دستگاه بیومتریک شبیه موبایل با صفحه نسبتا بزرگ است که در بالای آن چشم یا لنز الکترونیکی برای ثبت نشان انگشت قرار دارد. در پشت این دستگاه لنز دوربین و فلش برای گرفتن عکس رای‌دهنده و پشت و روی تذکره تعبیه شده است.
"سرور" یا دیتابیس مرکزی در کمیسیون انتخابات در شهر کابل است و مراکز رای‌دهی که اینترنت دارند با این مرکز وصل می‌شوند و اطلاعات آنها در سرور مرکزی انتخابات ثبت می‌شود.
دستگاه بیومتریک قابلیت کار در حالت آفلاین را هم دارد و پس از پایان یافتن رای‌گیری، به مرکز کمیسیون انتخابات انتقال داده می‌شود.
اطلاعات ثبت شده در این دستگاه را فقط کارمندان اداره مرکزی می‌توانند از حالت رمزگذاری شده بخوانند و برای دیگران، چنین امکانی وجود ندارد.
کمیسیون انتخابات می‌گوید اطلاعات درج‌شده در هرکدام از دستگاه‌های بیومتریک، یا در همان روز از راه اتصال به شبکه اینترنت به پایگاه مرکزی در کابل منتقل می‌شود و یا در صورت عدم دسترسی به اینترنت، وقتی دستگاه‌ها به کابل برده شدند، اطلاعات شان وارد دیتابیس می‌شود.
نخستین مسأله این است که پذیرش استفاده از دستگاه های بیومتریک به منظور ثبت الکترونیک هویت رأی دهندگان و جلوگیری از رأی گیری دوباره و چندین باره یک نفر، خوش بینی های زیادی را در خصوص شفافیت و سلامت انتخابات پارلمانی جاری در افغانستان، ایجاد کرده است.
احزاب قدرتمند سیاسی که یکی از پیش شرط های شان برای شرکت در انتخابات و باز کردن دفاتر کمیسیون انتخابات، استفاده از دستگاه های بیومتریک بود، علیرغم برآورده نشدن دیگر پیش شرط های شان، با تحقق همین یک مورد، قبول کردند تا در انتخابات شرکت کنند و مانع از کار کمیسیون انتخابات نشوند.
بسیاری تصور می کردند که با استفاده از این دستگاه ها، اگر امکان تقلب به تمامی برچیده نشود، دست کم به حد اقل می رسد و رأی مردم به معیاری اصلی برای تعیین سرنوشت انتخابات و ترکیب پارلمان آینده بدل خواهد شد.
اما هیچکس به مشکلات فنی این مهم آنگونه که شایسته است، توجه نکرده است. یکی از مشکلات جدی و مهم در این زمینه، این است که اطلاعات ذخیره شده در این دستگاه ها، تنها در اختیار کارمندان کمیسیون مرکزی انتخابات است و آنها می توانند با رمزگشایی از آنها نتایج انتخابات را تعیین کنند. این در حالی است که یکی از انگیزه های احزاب در اصرار بر استفاده از دستگاه های بیومتریک، عدم اعتماد آنها بر کمیسیون انتخابات بود. آنها اعتقاد دارند که کمیسیون انتخابات، تحت تأثیر اعمال نفوذ های اقتدارگرایانه دولت است و نمی تواند مرجعی امین و مطمئن برای آرای مردم باشد. بنابراین از نظر آنها باید عاملی هوشمند، کم خطا و غیر انسانی وجود داشته باشد تا مانع از دستبرد به نتایج انتخابات از سوی کمیسیون شود.
اما ظاهرا هیچکس به این مهم فکر نکرده بود که اگر خود دستگاه های بیومتریک، مسأله دار شدند، چه تمهیدی باید سنجید. اکنون این مشکل، در حال بروز کردن است. دستگاه های بیومتریک در شماری از حوزه های رأی گیری، خراب است و به جز کارمندان فنی کمیسیون های انتخاباتی، هیچ مرجع دیگری توان یا صلاحیت رفع این مشکل را ندارد و کارمندان فنی هم در همه مراکز رأی گیری، در دسترس نیستند.
مشکل دیگر، ناآشنایی مأموران ثبت الکترونیک هویت رأی دهندگان با کارکرد این دستگاه هاست. این مشکل، تقریبا فراگیر بوده است. بروز این مشکل، تا حدود زیادی قابل انتظار بود؛ زیرا نخستین محموله دستگاه های بیومتریک، تنها سه هفته پیش از انتخابات، از آلمان وارد افغانستان شد و این در حالی بود که انتقال آنها به مراکز رأی گیری حتی تا یک روز قبل از انتخابات هم جریان داشت! در چنین شرایطی و با توجه به عدم ظرفیت و ضعف مدیریت کمیسیون مرکزی انتخابات، چگونه می توان انتظار داشت که همه هزاران کارمند مسؤول استفاده از این دستگاه ها در سراسر افغانستان، آموزش های لازم را در این فرصت اندک فراگرفته باشند؟
آفلاین بودن این دستگاه ها در بسیاری از مراکز رأی گیری هم یکی دیگر از مشکلات بوده است. اگرچه این دستگاه ها به صورت آفلاین و بدون اتصال به اینترنت هم کار می کنند و با انتقال آنها به مرکز کمیسیون انتخابات در کابل، می توان اطلاعات ذخیره شده را استخراج و به دیتابیس منتقل کرد؛ اما این امر، زمان زیادی را در بر می گیرد و در برخی موارد، حتی ممکن است اصلا این کار صورت نگیرد و آرای مردم بسوزد.
امکان اتمام چارج برقی و عدم دسترسی به برق در بسیاری از مراکز دورافتاده و فاقد امکانات هم یک نگرانی جدی دیگر در خصوص عملکرد این دستگاه ها و تأثیر منفی آن روی شفافیت انتخابات پارلمانی است.
در کنار اینها اما همانگونه که اشاره شد، بزرگترین نگرانی در خصوص استفاده از دستگاه های بیومتریک، دسترسی انحصاری کارمندان کمیسیون مرکزی انتخابات به بانک اطلاعات یا دیتابیس آن است؛ امکانی که برای احزاب و ناظران نامزدها فراهم نیست و ممکن است این امر، تقلب های وسیعی را به نفع نامزدهای مورد نظر دولت و کمیسیون انتخابات به همراه داشته باشد.
"سرور" یا دیتابیس مرکزی در کمیسیون انتخابات در شهر کابل است و مراکز رای‌دهی که اینترنت دارند با این مرکز وصل می‌شوند و اطلاعات آنها در سرور مرکزی انتخابات ثبت می‌شود.
دستگاه بیومتریک قابلیت کار در حالت آفلاین را هم دارد و پس از پایان یافتن رای‌گیری، به مرکز کمیسیون انتخابات انتقال داده می‌شود.
اطلاعات ثبت شده در این دستگاه را فقط کارمندان اداره مرکزی می‌توانند از حالت رمزگذاری شده بخوانند و برای دیگران، چنین امکانی وجود ندارد.
کمیسیون انتخابات می‌گوید اطلاعات درج‌شده در هرکدام از دستگاه‌های بیومتریک، یا در همان روز از راه اتصال به شبکه اینترنت به پایگاه مرکزی در کابل منتقل می‌شود و یا در صورت عدم دسترسی به اینترنت، وقتی دستگاه‌ها به کابل برده شدند، اطلاعات شان وارد دیتابیس می‌شود.
نخستین مسأله این است که پذیرش استفاده از دستگاه های بیومتریک به منظور ثبت الکترونیک هویت رأی دهندگان و جلوگیری از رأی گیری دوباره و چندین باره یک نفر، خوش بینی های زیادی را در خصوص شفافیت و سلامت انتخابات پارلمانی جاری در افغانستان، ایجاد کرده است.
احزاب قدرتمند سیاسی که یکی از پیش شرط های شان برای شرکت در انتخابات و باز کردن دفاتر کمیسیون انتخابات، استفاده از دستگاه های بیومتریک بود، علیرغم برآورده نشدن دیگر پیش شرط های شان، با تحقق همین یک مورد، قبول کردند تا در انتخابات شرکت کنند و مانع از کار کمیسیون انتخابات نشوند.
بسیاری تصور می کردند که با استفاده از این دستگاه ها، اگر امکان تقلب به تمامی برچیده نشود، دست کم به حد اقل می رسد و رأی مردم به معیاری اصلی برای تعیین سرنوشت انتخابات و ترکیب پارلمان آینده بدل خواهد شد.
اما هیچکس به مشکلات فنی این مهم آنگونه که شایسته است، توجه نکرده است. یکی از مشکلات جدی و مهم در این زمینه، این است که اطلاعات ذخیره شده در این دستگاه ها، تنها در اختیار کارمندان کمیسیون مرکزی انتخابات است و آنها می توانند با رمزگشایی از آنها نتایج انتخابات را تعیین کنند. این در حالی است که یکی از انگیزه های احزاب در اصرار بر استفاده از دستگاه های بیومتریک، عدم اعتماد آنها بر کمیسیون انتخابات بود. آنها اعتقاد دارند که کمیسیون انتخابات، تحت تأثیر اعمال نفوذ های اقتدارگرایانه دولت است و نمی تواند مرجعی امین و مطمئن برای آرای مردم باشد. بنابراین از نظر آنها باید عاملی هوشمند، کم خطا و غیر انسانی وجود داشته باشد تا مانع از دستبرد به نتایج انتخابات از سوی کمیسیون شود.
اما ظاهرا هیچکس به این مهم فکر نکرده بود که اگر خود دستگاه های بیومتریک، مسأله دار شدند، چه تمهیدی باید سنجید. اکنون این مشکل، در حال بروز کردن است. دستگاه های بیومتریک در شماری از حوزه های رأی گیری، خراب است و به جز کارمندان فنی کمیسیون های انتخاباتی، هیچ مرجع دیگری توان یا صلاحیت رفع این مشکل را ندارد و کارمندان فنی هم در همه مراکز رأی گیری، در دسترس نیستند.
مشکل دیگر، ناآشنایی مأموران ثبت الکترونیک هویت رأی دهندگان با کارکرد این دستگاه هاست. این مشکل، تقریبا فراگیر بوده است. بروز این مشکل، تا حدود زیادی قابل انتظار بود؛ زیرا نخستین محموله دستگاه های بیومتریک، تنها سه هفته پیش از انتخابات، از آلمان وارد افغانستان شد و این در حالی بود که انتقال آنها به مراکز رأی گیری حتی تا یک روز قبل از انتخابات هم جریان داشت! در چنین شرایطی و با توجه به عدم ظرفیت و ضعف مدیریت کمیسیون مرکزی انتخابات، چگونه می توان انتظار داشت که همه هزاران کارمند مسؤول استفاده از این دستگاه ها در سراسر افغانستان، آموزش های لازم را در این فرصت اندک فراگرفته باشند؟
آفلاین بودن این دستگاه ها در بسیاری از مراکز رأی گیری هم یکی دیگر از مشکلات بوده است. اگرچه این دستگاه ها به صورت آفلاین و بدون اتصال به اینترنت هم کار می کنند و با انتقال آنها به مرکز کمیسیون انتخابات در کابل، می توان اطلاعات ذخیره شده را استخراج و به دیتابیس منتقل کرد؛ اما این امر، زمان زیادی را در بر می گیرد و در برخی موارد، حتی ممکن است اصلا این کار صورت نگیرد و آرای مردم بسوزد.
امکان اتمام چارج برقی و عدم دسترسی به برق در بسیاری از مراکز دورافتاده و فاقد امکانات هم یک نگرانی جدی دیگر در خصوص عملکرد این دستگاه ها و تأثیر منفی آن روی شفافیت انتخابات پارلمانی است.
در کنار اینها اما همانگونه که اشاره شد، بزرگترین نگرانی در خصوص استفاده از دستگاه های بیومتریک، دسترسی انحصاری کارمندان کمیسیون مرکزی انتخابات به بانک اطلاعات یا دیتابیس آن است؛ امکانی که برای احزاب و ناظران نامزدها فراهم نیست و ممکن است این امر، تقلب های وسیعی را به نفع نامزدهای مورد نظر دولت و کمیسیون انتخابات به همراه داشته باشد.
