روز گذشته(جمعه، 24 جوزا) سفارت جمهوری اسلامی ایران در کابل با نشر بیانیه‌ای، اظهارات وزیرخارجه امریکا در خصوص ادعای دست داشتن تهران در انفجارات افغانستان را غیرواقعی خوانده و آن را قویا تکذیب نمود.
در این بیانیه آمده است: "طرح این اتهامات بی‌اساس توسط آمریکا، در شرایطی مطرح می‌گردد که جمهوری اسلامی ایران بر اساس منافع و امنیت ملی خود، در مقام عمل و نه ادعا در همکاری نزدیک با دولت افغانستان برای تقویت ثبات، امنیت و تحقق صلح در این کشور همسایه تلاش کرده و به اثبات رسانده که هیچ‌گاه خواهان وارد کردن اختلافاتش با برخی کشورها به درون افغانستان نمی‌باشد."
مایک پومپئو وزیر خارجه امریکا، روز پنجشنبه(۲۳ جوزا) که در یک کنفرانس خبری صحبت می‌کرد، گفت که یافته‌های امریکا نشان می‌دهد ایران در حمله 31 می سال روان در مقابل دانشگاه مارشال فهیم دست دارد. آقای پومپئو همچنین گفت: "در 10 جوزا(۳۱ می)، نیز یک موتر بمب در افغانستان چهار سرباز امریکایی را زخمی نمود، چهار غیرنظامی را کشت و عابران را زخمی کرد".
این در حالی است که حمله به دانشگاه مارشال فهیم و حمله به موتر های امریکایی دو رویداد جداگانه و در دو روز مختلف بوده است. حمله به دانشگاه مارشال فهیم در روز پنجشنبه 9 جوزای 1398 در غرب کابل صورت گرفته که مسئولیت آن را گروه داعش به عهده گرفت. و حمله به موتر امریکایی تاریخ 10 جوزا در شرق کابل بوده که مسئولیت آن را گروه طالبان به عهده گرفته است.
وزیر خارجه امریکا پیش از این نیز ایران را مسئول حمله 22 ثور (۱۲ ماه می) به چهار کشتی تجاری در نزدیکی تنگه هرمز، حمله پهپادی 24 ثور(۱۴ می) به تجهیزات نفتی عربستان، شلیک راکت به نزدیکی سفارت آمریکا در بغداد در تاریخ 29 ثور(۱۹ ماه می) و حمله به فرودگاهی در عربستان که ۲۶ زخمی برجای گذاشت، دانسته بود.
اما کارشناسان و آگاهان بر این باورند که این ادعاهای آقای پومپئو به خاطر ایجاد فشار بیشتر بر تهران و تغییر موضع کشورهای اروپایی و هم‌پیمان امریکا در روابط با ایران است.
سال گذشته با خروج امریکا از برجام، باعث شد تا اروپایی‌ها که اولویت‌شان حفظ برجام بود، از آمریکا فاصله بگیرند. اگرچه برخی از گفته‌های مقامات اروپایی هنوز با رنگ و بوی ایران‌هراسی آمیخته شده بود، اما نشان می‌داد که اروپایی‌ها شدیدا از تصمیم ترامپ عصبی هستند. زیگمار گابریل، مکرون و مرکل همه با تاسف نسبت به تصمیم ترامپ اظهار نظر کردند.
در سالگرد خروج امریکا از برجام، تهران اعلام کرد که تعهداتش را نسبت به برجام کاهش می‌دهد. ساعتی بعد از اعلام کاهش تعهد‌های ایران در قبال توافق هسته‌ای(برجام)، دولت چین با تقدیر از پای‌بندی ایران به برجام، خواهان حفظ کامل این توافق بین‌اللملی شد و روسیه هم گفت که تعلیق بخش‌هایی از تعهدات ایران به برجام به دلیل "گام‌های نامعقول" آمریکا بوده است.
در واکنش به این تصمیم ایران، تیم موریسون، دستیار ویژه رئیس جمهوری آمریکا و مدیر ارشد امور تسلیحات کشتار جمعی، در کنفرانسی در واشنگتن گفت که تحریم‌های آمریکا علیه ایران تمام نشده است: "منتظر تحریم‌های بیشتر باشید. خیلی زود."
یک‌ماه قبل نیز بریتانیا، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا از اقدام آمریکا در تشدید اجرای تحریم‌های یک جانبه علیه ایران و تمدید نکردن معافیت‌ها ابراز تاسف و نگرانی کرده بودند. قدرت‌های اروپایی تاکید کرده‌اند که ایران به تعهدات خود در توافق هسته‌ای پایبند بوده و آنان هم خود را به حفظ برجام متعهد می‌دانند.
این سخنان آقای پومپئو بعد از آن صورت گرفت که مقامات تهران به نخست‌وزیر جاپان که گفته بود حامل پیام رئیس جمهوری امریکا است، پاسخ منفی دادند. روز پنجشنبه(23 جوزا)، رهبر جمهوری اسلامی ایران در دیدار با شینزو آبه، نخست‌وزیر جاپان گفت که «هیچ اعتمادی» به آمریکا ندارد و «تجربه تلخ مذاکرات قبلی با آمریکا در چارچوب برجام» را تکرار نخواهد کرد. رهبر ایران گفت: «هیچ پاسخی به او ندارم و نخواهم داشت.»
زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه وزارت امورخارجه امریکا برای صلح افغانستان نیز گفته است که ایران نباید مانع تلاش‌های امریکا در روند صلح افغانستان شود و اگر چنین کرد، با «عکس‌العمل جدی» ایالات متحده روبه‌رو خواهد شد. آقای خلیلزاد که در جریان هشتمین سفرش برای صلح افغانستان در کابل به‌سر می‌برد، روز جمعه(۲۴ جوزا) در مصاحبه با آریانا نیوز گفت که افغانستان باید از قضیه امریکا با ایران دور باشد.
از بیانیه سفارت ایران در کابل و سخنان آقای پومپئو و خلیلزاد، چنین برمی آید که این امریکایی ها هستند که می خواهند پای منازعات خود با تهران را به افغانستان باز کنند، نه ایرانی ها!
به عقیده کارشناسان، حال که امریکا سیاست‌هایش در قبال ایران شکست خورده و نتوانسته اروپا و کشورهای هم‌پیمان را با خود همراه کند، عاجزانه تلاش می کند با طرح ادعاهای مبنی بر دست داشتن تهران در حملات تروریستی اخیر، با همراه کردن آنان، فشار جدیدی را بر ایران تحمیل کند.
این در حالی است که علاوه بر اشتراکات فرهنگی میان ایران و افغانستان، ایران کشوری بسیار مهم برای توسعه اقتصادی افغانستان است. ایران تا حال حدود ۵۰۰ میلیون دالر را به بازسازی افغانستان کمک کرده است. تجار افغانستان سالانه میلیون‌ها دالر مواد سوختی، شوینده، وسایل برقی، قالین، مواد ساختمانی و... را از ایران وارد می‌کنند. هم‌چنان جمهوری اسلامی ایران، با همکاری مالی کشور هندوستان، بند چابهار را اعمار و در اختیار تاجران افغانستان گذاشته است. بندر چابهار ایران، برای توسعه اقتصاد افغانستان بسیار حیاتی است؛ چون افغانستان یک کشور محاط به خشکه است.
از آنجایی که افغانستان بازار مناسبی برای محصولات فرهنگی و تولیدات اقتصادی ایران است، مقامات این کشور نیز اعلام کرده‌اند نمی‌خواهند اختلافات‌شان با دیگر کشورها، بر روابط آن‌ها با دولت افغانستان تأثیرگذار بوده و از سوی همسایه شرقی خود احساس ناامنی کند؛ لذا امنیت و سیاست جغرافیایی افغانستان ایجاب می‌کند تا کابل تحت تأثیر ادعاها و اختلافات کشورهای خارجی قرار نگرفته و برای افغانستان یک ساحه دید استراتژیک تعریف کند. بدون شک، این ساحه‌ی دید، همان عمق استراتژیک است که باید در منطقه و بیرون از مرزهای سیاسی افغانستان تعریف شود. در این چارچوب، افغانستان باید بررسی دقیقی از تحولات دیپلوماتیک در منطقه داشته باشد.
نویسنده: سید حسن حسینی
در این بیانیه آمده است: "طرح این اتهامات بی‌اساس توسط آمریکا، در شرایطی مطرح می‌گردد که جمهوری اسلامی ایران بر اساس منافع و امنیت ملی خود، در مقام عمل و نه ادعا در همکاری نزدیک با دولت افغانستان برای تقویت ثبات، امنیت و تحقق صلح در این کشور همسایه تلاش کرده و به اثبات رسانده که هیچ‌گاه خواهان وارد کردن اختلافاتش با برخی کشورها به درون افغانستان نمی‌باشد."
مایک پومپئو وزیر خارجه امریکا، روز پنجشنبه(۲۳ جوزا) که در یک کنفرانس خبری صحبت می‌کرد، گفت که یافته‌های امریکا نشان می‌دهد ایران در حمله 31 می سال روان در مقابل دانشگاه مارشال فهیم دست دارد. آقای پومپئو همچنین گفت: "در 10 جوزا(۳۱ می)، نیز یک موتر بمب در افغانستان چهار سرباز امریکایی را زخمی نمود، چهار غیرنظامی را کشت و عابران را زخمی کرد".
این در حالی است که حمله به دانشگاه مارشال فهیم و حمله به موتر های امریکایی دو رویداد جداگانه و در دو روز مختلف بوده است. حمله به دانشگاه مارشال فهیم در روز پنجشنبه 9 جوزای 1398 در غرب کابل صورت گرفته که مسئولیت آن را گروه داعش به عهده گرفت. و حمله به موتر امریکایی تاریخ 10 جوزا در شرق کابل بوده که مسئولیت آن را گروه طالبان به عهده گرفته است.
وزیر خارجه امریکا پیش از این نیز ایران را مسئول حمله 22 ثور (۱۲ ماه می) به چهار کشتی تجاری در نزدیکی تنگه هرمز، حمله پهپادی 24 ثور(۱۴ می) به تجهیزات نفتی عربستان، شلیک راکت به نزدیکی سفارت آمریکا در بغداد در تاریخ 29 ثور(۱۹ ماه می) و حمله به فرودگاهی در عربستان که ۲۶ زخمی برجای گذاشت، دانسته بود.
اما کارشناسان و آگاهان بر این باورند که این ادعاهای آقای پومپئو به خاطر ایجاد فشار بیشتر بر تهران و تغییر موضع کشورهای اروپایی و هم‌پیمان امریکا در روابط با ایران است.
سال گذشته با خروج امریکا از برجام، باعث شد تا اروپایی‌ها که اولویت‌شان حفظ برجام بود، از آمریکا فاصله بگیرند. اگرچه برخی از گفته‌های مقامات اروپایی هنوز با رنگ و بوی ایران‌هراسی آمیخته شده بود، اما نشان می‌داد که اروپایی‌ها شدیدا از تصمیم ترامپ عصبی هستند. زیگمار گابریل، مکرون و مرکل همه با تاسف نسبت به تصمیم ترامپ اظهار نظر کردند.
در سالگرد خروج امریکا از برجام، تهران اعلام کرد که تعهداتش را نسبت به برجام کاهش می‌دهد. ساعتی بعد از اعلام کاهش تعهد‌های ایران در قبال توافق هسته‌ای(برجام)، دولت چین با تقدیر از پای‌بندی ایران به برجام، خواهان حفظ کامل این توافق بین‌اللملی شد و روسیه هم گفت که تعلیق بخش‌هایی از تعهدات ایران به برجام به دلیل "گام‌های نامعقول" آمریکا بوده است.
در واکنش به این تصمیم ایران، تیم موریسون، دستیار ویژه رئیس جمهوری آمریکا و مدیر ارشد امور تسلیحات کشتار جمعی، در کنفرانسی در واشنگتن گفت که تحریم‌های آمریکا علیه ایران تمام نشده است: "منتظر تحریم‌های بیشتر باشید. خیلی زود."
یک‌ماه قبل نیز بریتانیا، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا از اقدام آمریکا در تشدید اجرای تحریم‌های یک جانبه علیه ایران و تمدید نکردن معافیت‌ها ابراز تاسف و نگرانی کرده بودند. قدرت‌های اروپایی تاکید کرده‌اند که ایران به تعهدات خود در توافق هسته‌ای پایبند بوده و آنان هم خود را به حفظ برجام متعهد می‌دانند.
این سخنان آقای پومپئو بعد از آن صورت گرفت که مقامات تهران به نخست‌وزیر جاپان که گفته بود حامل پیام رئیس جمهوری امریکا است، پاسخ منفی دادند. روز پنجشنبه(23 جوزا)، رهبر جمهوری اسلامی ایران در دیدار با شینزو آبه، نخست‌وزیر جاپان گفت که «هیچ اعتمادی» به آمریکا ندارد و «تجربه تلخ مذاکرات قبلی با آمریکا در چارچوب برجام» را تکرار نخواهد کرد. رهبر ایران گفت: «هیچ پاسخی به او ندارم و نخواهم داشت.»
زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه وزارت امورخارجه امریکا برای صلح افغانستان نیز گفته است که ایران نباید مانع تلاش‌های امریکا در روند صلح افغانستان شود و اگر چنین کرد، با «عکس‌العمل جدی» ایالات متحده روبه‌رو خواهد شد. آقای خلیلزاد که در جریان هشتمین سفرش برای صلح افغانستان در کابل به‌سر می‌برد، روز جمعه(۲۴ جوزا) در مصاحبه با آریانا نیوز گفت که افغانستان باید از قضیه امریکا با ایران دور باشد.
از بیانیه سفارت ایران در کابل و سخنان آقای پومپئو و خلیلزاد، چنین برمی آید که این امریکایی ها هستند که می خواهند پای منازعات خود با تهران را به افغانستان باز کنند، نه ایرانی ها!
به عقیده کارشناسان، حال که امریکا سیاست‌هایش در قبال ایران شکست خورده و نتوانسته اروپا و کشورهای هم‌پیمان را با خود همراه کند، عاجزانه تلاش می کند با طرح ادعاهای مبنی بر دست داشتن تهران در حملات تروریستی اخیر، با همراه کردن آنان، فشار جدیدی را بر ایران تحمیل کند.
این در حالی است که علاوه بر اشتراکات فرهنگی میان ایران و افغانستان، ایران کشوری بسیار مهم برای توسعه اقتصادی افغانستان است. ایران تا حال حدود ۵۰۰ میلیون دالر را به بازسازی افغانستان کمک کرده است. تجار افغانستان سالانه میلیون‌ها دالر مواد سوختی، شوینده، وسایل برقی، قالین، مواد ساختمانی و... را از ایران وارد می‌کنند. هم‌چنان جمهوری اسلامی ایران، با همکاری مالی کشور هندوستان، بند چابهار را اعمار و در اختیار تاجران افغانستان گذاشته است. بندر چابهار ایران، برای توسعه اقتصاد افغانستان بسیار حیاتی است؛ چون افغانستان یک کشور محاط به خشکه است.
از آنجایی که افغانستان بازار مناسبی برای محصولات فرهنگی و تولیدات اقتصادی ایران است، مقامات این کشور نیز اعلام کرده‌اند نمی‌خواهند اختلافات‌شان با دیگر کشورها، بر روابط آن‌ها با دولت افغانستان تأثیرگذار بوده و از سوی همسایه شرقی خود احساس ناامنی کند؛ لذا امنیت و سیاست جغرافیایی افغانستان ایجاب می‌کند تا کابل تحت تأثیر ادعاها و اختلافات کشورهای خارجی قرار نگرفته و برای افغانستان یک ساحه دید استراتژیک تعریف کند. بدون شک، این ساحه‌ی دید، همان عمق استراتژیک است که باید در منطقه و بیرون از مرزهای سیاسی افغانستان تعریف شود. در این چارچوب، افغانستان باید بررسی دقیقی از تحولات دیپلوماتیک در منطقه داشته باشد.
نویسنده: سید حسن حسینی
