شماری زیادی از مخالفان حکومت در نشستی در ولایت جنوبی قندهار وضعیت جاری را بحرانی خوانده تاکید کردند که حکومت فعلی توان پایان دادن به مشکلات کنونی را ندارد.
انوارالحق احدی؛ وزیر پیشین مالیه و از برگزارکنندگان این نشست گفت که آنان به خاطر برون‌رفت از وضعیت کنونی گرد هم آمدند. به گفته احدی، وضعیت کنونی افغانستان بحرانی است و رهبری کنونی حکومت توانانی پایان دادن به آن را ندارد.
آقای احدی افزود که در حال حاضر رهبری حکومت، در بحران است و هرروز رهبران حکومت بحران خلق می کند.
رحمت الله نبیل؛ رییس پیشین امنیت ملی، همایون همایون؛ معاون اول مجلس نمایندگان و بشیراحمد ته‌ینج؛ به نمایندگی از ائتلاف نجات افغانستان نیز حکومت را به ایجاد تفرقه و نفاق میان اقوام، مذاهب و جریان‌های سیاسی متهم کردند.
شرکت‌کنندگان دو ماه به حکومت فرصت دادند تا به خواسته‌های آنان پاسخ روشن دهد، در غیر آن، آنان دست به اقدامات بعدی خواهند زد.
نشست قندهار از نظر کارشناسان مسایل افغانستان، بزرگترین تجمع سازمان یافته مخالفان سیاسی حکومت وحدت ملی از آغاز شکل گیری این حکومت می باشد. شاید به همین دلیل هم هست که حکومت، حتی از همان ابتدا، از تشکیل آن هراس داشت و اقداماتی را روی دست گرفت که از نظر منتقدان سیاسی آن، «غیر قانونی»، «غیر اخلاقی» و «غیر انسانی» بود. اینها تعابیری بود که عطامحمد نور؛ والی مقتدر بلخ، هنگامی بیان داشت که پس از ۹۰ دقیقه انتظار در داخل هواپیمای خط مزار شریف- قندهار، در نهایت، اجازه نیافت تا به قندهار، سفر کرده و در گرد همایی بزرگ مخالفان حکومت، شرکت کند.
باتور دوستم؛ پسر ارشد جنرال دوستم؛ معاون اول ریاست جمهوری و از دیگر متحدان آقای نور نیز او را در آن سفر، همراهی می کرد.
این اما تنها اقدام حکومت، در سنگ اندازی در مسیر برگزاری تجمع بزرگ قندهار نبود. یک روز قبل از آن، اداره امنیت ملی، پیامی را منتشر کرد که در آن هشدار داده شده بود که تروریست های مسلح، برای انفجار یک هواپیمای حامل سیاسیون افغان برای شرکت در نشست قندهار، برنامه ریزی کرده اند.
این پیام اما نه تنها از جانب منتقدان سیاسی حکومت، جدی گرفته نشد؛ بلکه آنها را در طرح انتقادهای علنی تر و گزنده تر از حکومت، تشویق و تشجیع کرد.
واقعیت هرچه بود، نشست قندهار در نهایت، برگزار شد و سخنرانان آن، هرکدام به سهم خود، حکومت را به بی کفایتی، بحران آفرینی، ناتوانی در مدیریت بحران، فساد، قوم گرایی، تفرقه افکنی قومی و مذهبی، ناکامی در برقراری صلح، قانون گریزی و امنیتی کردن عمدی فضای سیاسی کشور، متهم کردند.
هشدارها و شعارهای تندی نیز علیه حکومت مطرح شد؛ از استمرار نشست های مشابه در شمال تا تعیین ضرب الاجل برای ایجاد اصلاحات، برگزاری انتخابات و توجه به خواست های شرکت کنندگان نشست قندهار.
در این میان اما نشست روز جمعه قندهار، در بحبوحه بحران سیاسی جاری در کشور، یکبار دیگر توجه ناظران را به دوگانگی تاریخی کابل- قندهار، جلب کرد.
از نظر آنها، نشست قندهار، فرای اهداف دیگری که برگزارکنندگان آن، مد نظر داشتند، یک پیام مهم نمادین نیز داشت و آن، صف آرایی مخالفان حکومت کابل، در قندهار بود. به نظر می رسد، محل برگزاری این نشست، به صورتی کاملا هوشمندانه و هدفمند، انتخاب شده بود. برگزارکنندگان، بی تردید، نسبت به دوگانگی و تقابل تاریخی کابل و قندهار به مثابه دو مرکز سنتی قدرت سیاسی در افغانستان، عنایت داشتند.
قندهار در گذشته تاریخی افغانستان، همواره از اصلی ترین کانون های قدرت بوده است. بسیاری از شاهان، سلاطین، رهبران و رؤسای جمهوری افغانستان یا خود از قندهار بوده اند و یا به نوعی، نسبت به این کانون سنتی سیاست و قدرت افغانستان، تعلق خاطر و اعتنا داشته اند. آنهایی هم که نه هیچ نسبتی و نه هیچ عنایتی به قندهار نداشته اند، همواره مترصد اوضاع و اخبار سیاسی آن بوده اند تا مبادا خطری از ناحیه قندهار، قدرت کابل را تهدید کند.
از جانب دیگر، نشست قندهار، به لحاظ طیف بندی های درون قومی نیز نوعی نمایش قدرت درانی ها محسوب می شود که حامد کرزی و خیلی از اطرافیان پشتون تبارش به آن تعلق دارند.
درانی ها به صورت سنتی در رقابت و تقابل با غلزایی ها بوده اند که اشرف غنی و گلبدین حکمتیار به آن نسبت می رسانند. در اغلب ادوار تاریخ، قدرت سیاسی در انحصار و اختیار درانی ها بوده؛ اما این امر، هیچگاه مانع از ادامه رقابت برای تصاحب قدرت از سوی غلزایی ها نشده است.
با این وجود، از دید صاحب نظران، دوگانگی و تقابل تاریخی کابل و قندهار و درانی ها و غلزایی ها، هرچه جدی تر و پررنگ تر شود، به همان میزان برای ثبات و امنیت و پایداری سیاسی در افغانستان، خطرناک است.
باید منتظر ماند و دید که به جز جلوگیری از پرواز هواپیماها و انتشار نامه های هشدارآمیز امنیتی، کابل چه تدبیر و تمهید دیگری برای پیشگیری از تشدید این تقابل تاریخی، روی دست خواهد گرفت.
