امروز ششم ماه نوامبر برابر با پانزدهم عقرب، روز جهانی جلوگیری بهرهبرداری از محیط زیست در جنگها و درگیریهای مسلحانه است.
آثار جنگ بر محیط زیست کشورها به اندازهیی زیاد بوده که سازمان ملل برای نخستینبار سال ۲۰۰۱ میلادی با تصویب قطعنامهیی روز ششم نوامبر را به عنوان روز جهانی پیشگیری از آلودهگی محیطزیست در جنگها و منازعهها نامگذاری کرد. بر این اساس و با توجه به اهمیت موضوع، همهساله دولتها و سازمانهای گونهگون جهانی این روز را گرامی میدارند.
اما در افغانستان گذشته از این که از این روز گرامیداشت نمیشود، آمار دقیقی هم از نابودی منابع طبیعی وجود ندارد.
مسؤولان ادارۀ ملی نگهداری محیط زیست میگویند، جنگ علاوه بر اثر مستقیم بر محیط زیست، بازتابهای پنهانی نیز دارد. یکی از نتایج منفی آن، ویرانی و بهرهبرداری بیرویه از منابع است و افراد پس از پایان جنگ، متوجه کاهش فاحش منابع طبیعی میشوند.
محمدکاظم همایون، رییس برنامۀ محیط زیست در گفتوگو با سلاموطندار میگوید، چهار دهه جنگ و درگیریهای مسلحانه در افغانستان آسیب زیادی بر محیط زیست وارد کرده است.
آقای همایون میگوید، هیچ رقم دقیقی از مرگومیر انسانها و نابودی منابع طبیعی به ویژه آب، هوا، خاک و جنگلها در دست نیست. او میافزاید که جنگها علاوه بر نابودی منابع طبیعی بر سن حیات وحش نیز اثر ناگواری گذاشته است.
به گفتۀ آقای همایون، هر چند آمار مشخصی در این زمینه نیز وجود ندارد، اما بر بنیاد بحثهای کارشناسانه، عمر یک قُمری در دیگر کشورها ۵ تا ۷ سال است اما این رقم در افغانستان به سه سال میرسد.
مسؤولان ادارۀ ملی محیط زیست از حکومت میخواهند، برای نگهداری محیط زیست باید در دانشگاههای نظامی کتاب درسی را مشمول نصاب درسی بسازند تا سربازان بدانند که در نبردها چهگونه از پرندگان، خاک و جنگلها مواظبت کنند.
محمدامان امانیار، رییس جنگلهای وزارت زراعت میگوید، بر بنیاد نتایج بررسیهای ادارۀ احصاییه که در سال ۱۳۸۱ از سوی سازمان خوراکی و زراعت جهان ارائه شد، ناامنیها بر محیط زیست و به ویژه جنگلهای افغانستان، اثرات بدی گذاشته است.
اکنون که نسبتاً امنیت در کشور برقرار شده و ساحۀ جنگ حداقل از بزرگشهرها به مناطق دوردست منتقل شده، شهروندان از طرفهای درگیر جنگ میخواهند تا منابع طبیعی را صدمه نزنند. آنان از دولت نیز میخواهند که در نگهداری منابع طبیعی به گونۀ جدی تلاش کند.