اشرف غنی دروغ و اشتباه سخن می‌گوید؛ زبان پهلوی مبنای زبان پارسی/ پارسی دری

نویسنده: یعقوب یسنا
 
نخست یک رییس‌جمهور یا هر کسی‌که در موقف نمایندگی گروهی از مردم و دولت قرار دارد، نباید دروغ بگوید، در ضمن تلاش کند آنچه را که می‌گوید اشتباه نگوید. دروغ‌گفتن و اشتباه‌کردن نماینده‌ی گروهی از مردم یا نماینده یک ملت به معنای دروغ‌‌گفتن و اشتباه همان مردم و ملت است.
 
اشرف غنی در ارگ در باره‌ی یک موضوع علمی و آکادمیک دروغ و اشتباه سخن می‌گوید. معلوم نیست‌که منظور اشرف غنی از دروغ‌گفتن و ارایه‌ی اطلاع اشتباه از آدرس ریاست‌جمهوری چیست؟ شاید مردم را ساده فکر کرده، می‌خواهد از هرچه سوء استفاده کند و با هرچه پوپولیستی برخورد کند.
 
اما برخی از موضوع‌ها علمی است؛ بنابراین نمی‌توان آن موضوع‌ها را پوپولیستی مطرح کرد؛ زیرا پوپولیستی مطرح‌کردن موضوع‌های علمی از دو امر بیرون نیست: کسی‌که موضوع علمی را پوپولیستی مطرح می‌کند یا خودش احمق است یا مردم و جامعه‌ی علمی را احمق فکر کرده‌است.
 
بحث زبان یک بحث علمی است. اشرف غنی می‌گوید "زبان ایرانی‌ها پهلوی بوده و زبان ما دری بوده است. ایرانی‌ها زبان ما را دزدی کرده است. ایرانی‌ها افغانستان را ایران شرقی می‌گویند؛ دزدی هم از خود حد دارد."
 
جدا از درستی و نادرستی این موضوع، یک رییس‌جمهور یک موضوع مهم، تاریخی و علمی را نباید این گونه کوچه و بازاری مطرح کند. هر موضوع بحث مقدماتی، استدلال، توضیح و نتیجه‌گیری خود را دارد.
 
اشرف غنی در آن بحث بدون مبنا و استدلال از هرچه سخن گفت. از آن‌جایی‌که سخنان اشرف غنی مبنا نداشت، امیر تیمور گرگانی را تیمور لنگ گفت. تعبیر مردمی است‌که "آدم باید گپ زدن خودن را بفهمد." یعنی آدم در کجا باید چگونه گپ بزند.
 
اما اشرف غنی در ارگ ریاست‌جمهوری، در جلسه‌ای‌که به تعبیر خودش ملی است و در باره‌ی فرهنگ ملی صحبت می‌کند، می‌گوید تیمور لنگ. درست نیست یک رییس‌جمهور در یک جلسه‌ی عمومی از آدرس ریاست‌جمهوری از چنین القاب و تعبیرهای نادرست استفاده کند.
 
در باره‌ی حکم اشرف غنی در باره‌ی زبان پهلوی و دری عرض کنم: پیش از اسلام در منطقه (ایران امروزی، افغانستان و آسیای میانه) یک زبان با دو گویش وجود داشت. این زبان، زبان پهلوی بود. گویش پهلوی ساسانی در ایران غربی (ایران امروز)، گویش پهلوی اشکانی در ایران شرقی (افغانستان و آسیای میانه) رواج داشت. پهلوی ساسانی در واقع گویشی از پهلوی اشکانی بود که بعد از اشکانیان و با رویکار آمدن ساسانیان با  پسوند "ساسانی" معروف شد.
 
این‌که غنی ندانسته یا... می‌گوید زبان ایران پهلوی بود و زبان افغانستان دری بود، اشتباه و غلط است. زیرا وقتی‌که پهلوی رواج داشت، زبان پارسی/پارسی دری/ دری وجود نداشت. زبان پارسی یا پارسی دری بعد از اسلام در نتیجه‌ی تحول زبان پهلوی (اشکانی و ساسانی) با تاثیرپذیری از واژه‌های عربی به وجود آمد. مهم‌تر از همه، آن وقت افغانستان وجود نداشت. افغانستان کنونی شامل جغرافیای بزرگتری بنام خراسان می‌شد که خراسان نیز شامل یک حوزه‌ی بزرگ‌تر بنام ایران می‌شد.
 
زبان دری، همان زبان پارسی/پارسی دری است. خاستگاه زبان پارسی دری محل خاصی نیست، زیرا موقعی‌که زبان پارسی دری شکل گرفت، زبان ادبیات و کتابت شد، کشورهایی مانند افغانستان، تاجیکستان و ایران امروز وجود نداشت‌که ما بگوییم خاستگاه زبان فارسی افغانستان، تاجیکستان یا ایران امروز است. خاستگاه زبان پارسی جغرافیا نیست، زیرا زبان‌ها و زبان فارسی خاستگاه زبانی و فرهنگی دارد. بنابراین خاستگاه زبان پارسی/پارسی دری، فرهنگ و زبان‌های ایرانی منطقه (ایران بزرگ) است.
 
از نظر اخلاقی و علمی بهتر این است یک رییس‌جمهور در باره‌ی موضوع‌های مهم و ملی، علمی و مستند صحبت کند. طبعا رییس‌جمهور و یا هر فردی، همه‌چه را نمی‌داند. مشاوران رییس‌جمهور بایستی سخنرانی و صحبت‌های رییس‌جمهور را تهیه و تدوین کنند تا رییس‌جمهور در باره‌ی آن موضوع نسبتا دقیق و علمی صحبت کند.
 
اشرف غنی شاید تنها رییس‌جمهوری باشد که در جهان بیشترین مشاور را دارد. چرا از این مشاوران استفاده نمی‌کند؟ متاسفانه اشرف غنی مشاوران خود را نه به اساس موقف علمی آنها بلکه به اساس مصلحت‌های قومی، سیاسی و انتخاباتی گماشته است‌که مشاوران‌اش صلاحیت علمی و تجربه‌ی کاری را در عنوانی‌که مشاور مقرر شده، ندارند.