در پی اظهارات رهبر جدید طالبان، مبنی بر مخالفت با گفتگوهای صلح و ادامه جهاد در افغانستان، ارگ ریاست جمهوری اعلام کرد که پس از این، با گروه طالبان و دیگر گروه های مسلح، صرف به عنوان "گروه های مسلح مخالف دولت" برخورد خواهد کرد.
در اعلامیه ای که از سوی ارگ ریاست جمهوری منتشر شده آمده است:"دولت جمهوری اسلامی افغانستان به عنوان یگانه ممثل و برخاسته از اراده واقعی مردم افغانستان در سطح ملی و بین المللی، به قاطعیت اعلام می دارد که هیچ حرکت موازی و متضاد با نظام سیاسی کشور قابل قبول نبوده و در برابر آن با همه توان و اقتدار مردمی خواهد ایستاد."
این از دید ناظران نشانگر یک تغییر رویکرد جدی است.
ناظران البته در خصوص اینکه آیا موضع دولت در این خصوص، سخت تر شده یا نرم تر، به دو دسته تقسیم شده اند.
شماری عقیده دارند که این نشانگر سخت تر شدن موضع حکومت در قبال طالبان است.
آنها در این خصوص به این امر اشاره می کنند که پیش از این حکومت به گروه های مسلح مخالف دولت، اصطلاح «برادران ناراضی» را به کار می برد و پس از تشکیل حکومت وحدت ملی، این شیوه گفتار در برابر شورشیان نرم تر شد و چندین بار رییس جمهوری از آنها، به عنوان «مخالفان سیاسی» یاد کرد.
به باور این گروه از تحلیلگران، اشرف غنی تاکنون از کاربرد عبارت «تروریست» و «شورشی» در برابر طالبان اجتناب کرده و در اعلامیه ارگ ریاست جمهوری هم هشدار داده شده که اگر مخالفان مسلح دولت به جنگ علیه دولت ادامه دهند، مرتکب اعمال "جنایت بار" خواهند شد.
با توجه به این، اعلامیه تازه ریاست جمهوری در مقایسه با موضع گیری های پیشین حکومت کنونی و قبلی در قبال طالبان، می تواند تند و هشدارآمیز ارزیابی شود.
همزمان ارگ ریاست جمهوری با اشاره به تحولات در سطح رهبری طالبان پس از مرگ ملاعمر گفته است:"این تحولات، سؤالات زیادی را در تمام سطوح نزد مردم افغانستان و جهان ایجاد کرده است. گروه هایی که با تأثیر از تبلیغات سوء دشمنان افغانستان، علیه مردم و کشور شان در جنگ قرار دارند، باید بدانند که فریب خورده اند و با حرکت در این مسیر ضد مردم و منافع افغانستان، مرتکب اعمال جنایت بار بیشتر می شوند."
این بند از اعلامیه یادشده، همان چیزی است که برخی دیگر از ناظران را به برداشتی متفاوت رسانده است. آنها معتقد اند که دولت همچنان به صلح با طالبان باور دارد و در این خصوص، تغییری مهم و بنیادی در موضع دولتمردان ایجاد نشده است.
از نظر دولت، تروریست ها فقط عناصر فریب خورده ای هستند که باید هدایت شوند!
این در حالی است که ملا اخترمحمد منصور؛ رهبر جدید طالبان، به صراحت با هرگونه گفتگوهای صلح مخالفت نشان داده و حتی گفته است که حاضر نیست در این مورد نه حرفی بزند و نه چیزی بشنود؛ اما دولت گفته است که برای تامین صلح از راه گفتگو تلاش خواهد کرد.
در اعلامیه ارگ آمده:"دولت جمهوری اسلامی افغانستان ضمن محکوم نمودن هرگونه اظهارات و تلاش ها برضد مذاکرات صلح، همانند گذشته، به تأمین صلح باعزت، عادلانه و پایدار به عنوان پسندیده ترین راه برای جلوگیری از ریختن خون شهروندان و ویرانی بیشتر کشور و تحکیم استقلال و حاکمیت ملی افغانستان تأکید ورزیده، از همه طرف ها می خواهد تا در این راستا همکاری صادقانه نمایند تا عناصری که خواهان اخلال این روند اند، در رسیدن به اهداف شان با ناکامی مواجه شوند."
در دیگر واکنش ها پس از مرگ ملاعمر، شماری از علما و روحانیون با اظهارات رهبر جدید طالبان مخالفت کرده و آن را مغایر با دستورات اسلامی دانسته اند.
مولوی عزیزالرحمان صدیقی؛ رییس شورای علمای میدان وردک می گوید که ادامه جنگ در یک کشور اسلامی، بیشترین ضربه را به دین وارد می کند.
مولوی صدیقی با انتشار نواری ویدیویی به رهبر طالبان گفت:"من به نمایندگی از شورای علمای میدان وردک، مولوی منصور؛ رهبر جدید طالبان را توصیه می کنم که یک مسلمان حقیقی و یک عالم دین هستی، از گفتگوهای صلح سرپیچی نکن و برای دامن زدن به جنگ تلاش نکن، در جنگ شما تباه می شوید، مردم افغانستان از بین می روند و به دین مبین اسلام لطمه می زنید."
به عقیده کارشناسانی که معتقد به امیدواری به صلح و عدم تغییر موضع حکومت در قبال طالبان هستند، این موضع گیری نیز بخشی از مبارزه دولت برای واداشتن طالبان به ترک جنگ و پذیرش صلح است.
مولوی سید احمد آخوندزاده؛ رییس شورای اخوت اسلامی و نماینده شورای عمومی علمای غرب کشور هم به رهبر جدید طالبان توصیه کرده که شرایط و وضعیت موجود را درک کند و براساس فیصله ای که به گفته او «خیر تمامی مسلمانان در آن باشد» تصمیم بگیرد.
در همین حال، شماری از رهبران و اعضای پیشین طالبان نیز با گردهمایی در کابل، از طالبان خواستند تا دست از جنگ بکشند.
رهبران پیشین طالبان می گویند که مرگ ملاعمر مشکوک است و در پشت این قضیه دست هایی از پاکستان دیده می شود، آنها از طالبان خواستند که این کشور را ترک کنند.
مفتی عبدالشکور؛ عضو شورای انسجام علمای افغانستان گفت که پس از مرگ اسامه بن لادن، دیگر بودن طالبان در خاک پاکستان "منافق و خاین" جواز ندارد.
با این حساب، به باور تحلیلگران، به نظر می رسد پس از تغییر و تحولات در کانون رهبری طالبان بعد از مرگ ملاعمر به ویژه به دنبال انتشار سخنان جنجالی رهبر جدید طالبان در مورد صلح، حکومت افغانستان بار دیگر ابتکار عمل در زمینه صلح را از دست داده و در تلاش است با بسیج کردن افکار عمومی و استفاده از گروه های نه چندان مؤثر فشار مانند علمای دینی و طالبان سابق، رهبری جدید طالبان را به صلح ترغیب کند؛ رویکردی که پیش از این بارها امتحان شده ولی نتیجه نداده است.
دور کردن طالبان از پاکستان با مشکوک خواندن مرگ رهبر این گروه و از آنسو نیز تکریم و بزرگداشت از ملاعمر با تایید تلویحی ارگ نشینان کابل نیز از مهم ترین ابزارهای مورد استفاده در این کارزار است که نشان می دهد حکومت افغانستان، بازهم پاکستان را مسؤول و مسبب بازی های تازه می داند و معتقد است که این بازی ها روند صلح را هدف گرفته است.
این تلاش ها و کمپاین ها در حالی صورت می گیرد که اخیرا ده ها نفر در کابل علیه طالبان و ملاعمر؛ رهبر پیشین این گروه راهپیمایی کردند و خواستار محاکمه رهبران این گروه به جرم کشتار مردم بی گناه شدند.
معترضان که بیشتر شان هواداران حزب همبستگی افغانستان بودند، طالبان و سران این گروه را بازیچه دست امریکا و پاکستان خواندند که به گفته معترضان، آنها به فرمان این دو کشور در افغانستان دست به جنایت و کشتار مردم می زنند.
این اعتراض درست یک روز پس از آن برگزار شد که شماری از اعضای شورای عالی صلح، یک حزب سیاسی و چند تشکل اجتماعی در کابل برای درگذشت ملاعمر، مراسم سوگواری برگزار کردند.
در این گردهمایی که شماری از اعضای پیشین گروه طالبان به شمول رییس اداره امر به معرف و نهی از منکر این گروه حضور داشتند، مرگ ملاعمر را ضایعه خوانده و در حق او دعا کردند.
شرکت کنندگان گفتند که ملاعمر در راه خدا جهاد کرده است و حرکت او بخشی از تاریخ افغانستان خواهد بود.
راهپیمایان اما می گویند که ملاعمر یک جنایتکار بود و باید رهبران زنده این گروه، محاکمه شوند.
آنها پلاکاردهایی را که روی آن شعارهای بر ضد طالبان و ملاعمر نوشته شده بود، حمل می کردند.
معترضان از سیاست های دولت نیز در برابر گروه طالبان انتقاد کردند و از دولت خواستند که گفتگوهای صلح با این گروه را متوقف کند.
انها مذاکرات صلح با طالبان را «خیانت به مردم افغانستان» خواندند.
گردهمایی اخیر به باور کارشناسان یکی از علنی ترین واکنش های ملت در برابر عملکرد دولت در قبال مرگ ملاعمر و رویدادهای پیرامون آن بود که نشان داد میان دولت و ملت در زمینه صلح و جنگ با طالبان، هنوز یک فاصله و شکاف عمیق و جدی وجود دارد و این می تواند بر آینده رابطه دولت- ملت تاثیری منفی بگذارد و برای آینده سیاسی کشور خطرناک باشد.
در اعلامیه ای که از سوی ارگ ریاست جمهوری منتشر شده آمده است:"دولت جمهوری اسلامی افغانستان به عنوان یگانه ممثل و برخاسته از اراده واقعی مردم افغانستان در سطح ملی و بین المللی، به قاطعیت اعلام می دارد که هیچ حرکت موازی و متضاد با نظام سیاسی کشور قابل قبول نبوده و در برابر آن با همه توان و اقتدار مردمی خواهد ایستاد."
این از دید ناظران نشانگر یک تغییر رویکرد جدی است.
ناظران البته در خصوص اینکه آیا موضع دولت در این خصوص، سخت تر شده یا نرم تر، به دو دسته تقسیم شده اند.
شماری عقیده دارند که این نشانگر سخت تر شدن موضع حکومت در قبال طالبان است.
آنها در این خصوص به این امر اشاره می کنند که پیش از این حکومت به گروه های مسلح مخالف دولت، اصطلاح «برادران ناراضی» را به کار می برد و پس از تشکیل حکومت وحدت ملی، این شیوه گفتار در برابر شورشیان نرم تر شد و چندین بار رییس جمهوری از آنها، به عنوان «مخالفان سیاسی» یاد کرد.
به باور این گروه از تحلیلگران، اشرف غنی تاکنون از کاربرد عبارت «تروریست» و «شورشی» در برابر طالبان اجتناب کرده و در اعلامیه ارگ ریاست جمهوری هم هشدار داده شده که اگر مخالفان مسلح دولت به جنگ علیه دولت ادامه دهند، مرتکب اعمال "جنایت بار" خواهند شد.
با توجه به این، اعلامیه تازه ریاست جمهوری در مقایسه با موضع گیری های پیشین حکومت کنونی و قبلی در قبال طالبان، می تواند تند و هشدارآمیز ارزیابی شود.
همزمان ارگ ریاست جمهوری با اشاره به تحولات در سطح رهبری طالبان پس از مرگ ملاعمر گفته است:"این تحولات، سؤالات زیادی را در تمام سطوح نزد مردم افغانستان و جهان ایجاد کرده است. گروه هایی که با تأثیر از تبلیغات سوء دشمنان افغانستان، علیه مردم و کشور شان در جنگ قرار دارند، باید بدانند که فریب خورده اند و با حرکت در این مسیر ضد مردم و منافع افغانستان، مرتکب اعمال جنایت بار بیشتر می شوند."
این بند از اعلامیه یادشده، همان چیزی است که برخی دیگر از ناظران را به برداشتی متفاوت رسانده است. آنها معتقد اند که دولت همچنان به صلح با طالبان باور دارد و در این خصوص، تغییری مهم و بنیادی در موضع دولتمردان ایجاد نشده است.
از نظر دولت، تروریست ها فقط عناصر فریب خورده ای هستند که باید هدایت شوند!
این در حالی است که ملا اخترمحمد منصور؛ رهبر جدید طالبان، به صراحت با هرگونه گفتگوهای صلح مخالفت نشان داده و حتی گفته است که حاضر نیست در این مورد نه حرفی بزند و نه چیزی بشنود؛ اما دولت گفته است که برای تامین صلح از راه گفتگو تلاش خواهد کرد.
در اعلامیه ارگ آمده:"دولت جمهوری اسلامی افغانستان ضمن محکوم نمودن هرگونه اظهارات و تلاش ها برضد مذاکرات صلح، همانند گذشته، به تأمین صلح باعزت، عادلانه و پایدار به عنوان پسندیده ترین راه برای جلوگیری از ریختن خون شهروندان و ویرانی بیشتر کشور و تحکیم استقلال و حاکمیت ملی افغانستان تأکید ورزیده، از همه طرف ها می خواهد تا در این راستا همکاری صادقانه نمایند تا عناصری که خواهان اخلال این روند اند، در رسیدن به اهداف شان با ناکامی مواجه شوند."
در دیگر واکنش ها پس از مرگ ملاعمر، شماری از علما و روحانیون با اظهارات رهبر جدید طالبان مخالفت کرده و آن را مغایر با دستورات اسلامی دانسته اند.
مولوی عزیزالرحمان صدیقی؛ رییس شورای علمای میدان وردک می گوید که ادامه جنگ در یک کشور اسلامی، بیشترین ضربه را به دین وارد می کند.
مولوی صدیقی با انتشار نواری ویدیویی به رهبر طالبان گفت:"من به نمایندگی از شورای علمای میدان وردک، مولوی منصور؛ رهبر جدید طالبان را توصیه می کنم که یک مسلمان حقیقی و یک عالم دین هستی، از گفتگوهای صلح سرپیچی نکن و برای دامن زدن به جنگ تلاش نکن، در جنگ شما تباه می شوید، مردم افغانستان از بین می روند و به دین مبین اسلام لطمه می زنید."
به عقیده کارشناسانی که معتقد به امیدواری به صلح و عدم تغییر موضع حکومت در قبال طالبان هستند، این موضع گیری نیز بخشی از مبارزه دولت برای واداشتن طالبان به ترک جنگ و پذیرش صلح است.
مولوی سید احمد آخوندزاده؛ رییس شورای اخوت اسلامی و نماینده شورای عمومی علمای غرب کشور هم به رهبر جدید طالبان توصیه کرده که شرایط و وضعیت موجود را درک کند و براساس فیصله ای که به گفته او «خیر تمامی مسلمانان در آن باشد» تصمیم بگیرد.
در همین حال، شماری از رهبران و اعضای پیشین طالبان نیز با گردهمایی در کابل، از طالبان خواستند تا دست از جنگ بکشند.
رهبران پیشین طالبان می گویند که مرگ ملاعمر مشکوک است و در پشت این قضیه دست هایی از پاکستان دیده می شود، آنها از طالبان خواستند که این کشور را ترک کنند.
مفتی عبدالشکور؛ عضو شورای انسجام علمای افغانستان گفت که پس از مرگ اسامه بن لادن، دیگر بودن طالبان در خاک پاکستان "منافق و خاین" جواز ندارد.
با این حساب، به باور تحلیلگران، به نظر می رسد پس از تغییر و تحولات در کانون رهبری طالبان بعد از مرگ ملاعمر به ویژه به دنبال انتشار سخنان جنجالی رهبر جدید طالبان در مورد صلح، حکومت افغانستان بار دیگر ابتکار عمل در زمینه صلح را از دست داده و در تلاش است با بسیج کردن افکار عمومی و استفاده از گروه های نه چندان مؤثر فشار مانند علمای دینی و طالبان سابق، رهبری جدید طالبان را به صلح ترغیب کند؛ رویکردی که پیش از این بارها امتحان شده ولی نتیجه نداده است.
دور کردن طالبان از پاکستان با مشکوک خواندن مرگ رهبر این گروه و از آنسو نیز تکریم و بزرگداشت از ملاعمر با تایید تلویحی ارگ نشینان کابل نیز از مهم ترین ابزارهای مورد استفاده در این کارزار است که نشان می دهد حکومت افغانستان، بازهم پاکستان را مسؤول و مسبب بازی های تازه می داند و معتقد است که این بازی ها روند صلح را هدف گرفته است.
این تلاش ها و کمپاین ها در حالی صورت می گیرد که اخیرا ده ها نفر در کابل علیه طالبان و ملاعمر؛ رهبر پیشین این گروه راهپیمایی کردند و خواستار محاکمه رهبران این گروه به جرم کشتار مردم بی گناه شدند.
معترضان که بیشتر شان هواداران حزب همبستگی افغانستان بودند، طالبان و سران این گروه را بازیچه دست امریکا و پاکستان خواندند که به گفته معترضان، آنها به فرمان این دو کشور در افغانستان دست به جنایت و کشتار مردم می زنند.
این اعتراض درست یک روز پس از آن برگزار شد که شماری از اعضای شورای عالی صلح، یک حزب سیاسی و چند تشکل اجتماعی در کابل برای درگذشت ملاعمر، مراسم سوگواری برگزار کردند.
در این گردهمایی که شماری از اعضای پیشین گروه طالبان به شمول رییس اداره امر به معرف و نهی از منکر این گروه حضور داشتند، مرگ ملاعمر را ضایعه خوانده و در حق او دعا کردند.
شرکت کنندگان گفتند که ملاعمر در راه خدا جهاد کرده است و حرکت او بخشی از تاریخ افغانستان خواهد بود.
راهپیمایان اما می گویند که ملاعمر یک جنایتکار بود و باید رهبران زنده این گروه، محاکمه شوند.
آنها پلاکاردهایی را که روی آن شعارهای بر ضد طالبان و ملاعمر نوشته شده بود، حمل می کردند.
معترضان از سیاست های دولت نیز در برابر گروه طالبان انتقاد کردند و از دولت خواستند که گفتگوهای صلح با این گروه را متوقف کند.
انها مذاکرات صلح با طالبان را «خیانت به مردم افغانستان» خواندند.
گردهمایی اخیر به باور کارشناسان یکی از علنی ترین واکنش های ملت در برابر عملکرد دولت در قبال مرگ ملاعمر و رویدادهای پیرامون آن بود که نشان داد میان دولت و ملت در زمینه صلح و جنگ با طالبان، هنوز یک فاصله و شکاف عمیق و جدی وجود دارد و این می تواند بر آینده رابطه دولت- ملت تاثیری منفی بگذارد و برای آینده سیاسی کشور خطرناک باشد.
