نشست متفاوت «فرمت مسکو» در مورد آینده افغانستان

انتظار می رود پس از نتایج نشست فرمت مسکو در کازان، بیانیه مشترکی از سوی طرفین به تصویب برسد.
 
اما چه موضوعاتی در آجندای این نشست قرار دارد؟
1ـ تشکیل دولت فراگیر
در جلسه آتی فرمت مسکو، مهمترین موضوع مورد بحث امکان ایجاد یک دولت موقت فراگیر در افغانستان با حضور امارت اسلامی است. این مساله در سخنان ضمیر کابلوف، نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان و همچنین ماریا زاخارووا، در روزهای گذشته بیان شده است.
ضمیر کابلوف به تازگی اعلام کرده که در نشست «فرمت مسکو» قرار است در مورد ایجاد حکومت فراگیر قومی ـ سیاسی در افغانستان بحث صورت گیرد.
با توجه به سفر پیش از این احمد مسعود، مسئول جبهه مقاومت پنجشیر به مسکو و استقبالی که از او توسط معاون رییس مجلس  دومای این کشور و رییس حزب روسیه عادل شد، به نظر می رسد گفت‌وگو بین جریان های مختلف سیاسی افغانستان در نشست آتی فرمت مسکو بیش از پیش مورد توجه بوده و در آجندای این نشست قرار داشته باشد. به همین خاطر احتمال می‌رود به منظور مذاکرات بین‌الافغانی، غیر از نمایندگان ویژه کشورهای منطقه در امور افغانستان و همچنین سرپرست وزارت امورخارجه امارت اسلامی، برخی شخصیت‌های سیاسی دیگر افغانستان در نشست فرمت مسکو شرکت داشته باشند.
این در حالی است که زمان زیادی از نشست‌های قبلی منطقه‌ای با حضور شخصیت‌ها و جریان‌های مختلف سیاسی ـ قومی افغانستان می‌گذرد و عملا هیچ زمینه‌سازی برای تشکیل دولت فراگیر و ازسرگیری مذاکرات بین‌الافغانی از سوی کشورها و جوانب مختلف دخیل در مساله افغانستان وجود نداشت، اما انتظار می‌رود همان‌طور که نشست فرمت مسکو برای اولین‌بار زمینه‌ساز مذاکرات بین‌الافغانی قبل از مذاکرات دوحه بود، این‌بار نیز بتواند بار دیگر چراغ این مذاکرات را روشن کند.
هرچند برخی تلاش کردند به دنبال سفر احمد مسعود به مسکو چنین وانمود کنند که رویکرد روسیه در قبال مساله افغانستان و امارت اسلامی تغییر کرده، اما قطعا چنین تحلیلی غیرواقعی است و هیچ نشانه‌ای از تغییر رویکرد روسیه در مورد امارت اسلامی دیده نمی شود؛ از یک‌سو به این دلیل ‌که طالبان به صورت کامل به لحاظ سیاسی و امنیتی بر افغانستان مسلط بوده و پیشرفت‌هایی در عرصه مدیریت این کشور به خصوص در بعد اقتصادی نمایان شده که در گزارش بانک جهانی کاملا مشخص است و از سوی دیگر، جبهه مقاومت پنجشیر و هر جریان مخالف دیگر، هم با مشکلات و اختلافات شدید داخلی روبرو بوده و از طرف دیگر، با شکست‌های جدی نظامی و سیاسی در  داخل کشور روبرو شده، فاقد هیچ جایگاهی در افغانستان اند. به همین خاطر، در شرایط کنونی هیچ گونه بدیل و جایگزینی برای امارت اسلامی وجود ندارد.
اما قطعا جامعه جهانی برای تأمین ثبات پایدار در آینده افغانستان به دنبال تشکیل دولت فراگیر در کشور اند، و همچنان بر ضرورت تشکیل چنین دولتی تأکید دارند، در حالی که امارت اسلامی این مواضع را نوعی مداخله در امورداخلی افغانستان می خواند. در این بین، جامعه جهانی با یک رویکرد واقع‌بینانه می‌توانند به آغاز مجدد مذاکرات بین‌الافغانی و توافق برای تشکیل یک دولت فراگیر با پذیرش واقعیت کنونی افغانستان و تسلط امارت اسلامی بر کشور کمک کنند.
در این بین، گزارش هایی مبنی بر اینکه موضوع به رسمیت شناختن دولت سرپرست امارت اسلامی افغانستان در این نشست مورد بحث قرار خواهد گرفت، یک روز پس از آغاز کار سفیر جدید چین در کابل، ژائو شینگ، منتشر شد. چین اولین کشوری بود که سفیر آن استوارنامه خود را به ملا محمد حسن آخوند، رییس الوزرا امارت اسلامی تقدیم کرد. اما ضمیر کابلوف، نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در امور افغانستان گفت که به رسمیت شناختن رسمی طالبان در دستور کار نشست آتی مسکو نیست.
 
2ـ بیان نگرانی از وضعیت حقوق بشری و تعهدات امارت اسلامی
یکی از دیگر از آجندای احتمالی نشست فرمت مسکو، وضعیت حقوق بشری در افغانستان و مساله آموزش دختران و کار زنان و تعهدات قبلی امارت اسلامی به جامعه جهانی در این زمینه خواهد بود و کشورهای منطقه بار دیگر دیدگاه های خود را در این زمینه تکرار خواهند کرد.
 
3ـ نگرانی‌های امنیتی و مرزی
اما موضوع بسیار مهم دیگر، مسائل و نگرانی‌های کشورهای آسیای مرکزی و روسیه در مورد نگرانی‌های مرزی، فعالیت گروه‌های تروریستی و قاچاق مواد مخدر از افغانستان به سوی این کشورهاست که قطعا در نشست مسکو مطرح خواهد شد.
هرچند امارت اسلامی افغانستان نگرانی این کشورها را در مورد مسائل امنیتی بی مورد دانسته و بر عدم وجود تهدید جدی از خاک افغانستان علیه این کشورها تأکید نموده است، اما حل مسائل و نگرانی‌های مرزی در مورد فعالیت گروه‌های تروریستی و قاچاق مواد مخدر و رفع نگرانی‌های کشورهای آسیای مرکزی و روسیه می‌تواند گام بزرگی در تجهت به رسمیت شناختن طالبان توسط این کشورها و جامعه بین المللی خواهد بود.
حضور موثر امارت اسلامی در نشست فرمت مسکو و تقویت همکاری روسیه و افغانستان، شانس سیاسی حذف طالبان از لیست سازمان های تروریستی بین المللی را تقویت می کند و شرایط مساعدی را برای به رسمیت شناختن ایجاد می کند.
مشکل جدی در این زمینه که مقام‌های ارشد امنیتی امارت اسلامی افغانستان و همچنین روسیه به آن اشاره کرده، حمایت‌های خارجی، به خصوص حمایت‌های استخباراتی از گروه‌های تروریستی در افغانستان، به خصوص گروه داعش است. در رأس این حمایت‌ها، امریکا قرار دارد و این کشور با حمایت از گروه  داعش در کشور، به  دنبال ناامن کردن کشورهای آسیای مرکزی و روسیه، در محور اهداف خصمانه خود خواهد بود. در این زمینه، ضرورت همکاری نزدیک روسیه و کشورهای آسیای مرکزی و امارت اسلامی افغانستان وجود دارد، هرچند دست آوردهای قابل توجهی در راستای نابودی هسته‌های داعش در کشور از سوی طالبان در یک سال گذشته وجود دارد.
 
4ـ رفع تحریم‌های امریکا و آزادشدن پول‌های بانک مرکزی افغانستان
همان طور که در نشست های قبلی فرمت مسکو و در مواضع روسیه و کشورهای آسیای مرکزی برجسته بوده و است، تأکید بر رفع تحریم‌های امریکا علیه افغانستان و امارت اسلامی، منزوی نکردن کشور و آزادسازی پول‌های بلوکه شده بانک مرکزی افغانستان است. روسیه همواره مواضع تندی در مورد سیاست‌های نادرست امریکا در افغانستان و خروج غیرمسئولانه این کشور داشته و تأکید کرده که امریکا و ناتو باید با قبول مسئولیت‌های خود، به کمک به مردم کشور ادامه دهند و تحریم‌های موجود را حذف کنند، زیرا این تحریم ها وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی مردم افغانستان را وخیم‌تر کرده است.
این در حالی است که ایالات متحده و غرب در حال اعمال فشار بر رهبری امارت اسلامی است تا نمایندگان قابل توجهی از طالبان در رویدادهای بین‌المللی شرکت نکنند و آنها را به کاهش کمک های مالی و اقتصادی ارائه شده تهدید می‌کنند، تا اهداف و منافع خود را از این طریق در افغانستان دنبال کنند، در حالی که امارت اسلامی افغانستان حاضر به پذیرش خواست‌های غیراسلامی و غیرشرعی غرب نیست.