بیرون ارگ را افراد کوچه‌بازاری خواند و اعتراض آنها را نامشروع و غیر قابل قبول دانست.
پس از این سخنان، هزاران نفر در شبکه های اجتماعی و در ادامه تظاهرات دادخواهی، با انتشار عکس ها، اشعار، نوشته ها و حمل پلاکاردهایی گفتند که «محقق تو دیگر رهبر ما نیستی!»
معترضان محقق را متهم به معامله گری کرده و گفتند که او پس از رسیدن به قدرت مردم را نادیده گرفته و پشتیبانی آنها را فراموش کرده است.
هنگام انتقال اجساد قربانیان زابل به ولسوالی جاغوری غزنی نیز اگرچه گفته می شود آقایان محقق و دانش، تابوت قربانیان را در میدان هوایی کابل بر شانه برده اند، هزاران نفر پلاکاردهایی را حمل کردند که نوشته شده بود:"محقق تو دیگر رهبر ما نیستی!"
آنها همچنین عکس های محقق که روی آن با ضربدر سرخ نشانی شده بود را حمل می کردند.
ناظران مسایل اجتماعی، شدت و گستره واکنش ها به اظهارات این رهبر سیاسی و جهادی را بی سابقه توصیف کرده و گفته اند که این امر، اگرچه توسط مردم مورد انتظار بود؛ اما زمینه هایی را نیز برای سودجویی رقبای سیاسی آقای محقق فراهم کرده است.
آنها در این زمینه به سخنان جعفر مهدوی؛ رییس حزب ملت افغانستان و از رقبای سیاسی محقق اشاره می کنند.
مهدوی سخنان معاون دوم ریاست اجرایی در باره جنبش ملی دادخواهی را رد کرد و آن را غیر قابل قبول و شرم آور خواند.
او گفت مردم گوسفندان کسی نیستند که به دستور آنان حرکت کنند یا متوقف شوند. او همزمان اظهارات محقق را نوعی نگاه مالکانه به قوم هزاره دانست.
آقای مهدوی، تقسیم شرکت کنندگان در تظاهرات ملی دادخواهی به خوب و بد و برچسپ زدن به آنان را کار تیکه داران قومی دانست و افزود که این برچسپ زدن ها برای تضعیف جنبش ملی دادخواهی صورت می گیرد.
مهدوی گفت:"کسانی که از آدرس قوم در طول دهه های گذشته تلاش کردند، با شعار قوم گرایی و سمتی منافع شخصی خود را تامین کنند، از این حرکت وحشت داشتند و می خواستند این حرکت را در نطفه خنثی سازند."
تحلیلگران، با اشاره به موضع گیری های صریح رقبای سیاسی آقای محقق، می گویند که خطای سیاسی او، زمینه ساز سودجویی رقبای وی شد و در این اظهارات، رگه های مشهودی از عقده گشایی و انتقام جویی سیاسی دیده می شود.
بر اساس گزارش ها، قرار است تظاهرات و اعتراض هایی برای محکوم کردن سخنان آقای محقق در کابل و دیگر ولایات کشور راه اندازی شود.
به نظر می رسد که در عقب این تظاهرات، همان هایی قرار دارند که منظور اصلی سخنان تند آقای محقق در روز تظاهرات بیستم عقرب بودند. آنهایی که آقای محقق آنان را مهره های شکست خورده در انتخابات یا بازمانده از چوکی معاونت وزارت خواند.
برخی رسانه ها گزارش داده اند که شماری از اطرافیان و اعضای حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان که آقای محقق رهبری آن را دارد، از کار با او انصراف داده و اعلام کرده اند که همکاری با محقق را متوقف کرده اند.
براساس این گزارش، آنها گفته اند که محقق بداند که مردم هزاره حافظه تاریخی خوبی دارند و با عملکرد در برابر معترضان اشتباه قرن را در قبال مردم اش مرتکب شد.
با این وصف، رسانه هایی که خبر انصراف و استعفای اعضای حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان را گزارش کرده اند، از این افراد نام نبرده اند و این امر، به باور شماری از منتقدان می تواند یک جنگ تبلیغاتی از سوی رقبای سیاسی آقای محقق باشد.
با این حال، این قابل انکار نیست که پیشتر، آصف آشنا؛ از سخنگویان ریاست اجرایی و همچنین بعدا یکی از خبرنگاران تلویزیون راه فردا که منسوب به آقای محقق است، از سمت شان کناره گیری کردند.
در همین حال، شماری از افراد نزدیک به آقای محقق تلاش می کنند فضای کنونی را تلطیف کنند.
محمد ناطقی؛ از چهره های نزدیک به آقای محقق گفته است که سخنان محقق تحریف شده است. او نوشته که منظور آقای محقق از اصطلاح کوچه و بازاری چند نفری بودند که در میان معترضان قصد مطرح کردن خواسته های شخصی شان را داشتند و در پی تخریب بودند.
ناطقی نوشته که مردم در تجلیل و استقبال از قربانیان زابل در کابل کم نیاورند.
در همین حال، شماری از ناظران مستقل نیز عقیده دارند که احتمالا روی سخن آقای محقق با کسانی بود که به بهانه «نمایندگی» از تظاهرکنندگان، در صدد طرح مجدد خود در افکار عمومی جامعه افغانستان و برون رفت از لاک انزوای شخصی و سیاسی بودند.
آنها در این زمینه به چهره هایی مانند معلم عزیز رویش اشاره می کنند که از نظر سیاسی، با آقای محقق، میانه مناسبی ندارد و از نظر عقیدتی و خط فکری نیز مطرود جامعه و مردم افغانستان محسوب می شود.
با این حال، نفس تظاهرات بی سابقه مردمی در کابل و سایر شهرها، با حمایت گسترده مردم در سراسر کشور مواجه شده و شماری از شخصیت های سیاسی درون دولت نیز از این اعتراض ها حمایت کرده اند.
جنرال عبدالرشید دوستم؛ معاون اول ریاست جمهوری از این اعتراض حمایت کرده و به دولتمردان توصیه کرده که از تقسیم قدرت بگذرند و به خواسته های مردم توجه کنند.
در اعلامیه دفتر معاون اول رییس جمهوری آمده بود:«ضرور است تمام رهبران حکومت وحدت ملی مصمم این امر مهم ملی باشند و حالا به کشمکش ها و تقسیمات چوکی ها پایان داده برای عملی شدن تقاضاهای مردم کمر همت ببندند."
آقای دوستم گفته است که خواست های تظاهرکنندگان در چارچوب قوانین باید بررسی شود و مراجع ذیربط از نتایج عملی شدن آن مردم را در جریان قرار دهند.
این خواسته آقای دوستم در حالی مطرح شد که به باور ناظران، هیچیک از خواسته های تظاهرکنندگان از سوی حکومت، برآورده نشد. حتی مکان دفن شهدا در کابل و نام گذاری تپه ای برای آنها نیز که گفته می شد پاسخ مساعد گرفته، عملی نشد و شهدا برای دفن به جاغوری منتقل شدند.
معترضان، حکومت را به قوم پرستی، تبعیض، سهل انگاری در برابر جان، ناموس و امنیت مردم و اشتغال به تقسیم قدرت و امتیازگیری شخصی، گروهی و حزبی متهم می کنند.
با این حال، پس از کابل، در چندین ولایت دیگر کشور از جمله جوزجان، پلخمری، ننگرهار، بلخ، هرات، دایکندی، جاغوری و... نیز اعتراض های مردمی در محکومیت کشتار ۷ گروگان در زابل برگزار شد و این گردهمایی ها همچنان در داخل و خارج کشور ادامه دارد.
تحلیلگران می گویند که برخورد نادرست سران حکومت وحدت ملی با این خیزش های مردمی، این تظاهرات ها را به محملی برای بروز خشم و اعتراض و انزجار مردم بر علیه رهبران قومی و حکومت مرکزی بدل کرده است و معترضان در کنار تروریست ها، رهبران قومی و سران حکومت را نیز محکوم و نکوهش می کنند.
در همین حال، شماری از شخصت های سیاسی و ملی افغانستان حمایت خود را از این اعتراض ها اعلام کرده اند.
محمد عمر داوودزی؛ وزیر پیشین داخله با نشر اعلامیه ای گفته است که مردم با حضور میلیونی برای تحقق عدالت و نه گفتن به تروریزم و دشمنان مردم افغانستان، حماسه‌ای تاریخی را رقم زدند.
آقای داوودزی گفته که مردم افغانستان اعم از شیعه و سنی، همه در کنار هم، یکرنگ و متحد علیه تحجر، بربریت، تروریزم و دهشت‌افکنی ایستاده و به دشمنان زبون افغانستان این پیام را فرستادند که ما به ملتی تبدیل شده‌ایم آگاه، همدل و یک‌پارچه.
او نیز از حکومت خواسته که به خواست‌های شهروندان مبنی بر تامین امنیت آنان، بر اساس مکلفیت‌های قانونی که دارد، توجه لازم کرده و در سیاست‌گذاری‌های امنیتی خود دقت بیشتر به خرج دهد.
این در حالی است که اشرف غنی، در واکنش خود در قبال این تظاهرات، تلویحا معترضان را به نشانه رفتن وحدت مردم، ایجاد تفرقه و برآورده کردن اهداف دشمن متهم کرد.
به باور کارشناسان، ظاهرا هدف او این بود که معترضان، فقط از یک قوم هستند؛ اما با برپایی تظاهرات های مشابه در دیگر شهرها از جمله ننگرهار، هرات و مزار شریف، به اعتقاد کارشناسان، این تظاهرات ملی، قالب های تنگ نظرانه قومی را شکست و به حماسه ای فراگیر و افغانستان شمول بدل شد؛ چیزی که اشتباه ارزیابی های سران حکومت را ثابت کرد.
