دور جديد گفتگوهاي صلح افغانستان و پاكستان؛ بيم ها و اميدها

سفر اخير حامد كرزي رييس جمهوري افغانستان به پاكستان و گفتگو با مقامات اسلام آباد در مورد روند صلح و ادامه روابط دو جانبه، بيم و اميدهاي مربوط به مشكلات بين دو كشور را نشان مي دهد.
به گزارش خبرگزاری آوا، خبرگزاری رسمی ایران در تحلیلی نوشت: سفر اخير حامد كرزي رييس جمهوري افغانستان به پاكستان و گفتگو با مقامات اسلام آباد در مورد روند صلح و ادامه روابط دو جانبه، بيم و اميدهاي مربوط به مشكلات بين دو كشور را نشان مي دهد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران(ایرنا) نوشت:حامد كرزي رييس جمهور افغانستان به تازگي سفر يك روزه اي به اسلام آباد پايتخت پاكستان داشت. كرزي در جريان اين سفر با نواز شريف صدر اعظم و آصف علي زرداري رييس جمهور آن كشور، ديدار و در مورد مسايل مختلف از جمله مبارزه جدي پاكستان عليه تروريسم، روند صلح و گسترش روابط دو كشور گفتگو كرد.
رئیس جمهور كرزی كه براي بيستمين بار به اسلام آباد سفر مي كند، قبل از سفر اظهار اميدواري كرد اين سفر با ۱۹ سفر قبلي تفاوت داشته باشد.
آن چه از نتايج و محتواي مذاكرات مقامات افغانستان با پاكستان گزارش شده است، حكايت از آن دارد كه كرزي موضوع طالبان و مذاكرات صلح را با مقامات اسلام آباد مطرح كرده و طرف پاكستاني نيز از افغانستان اعلام حمايت جدي كرده است. همان طور كه كرزي قبل از سفر به اسلام آباد گفته بود مشخص نيست كه حمايت پاكستاني ها منتج به نتايج مطلوب و عملي گردد و يا در حد لفظ (rhetoric) باقي بماند.
كرزي كه از سال ۲۰۰۱ و پس از اجلاس بن به عنوان رييس جمهور افغانستان انتخاب شده، تاكنون ۲۰ بار به اسلام آباد سفر كرده و اين آمار نشانگر نكات بسيار مهم و جدي است. توجه به تعداد سفرهاي انجام شده را نبايد تنها به كميت و تعداد آن محدود كرد بلكه بايد گفت كه انجام ۲۰ سفر از سوي عالي ترين مقام افغانستان به كشور پاكستان، نكات مهمي را مبني بر عمق مشكلات بين دو كشور نشان مي دهد.
این تحلیل می افزاید: سفر يك روزه كرزي به درخواست صدر اعظم پاكستان و با هدف ادامه گفتگوهاي دو كشور براي يك روز ديگرهم تمديد شد و رييس جمهور کرزی روز سه شنبه گذشته را هم در پاكستان سپري كرد. در حاشيه اين سفر وزرای مالیه دو كشور چند سند همكاري در زمينه هاي اقتصادي امضا كردند.
گفتنی است، در اين سفر از سوي مقامات دو كشور انتظارات و ديدگاه هاي مختلفي مطرح شده است كه در ادامه از نظر می گذرد.

انتظارات افغانستان
-----------------------------
معمولا در اغلب جلساتي كه بين مقامات كابل – اسلام آباد برگزار مي شود، طرف افغانستان به عنوان خواهان مطرح مي شود. در اين جا خواهان هم به معناي شاكي و هم به عنوان مطالبه گر است. يعني افغانستان از اقدامات پاكستان شكايت دارد زيرا اين كشور را يكي از عناصر برهم زننده ثبات در کشورش مي داند. از سوي ديگر افغانستان به عنوان مطالبه گر با پاكستان برخورد مي كند، مطالبه افغانستان از پاكستان آن است كه اسلام آباد بايد نوع رويكرد و عملكرد خود را در قبال مسايل داخلي افغانستان تغيير دهد. به عبارتي افغانستان خواستار اقدام عملي پاكستان در حمايت از صلح و ثبات در اين كشور است. در اين چارچوب دستور كار كرزي را مي توان به سه بخش تقسيم كرد:
۱- تنش هاي مرزي: تنش هاي مرزي كه اخيرا در مرز مشترك افغانستان و پاكستان با تبادل آتش بين طرفين همراه شده، در چند ماه اخير بر عمق مشكلات دو جانبه كابل – اسلام آباد افزوده است. ورود برخي از نيروهاي افراطي از مرز پاكستان به افغانستان و يا آموزش اين نيروها در نقاط مرزي پاكستان همواره مورد اعتراض طرف افغانستانی است. مي توان گفت در اين سفر موضوع تنش مرزي بين دو كشور اهميت چنداني نداشته است.
۲- آزادي زندانيان طالباني كه در زندان هاي پاكستان به سر مي برند دومين موضوعي است كه افغانستانی ها مي توانند روي آن مانور دهند. در گذشته برخي از زندانيان طالباني از سوي پاكستان آزاد شده اند اما از آن جا كه اين اقدام بدون كنترول و نظارت صورت مي گرفت، همواره مورد اعتراض افغانستانی ها بوده است. اكنون افغانستانس ها با ورود به روند مذاكرات صلح و افت و خيزي كه دفتر طالبان دارد، خواهان آزادي ملابرادر مرد شماره دو طالبان، هستند كه با مخالفت مقامات اسلام آباد مواجه شده است. در واقع اين امر نگاهي كاركرد گرا و نتيجه گرا به روند مذاكرات صلح است زيرا از منظر افغانستان افرادي بايد از زندان آزاد شوند كه داراي وزن سياسي بوده و بتوانند به روند مذاكرات كمك كنند در غير اين صورت آزادي نيروهايي كه تنها توان نظامي دارند سبب تقويت جبهه جنگ و افزايش آتش در ميدان نبرد خواهد شد.
۳- چند روزي است كه بحث انتقال دفتر طالبان از قطر به يك كشور ثالث مطرح شده است. جانان موسي زي سخنگوي وزارت خارجه کشورمان نيز به اين موضوع پرداخته است. اما با توجه به نقش پاكستان در برقراري ارتباط و نفوذ بر گروه طالبان، اين امر بايد قبل از اجرا، با پاكستاني ها هماهنگ شود. به نظر مي رسد اين اقدام تا حدودي روبنايي است زيرا با تغيير مكان مذاكرات، ماهيت مذاكره كننده تغيير نخواهد كرد. تغيير مكان دفتر سياسي طالبان در حالي پيگيري مي شود كه هنوز بحث استفاده از بیرق و تابلوي اين دفتر براي طالب ها و افغانستانی ها همچنان حل نشده باقي مانده است. 
انتظارات پاكستان
----------------------
سفر رئیس جمهوركرزي به پاكستان هر چند براي بيستمين بار انجام مي شود اما براي اولين بار است كه وي با صدر اعظم جديد پاكستان يعني نواز شريف ديدار مي كند. چند ماهي است كه نواز شريف كرسي صدر اعظمی را پس از انتخابات سراسري پاكستان، بر عهده گرفته است. برخي از مقامات رسمي ديگر كشورها تنها به پيام تبريك بسنده نكرده و با نواز شريف مستقيما ديدار كرده اند همانند جان كري وزير خارجه امريكا. كرزي هم پيام تبريكي براي نواز شريف فرستاد اما علي القاعده اين سفر نمي تواند براي تبريك گفتن انجام شده باشد زيرا سر تاج عزيز مشاور بين الملل نواز شريف، يك ماه قبل براي فراهم كردن زمينه هاي سفر كرزي به پاكستان راهي افغانستان شد. سفر سرتاج عزيز نشان مي دهد كه پاكستان هم انتظاراتي خاصي از افغانستان و شخص كرزي دارد.
هفت ماه تا انتخابات رياست جمهوري در کشور زمان باقي مانده است و پاكستاني هاي مي دانند كه حامد كرزي تا هفت ماه ديگر بايد قدرت را واگذار كند. بنابراين در اين مورد انتظار مي رود كه پاكستان دو نوع رفتار اتخاذ كند. اول آن كه در يك نگاه انفعالي حامد كرزي را گزينه اي سوخته تلقي كرده و تمام جديت خود را صرفا در لفظ و حمايت هاي صوري به كار گيرد. برخورد دوم مي تواند فعالانه باشد يعني پاكستان از اين زمان نهايت استفاده را ببرد و با امتياز دادن و امتياز گرفتن، خواسته هاي خود را از طريق كرزي محقق كند. اما چشم انداز طولاني تر پاكستان را بايد در قالب يك بسته سياسي طولاني مدت قرار داد كه اين بسته سياسي معطوف به انتخابات هفت ماه ديگر در افغانستان است.
تمركز پاكستان بر اين انتخابات كه قرار است در ۱۶ حمل ۱۳۹۳ برگزار شود مبتني بر آن است كه يك دولت ضد پاكستاني در كابل روي كار نيايد؛ به عبارتي ديگر در يك چشم انداز بلند مدت، حضور هفت ماه آينده كرزي در قدرت در مقابل ارتباط چهار ساله با دولت آتي افغانستان بسيار ناچيز و كم اهميت است.
اكنون پاكستان و هند به دليل درگيري هاي مرزي مذاكرات خود را به حالت تعليق درآورده اند، اگر در سال ۲۰۱۴ يك دولت ضد پاكستاني در افغانستان روي كار بيايد بي ترديد نگرش اين دولت حامي هند يا Pro-India خواهد بود كه از نظر اسلام آباد بسيار خطرناك تلقي مي گردد زيرا در آن شرايط پاكستان از سمت شرق و شمال در محاصره هند قرار خواهد گرفت. بنابراين اهميت فعلي كرزي بيش از آن كه رييس جمهور افغانستان باشد معطوف به انتخاباتي است كه دولت كرزي در هفت ماه آينده قصد برگزاري آن را دارد.
واكنش طالبان
--------------------
در سفر كرزي به پاكستان يك بازيگر ثالث يا سومي هم وجود دارد كه بدون حضور فيزيكي، نقش ويژه و مهمي دارد.
هر آن چه در سفر كرزي به پاكستان مورد توافق دو طرف قرار گيرد اين بازيگر سوم نيز بايد در مورد آن اعلام نظر كند. طالبان كه اخيرا چهره رسانه اي آن بيش از گذشته نمود يافته و بيش از گذشته به اعلام نظر پرداخته و يا خبري را مطرح مي كند، اعلام كرده است كه سفر كرزي را رصد خواهد كرد. اخيرا كرزي در نشست سراسري علما به نقل از طالب ها اعلام كرد؛ طالب ها در بسياري از عمليات انتحاري نقشي ندارند و از طالب ها خواسته بود تا اين موضوع را به صراحت اعلام كنند. اما طالبان در واكنش اعلام كرد مذاكره اي با كرزي و دولت افغانستان نداشته است تا از آن طريق اين پيام را منتقل كرده باشد.
در دو موضوعي كه كرزي در مذاكره با مقامات پاكستان در دستور كار خود قرار داد، طالب ها واكنش متفاوتي دارند. بي ترديد آن ها با آزادي ملابرادر رهبر شماره دو طالبان موافقند اما خبرها حكايت آز آن دارد كه طالبان هنوز موافقت خود را با انتقال دفتر سياسي خود به عربستان يا تركيه اعلام نكرده است زيرا هنوز تكليف بیرق و تابلوي دفتر امارت اسلامي مشخص نشده است. ديدگاه طالبان از آن جهت اهميت دارد كه پس از نشست سه جانبه افغانستان، پاكستان و انگلستان در مورد روند انتقال مسووليت به نيروهاي افغانستان در لندن، طالبان اعلام كرد كه به دليل ناديده گرفتن ديدگاه هاي اين گروه، نتايج اين نشست بي نتيجه بوده است. به هر حال در اين سفر اين اميد وجود دارد كه روند همگرايي و همكاري منطقه اي تقويت گردد و در عين حال اين بيم و نگراني نيز وجود دارد كه در صورت بي نتيجه بودن و عملي نشدن نتايج سفر كرزي، بر عمق بي اعتمادي دو طرف نسبت به يكديگر افزوده خواهد شد.