مهاجرین و شهروندان افغانستان به جز برخی مناطق و ولایت‌هایی ممنوعه، در اقصی نقاط جمهوری اسلامی ایران حضور گسترده و فراگیر دارند و این حضور به نوعی با تار و پود جامعه میزبان گره خورده است. این در هم‌تنیدگی مردمان دو کشور، گاه تا سرحد ازدواج و زندگی مشترک مادران ایرانی و پدران افغانستانی و گاه تا خون‌شریکی پیش رفته است. استان/ ولایت اصفهان که از آن به عنوان نصف جهان یاد میشود، یکی از ولایت‌هایی است که با مردمان آن گشاده‌رویی پذیرای 160 هزار پناهنده و مهاجر قانونی از افغانستان بوده‌اند. در کنار این حضور قانونی، هزاران شهروند دیگر کشور نیز به صورت غیرقانونی در این ولایت کار و زندگی می‌کنند. حضور بیش از 55 هزار دانش‌آموز و 2400 دانشجو که اکثرشان از افغانستان اند، 240 هیأت مذهبی و همچنین 2400 فرزند حاصل از ازدوج مادران ایرانی با پدران غیرایرانی که باز اکثرشان از افغانستان اند، از دیگر واقعیت‌های حضور مهاجرین و شهروندان کشور در ولایت اصفهان ایران است. در کنار این، شهروندان افغانستان در فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی در اصفهان، از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و کوچک تا کارگری و فعالیت‌های کشاورزی حضور دارند. همچنین تا 20 سنبله(شهریور) 530 تن از مهاجرین در اصفهان به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند که از این میان، تعدادی نیز جان باخته‌اند.
این جزییات و آمارها را مهدی سلیمانی، مدیرکل اموراتباع و مهاجرین خارجی استانداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار آوا مطرح کرده است. آقای سلیمانی در این مصاحبه با حوصله‌مندی و مهربانی به سوالات ما پاسخ داد.
این مصاحبه را که ترسیم‌کننده چگونگی حضور مهاجرین و شهروندان افغانستان در استان اصفهان است را در زیر بخوانید:
سوال: با توجه به ایام محرم و صفر و عزاداری سید و سالار شهیدان، ابا عبدالله الحسین(ع)، در حوزه استان اصفهان، چه تعداد هیأت‌های مذهبی مهاجرین وجود دارد و امسال با توجه به شیوع ویروس کرونا، تحت چه شرایطی مجالس عزاداری را برپا کردند؟
سلیمانی: بسم‌الله الرحمن الرحیم. از خبرگزاری آوا به خاطر رویکردش پیرامون انعکاس مسائل و مشکلات مهاجرین و همچنین اخبار افغانستان تشکر می‌کنم. حقیقت این است که دوری مهاجرین از کشورشان باعث میشود که اخبار را از کانال‌های مختلفی اخذ کنند که بعضا اخبار دقیقی نیست، اما تلاش خبرگزاری آوا برای پوشش درست وقایع افغانستان می‌تواند آگاهی‌بخشی جمعیت مهاجر را افزایش بدهد. حقیقتا مسائل مهاجرین در کشور ما نیاز به واقع‌نمایی دارد. یک وقت‌هایی می‌بینیم برخی از مسائل و مشکلات بزرگ‌نمایی میشود و برخی از خدماتی که صورت می‌گیرد، پوشش داده نمی‌شود. حسن خبرگزاری آوا این است که سعی کرده این تعادل را برقرار کند؛ هم مسائل و مشکلات مهاجرین را پوشش بدهد و هم، از ایجاد فضای رسانه‌ای غیرواقعی در مورد مسائل مهاجرین جلوگیری کند.
در مورد بحث هیأت‌های مذهبی، ما در سال گذشته نزدیک به 240 هیأت مذهبی مهاجرین افغانستانی اهل تشیع در استان اصفهان داشتیم که در 12 شهرستان ما پراکنده هستند. از آن‌جایی که جمعیت بیشتر مهاجرین در خود شهرستان اصفهان متمرکز است، بیشتر هیأت‌های ما مربوط به این شهرستان می‌باشد.
امسال با توجه به مصوبات ستاد ملی مدیریت کرونا و همچنان مصوبات ستاد استانی، ضوابطی مشخص شده که ما طی یک اطلاعیه منتشر کردیم. یک جلسه نیز خدمت شورای هیأت‌های مذهبی مهاجرین برای ساماندهی این هیأت‌ها بودیم. ما یک شورای هیأت‌های مذهبی مهاجرین با انتخاب خودشان داریم و مهاجرین 5 نفر از خود را در این شورا انتخاب انتخاب کردند و ارتباط ما با هیأت‌ها و سامان‌دهی‌شان نیز با کمک این دوستان انجام میشود. این شورا نزدیک به 7 سال است که ایجاد شده و از شورای هیأت‌های مذهبی خودمان الگو گرفته شده است.
امسال با توجه به مصوبات ستاد ملی کرونا، چند نکته مورد تأکید بود؛ یکی این‌که مراسم عزاداری باید در فضای باز برگزار شود، پروتکل‌های بهداشتی چون ضد عفونی کردن مکان مورد توجه قرار بگیرد، استفاده دائمی از ماسک توسط عزاداران حسینی رعایت شود و حداکثر زمان برگزاری مراسم بین یک و نیم تا دو ساعت باشد. همچنین هم‌یارانی به عنوان هم‌یاران بهداشت و سلامت برای هیأت‌ها پیش‌بینی شد که از چگونگی رعایت این پروتکل‌ها در هنگام ورود و خروج عزاداران نظارت کنند، تراکمی در جمعیت ایجاد نشود، فاصله یک و نیم تا دو متری بین عزاداران رعایت گردد، و بقیه مسائل که در اطلاعیه ذکر کردیم. ما با این دوستان شورای هیأت‌ها نشستیم و گفتیم امسال چارچوب‌ها بر این اساس خواهد بود.
به حمدالله تعدادی از هیأت‌هایی که توان تأمین مکان و امکانات بهداشتی را داشتند، با ما همراهی کردند. ما امسال تعداد هیأت‌های مذهبی‌مان به به یک سوم کاهش پیدا کرد و جمعا برای 80 هیأت مذهبی در استان مجوز دادیم و برنامه‌های‌شان را نیز به خوبی و با رعایت پروتکل‌ها برگزار کردند. گزارشی که همکاران ما در بازرسی میدانی از محل‌های برگزاری مراسم‌های عزاداری انجام دادند، حاکی از آن است که به حمدالله عموم هیأت‌های مذهبی که مجوز گرفتند، پروتکل‌ها را رعیات کردند و در بعضی از شهرستان، بهتر از هیأت‌های مذهبی شهروندان ایران بود. من مهمان یکی از شهرستان‌ها بودم، فرماندار می‌گفت که ما به بعضی از دوستان هیأت‌های ایرانی گفتیم، بروید از هیأت‌های مهاجرین یاد بگیرید، خیلی با نظم و انضباط بودند و مراسم عزای امام حسین(ع) را به حمدالله بدون هیچ حاشیه‌ای برگزار کردند.
سوال: بحث دیگر، چگونگی شیوع ویروس کرونا در بین مهاجرین افغانستانی در ایران است. استان اصفهان یکی استان‌های مهم مهاجرپذیر بوده و قطعا در معرض آسیب قرار داشته است. وضیت شیوع ویروس کرونا در بین مهاجرین این استان چگونه بوده، آیا آماری از تعداد مبتلایان دارید؟ در حوزه اطلاع‌رسانی، ساماندهی و بحث درمان، که طبق فرمان مقام ریاست جمهوری ایران، درمان مهاجرین مبتلا به کرونا به صورت کاملا رایگان صورت بگیرد، و همچنین کمک به اقشار آسیب‌پذیر چه کارهایی انجام شده است؟
سلیمانی: بعد از جدی شدن موضوع کرونا و اطلاع‌رسانی‌هایی که از طریق رسانه‌ها صورت گرفت، هرچه این آگاهی‌ها افزایش پیدا کرد، ما هم به تناسب آن امور مهاجرین را ساماندهی کردیم. با توجه به ادامه‌دار شدن بحث شیوع و به تناسب شرایطی که رخ داده، از ماه فروردین(حمل) با استفاده از ظرفیت خود مهاجرین افغانستانی، یک ستادی با نام ستاد مردمی مقابله و مدیریت بیماری کرونا را در استان ایجاد کردیم. این ستاد فعالیت خود را با چند کمیته در زیرمجموعه‌اش آغاز کرد.
برنامه ما همیشه در مورد مهاجرین افغانستانی این است که از ظرفیت‌های خودشان استفاده کنیم، تحت عنوان اقدامات جامعه‌محور، و اثر مثبتی که این موضوع دارد، این است، موقعی که کار را متعلق به خودشان بدانند، و جلب مشارکت خودشان را احساس کنند، همراهی‌شان هم به همین تناسب افزایش پیدا می‌کند.
خب، این ستاد چند کمیته داشت؛
ـ کمیته امور حمایتی و اجتماعی، در این کمیته شناسایی اقشار آسیب‌پذیر مورد توجه قرار گرفت و بیش از دو هزار خانواده اقشار آسیب‌پذیر که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از شیوع کرونا آسیب دیده بودند، شناسایی شدند.
ـ کمیته آموزش و اطلاع‌رسانی، در این کمیته برخی کانال‌ها در شبکه‌های اجتماعی ایجاد شد، و یک تعداد کلیپ، عکس و بنر اطلاع‌رسانی متناسب از سوی جمعی از مهاجرین و همچنین همکاران ما از طریق روابط عمومی در اختیارشان قرار دادیم تا برای اطلاع‌رسانی مخاطبین مورد استفاده قرار بدهند، حتی محتوایی آماده و چاپ شد، بروشور کاغذی تهیه گردید و در اختیار این افراد گذاشته شد.
کمیته بهداشت و درمان، این کمیته با مسئولیت یکی از پزشکان افغانستانی که در ایران تحصیل کرده ایجاد شد، این پزشک جمعی از فارغ‌التحصیلان پزشکی و پیراپزشکی را نیز به همکاری طلبید و پیگیری درمان خانواده‌هایی که بیمار کرونایی داشتند را مورد توجه قرار داد.
وظیفه چهارمین کمیته، هماهنگی تولیدات در حوزه مسائل بهداشتی بود؛ از لباس گان پزشکی برای مراکز بهداشتی درمانی و یا تولید ماسک که هم استفاده عمومی برای مردم داشت و هم استفاده خاص برای مراکز بهداشت و درمانی. شاید 20 کارگاه در استان با هماهنگی که صورت گرفت، کار این تولیدات با کیفیت مناسب و تحت نظارت معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی را انجام دادند و پیک نیازی که وجود داشت را هم برای هم‌وطنان خود و هم برای هم وطنان ما تأمین کردند.
در چند مرحله از طرف کمیته حمایتی که اول عرض کردم، اقلامی تهیه شد، ما هم یک سری ظرفیت‌هایی از طریق خیرین ایرانی داشتیم، مجموعا در چند مرحله که من بخواهم خدمت شما عرض کنم، ده هزار بسته غذایی و بهداشتی در اختیار خانواده‌های نیازمند قرار گرفت تا بتوانند این شرایط را به نوعی ادامه بدهند. البته این روند همچنان ادامه دارد.
یکی از اتفاقاتی که مربوط به سوال اول هم میشود، این بود که ما هیأت‌های مذهبی که موفق نشدند مراسم‌شان را در محرم امسال برگزار کنند، به سمتی سوق دادیم که نذورات‌شان را با اجازه بانیان به خانواده‌های آسیب‌پذیر منتقل کنند، و این اتفاق افتاد و این هیأت‌ها در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی، مبالغی را جمع کرده و به خانواده‌های نیازمند کمک نمودند. البته این روند در ماه مبارک رمضان نیز به نحوی صورت گرفته، در محرم هم اتفاق افتاد و کماکان هم ادامه دارد.
این در بحث حوزه کلی که تأثیرات کرونا.
در اداره خودمان نیز ما در مورد حضور ارباب رجوع ملزم کردیم که حتما در بد ورود، دست‌های‌شان را ضد عفونی کنند و حتما ماسک داشته باشند. همکاران خودمان هم این مسائل را رعایت می‌کنند تا انتقال دو طرفه کرونا از ما به ارباب رجوع و بالعکس صورت نگیرد. سعی کردیم پروتکل‌های بهداشتی را در حد امکان رعایت کنیم.
در حوزه شیوع ویروس کرونا در بین مهاجرین، در موج اول شیوع کمی از ویروس کرونا را در جامعه مهاجرین داشتیم، اما در موج دوم که به نوعی فعالیت‌ها آغاز شد، فعالیت‌های اقتصادی گسترش پیدا کرد و یک مقداری مردم هم احساس امنیت کردند، مقدار شیوع هم در جامعه ما و هم مهاجرین افزایش پیدا کرد. البته بازهم میزان شیوع کرونا در جامعه مهجرین در استان ما، نسبت به جمعیت مهاجرینی که درگیر بیماری شدند، به جمعیت‌شان، از جامعه ایرانی کمتر بوده است.
ما طبق آماری که گرفتیم، در حوزه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و همچنین کاشان، چون دو دانشگاه علوم پزشکی در استان اصفهان داریم، که مدیریت‌های جداگانه از هم دارند، مجموعه جمعیتی که از مهاجرین درگیر ویروس کرونا شدند، تا کنون بیش از 530 نفر بود که البته یک تعدادشان متأسفانه جان خود را از دست دادند.
سوال: در حوزه درمان، ما گزارش‌هایی داشتیم که دستور ریاست جمهوری و ابلاغی که از سوی وزارت‌های کشور و بهداشت برای درمان رایگان مهاجرین مبتلا به کرونا صادر شد، کمتر جنبه عملی پیدا کرد؟
سلیمانی: سیاست کلی همین بوده که وزارت بهداشت در مورد رایگان بودن درمان مهاجرین مبتلا به کرونا ابلاغ کرده است. البته بعدا این تأکید صورت گرفت که ما از ظرفیت بیمه استفاده کنیم، که در مورد ایرانی‌ها همین اتفاق افتاد. حقیقت این است که هزینه‌های درمان این بیماری، بالا است، به خصوص برای کسانی در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها بستری می‌شوند، و این هزینه برای حوزه بهداشت و درمان واقعا گزاف است. اگر این بیماری در مدت کوتاهی می‌بود، می‌شد این را به نحو دیگری مدیریت کرد، اما چون ظاهرا برنامه‌ریزی برای چند سال است که بتوان به واکسن مشخصی رسید، یا درمان قطعی برای این موضوع صورت بگیرد، که طبیعتا باعث کاهش هزینه‌ها نیز میشود، در این مرحله تأکید صورت گرفت که از ظرفیت بیمه استفاده کنیم. خب جمعی از مهاجرینی که بیمه نداشتند، یک مقدار در این زمینه دچار مشکلاتی شدند، اما همکاران ما در اداره کل اموراتباع استان اصفهان تلاش کردند با رایزنی با دانشگاه علوم پزشکی، به نحوی از طریق مددکاری بیمارستان‌ها اقدام شود تا عموم کسانی که در بیمارستان‌ها بستری و درمان شدند، فرآیند ترخیص‌شان با کمترین هزینه صورت بگیرد. در این میان، آن‌هایی که امکان بیمه شدن را داشتند، سریعا پیگیری شد دفترچه بیمه دریافت کنند.
در این بین، ما تعدادی از جمعیت مهاجر افغانستانی را داریم که فاقد مدرک اقامت هستند، این‌ها طبیعتا در این زمینه دچار برخی مشکلات شدند. تلاش بر این بود که برای این گروه هم از ارتباطاتی که با دانشگاه علوم پزشکی استان و کاشان وجود دارد، استفاده شود، و آن‌ها درمان شوند و بعضا از خیرین برای تأمین هزینه‌ها استفاده شد. ما در این زمینه باید حوزه بهداشت و درمان را درک کنیم که برای ادامه حیات خود، بتوانند هزینه‌های لازم را تأمین کنند.
در موج اول، حتی آن‌هایی که بیمه نداشتند، هزینه‌ای از ایشان دریافت نشد، اما در مراحل بعدی، ما به این سمت پیش رفتیم که با توجه به افزایش تعداد آمار مبتلایان، بخشی از هزینه‌ها را دریافت کنیم. این اتفاق به صراحت در مورد ایرانی‌ها نیز افتاده و در خانواده‌های ما بیمارانی را داشتیم که هزینه‌ها را خودشان پرداخت کردند و در مورد مهاجرین هم همین اتفاق افتاده است.
سوال: اجرایی شدن طرح آمایش 15 در استان اصفهان فعلا در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ شیوع کرونا از یک طرف و از سوی دیگر، فشارهای اقتصادی بر مهاجرین وجود دارد برای هزینه های طرح آمایش جدید؟
سلیمانی: آمایش 15 اتباع خارجی از اوایل ماه مرداد(اسد) کلید زده شد. این روند در کل کشور شروع شده و در حال اجراست. در استان ما تا کنون بیش از 25 درصد مشمولین دراین طرح شرکت کرده و بقیه هم نوبت‌دهی شدند، برای این‌که امسال ضرورت دارد پروتکل‌های بهداشتی را در مورد حضور مشمولین طرح رعایت کنیم. تغییری که امسال بر اساس ابلاغ وزارت کشور اتفاق افتاده، این است که حضور سرپرست در دفاتر خدمات اتباع خارجی کفایت می‌کند و ما نیازی به حضور تمام اعضای خانواده نداریم، در حالی که در سال‌های گذشته الزامی بود که برای تمدید کارت، همه اعضای خانواده حضور پیدا کنند. بر اساس دستورالعملی که به دفاتر خدمات اتباع خارجی ابلاغ شده نیز باید پروتکل‌های بهداشتی رعایت شود؛ مواد ضد عفونی کننده در دسترس ارباب رجوع قرار بدهند، حتما کارمندان این دفاتر و ارباب رجوع ماسک داشته باشند، و به نوعی مدیریت شود که اجتماعی هم در دفاتر صورت نگیرد تا باعث شیوع کرونا در هنگام تمدید مدرک گردد.
بر اساس ابلاغیه وزارت کشور، ما یک هزینه‌های ثابتی بر اساس قانون بودجه داریم، مثل هزینه کارتی که در قانون بودجه تصویب شده و به هیچ وجه قابل تخفیف هم نیست. اما در حوزه هزینه خدمات شهری که امکان تخفیف وجود دارد، ابلاغیه وزارت کشور این بود که با مهاجرین همکاری صورت بگیرد و تلاش شد که کمک شهرداران و شوراهای اسلامی شهرها در این زمینه گرفته شود. آن‌ها نیز با ما همراهی کردند و علی‌رغم افزایش هزینه خدمات شهری یعنی هزینه هایی مانند حمل و نقل عمومی ، احداث و مرمت جاده، پارک، جمع‌آوری پسماند و امثال آن، این هزینه برای مهاجرین افزایش پیدا نکند. باید گفت هزینه‌هایی که تحت عنوان بهای خدمات شهری گرفته میشود، از هم‌وطنان ما نیز اخذ میشود، اما شوراهای شهر و روستا همکاری کردند تا هزینه‌ها برای مهاجرین افزایش پیدا نکند. از سوی دیگر، در مورد اقشار آسیب‌پذیر، ساختار قانونی پیش‌بینی کرده که فشاری بر خانواده مهاجرین ایجاد نشود و طی سال‌های اخیر، نزدیک به 30 درصد جامعه پناهنده هنگام تمدید کارت آمایش یا مشمول معافیت صد درصد یا تخفیف 50 درصدی بهای خدمات می‌شوند.
سوال: امسال هزینه‌ها به چه صورت است؟
سلیمانی:
یک هزینه کارت آمایش است که هر کارتی 50 هزار تومان به حساب خزانه است.
یک هزینه کارت کار است، که اگر صدور جدید باشد، 500 هزار تومان است و تمدیدش نیز 350 هزار تومان به حساب خزانه است.
یک حق‌الزحمه دفاتر خدمات است که 45 هزار تومان است.
بهای خدمات شهری هم در استان ما به نسبت تعداد اعضای خانوار است. این بها از 290 هزار تومان برای خانواده یک نفره شروع میشود و بالاترین مبلغ مربوط به خانواده‌های بیش از شش نفر می‌باشد که 350 هزار تومان است.
در مورد بهای خدمات هم ما در کشور، جز استان‌هایی هستیم که کمترین بهای خدمات شهری با همکاری شوراهای اسلامی شهر و روستا دریافت میشود که جا دارد از این همکاری هر ساله آن‌ها تشکر نماییم.
سوال: یک کار خوبی که از سال گذشته به این طرف انجام شده، همزمانی آغاز طرح آمایش با تمدید پروانه یا کارت‌های کار مهاجرین است. قبلا تمدید کارت کار در زمستان آغاز می‌شد و یک ناهماهنگی وجود داشت. تأثیر همزمانی این دو روند در این دو سال را چگونه می‌بینید؟
سلیمانی: این همزمانی از حدود 8 سال گذشته تا سه سال پیش اتفاق می‌افتاد، اما یک فاصله دو ساله به دلیل برخی ناهماهنگی‌ها به میان آمد و این همزمانی تمدید کارت آمایش و پروانه کار اتفاق نیفتاد. از سال گذشته این هماهنگی مجددا ایجاد شده و طبیعتا خانواری که برای تمدید کارت آمایش مراجعه می‌کند، از لحاظ اشتغال هم تعیین تکلیف می‌شوند. افرادی که مشمول کارت کار می‌شوند، افراد ذکور از 18 سال تا 60 سال بوده، مگر کسانی که از کار افتاده بوده و مدارک پزشکی ارائه دهند، یا مسائل و مشکلاتی در حوزه‌های بیماری داشته باشند که نشان‌دهنده عدم اشتغال است.
مهاجرین و پناهندگان مطلع باشند که با گرفتن پروانه کار می‌توانند از طریق کارفرمای‌شان که به نوعی الزام نیز وجود دارد، بیمه تأمین اجتماعی شوند. بیمه تأمین اجتماعی هم بحث درمان است و هم بحث بازنشستگی. ظرفیت خوبی در این بیمه ایجاد شده که اگر مهاجری در حین کار دچار حادثه شد و یا خدای نکرده از کار افتاده شد، یا بازنشست گردید، بتواند زندگی خود را بگذراند، که یکی از دغدغه‌های جامعه مهاجر هم همین است که وقتی به سن پیری و کهولت رسیدند، حمایت‌های اجتماعی از آن‌ها صورت گیرد. از سوی دیگر، اگر حادثه ناشی از کار در وقت اشتغال رخ بدهد، می‌توانند با بیمه حوادثی که از طرف دریافت کارت کار برای ایشان ایجاد میشود، هزینه‌های آن حادثه را از بیمه دریافت کنند؛ هم هزینه‌های درمانی و هم هزینه از کار افتادگی.
سوال: بحث خوداظهاری مشاغل هنگام صدور پروانه کار مهاجرین در استان اصفهان به چه صورت انجام میشود؟
سلیمانی: دستورالعمل ابلاغی وزارت کار در سال گذشته بر اساس خوداظهاری بوده است. بر این اساس، انتخاب نوع شغل توسط اتباعی که سال گذشته کارت کار دریافت کردند، بر اساس خوداظهاری بوده و امسال نیز به همین روال خواهد بود، اما اتباعی که امسال جدیدا کارت کار دریافت می‌کنند، در چارچوب مشاغلی که تعریف شده، می‌توانند کارت کار بگیرند.
سوال: پس حتما لازم است از لیست مشاغل انتخاب کنند؟
سلیمانی: برای آن‌هایی که سال قبل کارت کار دریافت کردند، نه، آن‌ها کارت‌شان را کماکان بر اساس خوداظهاری دریافت می‌کنند، اما در مورد مشمولین جدید، باید از بین مشاغل مشخص شده، انتخاب کنند. با این وجود، اگر موارد خاصی وجود داشته باشد، از طریق هماهنگی با وزارت کار، برای‌شان کارت خارج از لیست موجود صادر میشود. ما در استان اصفهان 66 رشته شغلی قبلا تعریف شده برای صدور کارت کار داریم.
سوال: استان اصفهان یکی از قطب‌های اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران است و فعالیت‌های اقتصادی به پیمانه وسیع در این استان صورت می‌گیرد. قطعا مهاجرین هم در این فعالیت‌های اقتصادی دخیل هستند؛ ممکن است سرمایه‌گذاری‌های بزرگی از سوی شهروندان افغانستان در این استان وجود داشته باشد، یا سرمایه‌گذاری‌های متوسط و فعالیت‌های اقتصادی کوچک‌تر و کارگری. نگاه شما به حضور اقتصادی مهاجرین در استان اصفهان چگونه است؟ شما چه سهولت‌هایی در اختیار آن‌ها قرار می‌دهید؟
سلیمانی: ما در کشور و استان اصفهان کمتر جایی را در حوزه‌های توسعه‌ای و سازندگی می‌بینیم که مهاجرین افغانستانی در آن، خصوصا در 40 سال اخیر نقشی نداشته باشند. همراهی که اتباع افغانستان با پیمان‌کاران و مجموعه مردم ما در مشاغل مختلف و به خصوص در حوزه تولیدات داشته‌اند، قابل تقدیر است. انصافا، صداقت، پرتلاشی، انگیزه، وقت‌گذاری و تدین مهاجرین مسائلی است که عمدتا کارفرمایان ایرانی هم به آن اذعان دارند و تأکید می‌کنند.
ما در حوزه سرمایه‌گذاری اتباع خارجی متأسفانه موارد اندکی در استان اصفهان داریم، در حالی که بعضا مطلع هستیم که مهاجرین به صورت غیررسمی در این حوزه فعالیت می‌کنند، اما چه بهتر که این فعالیت‌ها فرآیندهای قانونی خود را طی کند، تا بتواند مورد حمایت‌های لازم هم قرار بگیرد. ما مثلا در آران و بیدگل شهروند افغانستانی را داریم که در حوزه فرش سرمایه‌گذاری کرده، بعضی کسان دیگر نیز وجود دارند که به صورت مشارکتی با هم‌وطنان ایرانی در حوزه تولید البسه فعالیت می‌کنند. ولی این بخش به نظر نیاز به کار مناسب‌تری دارد که بخشی از آن به ما برمی‌گردد که زمینه‌های قانون‌مندی را با مصوباتی که هیأت دولت و سازمان سرمایه‌گذاری خارجی انجام داده، فراهم کنیم. شما در حوزه اطلاع‌رسانی می‌توانید با مصاحبه تخصصی با این دوستان، اطلاعات و آگاهی‌های جامعه مهاجر را افزایش بدهید که از این ظرفیت‌ها استفاده کنند.
ما الان ویزای سرمایه‌گذاری سه ساله و پنج ساله، با امکانات تملک برای فرد، تأسیس شرکت و امثال آن را داریم که بهتر است جزییات آن توسط دستگاه تخصصی مربوط مطرح شود. اگر مهاجرین در این زمینه به سمت مسیر قانومند بروند، قطعا ما نیز می‌توانیم از آن‌ها در برابر مشکلات و اختلافاتی که پیدا می‌کنند، حمایت کنیم. قطعا سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی خارجی به دلیل ابهاماتی که ممکن است در قرارداد با شرکای‌شان، چه از خود مهاجرین و چه از ایرانی‌ها داشته باشند، و... دچار یک سری اختلافات و درگیری‌های قضایی و حقوقی شوند، به همین دلیل، بهترین کار این است که ما مشاورهای حقوقی شفاف در این قراردادها داشته باشیم که بشود از آن‌ها حمایت حقوقی انجام داد تا خدایی نکرده، حق کسی به دلیل ناآگاهی‌های حقوقی ضایع نشود. از طرف دیگر، سیاست کشور ما، با توجه به شرایط بین‌المللی و تحریم‌های موجود، حمایت جدی و گسترده از تولید و سرمایه‌گذاری است که مهاجرین و شهروندان افغانستان نیز می‌توانند از این ظرفیت استفاده کنند. در مقابل، بازار خوبی هم در افغانستان وجود دارد و خود مهاجرین می‌توانند تولیدکننده و تأمین‌کننده بازار کشور خود باشند. بعضا حضور مهاجرین در حوزه تولید به صورت غیررسمی است که خیلی خوشایند نیست. یک تعداد از مهاجرین ما فعالیت خوبی در تولید ماسک انجام دادند، و این تولیدات را به گونه غیررسمی به افغانستان فرستادند، در حالی که اگر رسمی می بود، هم آورده خوبی برای آن‌ها به دنبال می‌داشت و هم نظارت‌های لازم می‌توانست به خوبی صورت بگیرد. الان صادرات ماسک تولید شده توسط مهاجرین به افغانستان از یک سری کانال‌های غیررسمی اتفاق می‌افتد که خیلی خوشایند نیست.
سوال: مشارکت مهاجرین و شهروندان افغانستان در حوزه کشاورزی در استان اصفهان چطور است؟
سلیمانی: عمده مشاغل اتباع افغانستانی در استان اصفهان در حوزه ساختمان، سنگ‌بری‌ها، بعضا کوره‌های آجرپزی و همچنین در بحث کشاورزی است، خصوصا مهاجرینی که در شهرستان‌های کشاورزی ما ساکن اند، الان گلخانه‌های خیلی خوبی را اداره می‌کنند و تولید سیفی‌جات و باغی خوبی دارند. به عنوان مثال در بعضی از مناطق شهرستان‌های کشاورزی ما، مثلا فلاورجان را می‌توانم نام ببرم، حتی در شرق اصفهان خیلی از مهاجرین هم در حوزه کشاورزی فعالیت می‌کنند و راندمان محصول‌شان هم بعضا قابل رقابت خیلی خوب است.
یک نکته‌ای که باید اینجا مورد توجه قرار بگیرد، و ما گلایه‌هایی داریم، نحوه استفاده از سموم توسط برخی مهاجرین است. هرچند این موضوع شاید برای اطلاع‌رسانی خیلی خوشایند نباشد، ولی این یک واقعیت است که مشورت‌های لازم از سوی مهاجرین در مورد استفاده از سموم در کشاورزی صورت نمی‌گیرد. به این لحاظ تولیدات‌شان دچار یک‌سری مشکلات میشود که حتما نیاز است نظارت‌های لازم در مورد نوع سمومی که استفاده میشود، صورت گیرد. این سموم شاید از لحاظ شکل، محصول را شیک و بازاری کند، ولی از نظر محتوا محصول دچار یک سری مشکلات خواهد بود که حتما باید مورد توجه قرار بگیرد.
سوال: در مورد آمار اتباع و مهاجرینی که در استان اصفهان حضور دارند، توضیح بدهید. ما طبقه‌بندی‌ها و اقشار مختلف مهاجرین را به لحاظ مدارک اقامتی‌شان داریم؛ از کارت آمایش تا پاسپورت‌های طرح خانواری، برگه های سرشماری و غیرمجازین، پراکندگی مهاجرین د رشهرستان‌های استان اصفهان و نحوه ارائه خدمات به آن‌ها چگونه است؟
سلیمانی: ما نزدیک به 160 هزار نفر تبعه خارجی داریم که البته عموم‌شان اتباع افغانستانی اند، یعنی بیش از 99 درصد. این مهاجرین عموما در 12 شهرستان ما زندگی می‌کنند، در شهر و روستاها. از این میان، حدود 120 هزار نفرشان دارای کارت آمایش اند و 40 هزار نفرشان دارای گذرنامه‌های خانواری و گذرنامه‌های اقامتی اند، بعضا دارای همسر ایرانی بوده، یا اقامت‌هایی از این نوع دارند. این تعداد مجموع جمعیت اتباع مجاز ما را تشکیل می‌دهد.
متأسفانه در حوزه غیرمجازین، علی‌رغم تلاش‌هایی که برای آگاهی‌بخشی صورت گرفته، که مسیر غیرمجاز با حوادث ناگواری همراه است، کماکان با حضور جمعی از اتباع افغانستانی مواجه هستیم که به دلیل مشکلاتی که در کشورشان احساس می‌کنند، مسیر ورود غیرمجاز را انتخاب می‌کنند. ما توصیه و تأکیدمان در جمهوری اسلامی ایران و نهادهای ذیربط این است که برای حفظ حقوق خودشان و پیش‌گیری از بروز حوادث ناگوار در مسیر، مسیر قانونی را برای ورود به کشور ما انتخاب کنند، تا دستگاههای جمهوری اسلامی هم بتوانند خدمات مناسبی را به این‌ها ارائه بدهند.
سوال: گزارش‌هایی منتشر شد که کمیسیون ساماندهی امور اتباع و مهاجرین خارجی در جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفته دیگر هیچ‌گونه خدماتی به دارندگان گذرنامه‌های خانواری و برگه‌های سرشماری ارائه نشود و این مهاجرین طرد مرز شوند. در نهایت، وزارت کشور اعلام کرد که برای آخرین بار، یک سال دیگر پاسپورت‌های خانواری را تمدید می‌کند، به شرطی که دولت افغانستان این مهاجرین را تثبیت هویت کرده، پاسپورت‌های جدید برای‌شان صادر کند. از سوی دیگر، در آخرین مراحل در مورد ثبت‌نام دانش‌آموزان این دو قشر نیز توافق صورت گرفت. شما چه جزییاتی در این مورد دارید؟
سلیمانی: البته این یک مقداری عبارت‌هایی که شما فرمودید، دقیق نیست. کلیت موضوع این است، یک خواسته‌ای جمهوری اسلامی طی سال‌های گذشته از مقامات افغانستانی داشته که نسبت به شهروندان خودشان در ایران مسئولیت‌پذیر باشند. متأسفانه ما کمتر شاهد این اتفاق بودیم. ما این نکته را بعضا با دوستان افغانستانی از سفارت که در استان اصفهان حضور یافتند، خدمت‌شان عرض کردیم که یک مقداری باید مسئولیت بیشتری نسبت به شهروندان خودشان ایفا کنند.
جمهوری اسلامی در سال‌های 95، 96 و 97 چند گروه را به عنوان اتباع افغانستانی فاقد مدرک سرشماری کرد. این گروه چه کسانی بودند؟ یکی، کسانی که کارت‌های آمایش تاریخ‌گذشته داشتند، دارندگان پاسپورت‌هایی که ویزاهای‌شان منقضی شده و تمدید نگردیده بود، کسانی بود که یک طرف، زن یا مرد دارای مدرک اقامت معتبر، چه کارت یا گذرنامه بوده و همسر و فرزندانش دارای مدرک نبودند، همسر و فرزندان زنان ایرانی و... این ها به صورت طبقه‌بندی شده در یک فرآیند سرشماری شدند.
علاوه بر این، بر اساس دستور رهبر انقلاب اسلامی زمینه سرشماری خانواده‌هایی که دارای دانش‌آموز فاقد مدرک بودند هم فراهم شد.
این مقدمه کار بود و در ادامه، طبیعتا دولت افغانستان باید برای تثبیت هویت این‌ها، دادن تذکره و در ادامه، ارائه پاسپورت برای آن‌ها کمک می‌کرد.این در واقع مقدمه‌ای بود برای این‌که جمهوری اسلامی خدمات بعدی را برای این اتباع افغانستان ساماندهی کند. متأسفانه علی‌رغم گذشت نزدیک به چهار سال از اولین سرشماری صورت گرفته، اقدام موثری از سوی دولت افغانستان صورت نگرفت و حتی اتباعی هم که به صورت مجاز در کشور ما حضور داشتند، مثل دارندگان کارت آمایش یا کسانی که پاسپورت‌های قدیمی داشتند و نیاز بود پاسپورت‌های جدید الکترونیک یا ماشین‌خوان دریافت کنند نیز برای تأمین پاسپورت و دریافت تثبیت هویت دچار مشکل شدند. طبیعتا موقعی که این اتفاق از سوی دولت افغانستان می‌افتد، ما در چهارچوب‌های روابط دوجانبه نیز موظفیم سیاست‌های‌مان را ساماندهی کنیم.
بر این اساس، فرآیند سرشماری ما یک فرایند موقت بود، یعنی فرایند رساندن یک تبعه افغانستانی که بنا به ضرورت در کشور ما حضور دارد، به مدرک قانونی. این توقع که ما مدرکی از ایران در اختیار یک تبعه خارجی بدهیم، توقع منطقی نیست و هیچ کشوری هم نباید چنین توقعی داشته باشد. شاید در زمانی که افغانستان دولت مستقر و ثابتی نداشته، و پناهندگی موضوعیت داشت، ما می‌بایست حضور پناهندگان را در کشورمان با صدور کارت ساماندهی می‌کردیم، ولی در شرایطی که نظم استقرار یافته‌ای در افغانستان داریم، دولت و رییس جمهوری داریم، قانون اساسی و ساختاری داریم، این اقدامات باید از طرف آن دولت صورت می‌گرفت. این، یک امر دوجانبه است. جلد پاسپورت‌های خانواری عموما از لحاظ تاریخ بی‌اعتبار شده و بحث ویزای آن هم که داستان خود را دارد. موقعی که این همکاری دو جانبه صورت نمی‌گیرد، ما هم در جمهوری اسلامی موظفیم بر اساس سندهای بالادستی و ضوابط و مقررات‌مان، دولت افغانستان را به نوعی هدایت بکنیم که مسئولیت بیشتری نسبت به شهروندان خودش بپذیرد.
با این وجود، همیشه نگاه جمهوری اسلامی به جامعه مهاجر، نگاه انسان‌دوستانه، اخلاقی و اعتقادی بوده و در همین راستا علی‌رغم اتمام حجت‌هایی که با دولت افغانستان صورت گرفته، کماکان سیاست بر این قرار گرفت که بحث ثبت‌نام دانش آموزان اتفاق افتاد و در مورد گذرنامه‌های خانواری هم سیاست ملی که ابلاغ شده را در استان پیگیری خواهیم کرد.
سوال: در حوزه دانش آموزی و دانشجویی، کم و کیف حضور مهاجرین و شهروندان افغانستان در استان اصفهان چگونه است؟
سلیمانی: در سال گذشته تحصیلی در استان اصفهان بیش از 55 هزار نفر اتباع خارجی در مدارس این استان و در کنار هم‌وطنان ما تحصیل می‌کردند. به حمدالله به دلیل قرابت‌های فرهنگی و زبانی که وجود دارد، آموزش اتباع خارجی با کمترین مشکل صورت می‌گیرد.
امسال هم این اتفاقی که افتاده، در مرحله اول که در خرداد(جوزا) و تیر(سرطان) بوده، ثبت‌نام دانش آموزانی که مدرک اقامت معتبر داشتند، اتفاق افتاد و گروهی که دارای برگه حمایت تحصیلی بودند، ثبت‌نام‌شان در مدارس از 26 مرداد(اسد) با دریافت برگه حمایت تحصیلی از دفاتر خدمات آغاز شد و آن‌هایی که برگه حمایت سال گذشته را داشتند، تا 10 شهریور(سنبله) به دفاتر خدمات مراجعه کرده و برگه حمایت جدید دریافت کردند. آن هایی که کلاس اولی بودند و برگه حمایت تحصیلی سال‌های قبل نداشتند هم از دهم تا بیستم شهریور فرصت داشتند مراجعه کنند و برگه حمایت تحصیلی را دریافت کنند. مقدمه دریافت برگه حمایت تحصیلی این گروه از کودکان مهاجر، رفتن به مراکز بهداشت برای دریافت برگه سنجش سلامت بود و پس از آن با این برگه می‌توانستند برگه حمایت تحصیلی هم دریافت کنند و در مدارس ثبت نام شوند.
سوال: در مورد کلاس اولی‌ها امسال شرایط ویژه‌تری وجود دارد، دیده شده تعداد زیادی از کودکان سال اولی فاقد مدرک مهاجر نتوانستند در مدارس ایران ثبت نام کنند.
سلیمانی: باید یک مقدار دقیق‌تر به این موضوع نگاه کنیم که امسال چه اتفاقی رخ داده است؟ امسال در خصوص برگه حمایت تحصیلی کلاس اولی‌ها، کسانی که در سرشماری‌های قبلی شرکت کرده بودند، هیچ مشکلی برای دریافت برگه حمایت نداشتند. اما ما هر سال یک گروه جدیدالورود داریم، که امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا، با توجه به ضرورت سنجش سلامت جهت ثبت نام در مدارس، ظرفیتی در مراکز بهداشت برای معاینه این افراد وجود نداشت. بر این اساس، تأکید این مراکز این بود که برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، کودکان به این مراکز مراجعه نکنند تا کمتر در معرض انتقال بیماری قرار بگیرند. به همین دلیل امسال زمینه فراهم نبود که در مدارس میزبان آن‌ها باشیم. البته این گروه، گروه گسترده‌ای هم نبودند، بلکه تعداد اندکی بوده که طی ماه‌های اخیر وارد کشور شده بودند. در نهایت برای این کودکان که تعداد آن‌ها در اصفهان بالا نیست، به دلیل ملاحظات سلامت جامعه دانش‌آموزی که جامعه حساسی هم است، زمینه صدور برگه حمایت وجود نداشت.
سوال: فعالیت‌ها در حوزه دانشجویی به چه صورت است؟
سلیمانی: بر اساس آمار سال گذشته ما در حوزه دانشجویان خارجی، بیش از 2400 دانشجوی خارجی داریم که بیش از 1900 تن آن‌ها اتباع افغانستانی هستند که در دانشگاه‌های مختلف دولتی و غیردولتی استان اصفهان در حال تحصیل هستند. بیش از 800 نفر را هم در جامعه المصطفی داریم که اکثرا اتباع افغانستانی هستند.
سوال: در سال‌های گذشته، شاهد برخی حوادث و رویدادهای جنایی مربوط به مهاجرین در استان اصفهان بوده‌ایم. حضور مهاجرین و همزیستی مسالمت‌آمیز آن‌ها در حوزه استان اصفهان چگونه است؟ چه مشکلات و چالش‌های حقوقی وجود دارد؟
سلیمانی: به طور کلی عرض می‌کنم که هم‌وطنان ما به دلیل طولانی شدن این مدت، آگاهی و شناختی کافی نسبت به روحیات و خلقیات مهاجرین دارند. یک اتفاقی که به دلیل حضور طولانی مهاجرین و ارتباطات اجتماعی در کشور ما افتاده، به عنوان یک قابلیت غیرقابل انکار، این است که مهاجرین در دل جامعه ما و منزل و مأوای‌شان در کنار منازل مسکونی ماست. الان در منطقه ای که من خودم ساکن هستم، همسایه های متعدد افغانستانی داریم. این پراکندگی را در هر کوچه و برزنی می‌بینیم، و به حمدالله ما شاهد همزیستی باناراحتی بین هم‌وطنان ما و شما نیستیم. ما هیچ کمپی برای زندگی مهاجرین نداریم و هیچ مهمان‌شهری هم در اصفهان وجود ندارد.
البته این یک واقعیت است، همان طور که در جامعه ما افرادی هستند که برخی از جرایم اجتماعی را انجام می‌دهند و سیستم‌های انتظامی، قضایی و امنیتی ما با آن‌ها برخورد می‌کند، در مورد هم‌وطنان شما هم این موضوعیت وجود دارد. ما الان در زندان‌های استان اصفهان نزدیک به 600 افغانستانی داریم که عمده جرایم‌شان هم سرقت و بحث مواد مخدر است. این‌ها واقعیت‌هایی است که در جامعه ما و همچنین جامعه شما وجود دارد.
نگاه کلی جامعه ما در استان اصفهان به مهاجرین افغانستانی به عنوان انسان‌های معتقد، سخت‌کوش، پرتلاش و با صداقت است. یک وقت‌هایی ممکن است موارد خاصی رخ دهد که شاید در یک موضوعی فضا را خدشه‌دار کند، اما این مصادیق اندک اند که در هر جامعه‌ای امکان وقوع دارد. در کلیت ما مشکلی در استان نداریم. البته یک جاهایی به دلیل تراکم جمعیتی بعضی نارضایتی‌ها رخ می‌دهد. با این حال، تلاش ما و همکاران‌مان و همه دستگاههای خدمت‌رسان در جمهوری اسلامی این است که به نوعی این موارد نارضایتی اندک هم که رخ می‌دهد، حل و فصل شود.
پس ما الحمدالله مشکلی نداریم، مواردی شاید در سال یکی دو مورد اتفاق بیافتد، که مورد مدیریت قرار می‌گیرد و یک چیز غیرعادی هم نیست.
در مورد رسیدگی به درخواست‌های عزیزان افغانستانی هم بخشی از اختلافات بین خودشان را ما تلاش می‌کنیم از طریق یک کمیته حل اختلاف اتباع خارجی که روزهای یک‌شنبه بعد از ظهر در اداره‌مان تشکیل میشود، حل کنیم. کوشش میشود این اختلافات با دعوت از طرفین، با یک شرایط و مبنای مصالحه و توافق، با حضور معاون دادستان مرکز استان و همچنین معتمد افغانستانی حل و فصل گردد.
یک بخش دیگر از اختلافات که یا بین خود مهاجرین است، یا بین مهاجرین و هم‌وطنان ما، در سیستم قضایی مورد بررسی قرار می‌گیرد که در این بخش هم مانعی برای رسیدگی وجود ندارد و فرآیند تعریف شده برای آن در سیستم قضایی وجود دارد.
سوال: شما مشاوره و خدمات حقوقی هم دارید؟
سلیمانی: بله، ما روزهای یک شنبه بعد از ظهر از ساعت 3 تا 5 عصر که بعضا طولانی‌تر نیز میشود، خدمات مشاوره و حقوقی داریم. هر فردی که مراجعه کند، مشاوره حقوقی به صورت رایگان به او داده میشود، آگاهی‌بخشی صورت می‌گیرد و اگر قرار است سیستم قضایی به موضوع رسیدگی کند نیز راهنمایی لازم انجام میشود.
سوال: روند ثبت نام فرزندان حاضر از ازدواج مادران ایرانی با پدران غیرایرانی در استان اصفهان چگونه پیش رفته است؟
سلیمانی: قانون تعیین تکلیف فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی که یک تعداد و یا اکثرشان از افغانستان اند، در مهر(میزان) سال 98 تصویب شده، آیین‌نامه اجرایی آن در ماه خرداد(جوزا) سال جاری توسط شورای وزیران تصویب شد و شیوه‌نامه اجرایی آن نیز توسط وزارت کشور ابلاغ شد. ما در اصفهان اولین استانی بودیم که ضمن اطلاع‌رسانی قانون و مقررات، لینک پیش ثبت‌نام متقاضیان را در سایت‌مان فراهم کردیم.
اتفاقی که در این قانون افتاده، این است که شرط 18 سال سنی که در قانون قبلی وجود داشت، شرط آوردن ترک تابعیت از کشور مربوط و شرط ثبت ازدواج قانونی منتفی شده و به نوعی برای تعیین تکلیف این فرزندان کمک کرده است.
الان نزدیک به 2400 نفر از فرزندان مادران ایرانی درخواست‌شان را در سایت ما ثبت کردند، و ما نیز با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، آن‌ها را دعوت می‌کنیم و در حال مراجعه تشکیل پرونده هستند. بعد از این‌که تشکیل پرونده این فرزندان نهایی شد، می باید استعلاماتی صورت بگیرد، و پس از اخذ پاسخ استعلامات، برای دریافت شناسنامه ایرانی به ثبت احوال که متولی صدور شناسنامه در کشور است، معرفی می‌شوند.
سوال: وجود این 2400 فرزند از مادران ایرانی و پدران غیرایرانی بیانگر ارتباط عمیق و ناگسستنی بین مردمان دو کشور است، دید شما نسبت به جامعه مهاجر و پیوند دو جامعه چیست؟ به خصوص این‌که مردم اصفهان به خون گرمی، محبت و دوستی شهره هستند. این پیوندها تداعی‌گر چه مسأله‌ای است؟
سلیمانی: این خون شریکی و قرابت تاریخی است که بین دو ملت وجود داشته؛ هم قرابت‌های اعتقادی و دینی و هم فرهنگی و زبانی. حضور سال‌های گذشته جمع زیادی از مهاجرین در ایران باعث شده که این ارتباطات و انسجام‌ها بیشتر شده و تقویت گردد. عرض کردم که شناخت هم‌وطنان ما به صورت میدانی به دلیل این‌که مهاجرین در محل کار، زندگی، کوچه، خیابان، مدرسه و... حضور دارند، دقیق‌تر، عیان‌تر و آشکارتر شده، به همین دلیل شاهد هستیم که هم‌وطنان ما به طریق دوستانه و مسالمت‌آمیز، عشق، علاقه و حتی رابطه‌های خانوادگی وسیع با شهروندان و مهاجرین افغانستانی برقرار کرده‌اند که یک نمونه‌اش همین ازدواج زنان ایرانی و مردان افغانستانی است و به حمدالله این فضا، هر روز تقویت میشود.
یک نکته‌ای که بیانش را ضروری می‌بینم، این‌که علی‌رغم این قرابت‌ها و تلاش‌ها و خدماتی که در دوران حضور مهاجرین اتفاق افتاده، و حضور مهاجرین در کشورمان در شرایط جنگ و عدم انسجام داخلی اول انقلاب و بعد، شرایط دشوار اقتصادی و تحریم‌ها، بعضی از شبکه‌های معاند و عناصر ناراضی که علاقمند نیستند رابطه دوستانه دو کشور و دو ملت ادامه پیدا کند، تلاش می‌کنند به بهانه‌های واهی و بعضا مسائل غیرواقعی و یا بزرگ کردن مشکلاتی که طبیعتا وجود دارد، این رابطه را خدشه‌دار کنند و به ایران هراسی دامن بزنند و جای دشمن اصلی را عوض کنند. ما به عنوان دولت و ملت ایران با دولت و ملت افغانستان اشتراکات زیادی در عرصه‌های سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی داریم، به همین دلیل دشمنان مشترک نیز داریم. دشمنان مشترکی که باعث ناامنی منطقه شده، غیر از امریکا و برخی از کشورهایی که برای تأمین مالی و تسلیحاتی گروه‌های تروریستی در منطقه تلاش می‌کنند، نخواهد بود.
ما حضور نزدیک به دو دهه امریکا در افغانستان را می‌بینیم، غیر از کشت و کشتار مردم افغانستان و بعضا تلاش‌هایی که جای دوست و دشمن عضو شود، چه دست‌آوردی دارد؟! باید نخبگان جامعه ما، و جامعه افغانستانی، فرهیختگانی که در دو کشور وجود دارند و سازمان‌های مردم‌نهاد، مواظب باشند این فضای رسانه‌ای که توسط غول رسانه‌ای استکباری ایجاد شده، آن‌ها را به مسیرهای نادرستی سوق ندهد و باعث ایجاد اختلافات مصنوعی بین دو کشور نشود که متأسفانه در چند ماه اخیر شاهد دامن زدن برخی از مسائل غیرواقعی در این زمینه برای تشدید اختلافات بین دو ملت بودیم.
سوال: به عنوان سوال آخر، پیامی که برای مهاجرین، به خصوص مهاجرین در استان اصفهان دارید، چیست؟
سلیمانی: من اول انصافا و از صمیم قلب از مهاجرین افغانستانی که در استان اصفهان حضور دارند، به دلیل همراهی‌های‌شان با همه دستگاههای مختلفی که وظیفه خدمت‌رسانی به این عزیزان را به عهده دارند، تشکر می‌کنم. ثانیا خواهش می‌کنم حتما مسائل و مشکلاتی که در حوزه‌های مختلف دارند را از طریق معتمدین‌شان و همچنین شبکه‌های اجتماعی به ما منتقل کنند و ما هم برای حل و فصل این مشکلات، در حد مقدورات و امکانات‌مان تلاش می‌کنیم. سوما هم این‌که بدانند سیاست جمهوری اسلامی که در اسناد بالادستی ابلاغ شده، این است که بدون هیچ تبعیضی، خدمت‌رسانی به مهاجرین قانونی را در کشورمان ادامه و حتی توسعه بدهیم و اگر جایی خلا و نقصی وجود دارد، ناشی از کمبود امکانات و منابع مالی است، و الا به هیچ وجه سیاست رسمی ایران بر ایجاد نقصان در ارائه خدمات به اتباع مجاز نیست. از طرف دیگر توقع داریم، ضوابط، قوانین و مقرراتی که است در جمهوری اسلامی حاکم است، مورد رعایت قرار بگیرد. حتما برخی اقدامات اندکی که توسط یک عده از مهاجرین صورت می‌گیرد، می‌تواند چهره کل مهاجرین را خدشه‌دار کند، در این زمینه هم درخواست داریم که رعایت قوانین و مقررات انجام شود، به ویژه در بحث ورود و حضور قانونی در کشور که ما شرمنده مهاجرین نشویم. ما بخشی از واقعیت‌هایی که در افغانستان وجود دارد، مسائل و مشکلات اقتصادی، خشکسالی و نبود اشتغال را درک می‌کنیم، اما از آن طرف زمینه‌های قانونی برای حضور مهاجرین فراهم شده که باید از آن برای ورود و ادامه حضور قانونی استفاده شود تا دچار مشکلات در مسیر یا گرفتار باندهای قاچاق و سوءاستفاده‌گر نگردند.
آوا: بسیار تشکر از این‌که وقت گذاشتید و با حوصله‌مندی به سوالات ما پاسخ دادید.
این جزییات و آمارها را مهدی سلیمانی، مدیرکل اموراتباع و مهاجرین خارجی استانداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار آوا مطرح کرده است. آقای سلیمانی در این مصاحبه با حوصله‌مندی و مهربانی به سوالات ما پاسخ داد.
این مصاحبه را که ترسیم‌کننده چگونگی حضور مهاجرین و شهروندان افغانستان در استان اصفهان است را در زیر بخوانید:
سوال: با توجه به ایام محرم و صفر و عزاداری سید و سالار شهیدان، ابا عبدالله الحسین(ع)، در حوزه استان اصفهان، چه تعداد هیأت‌های مذهبی مهاجرین وجود دارد و امسال با توجه به شیوع ویروس کرونا، تحت چه شرایطی مجالس عزاداری را برپا کردند؟
سلیمانی: بسم‌الله الرحمن الرحیم. از خبرگزاری آوا به خاطر رویکردش پیرامون انعکاس مسائل و مشکلات مهاجرین و همچنین اخبار افغانستان تشکر می‌کنم. حقیقت این است که دوری مهاجرین از کشورشان باعث میشود که اخبار را از کانال‌های مختلفی اخذ کنند که بعضا اخبار دقیقی نیست، اما تلاش خبرگزاری آوا برای پوشش درست وقایع افغانستان می‌تواند آگاهی‌بخشی جمعیت مهاجر را افزایش بدهد. حقیقتا مسائل مهاجرین در کشور ما نیاز به واقع‌نمایی دارد. یک وقت‌هایی می‌بینیم برخی از مسائل و مشکلات بزرگ‌نمایی میشود و برخی از خدماتی که صورت می‌گیرد، پوشش داده نمی‌شود. حسن خبرگزاری آوا این است که سعی کرده این تعادل را برقرار کند؛ هم مسائل و مشکلات مهاجرین را پوشش بدهد و هم، از ایجاد فضای رسانه‌ای غیرواقعی در مورد مسائل مهاجرین جلوگیری کند.
در مورد بحث هیأت‌های مذهبی، ما در سال گذشته نزدیک به 240 هیأت مذهبی مهاجرین افغانستانی اهل تشیع در استان اصفهان داشتیم که در 12 شهرستان ما پراکنده هستند. از آن‌جایی که جمعیت بیشتر مهاجرین در خود شهرستان اصفهان متمرکز است، بیشتر هیأت‌های ما مربوط به این شهرستان می‌باشد.
امسال با توجه به مصوبات ستاد ملی مدیریت کرونا و همچنان مصوبات ستاد استانی، ضوابطی مشخص شده که ما طی یک اطلاعیه منتشر کردیم. یک جلسه نیز خدمت شورای هیأت‌های مذهبی مهاجرین برای ساماندهی این هیأت‌ها بودیم. ما یک شورای هیأت‌های مذهبی مهاجرین با انتخاب خودشان داریم و مهاجرین 5 نفر از خود را در این شورا انتخاب انتخاب کردند و ارتباط ما با هیأت‌ها و سامان‌دهی‌شان نیز با کمک این دوستان انجام میشود. این شورا نزدیک به 7 سال است که ایجاد شده و از شورای هیأت‌های مذهبی خودمان الگو گرفته شده است.
امسال با توجه به مصوبات ستاد ملی کرونا، چند نکته مورد تأکید بود؛ یکی این‌که مراسم عزاداری باید در فضای باز برگزار شود، پروتکل‌های بهداشتی چون ضد عفونی کردن مکان مورد توجه قرار بگیرد، استفاده دائمی از ماسک توسط عزاداران حسینی رعایت شود و حداکثر زمان برگزاری مراسم بین یک و نیم تا دو ساعت باشد. همچنین هم‌یارانی به عنوان هم‌یاران بهداشت و سلامت برای هیأت‌ها پیش‌بینی شد که از چگونگی رعایت این پروتکل‌ها در هنگام ورود و خروج عزاداران نظارت کنند، تراکمی در جمعیت ایجاد نشود، فاصله یک و نیم تا دو متری بین عزاداران رعایت گردد، و بقیه مسائل که در اطلاعیه ذکر کردیم. ما با این دوستان شورای هیأت‌ها نشستیم و گفتیم امسال چارچوب‌ها بر این اساس خواهد بود.
به حمدالله تعدادی از هیأت‌هایی که توان تأمین مکان و امکانات بهداشتی را داشتند، با ما همراهی کردند. ما امسال تعداد هیأت‌های مذهبی‌مان به به یک سوم کاهش پیدا کرد و جمعا برای 80 هیأت مذهبی در استان مجوز دادیم و برنامه‌های‌شان را نیز به خوبی و با رعایت پروتکل‌ها برگزار کردند. گزارشی که همکاران ما در بازرسی میدانی از محل‌های برگزاری مراسم‌های عزاداری انجام دادند، حاکی از آن است که به حمدالله عموم هیأت‌های مذهبی که مجوز گرفتند، پروتکل‌ها را رعیات کردند و در بعضی از شهرستان، بهتر از هیأت‌های مذهبی شهروندان ایران بود. من مهمان یکی از شهرستان‌ها بودم، فرماندار می‌گفت که ما به بعضی از دوستان هیأت‌های ایرانی گفتیم، بروید از هیأت‌های مهاجرین یاد بگیرید، خیلی با نظم و انضباط بودند و مراسم عزای امام حسین(ع) را به حمدالله بدون هیچ حاشیه‌ای برگزار کردند.
سوال: بحث دیگر، چگونگی شیوع ویروس کرونا در بین مهاجرین افغانستانی در ایران است. استان اصفهان یکی استان‌های مهم مهاجرپذیر بوده و قطعا در معرض آسیب قرار داشته است. وضیت شیوع ویروس کرونا در بین مهاجرین این استان چگونه بوده، آیا آماری از تعداد مبتلایان دارید؟ در حوزه اطلاع‌رسانی، ساماندهی و بحث درمان، که طبق فرمان مقام ریاست جمهوری ایران، درمان مهاجرین مبتلا به کرونا به صورت کاملا رایگان صورت بگیرد، و همچنین کمک به اقشار آسیب‌پذیر چه کارهایی انجام شده است؟
سلیمانی: بعد از جدی شدن موضوع کرونا و اطلاع‌رسانی‌هایی که از طریق رسانه‌ها صورت گرفت، هرچه این آگاهی‌ها افزایش پیدا کرد، ما هم به تناسب آن امور مهاجرین را ساماندهی کردیم. با توجه به ادامه‌دار شدن بحث شیوع و به تناسب شرایطی که رخ داده، از ماه فروردین(حمل) با استفاده از ظرفیت خود مهاجرین افغانستانی، یک ستادی با نام ستاد مردمی مقابله و مدیریت بیماری کرونا را در استان ایجاد کردیم. این ستاد فعالیت خود را با چند کمیته در زیرمجموعه‌اش آغاز کرد.
برنامه ما همیشه در مورد مهاجرین افغانستانی این است که از ظرفیت‌های خودشان استفاده کنیم، تحت عنوان اقدامات جامعه‌محور، و اثر مثبتی که این موضوع دارد، این است، موقعی که کار را متعلق به خودشان بدانند، و جلب مشارکت خودشان را احساس کنند، همراهی‌شان هم به همین تناسب افزایش پیدا می‌کند.
خب، این ستاد چند کمیته داشت؛
ـ کمیته امور حمایتی و اجتماعی، در این کمیته شناسایی اقشار آسیب‌پذیر مورد توجه قرار گرفت و بیش از دو هزار خانواده اقشار آسیب‌پذیر که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از شیوع کرونا آسیب دیده بودند، شناسایی شدند.
ـ کمیته آموزش و اطلاع‌رسانی، در این کمیته برخی کانال‌ها در شبکه‌های اجتماعی ایجاد شد، و یک تعداد کلیپ، عکس و بنر اطلاع‌رسانی متناسب از سوی جمعی از مهاجرین و همچنین همکاران ما از طریق روابط عمومی در اختیارشان قرار دادیم تا برای اطلاع‌رسانی مخاطبین مورد استفاده قرار بدهند، حتی محتوایی آماده و چاپ شد، بروشور کاغذی تهیه گردید و در اختیار این افراد گذاشته شد.
کمیته بهداشت و درمان، این کمیته با مسئولیت یکی از پزشکان افغانستانی که در ایران تحصیل کرده ایجاد شد، این پزشک جمعی از فارغ‌التحصیلان پزشکی و پیراپزشکی را نیز به همکاری طلبید و پیگیری درمان خانواده‌هایی که بیمار کرونایی داشتند را مورد توجه قرار داد.
وظیفه چهارمین کمیته، هماهنگی تولیدات در حوزه مسائل بهداشتی بود؛ از لباس گان پزشکی برای مراکز بهداشتی درمانی و یا تولید ماسک که هم استفاده عمومی برای مردم داشت و هم استفاده خاص برای مراکز بهداشت و درمانی. شاید 20 کارگاه در استان با هماهنگی که صورت گرفت، کار این تولیدات با کیفیت مناسب و تحت نظارت معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی را انجام دادند و پیک نیازی که وجود داشت را هم برای هم‌وطنان خود و هم برای هم وطنان ما تأمین کردند.
در چند مرحله از طرف کمیته حمایتی که اول عرض کردم، اقلامی تهیه شد، ما هم یک سری ظرفیت‌هایی از طریق خیرین ایرانی داشتیم، مجموعا در چند مرحله که من بخواهم خدمت شما عرض کنم، ده هزار بسته غذایی و بهداشتی در اختیار خانواده‌های نیازمند قرار گرفت تا بتوانند این شرایط را به نوعی ادامه بدهند. البته این روند همچنان ادامه دارد.
یکی از اتفاقاتی که مربوط به سوال اول هم میشود، این بود که ما هیأت‌های مذهبی که موفق نشدند مراسم‌شان را در محرم امسال برگزار کنند، به سمتی سوق دادیم که نذورات‌شان را با اجازه بانیان به خانواده‌های آسیب‌پذیر منتقل کنند، و این اتفاق افتاد و این هیأت‌ها در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی، مبالغی را جمع کرده و به خانواده‌های نیازمند کمک نمودند. البته این روند در ماه مبارک رمضان نیز به نحوی صورت گرفته، در محرم هم اتفاق افتاد و کماکان هم ادامه دارد.
این در بحث حوزه کلی که تأثیرات کرونا.
در اداره خودمان نیز ما در مورد حضور ارباب رجوع ملزم کردیم که حتما در بد ورود، دست‌های‌شان را ضد عفونی کنند و حتما ماسک داشته باشند. همکاران خودمان هم این مسائل را رعایت می‌کنند تا انتقال دو طرفه کرونا از ما به ارباب رجوع و بالعکس صورت نگیرد. سعی کردیم پروتکل‌های بهداشتی را در حد امکان رعایت کنیم.
در حوزه شیوع ویروس کرونا در بین مهاجرین، در موج اول شیوع کمی از ویروس کرونا را در جامعه مهاجرین داشتیم، اما در موج دوم که به نوعی فعالیت‌ها آغاز شد، فعالیت‌های اقتصادی گسترش پیدا کرد و یک مقداری مردم هم احساس امنیت کردند، مقدار شیوع هم در جامعه ما و هم مهاجرین افزایش پیدا کرد. البته بازهم میزان شیوع کرونا در جامعه مهجرین در استان ما، نسبت به جمعیت مهاجرینی که درگیر بیماری شدند، به جمعیت‌شان، از جامعه ایرانی کمتر بوده است.
ما طبق آماری که گرفتیم، در حوزه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و همچنین کاشان، چون دو دانشگاه علوم پزشکی در استان اصفهان داریم، که مدیریت‌های جداگانه از هم دارند، مجموعه جمعیتی که از مهاجرین درگیر ویروس کرونا شدند، تا کنون بیش از 530 نفر بود که البته یک تعدادشان متأسفانه جان خود را از دست دادند.
سوال: در حوزه درمان، ما گزارش‌هایی داشتیم که دستور ریاست جمهوری و ابلاغی که از سوی وزارت‌های کشور و بهداشت برای درمان رایگان مهاجرین مبتلا به کرونا صادر شد، کمتر جنبه عملی پیدا کرد؟
سلیمانی: سیاست کلی همین بوده که وزارت بهداشت در مورد رایگان بودن درمان مهاجرین مبتلا به کرونا ابلاغ کرده است. البته بعدا این تأکید صورت گرفت که ما از ظرفیت بیمه استفاده کنیم، که در مورد ایرانی‌ها همین اتفاق افتاد. حقیقت این است که هزینه‌های درمان این بیماری، بالا است، به خصوص برای کسانی در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها بستری می‌شوند، و این هزینه برای حوزه بهداشت و درمان واقعا گزاف است. اگر این بیماری در مدت کوتاهی می‌بود، می‌شد این را به نحو دیگری مدیریت کرد، اما چون ظاهرا برنامه‌ریزی برای چند سال است که بتوان به واکسن مشخصی رسید، یا درمان قطعی برای این موضوع صورت بگیرد، که طبیعتا باعث کاهش هزینه‌ها نیز میشود، در این مرحله تأکید صورت گرفت که از ظرفیت بیمه استفاده کنیم. خب جمعی از مهاجرینی که بیمه نداشتند، یک مقدار در این زمینه دچار مشکلاتی شدند، اما همکاران ما در اداره کل اموراتباع استان اصفهان تلاش کردند با رایزنی با دانشگاه علوم پزشکی، به نحوی از طریق مددکاری بیمارستان‌ها اقدام شود تا عموم کسانی که در بیمارستان‌ها بستری و درمان شدند، فرآیند ترخیص‌شان با کمترین هزینه صورت بگیرد. در این میان، آن‌هایی که امکان بیمه شدن را داشتند، سریعا پیگیری شد دفترچه بیمه دریافت کنند.
در این بین، ما تعدادی از جمعیت مهاجر افغانستانی را داریم که فاقد مدرک اقامت هستند، این‌ها طبیعتا در این زمینه دچار برخی مشکلات شدند. تلاش بر این بود که برای این گروه هم از ارتباطاتی که با دانشگاه علوم پزشکی استان و کاشان وجود دارد، استفاده شود، و آن‌ها درمان شوند و بعضا از خیرین برای تأمین هزینه‌ها استفاده شد. ما در این زمینه باید حوزه بهداشت و درمان را درک کنیم که برای ادامه حیات خود، بتوانند هزینه‌های لازم را تأمین کنند.
در موج اول، حتی آن‌هایی که بیمه نداشتند، هزینه‌ای از ایشان دریافت نشد، اما در مراحل بعدی، ما به این سمت پیش رفتیم که با توجه به افزایش تعداد آمار مبتلایان، بخشی از هزینه‌ها را دریافت کنیم. این اتفاق به صراحت در مورد ایرانی‌ها نیز افتاده و در خانواده‌های ما بیمارانی را داشتیم که هزینه‌ها را خودشان پرداخت کردند و در مورد مهاجرین هم همین اتفاق افتاده است.
سوال: اجرایی شدن طرح آمایش 15 در استان اصفهان فعلا در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ شیوع کرونا از یک طرف و از سوی دیگر، فشارهای اقتصادی بر مهاجرین وجود دارد برای هزینه های طرح آمایش جدید؟
سلیمانی: آمایش 15 اتباع خارجی از اوایل ماه مرداد(اسد) کلید زده شد. این روند در کل کشور شروع شده و در حال اجراست. در استان ما تا کنون بیش از 25 درصد مشمولین دراین طرح شرکت کرده و بقیه هم نوبت‌دهی شدند، برای این‌که امسال ضرورت دارد پروتکل‌های بهداشتی را در مورد حضور مشمولین طرح رعایت کنیم. تغییری که امسال بر اساس ابلاغ وزارت کشور اتفاق افتاده، این است که حضور سرپرست در دفاتر خدمات اتباع خارجی کفایت می‌کند و ما نیازی به حضور تمام اعضای خانواده نداریم، در حالی که در سال‌های گذشته الزامی بود که برای تمدید کارت، همه اعضای خانواده حضور پیدا کنند. بر اساس دستورالعملی که به دفاتر خدمات اتباع خارجی ابلاغ شده نیز باید پروتکل‌های بهداشتی رعایت شود؛ مواد ضد عفونی کننده در دسترس ارباب رجوع قرار بدهند، حتما کارمندان این دفاتر و ارباب رجوع ماسک داشته باشند، و به نوعی مدیریت شود که اجتماعی هم در دفاتر صورت نگیرد تا باعث شیوع کرونا در هنگام تمدید مدرک گردد.
بر اساس ابلاغیه وزارت کشور، ما یک هزینه‌های ثابتی بر اساس قانون بودجه داریم، مثل هزینه کارتی که در قانون بودجه تصویب شده و به هیچ وجه قابل تخفیف هم نیست. اما در حوزه هزینه خدمات شهری که امکان تخفیف وجود دارد، ابلاغیه وزارت کشور این بود که با مهاجرین همکاری صورت بگیرد و تلاش شد که کمک شهرداران و شوراهای اسلامی شهرها در این زمینه گرفته شود. آن‌ها نیز با ما همراهی کردند و علی‌رغم افزایش هزینه خدمات شهری یعنی هزینه هایی مانند حمل و نقل عمومی ، احداث و مرمت جاده، پارک، جمع‌آوری پسماند و امثال آن، این هزینه برای مهاجرین افزایش پیدا نکند. باید گفت هزینه‌هایی که تحت عنوان بهای خدمات شهری گرفته میشود، از هم‌وطنان ما نیز اخذ میشود، اما شوراهای شهر و روستا همکاری کردند تا هزینه‌ها برای مهاجرین افزایش پیدا نکند. از سوی دیگر، در مورد اقشار آسیب‌پذیر، ساختار قانونی پیش‌بینی کرده که فشاری بر خانواده مهاجرین ایجاد نشود و طی سال‌های اخیر، نزدیک به 30 درصد جامعه پناهنده هنگام تمدید کارت آمایش یا مشمول معافیت صد درصد یا تخفیف 50 درصدی بهای خدمات می‌شوند.
سوال: امسال هزینه‌ها به چه صورت است؟
سلیمانی:
یک هزینه کارت آمایش است که هر کارتی 50 هزار تومان به حساب خزانه است.
یک هزینه کارت کار است، که اگر صدور جدید باشد، 500 هزار تومان است و تمدیدش نیز 350 هزار تومان به حساب خزانه است.
یک حق‌الزحمه دفاتر خدمات است که 45 هزار تومان است.
بهای خدمات شهری هم در استان ما به نسبت تعداد اعضای خانوار است. این بها از 290 هزار تومان برای خانواده یک نفره شروع میشود و بالاترین مبلغ مربوط به خانواده‌های بیش از شش نفر می‌باشد که 350 هزار تومان است.
در مورد بهای خدمات هم ما در کشور، جز استان‌هایی هستیم که کمترین بهای خدمات شهری با همکاری شوراهای اسلامی شهر و روستا دریافت میشود که جا دارد از این همکاری هر ساله آن‌ها تشکر نماییم.
سوال: یک کار خوبی که از سال گذشته به این طرف انجام شده، همزمانی آغاز طرح آمایش با تمدید پروانه یا کارت‌های کار مهاجرین است. قبلا تمدید کارت کار در زمستان آغاز می‌شد و یک ناهماهنگی وجود داشت. تأثیر همزمانی این دو روند در این دو سال را چگونه می‌بینید؟
سلیمانی: این همزمانی از حدود 8 سال گذشته تا سه سال پیش اتفاق می‌افتاد، اما یک فاصله دو ساله به دلیل برخی ناهماهنگی‌ها به میان آمد و این همزمانی تمدید کارت آمایش و پروانه کار اتفاق نیفتاد. از سال گذشته این هماهنگی مجددا ایجاد شده و طبیعتا خانواری که برای تمدید کارت آمایش مراجعه می‌کند، از لحاظ اشتغال هم تعیین تکلیف می‌شوند. افرادی که مشمول کارت کار می‌شوند، افراد ذکور از 18 سال تا 60 سال بوده، مگر کسانی که از کار افتاده بوده و مدارک پزشکی ارائه دهند، یا مسائل و مشکلاتی در حوزه‌های بیماری داشته باشند که نشان‌دهنده عدم اشتغال است.
مهاجرین و پناهندگان مطلع باشند که با گرفتن پروانه کار می‌توانند از طریق کارفرمای‌شان که به نوعی الزام نیز وجود دارد، بیمه تأمین اجتماعی شوند. بیمه تأمین اجتماعی هم بحث درمان است و هم بحث بازنشستگی. ظرفیت خوبی در این بیمه ایجاد شده که اگر مهاجری در حین کار دچار حادثه شد و یا خدای نکرده از کار افتاده شد، یا بازنشست گردید، بتواند زندگی خود را بگذراند، که یکی از دغدغه‌های جامعه مهاجر هم همین است که وقتی به سن پیری و کهولت رسیدند، حمایت‌های اجتماعی از آن‌ها صورت گیرد. از سوی دیگر، اگر حادثه ناشی از کار در وقت اشتغال رخ بدهد، می‌توانند با بیمه حوادثی که از طرف دریافت کارت کار برای ایشان ایجاد میشود، هزینه‌های آن حادثه را از بیمه دریافت کنند؛ هم هزینه‌های درمانی و هم هزینه از کار افتادگی.
سوال: بحث خوداظهاری مشاغل هنگام صدور پروانه کار مهاجرین در استان اصفهان به چه صورت انجام میشود؟
سلیمانی: دستورالعمل ابلاغی وزارت کار در سال گذشته بر اساس خوداظهاری بوده است. بر این اساس، انتخاب نوع شغل توسط اتباعی که سال گذشته کارت کار دریافت کردند، بر اساس خوداظهاری بوده و امسال نیز به همین روال خواهد بود، اما اتباعی که امسال جدیدا کارت کار دریافت می‌کنند، در چارچوب مشاغلی که تعریف شده، می‌توانند کارت کار بگیرند.
سوال: پس حتما لازم است از لیست مشاغل انتخاب کنند؟
سلیمانی: برای آن‌هایی که سال قبل کارت کار دریافت کردند، نه، آن‌ها کارت‌شان را کماکان بر اساس خوداظهاری دریافت می‌کنند، اما در مورد مشمولین جدید، باید از بین مشاغل مشخص شده، انتخاب کنند. با این وجود، اگر موارد خاصی وجود داشته باشد، از طریق هماهنگی با وزارت کار، برای‌شان کارت خارج از لیست موجود صادر میشود. ما در استان اصفهان 66 رشته شغلی قبلا تعریف شده برای صدور کارت کار داریم.
سوال: استان اصفهان یکی از قطب‌های اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران است و فعالیت‌های اقتصادی به پیمانه وسیع در این استان صورت می‌گیرد. قطعا مهاجرین هم در این فعالیت‌های اقتصادی دخیل هستند؛ ممکن است سرمایه‌گذاری‌های بزرگی از سوی شهروندان افغانستان در این استان وجود داشته باشد، یا سرمایه‌گذاری‌های متوسط و فعالیت‌های اقتصادی کوچک‌تر و کارگری. نگاه شما به حضور اقتصادی مهاجرین در استان اصفهان چگونه است؟ شما چه سهولت‌هایی در اختیار آن‌ها قرار می‌دهید؟
سلیمانی: ما در کشور و استان اصفهان کمتر جایی را در حوزه‌های توسعه‌ای و سازندگی می‌بینیم که مهاجرین افغانستانی در آن، خصوصا در 40 سال اخیر نقشی نداشته باشند. همراهی که اتباع افغانستان با پیمان‌کاران و مجموعه مردم ما در مشاغل مختلف و به خصوص در حوزه تولیدات داشته‌اند، قابل تقدیر است. انصافا، صداقت، پرتلاشی، انگیزه، وقت‌گذاری و تدین مهاجرین مسائلی است که عمدتا کارفرمایان ایرانی هم به آن اذعان دارند و تأکید می‌کنند.
ما در حوزه سرمایه‌گذاری اتباع خارجی متأسفانه موارد اندکی در استان اصفهان داریم، در حالی که بعضا مطلع هستیم که مهاجرین به صورت غیررسمی در این حوزه فعالیت می‌کنند، اما چه بهتر که این فعالیت‌ها فرآیندهای قانونی خود را طی کند، تا بتواند مورد حمایت‌های لازم هم قرار بگیرد. ما مثلا در آران و بیدگل شهروند افغانستانی را داریم که در حوزه فرش سرمایه‌گذاری کرده، بعضی کسان دیگر نیز وجود دارند که به صورت مشارکتی با هم‌وطنان ایرانی در حوزه تولید البسه فعالیت می‌کنند. ولی این بخش به نظر نیاز به کار مناسب‌تری دارد که بخشی از آن به ما برمی‌گردد که زمینه‌های قانون‌مندی را با مصوباتی که هیأت دولت و سازمان سرمایه‌گذاری خارجی انجام داده، فراهم کنیم. شما در حوزه اطلاع‌رسانی می‌توانید با مصاحبه تخصصی با این دوستان، اطلاعات و آگاهی‌های جامعه مهاجر را افزایش بدهید که از این ظرفیت‌ها استفاده کنند.
ما الان ویزای سرمایه‌گذاری سه ساله و پنج ساله، با امکانات تملک برای فرد، تأسیس شرکت و امثال آن را داریم که بهتر است جزییات آن توسط دستگاه تخصصی مربوط مطرح شود. اگر مهاجرین در این زمینه به سمت مسیر قانومند بروند، قطعا ما نیز می‌توانیم از آن‌ها در برابر مشکلات و اختلافاتی که پیدا می‌کنند، حمایت کنیم. قطعا سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی خارجی به دلیل ابهاماتی که ممکن است در قرارداد با شرکای‌شان، چه از خود مهاجرین و چه از ایرانی‌ها داشته باشند، و... دچار یک سری اختلافات و درگیری‌های قضایی و حقوقی شوند، به همین دلیل، بهترین کار این است که ما مشاورهای حقوقی شفاف در این قراردادها داشته باشیم که بشود از آن‌ها حمایت حقوقی انجام داد تا خدایی نکرده، حق کسی به دلیل ناآگاهی‌های حقوقی ضایع نشود. از طرف دیگر، سیاست کشور ما، با توجه به شرایط بین‌المللی و تحریم‌های موجود، حمایت جدی و گسترده از تولید و سرمایه‌گذاری است که مهاجرین و شهروندان افغانستان نیز می‌توانند از این ظرفیت استفاده کنند. در مقابل، بازار خوبی هم در افغانستان وجود دارد و خود مهاجرین می‌توانند تولیدکننده و تأمین‌کننده بازار کشور خود باشند. بعضا حضور مهاجرین در حوزه تولید به صورت غیررسمی است که خیلی خوشایند نیست. یک تعداد از مهاجرین ما فعالیت خوبی در تولید ماسک انجام دادند، و این تولیدات را به گونه غیررسمی به افغانستان فرستادند، در حالی که اگر رسمی می بود، هم آورده خوبی برای آن‌ها به دنبال می‌داشت و هم نظارت‌های لازم می‌توانست به خوبی صورت بگیرد. الان صادرات ماسک تولید شده توسط مهاجرین به افغانستان از یک سری کانال‌های غیررسمی اتفاق می‌افتد که خیلی خوشایند نیست.
سوال: مشارکت مهاجرین و شهروندان افغانستان در حوزه کشاورزی در استان اصفهان چطور است؟
سلیمانی: عمده مشاغل اتباع افغانستانی در استان اصفهان در حوزه ساختمان، سنگ‌بری‌ها، بعضا کوره‌های آجرپزی و همچنین در بحث کشاورزی است، خصوصا مهاجرینی که در شهرستان‌های کشاورزی ما ساکن اند، الان گلخانه‌های خیلی خوبی را اداره می‌کنند و تولید سیفی‌جات و باغی خوبی دارند. به عنوان مثال در بعضی از مناطق شهرستان‌های کشاورزی ما، مثلا فلاورجان را می‌توانم نام ببرم، حتی در شرق اصفهان خیلی از مهاجرین هم در حوزه کشاورزی فعالیت می‌کنند و راندمان محصول‌شان هم بعضا قابل رقابت خیلی خوب است.
یک نکته‌ای که باید اینجا مورد توجه قرار بگیرد، و ما گلایه‌هایی داریم، نحوه استفاده از سموم توسط برخی مهاجرین است. هرچند این موضوع شاید برای اطلاع‌رسانی خیلی خوشایند نباشد، ولی این یک واقعیت است که مشورت‌های لازم از سوی مهاجرین در مورد استفاده از سموم در کشاورزی صورت نمی‌گیرد. به این لحاظ تولیدات‌شان دچار یک‌سری مشکلات میشود که حتما نیاز است نظارت‌های لازم در مورد نوع سمومی که استفاده میشود، صورت گیرد. این سموم شاید از لحاظ شکل، محصول را شیک و بازاری کند، ولی از نظر محتوا محصول دچار یک سری مشکلات خواهد بود که حتما باید مورد توجه قرار بگیرد.
سوال: در مورد آمار اتباع و مهاجرینی که در استان اصفهان حضور دارند، توضیح بدهید. ما طبقه‌بندی‌ها و اقشار مختلف مهاجرین را به لحاظ مدارک اقامتی‌شان داریم؛ از کارت آمایش تا پاسپورت‌های طرح خانواری، برگه های سرشماری و غیرمجازین، پراکندگی مهاجرین د رشهرستان‌های استان اصفهان و نحوه ارائه خدمات به آن‌ها چگونه است؟
سلیمانی: ما نزدیک به 160 هزار نفر تبعه خارجی داریم که البته عموم‌شان اتباع افغانستانی اند، یعنی بیش از 99 درصد. این مهاجرین عموما در 12 شهرستان ما زندگی می‌کنند، در شهر و روستاها. از این میان، حدود 120 هزار نفرشان دارای کارت آمایش اند و 40 هزار نفرشان دارای گذرنامه‌های خانواری و گذرنامه‌های اقامتی اند، بعضا دارای همسر ایرانی بوده، یا اقامت‌هایی از این نوع دارند. این تعداد مجموع جمعیت اتباع مجاز ما را تشکیل می‌دهد.
متأسفانه در حوزه غیرمجازین، علی‌رغم تلاش‌هایی که برای آگاهی‌بخشی صورت گرفته، که مسیر غیرمجاز با حوادث ناگواری همراه است، کماکان با حضور جمعی از اتباع افغانستانی مواجه هستیم که به دلیل مشکلاتی که در کشورشان احساس می‌کنند، مسیر ورود غیرمجاز را انتخاب می‌کنند. ما توصیه و تأکیدمان در جمهوری اسلامی ایران و نهادهای ذیربط این است که برای حفظ حقوق خودشان و پیش‌گیری از بروز حوادث ناگوار در مسیر، مسیر قانونی را برای ورود به کشور ما انتخاب کنند، تا دستگاههای جمهوری اسلامی هم بتوانند خدمات مناسبی را به این‌ها ارائه بدهند.
سوال: گزارش‌هایی منتشر شد که کمیسیون ساماندهی امور اتباع و مهاجرین خارجی در جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفته دیگر هیچ‌گونه خدماتی به دارندگان گذرنامه‌های خانواری و برگه‌های سرشماری ارائه نشود و این مهاجرین طرد مرز شوند. در نهایت، وزارت کشور اعلام کرد که برای آخرین بار، یک سال دیگر پاسپورت‌های خانواری را تمدید می‌کند، به شرطی که دولت افغانستان این مهاجرین را تثبیت هویت کرده، پاسپورت‌های جدید برای‌شان صادر کند. از سوی دیگر، در آخرین مراحل در مورد ثبت‌نام دانش‌آموزان این دو قشر نیز توافق صورت گرفت. شما چه جزییاتی در این مورد دارید؟
سلیمانی: البته این یک مقداری عبارت‌هایی که شما فرمودید، دقیق نیست. کلیت موضوع این است، یک خواسته‌ای جمهوری اسلامی طی سال‌های گذشته از مقامات افغانستانی داشته که نسبت به شهروندان خودشان در ایران مسئولیت‌پذیر باشند. متأسفانه ما کمتر شاهد این اتفاق بودیم. ما این نکته را بعضا با دوستان افغانستانی از سفارت که در استان اصفهان حضور یافتند، خدمت‌شان عرض کردیم که یک مقداری باید مسئولیت بیشتری نسبت به شهروندان خودشان ایفا کنند.
جمهوری اسلامی در سال‌های 95، 96 و 97 چند گروه را به عنوان اتباع افغانستانی فاقد مدرک سرشماری کرد. این گروه چه کسانی بودند؟ یکی، کسانی که کارت‌های آمایش تاریخ‌گذشته داشتند، دارندگان پاسپورت‌هایی که ویزاهای‌شان منقضی شده و تمدید نگردیده بود، کسانی بود که یک طرف، زن یا مرد دارای مدرک اقامت معتبر، چه کارت یا گذرنامه بوده و همسر و فرزندانش دارای مدرک نبودند، همسر و فرزندان زنان ایرانی و... این ها به صورت طبقه‌بندی شده در یک فرآیند سرشماری شدند.
علاوه بر این، بر اساس دستور رهبر انقلاب اسلامی زمینه سرشماری خانواده‌هایی که دارای دانش‌آموز فاقد مدرک بودند هم فراهم شد.
این مقدمه کار بود و در ادامه، طبیعتا دولت افغانستان باید برای تثبیت هویت این‌ها، دادن تذکره و در ادامه، ارائه پاسپورت برای آن‌ها کمک می‌کرد.این در واقع مقدمه‌ای بود برای این‌که جمهوری اسلامی خدمات بعدی را برای این اتباع افغانستان ساماندهی کند. متأسفانه علی‌رغم گذشت نزدیک به چهار سال از اولین سرشماری صورت گرفته، اقدام موثری از سوی دولت افغانستان صورت نگرفت و حتی اتباعی هم که به صورت مجاز در کشور ما حضور داشتند، مثل دارندگان کارت آمایش یا کسانی که پاسپورت‌های قدیمی داشتند و نیاز بود پاسپورت‌های جدید الکترونیک یا ماشین‌خوان دریافت کنند نیز برای تأمین پاسپورت و دریافت تثبیت هویت دچار مشکل شدند. طبیعتا موقعی که این اتفاق از سوی دولت افغانستان می‌افتد، ما در چهارچوب‌های روابط دوجانبه نیز موظفیم سیاست‌های‌مان را ساماندهی کنیم.
بر این اساس، فرآیند سرشماری ما یک فرایند موقت بود، یعنی فرایند رساندن یک تبعه افغانستانی که بنا به ضرورت در کشور ما حضور دارد، به مدرک قانونی. این توقع که ما مدرکی از ایران در اختیار یک تبعه خارجی بدهیم، توقع منطقی نیست و هیچ کشوری هم نباید چنین توقعی داشته باشد. شاید در زمانی که افغانستان دولت مستقر و ثابتی نداشته، و پناهندگی موضوعیت داشت، ما می‌بایست حضور پناهندگان را در کشورمان با صدور کارت ساماندهی می‌کردیم، ولی در شرایطی که نظم استقرار یافته‌ای در افغانستان داریم، دولت و رییس جمهوری داریم، قانون اساسی و ساختاری داریم، این اقدامات باید از طرف آن دولت صورت می‌گرفت. این، یک امر دوجانبه است. جلد پاسپورت‌های خانواری عموما از لحاظ تاریخ بی‌اعتبار شده و بحث ویزای آن هم که داستان خود را دارد. موقعی که این همکاری دو جانبه صورت نمی‌گیرد، ما هم در جمهوری اسلامی موظفیم بر اساس سندهای بالادستی و ضوابط و مقررات‌مان، دولت افغانستان را به نوعی هدایت بکنیم که مسئولیت بیشتری نسبت به شهروندان خودش بپذیرد.
با این وجود، همیشه نگاه جمهوری اسلامی به جامعه مهاجر، نگاه انسان‌دوستانه، اخلاقی و اعتقادی بوده و در همین راستا علی‌رغم اتمام حجت‌هایی که با دولت افغانستان صورت گرفته، کماکان سیاست بر این قرار گرفت که بحث ثبت‌نام دانش آموزان اتفاق افتاد و در مورد گذرنامه‌های خانواری هم سیاست ملی که ابلاغ شده را در استان پیگیری خواهیم کرد.
سوال: در حوزه دانش آموزی و دانشجویی، کم و کیف حضور مهاجرین و شهروندان افغانستان در استان اصفهان چگونه است؟
سلیمانی: در سال گذشته تحصیلی در استان اصفهان بیش از 55 هزار نفر اتباع خارجی در مدارس این استان و در کنار هم‌وطنان ما تحصیل می‌کردند. به حمدالله به دلیل قرابت‌های فرهنگی و زبانی که وجود دارد، آموزش اتباع خارجی با کمترین مشکل صورت می‌گیرد.
امسال هم این اتفاقی که افتاده، در مرحله اول که در خرداد(جوزا) و تیر(سرطان) بوده، ثبت‌نام دانش آموزانی که مدرک اقامت معتبر داشتند، اتفاق افتاد و گروهی که دارای برگه حمایت تحصیلی بودند، ثبت‌نام‌شان در مدارس از 26 مرداد(اسد) با دریافت برگه حمایت تحصیلی از دفاتر خدمات آغاز شد و آن‌هایی که برگه حمایت سال گذشته را داشتند، تا 10 شهریور(سنبله) به دفاتر خدمات مراجعه کرده و برگه حمایت جدید دریافت کردند. آن هایی که کلاس اولی بودند و برگه حمایت تحصیلی سال‌های قبل نداشتند هم از دهم تا بیستم شهریور فرصت داشتند مراجعه کنند و برگه حمایت تحصیلی را دریافت کنند. مقدمه دریافت برگه حمایت تحصیلی این گروه از کودکان مهاجر، رفتن به مراکز بهداشت برای دریافت برگه سنجش سلامت بود و پس از آن با این برگه می‌توانستند برگه حمایت تحصیلی هم دریافت کنند و در مدارس ثبت نام شوند.
سوال: در مورد کلاس اولی‌ها امسال شرایط ویژه‌تری وجود دارد، دیده شده تعداد زیادی از کودکان سال اولی فاقد مدرک مهاجر نتوانستند در مدارس ایران ثبت نام کنند.
سلیمانی: باید یک مقدار دقیق‌تر به این موضوع نگاه کنیم که امسال چه اتفاقی رخ داده است؟ امسال در خصوص برگه حمایت تحصیلی کلاس اولی‌ها، کسانی که در سرشماری‌های قبلی شرکت کرده بودند، هیچ مشکلی برای دریافت برگه حمایت نداشتند. اما ما هر سال یک گروه جدیدالورود داریم، که امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا، با توجه به ضرورت سنجش سلامت جهت ثبت نام در مدارس، ظرفیتی در مراکز بهداشت برای معاینه این افراد وجود نداشت. بر این اساس، تأکید این مراکز این بود که برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، کودکان به این مراکز مراجعه نکنند تا کمتر در معرض انتقال بیماری قرار بگیرند. به همین دلیل امسال زمینه فراهم نبود که در مدارس میزبان آن‌ها باشیم. البته این گروه، گروه گسترده‌ای هم نبودند، بلکه تعداد اندکی بوده که طی ماه‌های اخیر وارد کشور شده بودند. در نهایت برای این کودکان که تعداد آن‌ها در اصفهان بالا نیست، به دلیل ملاحظات سلامت جامعه دانش‌آموزی که جامعه حساسی هم است، زمینه صدور برگه حمایت وجود نداشت.
سوال: فعالیت‌ها در حوزه دانشجویی به چه صورت است؟
سلیمانی: بر اساس آمار سال گذشته ما در حوزه دانشجویان خارجی، بیش از 2400 دانشجوی خارجی داریم که بیش از 1900 تن آن‌ها اتباع افغانستانی هستند که در دانشگاه‌های مختلف دولتی و غیردولتی استان اصفهان در حال تحصیل هستند. بیش از 800 نفر را هم در جامعه المصطفی داریم که اکثرا اتباع افغانستانی هستند.
سوال: در سال‌های گذشته، شاهد برخی حوادث و رویدادهای جنایی مربوط به مهاجرین در استان اصفهان بوده‌ایم. حضور مهاجرین و همزیستی مسالمت‌آمیز آن‌ها در حوزه استان اصفهان چگونه است؟ چه مشکلات و چالش‌های حقوقی وجود دارد؟
سلیمانی: به طور کلی عرض می‌کنم که هم‌وطنان ما به دلیل طولانی شدن این مدت، آگاهی و شناختی کافی نسبت به روحیات و خلقیات مهاجرین دارند. یک اتفاقی که به دلیل حضور طولانی مهاجرین و ارتباطات اجتماعی در کشور ما افتاده، به عنوان یک قابلیت غیرقابل انکار، این است که مهاجرین در دل جامعه ما و منزل و مأوای‌شان در کنار منازل مسکونی ماست. الان در منطقه ای که من خودم ساکن هستم، همسایه های متعدد افغانستانی داریم. این پراکندگی را در هر کوچه و برزنی می‌بینیم، و به حمدالله ما شاهد همزیستی باناراحتی بین هم‌وطنان ما و شما نیستیم. ما هیچ کمپی برای زندگی مهاجرین نداریم و هیچ مهمان‌شهری هم در اصفهان وجود ندارد.
البته این یک واقعیت است، همان طور که در جامعه ما افرادی هستند که برخی از جرایم اجتماعی را انجام می‌دهند و سیستم‌های انتظامی، قضایی و امنیتی ما با آن‌ها برخورد می‌کند، در مورد هم‌وطنان شما هم این موضوعیت وجود دارد. ما الان در زندان‌های استان اصفهان نزدیک به 600 افغانستانی داریم که عمده جرایم‌شان هم سرقت و بحث مواد مخدر است. این‌ها واقعیت‌هایی است که در جامعه ما و همچنین جامعه شما وجود دارد.
نگاه کلی جامعه ما در استان اصفهان به مهاجرین افغانستانی به عنوان انسان‌های معتقد، سخت‌کوش، پرتلاش و با صداقت است. یک وقت‌هایی ممکن است موارد خاصی رخ دهد که شاید در یک موضوعی فضا را خدشه‌دار کند، اما این مصادیق اندک اند که در هر جامعه‌ای امکان وقوع دارد. در کلیت ما مشکلی در استان نداریم. البته یک جاهایی به دلیل تراکم جمعیتی بعضی نارضایتی‌ها رخ می‌دهد. با این حال، تلاش ما و همکاران‌مان و همه دستگاههای خدمت‌رسان در جمهوری اسلامی این است که به نوعی این موارد نارضایتی اندک هم که رخ می‌دهد، حل و فصل شود.
پس ما الحمدالله مشکلی نداریم، مواردی شاید در سال یکی دو مورد اتفاق بیافتد، که مورد مدیریت قرار می‌گیرد و یک چیز غیرعادی هم نیست.
در مورد رسیدگی به درخواست‌های عزیزان افغانستانی هم بخشی از اختلافات بین خودشان را ما تلاش می‌کنیم از طریق یک کمیته حل اختلاف اتباع خارجی که روزهای یک‌شنبه بعد از ظهر در اداره‌مان تشکیل میشود، حل کنیم. کوشش میشود این اختلافات با دعوت از طرفین، با یک شرایط و مبنای مصالحه و توافق، با حضور معاون دادستان مرکز استان و همچنین معتمد افغانستانی حل و فصل گردد.
یک بخش دیگر از اختلافات که یا بین خود مهاجرین است، یا بین مهاجرین و هم‌وطنان ما، در سیستم قضایی مورد بررسی قرار می‌گیرد که در این بخش هم مانعی برای رسیدگی وجود ندارد و فرآیند تعریف شده برای آن در سیستم قضایی وجود دارد.
سوال: شما مشاوره و خدمات حقوقی هم دارید؟
سلیمانی: بله، ما روزهای یک شنبه بعد از ظهر از ساعت 3 تا 5 عصر که بعضا طولانی‌تر نیز میشود، خدمات مشاوره و حقوقی داریم. هر فردی که مراجعه کند، مشاوره حقوقی به صورت رایگان به او داده میشود، آگاهی‌بخشی صورت می‌گیرد و اگر قرار است سیستم قضایی به موضوع رسیدگی کند نیز راهنمایی لازم انجام میشود.
سوال: روند ثبت نام فرزندان حاضر از ازدواج مادران ایرانی با پدران غیرایرانی در استان اصفهان چگونه پیش رفته است؟
سلیمانی: قانون تعیین تکلیف فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی که یک تعداد و یا اکثرشان از افغانستان اند، در مهر(میزان) سال 98 تصویب شده، آیین‌نامه اجرایی آن در ماه خرداد(جوزا) سال جاری توسط شورای وزیران تصویب شد و شیوه‌نامه اجرایی آن نیز توسط وزارت کشور ابلاغ شد. ما در اصفهان اولین استانی بودیم که ضمن اطلاع‌رسانی قانون و مقررات، لینک پیش ثبت‌نام متقاضیان را در سایت‌مان فراهم کردیم.
اتفاقی که در این قانون افتاده، این است که شرط 18 سال سنی که در قانون قبلی وجود داشت، شرط آوردن ترک تابعیت از کشور مربوط و شرط ثبت ازدواج قانونی منتفی شده و به نوعی برای تعیین تکلیف این فرزندان کمک کرده است.
الان نزدیک به 2400 نفر از فرزندان مادران ایرانی درخواست‌شان را در سایت ما ثبت کردند، و ما نیز با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، آن‌ها را دعوت می‌کنیم و در حال مراجعه تشکیل پرونده هستند. بعد از این‌که تشکیل پرونده این فرزندان نهایی شد، می باید استعلاماتی صورت بگیرد، و پس از اخذ پاسخ استعلامات، برای دریافت شناسنامه ایرانی به ثبت احوال که متولی صدور شناسنامه در کشور است، معرفی می‌شوند.
سوال: وجود این 2400 فرزند از مادران ایرانی و پدران غیرایرانی بیانگر ارتباط عمیق و ناگسستنی بین مردمان دو کشور است، دید شما نسبت به جامعه مهاجر و پیوند دو جامعه چیست؟ به خصوص این‌که مردم اصفهان به خون گرمی، محبت و دوستی شهره هستند. این پیوندها تداعی‌گر چه مسأله‌ای است؟
سلیمانی: این خون شریکی و قرابت تاریخی است که بین دو ملت وجود داشته؛ هم قرابت‌های اعتقادی و دینی و هم فرهنگی و زبانی. حضور سال‌های گذشته جمع زیادی از مهاجرین در ایران باعث شده که این ارتباطات و انسجام‌ها بیشتر شده و تقویت گردد. عرض کردم که شناخت هم‌وطنان ما به صورت میدانی به دلیل این‌که مهاجرین در محل کار، زندگی، کوچه، خیابان، مدرسه و... حضور دارند، دقیق‌تر، عیان‌تر و آشکارتر شده، به همین دلیل شاهد هستیم که هم‌وطنان ما به طریق دوستانه و مسالمت‌آمیز، عشق، علاقه و حتی رابطه‌های خانوادگی وسیع با شهروندان و مهاجرین افغانستانی برقرار کرده‌اند که یک نمونه‌اش همین ازدواج زنان ایرانی و مردان افغانستانی است و به حمدالله این فضا، هر روز تقویت میشود.
یک نکته‌ای که بیانش را ضروری می‌بینم، این‌که علی‌رغم این قرابت‌ها و تلاش‌ها و خدماتی که در دوران حضور مهاجرین اتفاق افتاده، و حضور مهاجرین در کشورمان در شرایط جنگ و عدم انسجام داخلی اول انقلاب و بعد، شرایط دشوار اقتصادی و تحریم‌ها، بعضی از شبکه‌های معاند و عناصر ناراضی که علاقمند نیستند رابطه دوستانه دو کشور و دو ملت ادامه پیدا کند، تلاش می‌کنند به بهانه‌های واهی و بعضا مسائل غیرواقعی و یا بزرگ کردن مشکلاتی که طبیعتا وجود دارد، این رابطه را خدشه‌دار کنند و به ایران هراسی دامن بزنند و جای دشمن اصلی را عوض کنند. ما به عنوان دولت و ملت ایران با دولت و ملت افغانستان اشتراکات زیادی در عرصه‌های سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی داریم، به همین دلیل دشمنان مشترک نیز داریم. دشمنان مشترکی که باعث ناامنی منطقه شده، غیر از امریکا و برخی از کشورهایی که برای تأمین مالی و تسلیحاتی گروه‌های تروریستی در منطقه تلاش می‌کنند، نخواهد بود.
ما حضور نزدیک به دو دهه امریکا در افغانستان را می‌بینیم، غیر از کشت و کشتار مردم افغانستان و بعضا تلاش‌هایی که جای دوست و دشمن عضو شود، چه دست‌آوردی دارد؟! باید نخبگان جامعه ما، و جامعه افغانستانی، فرهیختگانی که در دو کشور وجود دارند و سازمان‌های مردم‌نهاد، مواظب باشند این فضای رسانه‌ای که توسط غول رسانه‌ای استکباری ایجاد شده، آن‌ها را به مسیرهای نادرستی سوق ندهد و باعث ایجاد اختلافات مصنوعی بین دو کشور نشود که متأسفانه در چند ماه اخیر شاهد دامن زدن برخی از مسائل غیرواقعی در این زمینه برای تشدید اختلافات بین دو ملت بودیم.
سوال: به عنوان سوال آخر، پیامی که برای مهاجرین، به خصوص مهاجرین در استان اصفهان دارید، چیست؟
سلیمانی: من اول انصافا و از صمیم قلب از مهاجرین افغانستانی که در استان اصفهان حضور دارند، به دلیل همراهی‌های‌شان با همه دستگاههای مختلفی که وظیفه خدمت‌رسانی به این عزیزان را به عهده دارند، تشکر می‌کنم. ثانیا خواهش می‌کنم حتما مسائل و مشکلاتی که در حوزه‌های مختلف دارند را از طریق معتمدین‌شان و همچنین شبکه‌های اجتماعی به ما منتقل کنند و ما هم برای حل و فصل این مشکلات، در حد مقدورات و امکانات‌مان تلاش می‌کنیم. سوما هم این‌که بدانند سیاست جمهوری اسلامی که در اسناد بالادستی ابلاغ شده، این است که بدون هیچ تبعیضی، خدمت‌رسانی به مهاجرین قانونی را در کشورمان ادامه و حتی توسعه بدهیم و اگر جایی خلا و نقصی وجود دارد، ناشی از کمبود امکانات و منابع مالی است، و الا به هیچ وجه سیاست رسمی ایران بر ایجاد نقصان در ارائه خدمات به اتباع مجاز نیست. از طرف دیگر توقع داریم، ضوابط، قوانین و مقرراتی که است در جمهوری اسلامی حاکم است، مورد رعایت قرار بگیرد. حتما برخی اقدامات اندکی که توسط یک عده از مهاجرین صورت می‌گیرد، می‌تواند چهره کل مهاجرین را خدشه‌دار کند، در این زمینه هم درخواست داریم که رعایت قوانین و مقررات انجام شود، به ویژه در بحث ورود و حضور قانونی در کشور که ما شرمنده مهاجرین نشویم. ما بخشی از واقعیت‌هایی که در افغانستان وجود دارد، مسائل و مشکلات اقتصادی، خشکسالی و نبود اشتغال را درک می‌کنیم، اما از آن طرف زمینه‌های قانونی برای حضور مهاجرین فراهم شده که باید از آن برای ورود و ادامه حضور قانونی استفاده شود تا دچار مشکلات در مسیر یا گرفتار باندهای قاچاق و سوءاستفاده‌گر نگردند.
آوا: بسیار تشکر از این‌که وقت گذاشتید و با حوصله‌مندی به سوالات ما پاسخ دادید.
