حسن روحانی و ولادیمیر پوتین؛ رؤسای جمهور ایران و روسیه در باکو با هم دیدار و گفتگو کرده اند.
نشست باکو به دعوت رئیس جمهور آذربایجان صورت می گیرد که یک جلسه سه جانبه را با هدف گسترش همکاری های منطقه ای میان سه همسایه میزبانی کرده است.
این چهارمین دیدار آقایان روحانی و پوتین از اوایل تابستان سال گذشته تاکنون است.
دو رئیس جمهور یکبار در اوایل تابستان گذشته در روسیه، بار دوم در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویارک، سومین بار در جریان اجلاس مجمع کشورهای صادرکننده گاز در تهران و اینک در باکو باهم ملاقات کرده اند.
دو رهبر در دیدار باکو "بر لزوم تلاش هرچه بیشتر دو کشور برای شتاب بخشی به توسعه فراگیر همکاری ها تاکید کرده اند" و آقای پوتین گفته که روابط ایران و روسیه "آینده بسیار روشنی دارد".
حسن روحانی هم گفته است که حضور سال گذشته آقای پوتین در ایران "دستاوردهای زیادی داشته است".
روسیه و ایران سال هاست که نزدیک ترین روابط نظامی و سیاسی را دارند؛ اما کارشناسان می گویند که پیش از این به سختی می توانستیم عنوان هم پیمانان نظامی و امنیتی را به دو کشور اطلاق کرد؛ زیرا همکاری های دفاعی و نظامی دو کشور پیش از این، بیشتر بر پایه داد و ستدهای منفعت محورانه دوجانبه استوار بوده است تا یک همکاری استراتژیک امنیتی و نظامی در برابر یک دشمن مشترک و قدرتمند خارجی.
روسیه و ایران هم در ماجرای سوریه و هم در ائتلاف امریکایی ضد داعش، عملا بیرون از دایره همکاری های محور غربی –عربی قرار گرفتند.
ایرانی ها در ابتدا رسما در نشست ها و کنفرانس های مرتبط با این دو مساله، دعوت نمی شدند و روس ها نیز به رغم حضور، نقشی کاملا حاشیه ای و نمادین داشتند و روسیه در عمل، با ائتلاف امریکایی ضد داعش در خاور میانه همکاری نمی کرد.
از سوی دیگر، تشدید بحران اوکراین و پایداری تنش های ناشی از آن میان روسیه و غرب که به باور بسیاری از کارشناسان به دو قطبی شدن عملی و واقعی جهان انجامید، روسیه را بیش از همیشه به تکاپو انداخت تا برای استمرار قدرت و توانمندی استراتژیک خود در برابر غرب، متحدان تازه ای در منطقه جستجو کند.
ولادیمیر پوتین؛ رییس جمهوری بلندپرواز روسیه که رؤیای «روسیه نو» را در سر می پروراند؛ رؤیایی که دشمنان و منتقدانش آن را تلاشی تازه برای احیای قدرت شوروی مضمحل شده ارزیابی می کنند، از چند محور سعی کرده است، قدرت جولان و مانور راهبردی غرب به رهبری امریکا در جهان را محدود کرده و کاهش دهد.
او در سفرهایی که از جمله به کشورهای امریکای لاتین و چین داشته و همچنین سازمان های متعددی که بر محور همکاری های منطقه ای در حوزه امنیت، مبارزه با تروریزم، اقتصاد و تجارت و ترانزیت و سرمایه گذاری و... با حضور کشورهای آسیای مرکزی، حوزه قفقاز و... ایجاد کرده، آشکارا نشان داده است که تلاش می کند، برای روزگاری آماده شود که روسیه بزرگ، هیچ گونه وابستگی به غرب نداشته باشد.
هرچند تا رسیدن به این مأمول راه درازی در پیش است؛ اما ناظران می گویند که این تلاش های او از هم اکنون غرب را به تکاپو انداخته تا از آن پیشگیری کند و از عنوان ابرقدرت بودن خود در برابر روسیه نوظهور دفاع نماید.
در این میان، نقش ایران به مثابه یک قدرت منطقه ای برای روس ها حیاتی و تعیین کننده است. ایران و روسیه در بسیاری از زمینه ها به ویژه در برابر غرب، اعراب، تروریزم خاور میانه ای، نفت، مساله سوریه و... دیدگاه ها، اهداف و منافع مشابه و مشترک دارند. افزون بر آنکه سقف همکاری های اقتصادی و نظامی دو کشور نیز منافع مشترک فراوانی میان آنها ایجاد کرده است.
بنابراین، اینکه رییس جمهوری روسیه، تنها رهبر خارجی است که بیش از همه رهبران سیاسی جهان، در یک مدت کوتاه بیشترین دیدار را با رییس جمهوری ایران داشته است، کاملا نشان می دهد که دو کشور به سان متحدانی راهبردی و نزدیک، تلاش می کنند اقتدار و نفوذ انکارناپذیر یک قطب قدرت در حال ظهور در منطقه بی ثبات خاور میانه و آسیا را به نمایش بگذارند.
از این منظر، به عقیده تحلیلگران، اتحاد روسیه و ایران، موازنه قدرت در منطقه را دستخوش تغییراتی جدی خواهد کرد و پیش بینی می شود که بر پایه این تلاش ها، قدرت ها و محورهای متخاصم نیز نسبت به این تلاش ها واکنش منفی نشان دهند.
با این وصف، ناظران می گویند که هم ایران و هم روسیه، به ایجاد چنین اتحادی شدیدا نیاز دارند و قدرت و اثرگذاری دو طرف در معادلات منطقه ای و بین المللی به اندازه ای است که مشارکت آنها در یک اتحاد راهبردی و استراتژيک، درست مکمل همدیگر است.
