تجربه حزب اسلامی و چشم انداز آینده صلح

اکرم خپلواک؛ نماینده ویژه رئیس جمهور در امور سیاسی می‌گوید که عملی شدن مرحله به مرحله توافقنامه صلح با حزب اسلامی گلبدین حکمتیار بیانگر موفقیت "مذاکرات صلح بین‌الافغانی" است و دیگر گروه‌های مخالف مسلح دولت نیز می‌توانند از طریق مذاکره با دولت به روند صلح بپیوندند.

آقای خپلواک در پی تصمیم شورای امنیت سازمان ملل برای حذف نام گلبدین حکمتیار از فهرست تحریم‌های این سازمان، گفت که تلاش‌های دیپلماتیک دولت، اعضای دایم و غیر دایم شورای امنیت را متقاعد ساخت تا نام آقای حکمتیار از این فهرست حذف شود.

آقای خپلواک افزود که دولت "تمام تدابیر لازم" را برای "تامین امنیت و بازگشت آبرومندانه" رهبر حزب اسلامی در دست دارد و کمیته‌های مختلف مشغول عملی‌سازی مواد توافقنامه صلح با آقای حکمتیار هستند.

او گفت که دادستانی کل، روی آزادی زندانیان حزب اسلامی کار دارد و در بخش نظامی نیز کمیته دیگری مشغول تثبیت افراد مسلح حزب اسلامی و بازگرداندن آنها به "زندگی عادی" است و آنها "براساس اصول نیروهای مسلح افغانستان" در چارچوب این نیروها جذب خواهند شد.

کارشناسان می گویند که برداشته شدن تحریم های بین المللی علیه گلبدین حکمتیار؛ رهبر حزب اسلامی، بی تردید آخرین مانع از مسیر موفقیت توافقنامه صلح میان او و حکومت را از میان برمی دارد و از این منظر، شاید حق با نمایندگان دولت باشند که این رویداد را دستاوردی موفقیت آمیز در این روند به حساب آورند؛ اما این پرسش کماکان به قوت خود باقی است که آیا موفقیت دولت در توافق صلح با حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار، لزوما توفیقی در عرصه صلح هم به حساب می آید یاخیر؟

کارشناسان در این زمینه تردیدهایی را مطرح می کنند که برداشت دولت از این رویداد را تحت الشعاع قرار می دهد.

یکی از مهم ترین مسایل در این زمینه از دید آگاهان، سهم و نقش حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار در ناامنی های افغانستان پس از سقوط طالبان است.

تحلیلگران می گویند که از نقش عملیاتی و حضور مؤثر نیروهای شبه نظامی تحت فرماندهی گلبدین حکمتیار در ناامنی های ضد دولتی طی سال های اخیر به میزان قابل اعتنایی کاسته شده است.

به ویژه در این زمینه با ظهور گروه های تروریستی پرقدرت تر، روز به روز از قدرت و نفوذ و اثرگذاری بازوی نظامی حزب اسلامی کاسته شد و همین امر هم از دید ناظران مسایل سیاسی و امنیتی، یکی از مهم ترین انگیزه های مؤثر در تصمیم حکمتیار مبنی بر پذیرش روند صلح به رهبری دولت افغانستان بود.

نکته دیگری که از نظر کارشناسان مسایل امنیتی نمی تواند موفقیت دولت در توافق صلح با حزب اسلامی را به موفقیتی بزرگتر در عرصه صلح تبدیل کند، عدم نگاه مثبت مردم و جامعه سیاسی افغانستان به این رویداد است.

واقعیت این است که در پی امضای توافقنامه صلح میان اشرف غنی؛ رییس جمهور و گلبدین حکمتیار؛ رهبر حزب اسلامی، واکنش ها نسبت به این رویداد، غالبا سرد و منفی بود و همین امر هم این اتفاق را به تحولی نه چندان مهم تبدیل کرد و علیرغم آنکه دولت همچنان سعی در بزرگنمایی این «موفقیت» دارد؛ اما هنوز کمتر کسی فکر می کند که برداشته شدن آخرین موانع از مسیر تحقق مرحله به مرحله توافقنامه صلح با حزب اسلامی بتواند جان تازه ای به کلیت روند صلح ببخشد و آن را از رکود و انفعال و ناکامی نجات دهد.

و آخرین نکته هم اینکه به عقیده اغلب کارشناسان، دولت در معامله با حزب اسلامی، بسیار بیشتر از آنچه به دست آورده، امتیاز داده است؛ امتیازهایی که از اعطای مصونیت مطلق قضایی به رهبران و فرماندهان ارشد حزب اسلامی و رفع تحریم های بین المللی علیه آنها شروع می شود و تا آزادی زندانیان و توزیع سمت های دولتی و جذب شبه نظامیان مسلح این گروه به بدنه نیروهای امنیتی، ادامه پیدا می کند.

با توجه به این تحلیل، انتظار نمی رود تحقق آخرین مرحله از توافق صلح با حزب اسلامی بتواند گرهی از کار فروبسته صلح افغانستان باز کند و افق های مثبت و امیدبخشی را در این عرصه بگشاید؛ مخصوصا در شرایطی که گروه های مسلح ضد دولتی، همچنان تصور می کنند که در اوج قدرت قرار دارند و می توانند در برابر ثبات و امنیت کشور، چالش های ضد امنیتی سنگینی ایجاد کنند. تا زمانی که آنها چنین تصور کنند، هرگز نمی توان نسبت به صلحی مقتدرانه با آنها امیدوار بود.