انفجارهای کابل؛ آغاز خونین طالبان پس از مرگ ملاعمر؟

کابل نخستین ساعات بامداد جمعه را با یک انفجار خونین و مرگبار آغاز کرد. گفته می شود یک عامل انتحاری در ساعات اولیه بامداد جمعه، درست زمانی که همه شهروندان کابل خواب بودند، موتر بمب گذاری شده خود را در منطقه پرجمعیت شاه شهید به دیوار یک مرکز نظامی وابسته به اردوی ملی کوبید. ظفر هاشمی؛ معاون سخنگوی ریاست جمهوری روز جمعه در یک کنفرانس خبری در کابل گفت که در این حمله ۱۵ نفر کشته و ۲۴۰ نفر دیگر زخمی شده‌ اند. آقای هاشمی گفت ۴۷ زن و ۳۳ کودک در میان زخمی‌های این حادثه هستند. پیشتر وحیدالله مایار؛ سخنگوی وزارت صحت عامه گفته بود که شمار زخمیان این رویداد به ۴۰۰ نفر رسیده است. با این حساب، هنوز به طور دقیق مشخص نیست که چه تعداد از افراد در این حمله، قربانی شده اند؛ اما به نظر می رسد حجم زخمی های رویداد بسیار بالاست؛ زیرا به گفته خبرنگاران، این انفجار در زمانی صورت گرفت که همه خواب بودند و شدت انفجار موجب شکسته شدن شیشه های منازل مسکونی شد که این امر، میزان زخمی ها را بالا برد. معاون سخنگوی ریاست جمهوری همچنین از ایجاد کمیسیونی متشکل از اعضای بلندپایه دولتی برای تحقیق در مورد این انفجار و کمک به آسیب‌ دیدگان خبر داد؛ اقدامی که به صورت معمول از زمان حامد کرزی تاکنون پس از هر رویداد بزرگ تروریستی در کشور، انجام می شود؛ اما غالبا راه به جایی نمی برد. هنوز هیچ گروهی مسؤولیت این حمله را بر عهده نگرفته و به همین دلیل، تحلیلگران، این پرسش را مطرح می کنند که آیا می توان این رویداد را نخستین اقدام تروریستی طالبان پس از افشای خبر مرگ ملاعمر؛ رهبر این گروه عنوان کرد؟ پاسخ قاطع و صریحی در این زمینه وجود ندارد؛ به ویژه اینکه طالبان در حال حاضر، به شدت درگیر جنگ قدرت در داخل بر سر جانشینی ملاعمر است و از سوی دیگر، گروه های تروریستی دیگری نیز هستند که توانایی انجام حمله های مشابه را دارند؛ اما آنچه به عقیده کارشناسان، احتمال دست داشتن طالبان در این حمله را تقویت می کند، سوء سابقه این گروه در راه اندازی حمله های انتحاری و انفجاری مشابه است؛ در حالی که دیگر گروه های تروریستی از این توانایی حد اقل به اندازه طالبان برخوردار نیستند. این رویداد خونین تروریستی، واکنش های وسیعی را در داخل افغانستان برانگیخته است. ریاست جمهوری، ریاست اجرایی، سفارت امریکا در کابل و دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان انفجار شب گذشته را محکوم کردند. در خبرنامه ارگ ریاست جمهوری آمده که چنین رویدادهایی نشان دهنده شکست مخالفان است. محمداشرف غنی؛ رئیس جمهوری روز جمعه با زخمی‌ های این حادثه دیدار کرده و از مقامات وزارت صحت عامه خواسته است که از تمام امکانات شان برای مداوای زخمیان استفاده کنند. آقای غنی همچنین  انفجار شب گذشته را «بی‌سابقه» خوانده است. اما کارشناسان می گویند که به نظر نمی رسد چنین حمله هایی در گذشته سابقه نداشته باشد. شاید به لحاظ میزان زخمی ها، این رویداد هرگز در گذشته سابقه نداشته باشد که عامل آن نیز شدت انفجار، تراکم جمعیت در منطقه ای که حمله رخ داده و همچنین خواب بودن مردم و زخمی شدن شمار انبوهی از آنها در اثر ریزش شیشه های ساختمان های مسکونی بوده است؛ اما حمله های شبیه این، بارها صورت گرفته است، بدون آنکه کمترین تغییری در موضع ارگ در قبال تروریزم به وجود آمده باشد. انتظار می رود این بیان رییس جمهور که حمله شب جمعه در گذشته بی سابقه بوده است، تغییری جدی و بی سابقه را نیز در موضع او و دیگر ارکان حکومت وحدت ملی در مبارزه با تروریزم و صلح با آن نیز به همراه داشته باشد. صرف همدردی با زخمی ها و یا تشکیل کمیسیونی برای تحقیق، کافی نیست و لزوما چیزی را تغییر نمی دهد. مخصوصا اگر این حمله کار طالبان باشد به عقیده تحلیلگران به معنای آن است که صلح با این گروه، به پایان خط رسیده و نتیجه ای در پی نداشته است. همچنین اگر کار طالبان باشد، این سؤال مطرح می شود که کدام طالبان؟ شاید انشعاب های داخلی طالبان در اثر اختلاف بر سر رهبری، برخی از تندروهای این گروه را مصمم به ایجاد ناامنی های بیشتر با انجام حملاتی شبیه این کرده باشد تا به این ترتیب، تلاش هواداران صلح در درون این گروه را که به تازگی با انتصاب سرپرست جدیدی برای دفتر سیاسی طالبان در قطر، نمود یافت، ضرب صفر کنند. در دیگر واکنش ها، عبدالله عبدالله؛ رئیس اجرایی با انتشار اعلامیه‌ای بر روی صفحه فیسبوک خود، این حادثه را محکوم کرده و گفته است که جلوگیری از چنین حملاتی، "تنها با سرکوب قاطعانه" کسانی ممکن است که "از یک سو از صلح و دست برداشتن از خشونت و وحشی‌گری خبر می‌دهند و از سوی دیگر بار بار به اعمال وحشیانه و دشمنانه در قبال مردم بی‌گناه و مسلمان افغانستان متوسل می‌شوند." آقای عبدالله تاکید کرده که روند صلح و چگونگی پیشبرد گفتگوها با مخالفان مسلح دولت افغانستان نیاز به بازنگری "جدی و بنیادی" دارد. اعلامیه آقای عبدالله در نسبت با واکنش اشرف غنی، آشکارا حاوی نکته های ظریف و قابل تامل بود. او با استفاده از این فرصت یکبار دیگر، به صورت تلویحی به تلاش های صلح و مواضع اشرف غنی در این خصوص، حمله کرد و آن را به شدت به باد انتقاد گرفت؛ رویکردی که به نظر می رسد به جز اشرف غنی و اطرافیانش، زبان حال همه اقشار و طیف های سیاسی و اجتماعی افغانستان است. سفارت امریکا در کابل نیز این حمله را محکوم کرد. در پیام این سفارت آمده است که رخ دادن این انفجار در یک منطقه پرجمعیت، نشان می‌دهد که زندگی انسان‌ها برای عاملان این رویداد هیچ اهمیتی ندارد؛ اما به نظر نمی رسد که این واکنش خنثی و بی خاصیت بتواند چیزی از انتقادهای وسیعی که در زمینه مأموریت امریکا در افغانستان و تعهد و صداقت این کشور در قبال پیمان هایش با افغانستان وجود دارد، بکاهد. منتقدان می گویند اینکه تروریست ها برای زندگی انسان ها هیچ ارزشی قایل نیستند، نیاز به اثبات آنهم با اینگونه نشانه های خونین و مرگبار ندارد؛ اما آنچه نیاز به اثبات دارد عزم و اراده راستین و راسخ جبهه به اصطلاح ضد تروریزم به رهبری امریکا است که پس از ۱۵ سال فعالیت و حضور آن در افغانستان، هنوز این تروریست ها هستند که با صدای مهیب انفجار، خواب و آرامش و سلامت و مصونیت شهروندان افغانستان را در قلب پایتخت آماج قرار می دهند. دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان هم با انتشار اعلامیه‌ای رویداد شب گذشته در کابل را محکوم کرده و خواستار توقف فوری استفاده از سلاح در مناطق مسکونی و حمله به این مناطق شده است. در رویدادی دیگر،‌ پولیس کابل تایید کرده که انفجاری انتحاری در نزدیکی مرکز آموزش نیروهای پولیس در ناحیه پنجم شهر کابل روی داده است. این انفجار شامگاه جمعه رخ داده است. عبدالرحمن رحیمی؛ فرمانده پولیس کابل گفت که این انفجار زمانی رخ داده که نیروهای پولیس پس از بازگشت از تعطیلات آخر هفته در حال وارد شدن به این مرکز آموزشی بودند. آقای رحیمی گفت که فرد انتحارکننده لباس پولیس به تن داشته و بمب همراه خود را در میان این نیروها منفجر کرده است. فرمانده پولیس کابل تایید کرد که این حادثه تلفاتی در پی داشته؛ اما آمار دقیقی ارائه نکرد. نجیب دانش؛ معاون سخنگوی وزارت داخله گفته که انتظار می‌رود تلفات بالا باشد. با این حساب، تروریست ها صبح و شام جمعه پایتخت نشینان را با انفجار آغاز کردند و با انفجار به پایان بردند. پیش بینی می شود این انفجارها موج تازه ای از انتقادهای سنگین را متوجه عملکرد حکومت وحدت ملی در حوزه امنیت، مبارزه با تروریزم، صلح و استفاده از تعهدات کشورهای طرف پیمان افغانستان در این زمینه ها کند.