حدود یکماه پس از لغو سفر رییس جمهوری ایران به پاریس، فرانسوا اولاند؛ رییس جمهوری فرانسه روز جمعه خبر داد که حسن روحانی اواخر ماه جنوری به فرانسه سفر خواهد کرد.
دفتر ریاست جمهوری فرانسه پیش از این اعلام کرده بود که قرار است در این سفر «چندین قرارداد و توافق‌نامه در زمینه‌های مختلف به ویژه سیاسی، اقتصادی، حمل‌ونقل هوایی، بهداشت و کشاورزی» امضا شود.
علی آهنی؛ سفیر ایران در پاریس نیز گفته بود که تهران انتظار دارد «توافقی مهم» در پی دیدار حسن روحانی شکل گیرد.
هیاتی از اتحادیه کارفرمایان فرانسه «مدف»، ماه سنبله گذشته به ایران رفت که در پی آن یک دفتر گسترش امور بازرگانی نیز در تهران گشوده شد.
فرانسه پیشتر به گسترش روابط در بخش‌هایی ابراز تمایل کرده که در این سال‌ها، خیلی تحت تاثیر تحریم‌ها قرار نگرفته اند.
فرانسه در عین حال از امریکا خواسته است به شرکت‌های اروپایی تضمین بدهد که در صورت بازگشت تحریم‌های ایران، مجازات نمی‌شوند.
این در حالی است که به باور آگاهان، روابط دوجانبه ایران و فرانسه پیش از آنکه سیاست های فرانسه نیز تابع سیاست های ضد ایرانی غرب و اروپا دستخوش تحول شود، روابطی عمیق و رو به توسعه داشته اند.
سوابق این رابطه به سال ها پیش از وقوع انقلاب اسلامی در ایران برمی گردد؛ زمانی که فرهنگ و زبان فرانسه به وسیله گروه کثیری از دانش آموختگان ایرانی، فرانسه وارد جامعه ایران شد و به تعمیق پیوندهای فرهنگی و تمدنی دو ملت، کمک شایانی کرد.
در حوزه سیاست نیز فرانسه با دولت های مسلط بر ایران، روابط گسترده ای داشته است.
با آغاز انقلاب اسلامی در ایران، فرانسه برای مدتی، میزبان امام خمینی؛ رهبر و پایه گذار کبیر انقلاب اسلامی ایران بود.
وقتی انقلاب پیروز شد، امام خمینی به پاس خدمات و خاطرات خوشی که از فرانسه و ناحیه نوفل لو شاتو داشت، خیابانی را در تهران؛ پایتخت ایران به همین نام، مسمی کرد.
با این حال، در جریان مواضع ضد ایرانی امریکا و اروپا در سال های سخت تحریم، فرانسه نیز به اردوی کشورهای معارض با جمهوری اسلامی پیوست و روابط دو کشور، دستخوش فراز و فرودهای پرآسیبی شد.
همزمان با برپایی مذاکرات هسته ای میان ایران و شش قدرت جهانی، لوران فابیوس و هیات فرانسوی تحت ریاست او، مواضع تند و زننده ای علیه ایران، اتخاذ کردند و در این راستا حتی افراطی تر از امریکا و انگلیس موضع گرفتند؛ به گونه ای که در برخی موارد گمان می رفت فابیوس از زبان نتانیاهو سخن می کند.
با همه این احوال، لوران فابیوس؛ جزو نخستین دیپلمات های اروپایی بود که پس از امضای توافق هسته ای با ایران، راهی تهران شد.
اکنون هم انتظار می رود فرانسه حدود یکماه دیگر میزبان عالی ترین هیات ایرانی باشد تا روابط دو کشور، طبق انتظارهای دوطرف، یکبار دیگر روندی رو به توسعه را آغاز کند.
اما این رابطه همچنان در سایه بیم و امید دنبال می شود.
ایران امیدوار است در همه زمینه ها روابطی حسنه و گسترده را با فرانسه پایه گذاری کند؛ اما فرانسوی ها از آن بیم دارند که امریکا یکبار دیگر بهانه ای به دست آورد و تعهدات مندرج در برنامه جامع اقدام مشترک –برجام- را نادیده بگیرد و تحریم های ضد ایرانی را احیا کند.
اگر چنین امری واقع شود، همه رشته ها فرانسه در برقراری رابطه با ایران، پنبه خواهد شد؛ زیرا در آن صورت، شرکت ها، بانک ها و صاحبان صنعت و سرمایه فرانسوی، به شدت متضرر شده و حتی ممکن است مورد مجازات ها و جریمه های سخت امریکا واقع شوند.
به همین دلیل، فرانسه اصرار دارد که پیش از امضای هرگونه قرارداد و ایجاد هر نوع داد و ستدی با ایران، تضمین های قوی و مطمئنی از امریکا به دست آورد که بر اساس آن، در صورت بازگشت به خانه اول، امریکا شرکت های فرانسوی را مورد مجازات قرار ندهد.
به نظر نمی رسد چنین تضمینی از سوی امریکا ارائه شود؛ زیرا امریکا اگرچه برجام را امضا کرده؛ اما این به معنای موافقت آن کشور با توسعه روابط اروپا با ایران نیست.
امریکایی ها از همین اکنون به دنبال بهانه هستند تا مانع از اثرگذاری مطلوب برجام روی اقتصاد ایران شوند. یکی از گزینه های امریکا در این خصوص، فرار آن کشور از انجام تعهد خود مبنی بر لغو تحریم های ضد ایرانی است.
اخیرا یکی از مسؤولان امریکایی اجرای برجام صریحا گفت که برجام مانع از اعمال تحریم های تازه علیه ایران نمی شود!
این بدان معناست که هیچ تضمین و اطمینانی در مورد عدم مجازات شرکت های اروپایی مرتبط با ایران در آینده وجود نخواهد داشت.
شاید این اظهار نظرها در عمل، واقع نشوند؛ اما از نظر سیاسی و روانی، بر تعریف یک چشم انداز رابطه میان کشورهای دیگر با ایران، تاثیر می گذارند و همین برای امریکا کافی خواهد بود.
دفتر ریاست جمهوری فرانسه پیش از این اعلام کرده بود که قرار است در این سفر «چندین قرارداد و توافق‌نامه در زمینه‌های مختلف به ویژه سیاسی، اقتصادی، حمل‌ونقل هوایی، بهداشت و کشاورزی» امضا شود.
علی آهنی؛ سفیر ایران در پاریس نیز گفته بود که تهران انتظار دارد «توافقی مهم» در پی دیدار حسن روحانی شکل گیرد.
هیاتی از اتحادیه کارفرمایان فرانسه «مدف»، ماه سنبله گذشته به ایران رفت که در پی آن یک دفتر گسترش امور بازرگانی نیز در تهران گشوده شد.
فرانسه پیشتر به گسترش روابط در بخش‌هایی ابراز تمایل کرده که در این سال‌ها، خیلی تحت تاثیر تحریم‌ها قرار نگرفته اند.
فرانسه در عین حال از امریکا خواسته است به شرکت‌های اروپایی تضمین بدهد که در صورت بازگشت تحریم‌های ایران، مجازات نمی‌شوند.
این در حالی است که به باور آگاهان، روابط دوجانبه ایران و فرانسه پیش از آنکه سیاست های فرانسه نیز تابع سیاست های ضد ایرانی غرب و اروپا دستخوش تحول شود، روابطی عمیق و رو به توسعه داشته اند.
سوابق این رابطه به سال ها پیش از وقوع انقلاب اسلامی در ایران برمی گردد؛ زمانی که فرهنگ و زبان فرانسه به وسیله گروه کثیری از دانش آموختگان ایرانی، فرانسه وارد جامعه ایران شد و به تعمیق پیوندهای فرهنگی و تمدنی دو ملت، کمک شایانی کرد.
در حوزه سیاست نیز فرانسه با دولت های مسلط بر ایران، روابط گسترده ای داشته است.
با آغاز انقلاب اسلامی در ایران، فرانسه برای مدتی، میزبان امام خمینی؛ رهبر و پایه گذار کبیر انقلاب اسلامی ایران بود.
وقتی انقلاب پیروز شد، امام خمینی به پاس خدمات و خاطرات خوشی که از فرانسه و ناحیه نوفل لو شاتو داشت، خیابانی را در تهران؛ پایتخت ایران به همین نام، مسمی کرد.
با این حال، در جریان مواضع ضد ایرانی امریکا و اروپا در سال های سخت تحریم، فرانسه نیز به اردوی کشورهای معارض با جمهوری اسلامی پیوست و روابط دو کشور، دستخوش فراز و فرودهای پرآسیبی شد.
همزمان با برپایی مذاکرات هسته ای میان ایران و شش قدرت جهانی، لوران فابیوس و هیات فرانسوی تحت ریاست او، مواضع تند و زننده ای علیه ایران، اتخاذ کردند و در این راستا حتی افراطی تر از امریکا و انگلیس موضع گرفتند؛ به گونه ای که در برخی موارد گمان می رفت فابیوس از زبان نتانیاهو سخن می کند.
با همه این احوال، لوران فابیوس؛ جزو نخستین دیپلمات های اروپایی بود که پس از امضای توافق هسته ای با ایران، راهی تهران شد.
اکنون هم انتظار می رود فرانسه حدود یکماه دیگر میزبان عالی ترین هیات ایرانی باشد تا روابط دو کشور، طبق انتظارهای دوطرف، یکبار دیگر روندی رو به توسعه را آغاز کند.
اما این رابطه همچنان در سایه بیم و امید دنبال می شود.
ایران امیدوار است در همه زمینه ها روابطی حسنه و گسترده را با فرانسه پایه گذاری کند؛ اما فرانسوی ها از آن بیم دارند که امریکا یکبار دیگر بهانه ای به دست آورد و تعهدات مندرج در برنامه جامع اقدام مشترک –برجام- را نادیده بگیرد و تحریم های ضد ایرانی را احیا کند.
اگر چنین امری واقع شود، همه رشته ها فرانسه در برقراری رابطه با ایران، پنبه خواهد شد؛ زیرا در آن صورت، شرکت ها، بانک ها و صاحبان صنعت و سرمایه فرانسوی، به شدت متضرر شده و حتی ممکن است مورد مجازات ها و جریمه های سخت امریکا واقع شوند.
به همین دلیل، فرانسه اصرار دارد که پیش از امضای هرگونه قرارداد و ایجاد هر نوع داد و ستدی با ایران، تضمین های قوی و مطمئنی از امریکا به دست آورد که بر اساس آن، در صورت بازگشت به خانه اول، امریکا شرکت های فرانسوی را مورد مجازات قرار ندهد.
به نظر نمی رسد چنین تضمینی از سوی امریکا ارائه شود؛ زیرا امریکا اگرچه برجام را امضا کرده؛ اما این به معنای موافقت آن کشور با توسعه روابط اروپا با ایران نیست.
امریکایی ها از همین اکنون به دنبال بهانه هستند تا مانع از اثرگذاری مطلوب برجام روی اقتصاد ایران شوند. یکی از گزینه های امریکا در این خصوص، فرار آن کشور از انجام تعهد خود مبنی بر لغو تحریم های ضد ایرانی است.
اخیرا یکی از مسؤولان امریکایی اجرای برجام صریحا گفت که برجام مانع از اعمال تحریم های تازه علیه ایران نمی شود!
این بدان معناست که هیچ تضمین و اطمینانی در مورد عدم مجازات شرکت های اروپایی مرتبط با ایران در آینده وجود نخواهد داشت.
شاید این اظهار نظرها در عمل، واقع نشوند؛ اما از نظر سیاسی و روانی، بر تعریف یک چشم انداز رابطه میان کشورهای دیگر با ایران، تاثیر می گذارند و همین برای امریکا کافی خواهد بود.
