حنیف اتمر؛ مشاور امنیت ملی رییس جمهور غنی برای جلب کمک هند در روند مبارزه با تروریزم و تقویت نیروهای مسلح افغانستان، برای دیداری دو روزه با مقامات هندی به دهلی نو رفت.
او در جریان این سفر با وزیر دفاع، مشاور امنیت ملی و دیگر مسؤولان امنیتی و اطلاعاتی هند دیدار و گفتگو کرد.
تواب غورزنگ؛ سخنگوی مشاور امنیت ملی پیش از این سفر، در مورد اهمیت آن گفت:"افغانستان از این سفر انتظارات زیادی دارد. مشاور امنیت ملی افغانستان روی جزئیات همکاری دوجانبه با هند صحبت خواهد کرد."
آقای غورزنگ جزئیات بیشتر درباره این انتظارات ارائه نداد؛ اما این نخستین بار بعد از آغاز کار دولت وحدت ملی بود که یک مقام ارشد افغان برای گفتگو روی طرح مشخصی برای مبارزه با تروریزم و نقش بیشتر هند در تقویت نیروهای مسلح افغانستان، راهی هند شد.
رسانه‌های هند در آستانه سفر آقای اتمر از قول یک مقام امنیتی هند گزارش کردند که هند آماده است تا چهار هواپیمای جنگی MI۲۵ به افغانستان کمک کند.
اگر این خبر درست باشد از نظر کارشناسان مسایل امنیتی یک تحول مهم در روابط افغانستان و هند محسوب می شود؛ روابطی که به ویژه پس از روی کار آمدن حکومت وحدت ملی به رهبری اشرف غنی، با فراز و فرود و اما و اگر فراوان رو به رو بوده است.
کارشناسان می گویند با آنکه افغانستان و هند باهم پیمان استراتژیک امضا کرده اند و از این حیث، هند در میان همه کشورهای همسایه و منطقه، جایگاه ویژه ای در سیاست خارجی و امنیتی افغانستان باید داشته باشد و پس از امضای این پیمان، انتظار می رفت روابط دو کشور که ریشه های نیرومندی در تاریخ دیپلماسی دوجانبه نیز دارد، به صورتی بی سابقه و جهشی تقویت شود و هند به بزرگ ترین شریک اقتصادی، امنیتی و سیاسی افغانستان در منطقه تبدیل گردد؛ اما این اتفاق برخلاف همه انتظارها چندان که پیش بینی می شد رخ نداد.
شاید یکی از دلایل آن این باشد که حکومت وحدت ملی به رهبری اشرف غنی، پس از روی کار آمدن، تمامی انرژي خود را روی استقرار صلح در افغانستان از طریق گفتگو با طالبان گذاشت که نیازمند برقراری یک همکاری نزدیک و استراتژیک با پاکستان بود و این امر، به خودی خود، هند را به شریکی حاشیه ای در سیاست خارجی کابل تبدیل می کرد.
این به واقع یک دلیل مهم و عمده بود؛ زیرا به عقیده کارشناسان، آقای غنی در همان ابتدای ریاست جمهوری اش، تصمیم هایی گرفت که آشکارا نشان می داد او از میان هند و پاکستان، دومی را به عنوان طرف تعامل استراتژیک خود برگزیده است.
به عنوان نمونه او، پس از عربستان سعودی و چین به پاکستان سفر کرد و در سفر به پاکستان نیز اظهارات و اقداماتی انجام داد که صریحا بیانگر نیت و اراده درونی او برای تحولی عمیق و عظیم در روابط تاریخی و غالبا پرتنش دو کشور بود.
مثلا او برای دیدار با یک مقام بلندپایه نظامی پاکستان، به راولپندی رفت و در این خصوص، حتی به ابتدائیات عرف دیپلماتیک هم توجه نکرد که انتقادهایی را در افغانستان برانگیخت.
منتقدان، این اقدام آقای غنی را با اقدام مشابه حامد کرزی مقایسه کردند که در نشست خبری مشترک او با پرویز مشرف؛ دیکتاتور نظامی پیشین پاکستان در اسلام آباد، سؤال خبرنگار تلویزیون ملی افغانستان را به که پشتو مطرح شده بود، برای مشرف به انگلیسی ترجمه کرد!
با همه این احوال، پس از مرگ ملاعمر و تشدید تحرکات تروریستی در افغانستان و پاکستان، روابط دو کشور یکبار دیگر، راه گذشته اش را ادامه داد و تلاش های آقای غنی برای بهبود آن، ضرب صفر شد.
با توجه به این مسایل، کارشناسان عقیده دارند که اکنون آقای غنی با اعزام مشاور امنیت ملی اش به هند که به روایتی، نزدیک ترین و معتمدترین مهره رییس جمهور محسوب می شود، می خواهد یکبار دیگر به هند روی کند و از آن کشور بخواهد که روابط دیرینه، سنتی و اخیرا هم استراتژیک خود با کابل را تجدید کند.
این نیاز افغانستان در شرایط حاضر است؛ زیرا کابل در صورتی که اسلام آباد، همچنان دشمن باقی بماند، ناگزیر است شریکی مهم مانند هند داشته باشد.
نیروهای امنیتی افغانستان نیز به کمک ها و ظرفیت های بزرگ هند، نیازمند اند.
اما هند هم از توسعه بی رویه رابطه با کابل به ویژه در ابعاد نظامی و امنیتی، نگران است؛ نگران اینکه مبادا این امر، خشم و واکنش اسلام آباد را برانگیزد و پاکستان با توجه به توانمندی های گسترده ای که در داخل افغانستان از آن برخوردار است، به منافع هند در این کشور، حمله کند و به این ترتیب، اضرار روابط استراتژيک نظامی با کابل بر فواید آن، غلبه کند.
او در جریان این سفر با وزیر دفاع، مشاور امنیت ملی و دیگر مسؤولان امنیتی و اطلاعاتی هند دیدار و گفتگو کرد.
تواب غورزنگ؛ سخنگوی مشاور امنیت ملی پیش از این سفر، در مورد اهمیت آن گفت:"افغانستان از این سفر انتظارات زیادی دارد. مشاور امنیت ملی افغانستان روی جزئیات همکاری دوجانبه با هند صحبت خواهد کرد."
آقای غورزنگ جزئیات بیشتر درباره این انتظارات ارائه نداد؛ اما این نخستین بار بعد از آغاز کار دولت وحدت ملی بود که یک مقام ارشد افغان برای گفتگو روی طرح مشخصی برای مبارزه با تروریزم و نقش بیشتر هند در تقویت نیروهای مسلح افغانستان، راهی هند شد.
رسانه‌های هند در آستانه سفر آقای اتمر از قول یک مقام امنیتی هند گزارش کردند که هند آماده است تا چهار هواپیمای جنگی MI۲۵ به افغانستان کمک کند.
اگر این خبر درست باشد از نظر کارشناسان مسایل امنیتی یک تحول مهم در روابط افغانستان و هند محسوب می شود؛ روابطی که به ویژه پس از روی کار آمدن حکومت وحدت ملی به رهبری اشرف غنی، با فراز و فرود و اما و اگر فراوان رو به رو بوده است.
کارشناسان می گویند با آنکه افغانستان و هند باهم پیمان استراتژیک امضا کرده اند و از این حیث، هند در میان همه کشورهای همسایه و منطقه، جایگاه ویژه ای در سیاست خارجی و امنیتی افغانستان باید داشته باشد و پس از امضای این پیمان، انتظار می رفت روابط دو کشور که ریشه های نیرومندی در تاریخ دیپلماسی دوجانبه نیز دارد، به صورتی بی سابقه و جهشی تقویت شود و هند به بزرگ ترین شریک اقتصادی، امنیتی و سیاسی افغانستان در منطقه تبدیل گردد؛ اما این اتفاق برخلاف همه انتظارها چندان که پیش بینی می شد رخ نداد.
شاید یکی از دلایل آن این باشد که حکومت وحدت ملی به رهبری اشرف غنی، پس از روی کار آمدن، تمامی انرژي خود را روی استقرار صلح در افغانستان از طریق گفتگو با طالبان گذاشت که نیازمند برقراری یک همکاری نزدیک و استراتژیک با پاکستان بود و این امر، به خودی خود، هند را به شریکی حاشیه ای در سیاست خارجی کابل تبدیل می کرد.
این به واقع یک دلیل مهم و عمده بود؛ زیرا به عقیده کارشناسان، آقای غنی در همان ابتدای ریاست جمهوری اش، تصمیم هایی گرفت که آشکارا نشان می داد او از میان هند و پاکستان، دومی را به عنوان طرف تعامل استراتژیک خود برگزیده است.
به عنوان نمونه او، پس از عربستان سعودی و چین به پاکستان سفر کرد و در سفر به پاکستان نیز اظهارات و اقداماتی انجام داد که صریحا بیانگر نیت و اراده درونی او برای تحولی عمیق و عظیم در روابط تاریخی و غالبا پرتنش دو کشور بود.
مثلا او برای دیدار با یک مقام بلندپایه نظامی پاکستان، به راولپندی رفت و در این خصوص، حتی به ابتدائیات عرف دیپلماتیک هم توجه نکرد که انتقادهایی را در افغانستان برانگیخت.
منتقدان، این اقدام آقای غنی را با اقدام مشابه حامد کرزی مقایسه کردند که در نشست خبری مشترک او با پرویز مشرف؛ دیکتاتور نظامی پیشین پاکستان در اسلام آباد، سؤال خبرنگار تلویزیون ملی افغانستان را به که پشتو مطرح شده بود، برای مشرف به انگلیسی ترجمه کرد!
با همه این احوال، پس از مرگ ملاعمر و تشدید تحرکات تروریستی در افغانستان و پاکستان، روابط دو کشور یکبار دیگر، راه گذشته اش را ادامه داد و تلاش های آقای غنی برای بهبود آن، ضرب صفر شد.
با توجه به این مسایل، کارشناسان عقیده دارند که اکنون آقای غنی با اعزام مشاور امنیت ملی اش به هند که به روایتی، نزدیک ترین و معتمدترین مهره رییس جمهور محسوب می شود، می خواهد یکبار دیگر به هند روی کند و از آن کشور بخواهد که روابط دیرینه، سنتی و اخیرا هم استراتژیک خود با کابل را تجدید کند.
این نیاز افغانستان در شرایط حاضر است؛ زیرا کابل در صورتی که اسلام آباد، همچنان دشمن باقی بماند، ناگزیر است شریکی مهم مانند هند داشته باشد.
نیروهای امنیتی افغانستان نیز به کمک ها و ظرفیت های بزرگ هند، نیازمند اند.
اما هند هم از توسعه بی رویه رابطه با کابل به ویژه در ابعاد نظامی و امنیتی، نگران است؛ نگران اینکه مبادا این امر، خشم و واکنش اسلام آباد را برانگیزد و پاکستان با توجه به توانمندی های گسترده ای که در داخل افغانستان از آن برخوردار است، به منافع هند در این کشور، حمله کند و به این ترتیب، اضرار روابط استراتژيک نظامی با کابل بر فواید آن، غلبه کند.
