چند روز پیش در کنفرانسی در ایران که تحت نام "نشست بین المللی گرد و غبار؛ چالش ها و راه حل ها" در تهران، برگزار شده بود، دوکتور حسن روحانی؛ رییس جمهور این کشور نسبت به ساخت و ساز بندهای آبی در افغانستان واکنش نشان داد و گفت:" ما نمی توانیم در برابر احداث سدهای متعدد در افغانستان و بندها از کجکی، کمال خان و سلما و دیگر سدها و بندها که بر ولایات خراسان و سیستان و بلوچستان تأثیرگذار است، بی تفاوت باشیم".
این اظهار نظر ریاست جمهوری اسلامی ایران که به نظر حق او نیز بوده، بر برخی از هموطنان افغان ما که خیلی از قوانین و مقررات بین المللی و حاکم در تعاملات بین دولت و کشورها اطلاع کافی ندارند، سنگین تمام شده و برخی دیگر نیز از سر عقده گشایی و گروهی نیز به اشاره سفارت خانه های غربی، در حرکتی غیر مسئولانه و به دور از آداب و نزاکت های دیپلماتیک و همسایگی، طی راه پیمایی و گردهم آیی حقیر و کوچکی، دولتمردان جمهوری اسلامی را بباد دشنام و ناسزا گرفتند و طبق اخبار رسانه ها، به پاره کردن عکسهایی از امام خمینی-ره- و رهبر جهان اسلام؛ حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای-زیده عزه- مبادرت ورزیدند.
کاری که از هیچ شهروند عاقل و بالغ افغان ساخته نیست و این اعمال شنیع و وقیح را فقط به کسانی می توان نسبت داد که هیچ میانه ای با الفبای سیاست و عرف دیپلماتیک حاکم میان کشورها ندارند.
در ربطِ به واکنش گستاخانه و نیز تفرقه افکنانه برخی از عوامل بیگانه چند نکته قابل یادآوری است.
نکته اول اینکه موضوع ایجاد سد آبی و غیره در کشوری و حقآبه و متفرعات مربوط آن، مربوط دولتین دو کشور همجوار و همسایه می شود که این موضوع و امثال آن، راه حل های مربوط به خود شان را دارند که با تعاملات و مراودات دیپلماتیک و منطقی، قابل بحث و گفت و گو و گاهاً مناقشه و اختلاف نظر و دیدگاهها نیز می باشند.
در فرض بالا هر چه باشد مربوط به مسئولیتها و رسالتهای دو طرف موضوع مورد بحث که عبارت از دو دولت هم مرز می باشد بوده، هیچگونه ربط و ارتباطی به گروه ها و نهادهای مردمی و دولتی و غیر آن نمی گیرد؛ تا تعدادی مغرض و آشوبگر که معلوم است نان دسترخوان خویش را از ذخیره گاههای دولتهای غربی تهیه می کنند، به اصطلاح احساس مسئولیت کرده و با اقدامات گستاخانه و خارج از قاعده و هنجارهای پذیرفته شده ی دیپلماتیک در تعامل میان دولتها، روابط میان دو کشور دوست و برادر را متشنج و گل آلود کنند.
نکته دوم اینکه هر دو دولت لازم است تا همواره مراقب دستها و نیت های شوم و نفاق انگیزی باشند که قصد تخریب روابط نیک و حسنه میان دو کشور را دارند؛ آنهم دو کشوری که هم تاریخ، دین و زبان و فرهنگ مشترکی دارند و هم لااقل در بیشتر از یک قرن اخیر، هیچگونه مشکل مرزی و حقوقی و امثال آن با یکدیگر نداشته اند و فراتر از اینها ایران کشوری است که حدود سی و چند سال تمام، مشکلات ناشی از مهاجرت افغانها در سرزمین خویش را با پیشانی باز و سینه گشاده تحمل کرده و به خصوص در چند سال جاری که اقتصاد این کشور از سوء مدیریتی رنج فراوانی را متحمل شده؛ اما باز هم نسبت به مهاجران افغان و به خصوص طبقه کارگر که در هر حال، عرصه کار و فعالیت را برای کارگران بومی ایرانی، تنگ تر کرده اند، با دید گذشت و مهمان نوازی نگریسته می شود.
لازم است تا در این برهه از زمان که افغانستان محل تاخت و تاز بیگانگان غربی قرار گرفته و هر یک از دولتهای غربی موجود در این کشور با بکار گیری بعضی از هموطنان ما به عنوان مبلغ و مروج منافع و فرهنگ خویش، از آنان به مثابه جاسوس و حافظان منافع نامشروع خویش استفاده می کنند، چشم و گوش هر دو دولت و هر دو ملت بیش تر از هر زمان دیگری تیز تر و حساس تر باشند؛ تا مبادا دشمن آبادانی و ترقی دو کشور از غفلتگاه های ممکن سوء استفاده کرده، رابطه خوب و معقول دو کشور را به تشنج و چالش بکشند.
و سرانجام نکته پایانی اینکه هر دو دولت و کشور به خوبی می دانند که بیگانگان شرقی و غربی، پس از مدت زمان ولو طولانی، سرانجام افغانستان را باید ترک کنند؛ اما همسایگان افغانستان همچنان با این کشور خواهند ماند و تا این کشور و همسایگان آن باقی هستند، باید در جوار و کنار هم زندگی کنند و تعامل داشته باشند.
بنابراین، خرد و منطق سلیم حکم می کند تا افغانستان و همسایگان آن از قواعد و اصول ثابته حقوق بین المللی و نیز بین الدولی، به گونه ای که این قوانین و اصول، حافظ و تامین کننده منافع همگان باشد، پیروی کنند و هیچکدام نخواهند تا با برخوردهای یکطرفه و خودخواهانه حق دیگری را تضییع کنند؛ چرا که رعایت حقوق همواره متقابل و طرفینی است و هر گاه طرفی بخواهد حق طرف دیگر را تضییع کند، طرف دیگر نیز ساکت ننشسته و به هر شکل ممکن و با بهره گیری از طرق گوناگون به استیفای حق خویش همت می گذارد.
نتیجه اینکه با توجه به آنچه گفته شد، به نظر می رسد بهترین راه برای حل مشکل پیش آمده آن است که مسئولان هر دو دولت ایران و افغانستان، نشستهای جاری شان را ادامه بدهند و سعی شود تا بدون توجه به فشارهای بیرونی و بر اساس منافع مشروع دو کشور و ملت، مناسب ترین تصمیم و فیصله را گردن بگذارند؛ به گونه ای که حق هیچیک از دو ملت تضییع و پایمال نشود.
