موانع تازه در مسیر بازگشت حکمتیار

در حالی که در وزارت عدلیه، حزب اسلامی افغانستان به رهبری عبدالهادی ارغندیوال، ثبت شده، با آمدن گلبدین حکمتیار، سؤال هایی در مورد رسمیت حزب اسلامی گلبدین حکمتیار به وجود آمده است.

عبدالهادی ارغندیوال؛ رییس حزب اسلامی می گوید، وقتی که آقای حکمتیار به کابل آمد، برخی مسایل درون حزبی و همچنین مسایل کشوری و بیرونی وجود دارد که انشاالله به تفاهم خواهیم رسید؛ اما امین کریم؛ گفتگوکننده ارشد گلبدین حکمتیار با حکومت، ادعای موجودیت شاخه‌های گونا‌گون حزب اسلامی را غیر معقول خواند و تاکید کرد که چنین ادعاها و شایعه پراکنی‌ها از سوی رقیبان طرح ریزی می‌شود.

در حالی که وزارت عدلیه می‌گوید، حزب اسلامی عبدالهادی ارغندیوال به گونه رسمی در این وزارت ثبت است؛ اما امین کریم می‌گوید که حزب اسلامی حکمتیار شهرت پنجاه ساله دارد و گلبدین حکمتیار یگانه رهبر این حزب است.

به گفته نمایندۀ باصلاحیت حزب اسلامی حکمتیار، حزب اسلامی با سابقۀ پنجاه ساله ضرورت به مسایل تخنیکی ندارد و اطمینان می دهم که این حزب واحد است، آنهم با رهبری واحد امیر حکمتیار.

پیش از این هم اما و اگرهایی در مورد بازگشت گلبدین حکمتیار؛ رهبر حزب اسلامی به کابل، وجود داشت؛ اما با اظهار نظرها و موضع گیری های مقابله جویانه رهبران ارشد شاخه های دوگانه این حزب بر علیه همدیگر، تصور می شود که این بار اختلاف های عمیق داخلی هم بر موانع موجود در مسیر بازگشت گلبدین به کابل، افزوده شده است.

کارشناسان می گویند که این اختلاف ها به تازگی به وجود نیامده است؛ بلکه ریشه اصلی این اختلافات از آنجا شکل گرفت که در ابتدای تشکیل نظام سیاسی کنونی در ۱۶ سال پیش، شماری از رهبران ارشد حزب اسلامی از جمله عبدالهادی ارغندیوال، به جای مبارزه مسلحانه با دولت، به همکاری های صلح آمیز در چارچوب نظام و قانون اساسی، روی آوردند و در مقاطعی سمت های حساس و مهمی را نیز در کابینه دولت به رهبری حامد کرزی، بر عهده گرفتند.

این در شرایطی بود که گلبدین حکمتیار همچنان با اختفا و آوارگی، به جنگجویانش حکم «جهاد» علیه «نیروهای اشغالگر خارجی»، «دولت دست نشانده کابل» و «اقوام اقلیت» در افغانستان را صادر می کرد.

با این حساب، این اختلاف ها، بسیار عمیق تر و ریشه دار از آن است که تصور می شود.

آقای ارغندیوال در طول این سال ها همواره سعی کرده است، یک حزب اسلامی انعطاف پذیر، متعهد به اصول قانون اساسی و نظام سیاسی افغانستان را نشان دهد و در طول این سال ها همواره با گروه ها و احزابی تبانی و تراضی کرده است که از نظر گلبدین حکمتیار شاید هنوز هم مستوجب سرکوب و نابودی تلقی شوند.

از این منظر، تقابل حزب اسلامی به رهبر ارغندیوال با حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار، تقابل دو جریان میانه رو و تندرو است و این از نظر سیاسی و ایدئولوژیک اختلاف اندکی نیست.

از جانب دیگر، نباید فراموش کرد که حزب اسلامی به رهبری ارغندیوال، از این هراس دارد که با ورود حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار به عرصه بازی های سیاسی، از نقش و سهم این حزب در عرصه سیاست و قدرت به طور ملموس و چشمگیری کاسته شود و ارغندیوال و تیم او به حاشیه رانده شوند.

در این میان، امکان سازش و اتحاد میان این دو جریان نیز ضعیف به نظر می رسد؛ زیرا همان گونه که در بالا اشاره شد، بخشی از اختلاف نظرهای این دو جریان، ایدئولوژيک و بنیادی است و به نظر نمی رسد به آسانی امکان غلبه بر این اختلاف ها وجود داشته باشد؛ به ویژه در شرایطی که کریم امین؛ مذاکره کننده ارشد حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار به آنچه از سوی ارغندیوال مطرح شده، واکنش تند و شدیدی نشان داده و تأکید کرده که این «شایعه پراکنی ها»، از سوی «رقیبان»، طرح ریزی می شود.

صرف نظر از همه این مسایل و فارغ از اینکه سرانجام این اختلاف نظرها به کجا منتهی خواهد شد، واقعیتی که اکنون وجود دارد این است که قدرت این اختلافات به اندازه ای هست که عملا مانع از بازگشت گلبدین حکمتیار به کابل شده است و این یعنی، اختلاف های یادشده عمیق و جدی و بنیادی است.