در آستانه ماه محرم الحرام قرار داریم. مسلما در این ایام و لیالی پرداختن به موضوعاتی مربوط به واقعه کربلا، علل و عوامل و ریشه های گوناگون آن و انحرافات قوم جاهل مقابل حضرت امام حسین(ع) و تبیین اهداف قیام و مبارزه آن امام و پیامدهای قیام کربلا از اهم برنامه هایی است که در این ماه بایستی دنبال گردد و علمای معزز ومکرم با استفاده از فرصت های تبلیغی به بیدارگری نسل نو بپردازند و طبیعی به نظر می رسد که ذکر مصیبت و یاد آوری مظالمی که بر آل محمد وعلی(علیهم السلام) رفته است و تعزیه ومصیبت داری، از برنامه های لازم و بلکه مورد تاکید ائمه معصومین(علیهم السلام) می باشد. ولی در کنار این موارد، برخی اعمالی از عزاداران سر می زنند که به اعتقاد بسیاری از مجتهدین طراز اول شیعه، به خصوص ولی امر مسلمین جهان حضرت امام خامنه ای، موجب وهن اسلام و مذهب و زمینه ساز سؤ استفاده دشمنان و فضاسازی آن ها جهت بدبین نمودن پیروان سایر مذاهب و فرق نسبت به شیعیان می شود که از جمله این اعمال، استفاده از زنجیرهای تیغ دار و دربرخی موارد شمشیر ها(قمه ها)هنگام سینه زنی است.
این عمل در برخی کشور ها در بین عده ای از شیعیان از جمله افغانستان رواج است. درافغانستان هرسال علمای اعلام و به نام کشور در راستای منع مردم از استفاده از زنجیرهای تیغ دار اعلامیه های متعددی صادر نموده اند که لازم به نظر می رسد مردم عزیزما که در تدین و پیروی از اهل بیت عصمت و طهارت زبانزد خاص و عام اند از نظرات علمای شان پیروی کند و مرتکب اعمالی نگردند که موجب وهن مذهب و اسلام شوند.
خبرنگاران خبرگزاری صدای افغان(آوا) نیز جهت انجام رسالت اسلامی در راستای حفظ شان مذهب و پالوده شدن عزاداری ها از این نوع عمل ممنوع شده از سوی علما ومجتهدین برجسته شیعه، سعی نموده اند برخی فتاوای این مجتهدین را جمع آوری نموده، تا خبر گزاری صدای افغان(آوا) جهت اطلاع مؤمنین عزیز به دست نشر بسپارد.
در زیر فتاوای دسته ای از این مجتهدین بزرگ را مطالعه می فرمایید:
۱- حضرت آيه الله العظمی اصفهاني: "ان استعمال السيوف و السلاسل و الطبول و الابواق و مايجري اليوم امثاله في مواكب الغرا بيوم عاشوراانما هو محرم و هو غيرشرعي." (به کار بردن شمشیرها (قمه زنی) و زنجیرها و طبل ها و بوق ها و کارهایی مانند این امور که امروزه در دسته های عزاداری و در روز عاشورا معمول است همه حرام و غیر شرعی است).
منبع: موسوعة العتبات المقدسه،ج۸،ص۳۷۸(پاورقى) با نقل: فرهنگ عاشورا صفحه۱۹۸ جوادمحدثى. منبع فتوای ايشان: دايره المعارف تشيع ج۲ ص ۵۳۱. و همچنين اعيان الشيعه ج۱۰ ص ۳۷۸. و همچنين تاريخ سياسی عراق معاصر نوشته استاد حسين شبر ج۲ ص ۳۴۰ . و همچنين هکذا عرفتهم نوشته حعفر الخليلی ج۳ ص ۲۰۷.
۲- حضرت امام خمینی ( ره): در شرايط و اوضاع كنوني از قمه زدن خودداري شود و عزاداري و سينه زدن مانعي ندارد.
منبع: (استفتاءات امام، ج ۳، سؤالات متفرقه، س ۳۷)
۳- حضرت امام خامنه ای (مد ظله العالی): قمه زنى علاوه بر اينكه از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمىشود و سابقهاى در عصر ائمه (ع) و زمانهاى بعد از آن ندارد و تأييدى هم به شكل خاص يا عام از معصوم (ع) در مورد آن نرسيده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب مىشود؛ بنابراين در هيچ حالتى جايز نيست. و چنانچه در اين مورد نذرى وجود داشته باشد، نذر، واجد شرايط صحّت و انعقاد نيست.
منبع: (اجوبة الاستفتاءات، س۱۴۶۱ )
۴- حضرت آيت العظمی الله اراكي(ره): دستور ولي امر مسلمين مبني بر جلوگيري از اعمال خرافي درعزاداري محرم، لازم الاطاعه است.
منبع: پیرامون عزاداری عاشورا٬ دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم٬ ص۳۷
۵- حضرت آيت الله العظمی مكارم شيرازي"مدظله العالی: برعزاداران عزيز لازم است از كارهايي كه موجب وهن مذهب مي گردد و يا آسيبي به بدن آن ها وارد مي كند خودداري كنند.
آیت الله العظمی مکارم شیرازی در بخش دیگری از سخنان خود به برخی انحرافات صورت گرفته در عزاداری‌ها اشاره و تصریح کردند: عزاداری‌ها رمز بقای تشیع بوده و نقشه‌های دشمنان اسلام را نقش بر آب می‌کند ولی به همین دلیل برنامه‌های دشمن نیز در این راستا کاملا محسوس است. این مرجع عالم تشیع با اشاره به قمه زنی‌ها در ایام محرم، تاکید کردند: در دنیایی زندگی می‌کنیم که عکس این گونه اقدامات را منتشر می‌کنند و آن وقت مشکلاتی برای مسلمانان ایجاد میشود. آیت الله العظمی مکارم شیرازی افزودند: عزاداری در کلمات معصومان به صورت مطلق گفته شده است و ما باید هر چه در عرف، عقلا عزاداری شناخته شده است را بپذیریم و از کارهایی که موجب دوری مردم از اسلام و تشیع میشود خودداری کنیم. ایشان با اشاره به اینکه برخی می‌گویند، آیت الله نائینی، قمه زنی را جایز شمرده است، تاکید کردند: مسلما اگر آیت الله نائینی در زمان ما بود، او نیز فتوا بر جایز نبودن قمه زنی می‌داد، همان طور که شاگرد ایشان یعنی آیت الله خوئی این گونه فتوا داده و فرموده‌اند اگر اقدامی ضرر قابل ملاحظه‌ای داشته، یا سبب هتک حرمت مذهب و توهین مخالفان نسبت به مذهب شود، جایز نیست.
منبع: روزنامه حزب الله ۱۹/۱۲/۸۶.
۶- حضرت آيت الله العظمی میرزا جواد تبريزى: عزادارى خامس آل عبا، از مهمترين شعائر دينى و رمز بقاى تشيع مىباشد؛ ولى برعزاداران عزيز لازم است از كارهايى كه موجب وهن مذهب و سوء استفاده دشمنان اسلام و اهل بيت(ع) مىشود، اجتناب كنند.
منبع: (استفتاءات، س۲۰۰۳ و ۲۰۱۲ و ۲۰۱)
۷- حضرت آيت الله العظمی حسين نوري همداني: لازم است (شيعيان) با مراسم عزاداري کار زينبي بکنند يعني با منطق اسلام توام و از هرگونه حرکتي که اين دين مقدس را بي منطق قلمداد نمايد، منزه باشد و عزاداران محترم و متعهد به جاي اينكه قمه را فرق خود بكوبند در فكر آن باشند، قمه را بر سر دشمنان اسلام كه اراضي آنان را اشغال و در فكر تضعيف آنان مي باشند و منابع آنان را غارت و بالاخره هر روزي با ترفند جديدي حيات اسلامي آنان را به مخاطره مي اندازند، بكوبند.
منبع: (نورى، استفتاءات، ج ۲، س ۵۹۷)
۸- حضرت آيت الله جوادي آملي: چيزي كه مايه وهن اسلام و پايه هتك حرمت عزاداري است جايز نيست، انتظار مي رود از قمه زني و مانند آن پرهيز شود.
منبع: متن دستخط و متن عربي اين فتوا در کتاب قمه زني سنت يا بدعت، نوشته مهدي مسائلي، چاپ گلبن اصفهان، ص۱۸۰.
۹- حضرت آيت الله علي مشكيني: بعد التسليم و التحيه امور مذکور فوق بنفسه در شرع اسلام مورد اشکال و بلکه بعضي از آنها ذاتا محرم است. مسلمين بايد از وارد کردن آنها در مراسم تعزي حضرت حسين عليه الصلاه و السلام که يکي از عبادات است جدا خودداري نمايند علاوه آنکه عزاداري آن حضرت عمل سياسي است پس بايد ازمخلوط شدن کارهايي که جنبه سياسي آن را مخدوش و يا عنوان خرافيت و وهن اسلام مي بخشد اجتناب نمود. گذشته از اينها اعمال فوق مورد نهي امام خامنه ای ( مد ظله) ولايت امر مسلمين قرار گرفته و حکم معظم له واجب الاتباع است.
منبع: متن دستخط و متن عربي اين فتوا در کتاب قمه زني سنت يا بدعت، نوشته مهدي مسائلي، چاپ گلبن اصفهان، ص ۱۷۹ موجود می باشد.
۱۰- حضرت آيت الله حسين مظاهري: چون امام خامنه ای فرموده اند كه در عزاداري ها قفل و قمه زدن و مانند اينها نباشد، پيروي از امر ايشان برهمه واجب است.
منبع: متن دستخط و متن عربي اين فتوا در کتاب قمه زني سنت يا بدعت، نوشته مهدي مسائلي، چاپ گلبن اصفهان، ص ۱۵۸ موجود میباشد.
۱۱- حضرت آيت الله فاضل لنکراني: با توجه به گرايشى كه نسبت به اسلام و تشيع بعد از پيروزى انقلاب اسلامى ايران در اكثر .... لازم است در رابطه با مسايل سوگوارى و عزادارى سالار شهيدان حضرت ابى عبدالله الحسين (عليه السلام)به گونه اى عمل شود كه موجب گرايش بيشتر و علاقمندى شديدتر به آن حضرت و هدف مقدس وى گردد. پيداست در اين شرايط، مسأله قمه زدن نه تنها چنين نقشى ندارد، بلكه به علّت عدم قابليت پذيرش و نداشتن هيچگونه توجيه قابل فهم مخالفين، نتيجه سوء بر آن مترتب خواهد شد. لذا لازم است شيعيان علاقمند به مكتب امام حسين (عليه السلام) از آن خوددارى كنند. و چنانچه در اين مورد نذرى وجود داشته باشد، نذر واجد شرايط صحّت و انعقاد نيست.
منبع: (جامعالمسائل، ج، س ۲۱۷۳)
۱۲- حضرت آیت الله العظمی سیستانی(مدظله العالی): باید از کارهایی که عزاداری را خدشه دار می کند اجتناب شود.
منبع: سید محسن محمودی. مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید جلد ۳ ص ۳۴
۱۳- حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: در موردی که موجب وهن مذهب شود از آن خود داری گردد.
منبع: سید محسن محمودی. مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید جلد ۳ ص ۳۴
۱۴- حضرت آیت الله العظمی خوئی: در صورتی که موجب ضرر معتد به یا هتک و توهین به مذهب باشد، جایز نیست.
منبع: طریق النجات جلد ۲. ص ۴۴۵
۱۵- حضرت آیت الله العظمی شیخ محمد حسین کاشف الغطاء: بیشتر افراد قمه زنی را از روی تظاهر، ریا و تعصب به جا می آورند، از این جهت خالی از اشکال نبوده، بلکه حرام بودن آن به خاطر بعضی از دلایل زمانی و مکانی مضاعف خواهد بود.
منبع: الفردوس الاعلی ص ۱۹- ۲۲
۱۶- حضرت آیت الله العظمی سید محسن حکیم: مسئله قمه زنی غصه و اندوهی درگلوی ماست.
منبع: شهید محمد باقر حیکم. الحورات؛ ج ۲
۱۷- حضرت آیت الله شهید محمد باقر صدر: آنچه که امروز به نام قمه زنی و جاری ساختن خون بر بدن انجام می شود از افعال عوام مردم و جاهلین آنها است و هیچ یک از علماء اقدام به این کار نکرده اند، بلکه آنها دائما از این کار منع نموده و آن را حرام می دانسته اند.
منبع: دکتر تیجانی، کل الحلول عند آل الرسول- چاپ اول ۱۹۹۷ م. ص ۱۵۰
۱۸- حضرت آیت الله تبریزی: عزاداری باید طوری باشد که موجب وهن بر شیعه نباشد، داخل بودن این اعمال در عزاداری امام حسین جای تامل دارد.
منبع: استفتائات جدید. ص ۴۵۶
این عمل در برخی کشور ها در بین عده ای از شیعیان از جمله افغانستان رواج است. درافغانستان هرسال علمای اعلام و به نام کشور در راستای منع مردم از استفاده از زنجیرهای تیغ دار اعلامیه های متعددی صادر نموده اند که لازم به نظر می رسد مردم عزیزما که در تدین و پیروی از اهل بیت عصمت و طهارت زبانزد خاص و عام اند از نظرات علمای شان پیروی کند و مرتکب اعمالی نگردند که موجب وهن مذهب و اسلام شوند.
خبرنگاران خبرگزاری صدای افغان(آوا) نیز جهت انجام رسالت اسلامی در راستای حفظ شان مذهب و پالوده شدن عزاداری ها از این نوع عمل ممنوع شده از سوی علما ومجتهدین برجسته شیعه، سعی نموده اند برخی فتاوای این مجتهدین را جمع آوری نموده، تا خبر گزاری صدای افغان(آوا) جهت اطلاع مؤمنین عزیز به دست نشر بسپارد.
در زیر فتاوای دسته ای از این مجتهدین بزرگ را مطالعه می فرمایید:
۱- حضرت آيه الله العظمی اصفهاني: "ان استعمال السيوف و السلاسل و الطبول و الابواق و مايجري اليوم امثاله في مواكب الغرا بيوم عاشوراانما هو محرم و هو غيرشرعي." (به کار بردن شمشیرها (قمه زنی) و زنجیرها و طبل ها و بوق ها و کارهایی مانند این امور که امروزه در دسته های عزاداری و در روز عاشورا معمول است همه حرام و غیر شرعی است).
منبع: موسوعة العتبات المقدسه،ج۸،ص۳۷۸(پاورقى) با نقل: فرهنگ عاشورا صفحه۱۹۸ جوادمحدثى. منبع فتوای ايشان: دايره المعارف تشيع ج۲ ص ۵۳۱. و همچنين اعيان الشيعه ج۱۰ ص ۳۷۸. و همچنين تاريخ سياسی عراق معاصر نوشته استاد حسين شبر ج۲ ص ۳۴۰ . و همچنين هکذا عرفتهم نوشته حعفر الخليلی ج۳ ص ۲۰۷.
۲- حضرت امام خمینی ( ره): در شرايط و اوضاع كنوني از قمه زدن خودداري شود و عزاداري و سينه زدن مانعي ندارد.
منبع: (استفتاءات امام، ج ۳، سؤالات متفرقه، س ۳۷)
۳- حضرت امام خامنه ای (مد ظله العالی): قمه زنى علاوه بر اينكه از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمىشود و سابقهاى در عصر ائمه (ع) و زمانهاى بعد از آن ندارد و تأييدى هم به شكل خاص يا عام از معصوم (ع) در مورد آن نرسيده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب مىشود؛ بنابراين در هيچ حالتى جايز نيست. و چنانچه در اين مورد نذرى وجود داشته باشد، نذر، واجد شرايط صحّت و انعقاد نيست.
منبع: (اجوبة الاستفتاءات، س۱۴۶۱ )
۴- حضرت آيت العظمی الله اراكي(ره): دستور ولي امر مسلمين مبني بر جلوگيري از اعمال خرافي درعزاداري محرم، لازم الاطاعه است.
منبع: پیرامون عزاداری عاشورا٬ دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم٬ ص۳۷
۵- حضرت آيت الله العظمی مكارم شيرازي"مدظله العالی: برعزاداران عزيز لازم است از كارهايي كه موجب وهن مذهب مي گردد و يا آسيبي به بدن آن ها وارد مي كند خودداري كنند.
آیت الله العظمی مکارم شیرازی در بخش دیگری از سخنان خود به برخی انحرافات صورت گرفته در عزاداری‌ها اشاره و تصریح کردند: عزاداری‌ها رمز بقای تشیع بوده و نقشه‌های دشمنان اسلام را نقش بر آب می‌کند ولی به همین دلیل برنامه‌های دشمن نیز در این راستا کاملا محسوس است. این مرجع عالم تشیع با اشاره به قمه زنی‌ها در ایام محرم، تاکید کردند: در دنیایی زندگی می‌کنیم که عکس این گونه اقدامات را منتشر می‌کنند و آن وقت مشکلاتی برای مسلمانان ایجاد میشود. آیت الله العظمی مکارم شیرازی افزودند: عزاداری در کلمات معصومان به صورت مطلق گفته شده است و ما باید هر چه در عرف، عقلا عزاداری شناخته شده است را بپذیریم و از کارهایی که موجب دوری مردم از اسلام و تشیع میشود خودداری کنیم. ایشان با اشاره به اینکه برخی می‌گویند، آیت الله نائینی، قمه زنی را جایز شمرده است، تاکید کردند: مسلما اگر آیت الله نائینی در زمان ما بود، او نیز فتوا بر جایز نبودن قمه زنی می‌داد، همان طور که شاگرد ایشان یعنی آیت الله خوئی این گونه فتوا داده و فرموده‌اند اگر اقدامی ضرر قابل ملاحظه‌ای داشته، یا سبب هتک حرمت مذهب و توهین مخالفان نسبت به مذهب شود، جایز نیست.
منبع: روزنامه حزب الله ۱۹/۱۲/۸۶.
۶- حضرت آيت الله العظمی میرزا جواد تبريزى: عزادارى خامس آل عبا، از مهمترين شعائر دينى و رمز بقاى تشيع مىباشد؛ ولى برعزاداران عزيز لازم است از كارهايى كه موجب وهن مذهب و سوء استفاده دشمنان اسلام و اهل بيت(ع) مىشود، اجتناب كنند.
منبع: (استفتاءات، س۲۰۰۳ و ۲۰۱۲ و ۲۰۱)
۷- حضرت آيت الله العظمی حسين نوري همداني: لازم است (شيعيان) با مراسم عزاداري کار زينبي بکنند يعني با منطق اسلام توام و از هرگونه حرکتي که اين دين مقدس را بي منطق قلمداد نمايد، منزه باشد و عزاداران محترم و متعهد به جاي اينكه قمه را فرق خود بكوبند در فكر آن باشند، قمه را بر سر دشمنان اسلام كه اراضي آنان را اشغال و در فكر تضعيف آنان مي باشند و منابع آنان را غارت و بالاخره هر روزي با ترفند جديدي حيات اسلامي آنان را به مخاطره مي اندازند، بكوبند.
منبع: (نورى، استفتاءات، ج ۲، س ۵۹۷)
۸- حضرت آيت الله جوادي آملي: چيزي كه مايه وهن اسلام و پايه هتك حرمت عزاداري است جايز نيست، انتظار مي رود از قمه زني و مانند آن پرهيز شود.
منبع: متن دستخط و متن عربي اين فتوا در کتاب قمه زني سنت يا بدعت، نوشته مهدي مسائلي، چاپ گلبن اصفهان، ص۱۸۰.
۹- حضرت آيت الله علي مشكيني: بعد التسليم و التحيه امور مذکور فوق بنفسه در شرع اسلام مورد اشکال و بلکه بعضي از آنها ذاتا محرم است. مسلمين بايد از وارد کردن آنها در مراسم تعزي حضرت حسين عليه الصلاه و السلام که يکي از عبادات است جدا خودداري نمايند علاوه آنکه عزاداري آن حضرت عمل سياسي است پس بايد ازمخلوط شدن کارهايي که جنبه سياسي آن را مخدوش و يا عنوان خرافيت و وهن اسلام مي بخشد اجتناب نمود. گذشته از اينها اعمال فوق مورد نهي امام خامنه ای ( مد ظله) ولايت امر مسلمين قرار گرفته و حکم معظم له واجب الاتباع است.
منبع: متن دستخط و متن عربي اين فتوا در کتاب قمه زني سنت يا بدعت، نوشته مهدي مسائلي، چاپ گلبن اصفهان، ص ۱۷۹ موجود می باشد.
۱۰- حضرت آيت الله حسين مظاهري: چون امام خامنه ای فرموده اند كه در عزاداري ها قفل و قمه زدن و مانند اينها نباشد، پيروي از امر ايشان برهمه واجب است.
منبع: متن دستخط و متن عربي اين فتوا در کتاب قمه زني سنت يا بدعت، نوشته مهدي مسائلي، چاپ گلبن اصفهان، ص ۱۵۸ موجود میباشد.
۱۱- حضرت آيت الله فاضل لنکراني: با توجه به گرايشى كه نسبت به اسلام و تشيع بعد از پيروزى انقلاب اسلامى ايران در اكثر .... لازم است در رابطه با مسايل سوگوارى و عزادارى سالار شهيدان حضرت ابى عبدالله الحسين (عليه السلام)به گونه اى عمل شود كه موجب گرايش بيشتر و علاقمندى شديدتر به آن حضرت و هدف مقدس وى گردد. پيداست در اين شرايط، مسأله قمه زدن نه تنها چنين نقشى ندارد، بلكه به علّت عدم قابليت پذيرش و نداشتن هيچگونه توجيه قابل فهم مخالفين، نتيجه سوء بر آن مترتب خواهد شد. لذا لازم است شيعيان علاقمند به مكتب امام حسين (عليه السلام) از آن خوددارى كنند. و چنانچه در اين مورد نذرى وجود داشته باشد، نذر واجد شرايط صحّت و انعقاد نيست.
منبع: (جامعالمسائل، ج، س ۲۱۷۳)
۱۲- حضرت آیت الله العظمی سیستانی(مدظله العالی): باید از کارهایی که عزاداری را خدشه دار می کند اجتناب شود.
منبع: سید محسن محمودی. مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید جلد ۳ ص ۳۴
۱۳- حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: در موردی که موجب وهن مذهب شود از آن خود داری گردد.
منبع: سید محسن محمودی. مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید جلد ۳ ص ۳۴
۱۴- حضرت آیت الله العظمی خوئی: در صورتی که موجب ضرر معتد به یا هتک و توهین به مذهب باشد، جایز نیست.
منبع: طریق النجات جلد ۲. ص ۴۴۵
۱۵- حضرت آیت الله العظمی شیخ محمد حسین کاشف الغطاء: بیشتر افراد قمه زنی را از روی تظاهر، ریا و تعصب به جا می آورند، از این جهت خالی از اشکال نبوده، بلکه حرام بودن آن به خاطر بعضی از دلایل زمانی و مکانی مضاعف خواهد بود.
منبع: الفردوس الاعلی ص ۱۹- ۲۲
۱۶- حضرت آیت الله العظمی سید محسن حکیم: مسئله قمه زنی غصه و اندوهی درگلوی ماست.
منبع: شهید محمد باقر حیکم. الحورات؛ ج ۲
۱۷- حضرت آیت الله شهید محمد باقر صدر: آنچه که امروز به نام قمه زنی و جاری ساختن خون بر بدن انجام می شود از افعال عوام مردم و جاهلین آنها است و هیچ یک از علماء اقدام به این کار نکرده اند، بلکه آنها دائما از این کار منع نموده و آن را حرام می دانسته اند.
منبع: دکتر تیجانی، کل الحلول عند آل الرسول- چاپ اول ۱۹۹۷ م. ص ۱۵۰
۱۸- حضرت آیت الله تبریزی: عزاداری باید طوری باشد که موجب وهن بر شیعه نباشد، داخل بودن این اعمال در عزاداری امام حسین جای تامل دارد.
منبع: استفتائات جدید. ص ۴۵۶
