چند روز قبل اعلام شد که ائتلاف جدیدی میان جنرال عبدالرشید دوستم معاون اول رئیس جمهور اشرف غنی وعطامحمد نور سرپرست ولایت بلخ به وجود خواهدآمد.
اعلام خبر، قبل از آنکه بار عملی به خود گیرد و منشأ اثر باشد تکانه و زلزله شدید و سنگینی در بدنه حکومت به ویژه در تیم اشرف غنی به وجود آورد. زیرا جنرال دوستم معاون اول ریاست جمهوری است و یکی از نقطه های اتکای او در مناطق شمال کشور به حساب می آمده است.
تیم اشرف غنی یا به سخن دیگر رئیس جمهورغنی، دوستم را تنها نقطه اتکا و راه اعمال نفوذ خود در شمال می دانست. از این جهت بود که علی رغم بغض و کینه دیرینه ای که نسبت به دوستم داشت و او را مسبب کشته شدن طالبان در دهه هفتاد می دانست در انتخابات ریاست جمهوری با او ائتلاف کرد وعده های کلانی نیز به او سپرد که بعد از پیروزی در انتخابات باید به آن وعده ها وفا می کرد. ولیکن از قراین چنان بر می آید که اشرف غنی به تعهد خود در قبال جنرال وفا نکرده ست.
گرچه در زمان ائتلاف دوستم و غنی انتقادهایی هم علیه غنی صورت گرفت و وجود جنرال دوستم را یکی از نقطه ضعف های تیم غنی به حساب آوردند. اما غنی می دانست که غیر ازجنرال دوستم، فرد قدرتمندی که بتواند در شمال محور قرار گیرد و رای مردم را بدست آورد وجود ندارد.
وی هم ناگزیر انتقادها را به جان خرید و دوستم را با وعده های نرم و چرب در کنار خود آورد و از وجهه او به نفع خود سود برد.
دوستم نیز تا توان داشت برای پیروزی اشرف غنی تلاش کرد، حتا در میان هزاره ها رفت و خود را یادگار شهید مزاری نامید تا بتواند رای مردم هزاره را نیز در صندوق اشرف غنی بیفزاید. تشکیل حکومت وحدت ملی، وجود و حضور موجه رقیب انتخاباتی غنی در کنار او، سبب شد که او نتواند یا نخواهد به تمام وعده های خود تمام و کمال عمل کند.
به گفته برخی آگاهان نزدیک به ارگ ریاست جمهوری، از وعده هایی که به دستم سپرده شده بود هیچ کدام عملی نشد و این عدم تعهد، دوستم را سخت آزرده کرده است.
گفته می شود که تظاهرات ترکمن های فاریاب نیز از جانب طرفداران دستم سازمان دهی شده بود تا اشرف غنی را بیشتر تحت فشار قرار دهد. اما اعلام خبر جدید مبنی بر ایجاد ائتلاف با عطا محمد نور ضربه ای سنگین تر و سهمگین تری بر اشرف غنی شمرده می شود. در بادی نظر این گونه تلقی می گردد که اشرف غنی نتوانسته است متحدان انتخاباتی خود را نگهدارد در حقیقت تیم انتخاباتی وی دچار شکست و فروپاشی شده و هر کدام از دوستان او به هر سوی رفته اند.
آنچه که اشرف غنی را در کنار جنرال دوستم قرار می داد، تنها بدست آوردن رای ازبک ها نبود؛ بلکه وی اهداف دیگری نیز در نظر داشت. یکی آن که جنرال دوستم از افراد قدرتمند و صاحب نفوذ در مناطق شمال است، وی می توانست رقیب جدی برای جنرال عطا محمد نور در شمال باشد.
دو، اشرف غنی می توانست با استفاده از نفوذ او در شمال به برکناری والی قدرتمند بلخ بپردازد و او را از کنار حکومت خود دور کند. از این طریق اصلاحات مورد نظر خود را در شمال اعمال نماید. از این طریق هم به تضعیف تیم رقیب خود یعنی تیم رئیس اجرایی حکومت بپردازد و هم قدرت عطا محمد نور را تحدید کند. اما آنگونه که آشکار می شود، اشرف غنی نه تنها به اهداف خود دست نیافته است که عدم پای بندی او به تعهدات انتخاباتی خود به جنرال، از او فرد دمدمی مزاج و غیرقابل اعتنا و اعتماد به نمایش می گذارد که از نفوذ و وجهه دیگران سوء استفاده می کند. بی گمان تضعیف عطا محمد نور و بر کناری او از سمت ولایت بلخ نیازمند همکاری مردی پرقدرتی همانند دوستم بود؛ ولیکن این که عطامحمد نور بار دیگر به سمت والی آن ولایت منسوب شده است به معنای برچیده شدن نفوذ اشرف غنی در ولایت های شمال کشور و نوعی گسست را می توان میان ولایت های شمال و جنوب و شرق کشور نیز مشاهده کرد.
حادثه ای که در جلریز اتفاق افتاد و بیش از بیست نفر از سربازان کشور مربوط به قوم هزاره به شهادت رسیدند، جناح هزاره های نزدیک به اشرف غنی را نیز دچار شوک شدید و سنگینی کرده است. افرادی که زنده از آن سنگرها بیرون آمده اند گفته اند که کشته شدن افراد آن پاسگاه ها نتیجه تبانی حکومت مرکزی و مردم محلی بوده است.
لذا فشار بر جناح خلیلی که متحد اشرف غنی است هر روز بیشتر می شود. اگر وضعیت به همین منوال ادامه پیدا کند، ممکن است میان تیم اشرف غنی و خلیلی نیز شکافی عمیقی ایجاد گردد.
در آن صورت پایه های مهم رئیس جمهور غنی در میان هزاره ها نیز فرو خواهد پاشید.
سفر داکتر عبدالله عبدالله به مناطق شمال شرق کشور و سخنرانی او در میان نیروهای امنیتی در قندوز و اعتراف به کم کاری از جانب حکومت و بی توجهی به ناامنی شمال، می تواند اتوریته او را در نزد مردم شمال و شمال شرق افزایش دهد. ولایت های شمال با محوریت عطا محمد نور وارد یک فاز جدید امنیتی شود که چندان سنخیتی با مناطق جنوب و شرق کشور ندارد.
لذا ایجاد محوریت های جدید در شمال به مذاق اشرف غنی هیچ خوش آیند نیست و می تواند نوعی گسست میان تیمی در حکومت کنونی مشاهده کرد و بر عکس اتصال های جدید را نیز می توان شاهد بود.
اگر عطا محمد نور بتواند مرکزیتی علیه نیروهای داعش به وجود آورد، بی گمان از حمایت های چین و روسیه نیز برخوردار خواهد شد. در تازه ترین دیداری که میان دو رئیس جمهور چین و روسیه صورت گرفته است، هر دو از حضور گروه داعش در افغانستان اظهار نگرانی کرده اند و خواستار تلاش های مشترک در قالب سازمان شانگهای شده اند. چون هر دو کشور از وجود داعش در مرزهای خود نگرانی دارند؛ لذا محوریت جدید می تواند مورد توجه آن کشورها نیز قرار گیرد و اتحاد و ائتلاف های جدید وارد فاز جدید شود.
در جنوب و شرق کشور هم اشرف غنی نتوانسته است دست آورد مهمی را به رخ مردم بکشد و آنها را قانع کند که از حکومت او پشتیبانی کنند. لذا تنها امید اشرف غنی به مذاکراتی دوخته شده است که میان حکومت و طالبان صورت می گیرد. اگر این جریان قطع نشود و ادامه پیدا کند تنها مجرای اعمال قدرت اشرف غنی خواهد بود، در غیر آن صورت به تدریج وجهه او دچار آسیب می شود و گسست های بی شماری در حکومت او به وجود خواهد آمد.
اعلام خبر، قبل از آنکه بار عملی به خود گیرد و منشأ اثر باشد تکانه و زلزله شدید و سنگینی در بدنه حکومت به ویژه در تیم اشرف غنی به وجود آورد. زیرا جنرال دوستم معاون اول ریاست جمهوری است و یکی از نقطه های اتکای او در مناطق شمال کشور به حساب می آمده است.
تیم اشرف غنی یا به سخن دیگر رئیس جمهورغنی، دوستم را تنها نقطه اتکا و راه اعمال نفوذ خود در شمال می دانست. از این جهت بود که علی رغم بغض و کینه دیرینه ای که نسبت به دوستم داشت و او را مسبب کشته شدن طالبان در دهه هفتاد می دانست در انتخابات ریاست جمهوری با او ائتلاف کرد وعده های کلانی نیز به او سپرد که بعد از پیروزی در انتخابات باید به آن وعده ها وفا می کرد. ولیکن از قراین چنان بر می آید که اشرف غنی به تعهد خود در قبال جنرال وفا نکرده ست.
گرچه در زمان ائتلاف دوستم و غنی انتقادهایی هم علیه غنی صورت گرفت و وجود جنرال دوستم را یکی از نقطه ضعف های تیم غنی به حساب آوردند. اما غنی می دانست که غیر ازجنرال دوستم، فرد قدرتمندی که بتواند در شمال محور قرار گیرد و رای مردم را بدست آورد وجود ندارد.
وی هم ناگزیر انتقادها را به جان خرید و دوستم را با وعده های نرم و چرب در کنار خود آورد و از وجهه او به نفع خود سود برد.
دوستم نیز تا توان داشت برای پیروزی اشرف غنی تلاش کرد، حتا در میان هزاره ها رفت و خود را یادگار شهید مزاری نامید تا بتواند رای مردم هزاره را نیز در صندوق اشرف غنی بیفزاید. تشکیل حکومت وحدت ملی، وجود و حضور موجه رقیب انتخاباتی غنی در کنار او، سبب شد که او نتواند یا نخواهد به تمام وعده های خود تمام و کمال عمل کند.
به گفته برخی آگاهان نزدیک به ارگ ریاست جمهوری، از وعده هایی که به دستم سپرده شده بود هیچ کدام عملی نشد و این عدم تعهد، دوستم را سخت آزرده کرده است.
گفته می شود که تظاهرات ترکمن های فاریاب نیز از جانب طرفداران دستم سازمان دهی شده بود تا اشرف غنی را بیشتر تحت فشار قرار دهد. اما اعلام خبر جدید مبنی بر ایجاد ائتلاف با عطا محمد نور ضربه ای سنگین تر و سهمگین تری بر اشرف غنی شمرده می شود. در بادی نظر این گونه تلقی می گردد که اشرف غنی نتوانسته است متحدان انتخاباتی خود را نگهدارد در حقیقت تیم انتخاباتی وی دچار شکست و فروپاشی شده و هر کدام از دوستان او به هر سوی رفته اند.
آنچه که اشرف غنی را در کنار جنرال دوستم قرار می داد، تنها بدست آوردن رای ازبک ها نبود؛ بلکه وی اهداف دیگری نیز در نظر داشت. یکی آن که جنرال دوستم از افراد قدرتمند و صاحب نفوذ در مناطق شمال است، وی می توانست رقیب جدی برای جنرال عطا محمد نور در شمال باشد.
دو، اشرف غنی می توانست با استفاده از نفوذ او در شمال به برکناری والی قدرتمند بلخ بپردازد و او را از کنار حکومت خود دور کند. از این طریق اصلاحات مورد نظر خود را در شمال اعمال نماید. از این طریق هم به تضعیف تیم رقیب خود یعنی تیم رئیس اجرایی حکومت بپردازد و هم قدرت عطا محمد نور را تحدید کند. اما آنگونه که آشکار می شود، اشرف غنی نه تنها به اهداف خود دست نیافته است که عدم پای بندی او به تعهدات انتخاباتی خود به جنرال، از او فرد دمدمی مزاج و غیرقابل اعتنا و اعتماد به نمایش می گذارد که از نفوذ و وجهه دیگران سوء استفاده می کند. بی گمان تضعیف عطا محمد نور و بر کناری او از سمت ولایت بلخ نیازمند همکاری مردی پرقدرتی همانند دوستم بود؛ ولیکن این که عطامحمد نور بار دیگر به سمت والی آن ولایت منسوب شده است به معنای برچیده شدن نفوذ اشرف غنی در ولایت های شمال کشور و نوعی گسست را می توان میان ولایت های شمال و جنوب و شرق کشور نیز مشاهده کرد.
حادثه ای که در جلریز اتفاق افتاد و بیش از بیست نفر از سربازان کشور مربوط به قوم هزاره به شهادت رسیدند، جناح هزاره های نزدیک به اشرف غنی را نیز دچار شوک شدید و سنگینی کرده است. افرادی که زنده از آن سنگرها بیرون آمده اند گفته اند که کشته شدن افراد آن پاسگاه ها نتیجه تبانی حکومت مرکزی و مردم محلی بوده است.
لذا فشار بر جناح خلیلی که متحد اشرف غنی است هر روز بیشتر می شود. اگر وضعیت به همین منوال ادامه پیدا کند، ممکن است میان تیم اشرف غنی و خلیلی نیز شکافی عمیقی ایجاد گردد.
در آن صورت پایه های مهم رئیس جمهور غنی در میان هزاره ها نیز فرو خواهد پاشید.
سفر داکتر عبدالله عبدالله به مناطق شمال شرق کشور و سخنرانی او در میان نیروهای امنیتی در قندوز و اعتراف به کم کاری از جانب حکومت و بی توجهی به ناامنی شمال، می تواند اتوریته او را در نزد مردم شمال و شمال شرق افزایش دهد. ولایت های شمال با محوریت عطا محمد نور وارد یک فاز جدید امنیتی شود که چندان سنخیتی با مناطق جنوب و شرق کشور ندارد.
لذا ایجاد محوریت های جدید در شمال به مذاق اشرف غنی هیچ خوش آیند نیست و می تواند نوعی گسست میان تیمی در حکومت کنونی مشاهده کرد و بر عکس اتصال های جدید را نیز می توان شاهد بود.
اگر عطا محمد نور بتواند مرکزیتی علیه نیروهای داعش به وجود آورد، بی گمان از حمایت های چین و روسیه نیز برخوردار خواهد شد. در تازه ترین دیداری که میان دو رئیس جمهور چین و روسیه صورت گرفته است، هر دو از حضور گروه داعش در افغانستان اظهار نگرانی کرده اند و خواستار تلاش های مشترک در قالب سازمان شانگهای شده اند. چون هر دو کشور از وجود داعش در مرزهای خود نگرانی دارند؛ لذا محوریت جدید می تواند مورد توجه آن کشورها نیز قرار گیرد و اتحاد و ائتلاف های جدید وارد فاز جدید شود.
در جنوب و شرق کشور هم اشرف غنی نتوانسته است دست آورد مهمی را به رخ مردم بکشد و آنها را قانع کند که از حکومت او پشتیبانی کنند. لذا تنها امید اشرف غنی به مذاکراتی دوخته شده است که میان حکومت و طالبان صورت می گیرد. اگر این جریان قطع نشود و ادامه پیدا کند تنها مجرای اعمال قدرت اشرف غنی خواهد بود، در غیر آن صورت به تدریج وجهه او دچار آسیب می شود و گسست های بی شماری در حکومت او به وجود خواهد آمد.
مولف : م. سمنگانی
