«ايام» جمع يوم به معناي روز و «بيض» جمع «ابيض» به معناي سفيد و درخشان است كه به روزهاي سيزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه قمري گفته مي شود. و به عقيده مسلمانان ايام البيض ماه هاي رجب،شعبان و رمضان داراي فضيلت بسيار مي باشد كه در شريعت و فقه اسلام بر اقامت سه روز در مسجد جامع براي عبادت خدا و تهذيب نفس اطلاق مي گردد.
ابن مسعود سبب ناميدن اين ايام به «ايام البيض» را چنين نقل مي كند. از نبي اكرم(ص) شنيدم كه مي فرمودند: هنگامي كه جناب آدم(ع) عصيان پروردگارش را نمود منادي از عرش ندا داد. اي آدم از جوار رحمت من بيرون شو، زيرا كسي كه عصيان مرا كند در جوار من نيست، حضرت آدم و فرشتگان گريستند، سپس خداوند جبرئيل را نزد حضرت آدم فرستاد. جبرئيل حضرت آدم را در حالي كه رنگ او از نورانيت بهشتي به تيرگي تغيير كرده بود به زمين فرود آورد. و ملائكه با ديدن اين وضعيت فرياد برآوردند: پروردگارا، خلقي آفريدي و از روح برگزيده خود در او دميدي و ملائكه را به سجده او درآوردي و به يك گناه سفيدي او را به سياهي مبدل كردي. پس منادي از آسمان ندا كرد كه امروز را براي خداوند روزه بگير و آن روز سيزدهم ماه بود و چون آدم آن روز را روزه گرفت و قسمتي از تيرگي حضرت آدم(ع) برطرف گشت تا اينكه در انتهاي اين سه روز به حالت اول خود برگشت به اين دليل اين ايام را «ايام البيض» ناميده شد.
قدمت ايام البيض
شرح و نزول برخي از آيات قرآن كريم دال براين است كه ايام البيض در اديان الهي سابقه ديرينه اي داشته و در اسلام استمرار يافته و احتمالا پاره اي از احكام و شرايط آن تغيير كرده است.
خداوند در قرآن كريم مي فرمايد: «و عهدنا الي ابراهيم و اسمعيل ان طهرا بيتي للطائفين و العاكفين و الركع السجود» و ما به ابراهيم و اسماعيل فرمان داديم كه خانه مرا براي طواف كنندگان و معتكفان و ركوع كنندگان و سجده كنندگان از هرگونه آلودگي تطهير كنند.
علامه طباطبايي(ره) در تفسيرالميزان مي نويسد: زمانيكه حضرت مريم به افتخار ملاقات به فرشته الهي نايل آمد ازمردم فاصله گرفت، هدف از دوري نمودن از مردم روي آوردن به سنت اعتكاف بوده است.
علامه مجلسي در بحارالانوار از اعتكاف حضرت سليمان(ع) در بيت المقدس روايت كرده است و علامه حلي(ره) نيز در كتاب تذكره الفقها به مشروعيت اين ايام در اديان پيش تصريح نموده است كه «ايام البيض» داراي پيشينه اي به قدمت تمام اديان الهي و آسماني است.
فضيلت ايام البيض
در قرآن كريم ماده عكف ۹ مرتبه تكرار شده دو مورد آن آيات ۱۲۵و۱۸۷ سوره مباركه بقره مربوط به موضوع ايام البيض است. خداوند در سوره بقره مي فرمايد: و ما به ابراهيم و اسماعيل فرمان داديم كه خانه مرا براي طواف كنندگان و معتكفان و ركوع كنندگان و سجده كنندگان از هرگونه آلودگي تطهير كنند. يعني در فضيلت ايام البيض اين بس كه معادل طواف كعبه و همتاي ركوع و سجوده ذكر گرديد.
حضرت رسول اكرم(ص) در مورد فضائل اين ايام مي فرمايد: هركس يك روز را به منظور كسب عنايت الهي و به نيت قرب خدا اعتكاف نمايد، خداوند بين او و آتش سه خندق ايجاد مي كند كه فاصله هريك تا ديگري بيش از مسافت بين زمين و آسمان است» و در سخن گران بها ديگري مي فرمايد: المعتكف يعكف الذنوب؛ معتكف با اعتكافش گناهان را حبس مي كند.
در كتاب شريف اقبال آمده است: حضرت آدم از خداوند پرسيد خدايا محبوب ترين روزها و گرامي ترين زمانها نزد تو كدام است. خداوند وحي فرمود: محبوب ترين روزها نزد من نيمه رجب است . اي آدم در اين روز بكوش تا با قرباني كردن، ميهماني دادن، روزه داشتن، نيايش كردن، بخشش خواستن،لااله الاالله گفتن به من تقرب و نزديكي جويي. اي آدم من چنين تقدير كردم كه فرزندي از فرزندان تو را به پيامبري برانگيزم و روز نيمه رجب را به او و به امت ويژه سازم كه در آن روز چيزي از من نخواهد جز اينكه به آنان ببخشم و غفو گذشت نخواهند. جز اينكه از گناهانشان درگذرم. اي آدم آنكه نيمه رجب را روزه دارد. ذكر گويد، خضوع و خشوع كند، صدق بدهد، نفس خويش را پاس دارد، پاداش جز بهشت نخواهد داشت. اي آدم به فرزندانت گوشزد كن كه در ماه رجب نفس خويش را پاس دارند و از كج راهي بپرهيزند كه گناه در اين ماه بس بزرگ است.
مقدس اردبيلي ايام البيض را عبادي مستقل و به مثابه حج و عمره و روزه و نماز و هر عبادت مستقل ديگري مي داند و آيت الله جوادي آملي در مورد فضيلت اين ايام مي نويسد:
عبادت ذات اقدس اله، شئوني دارد نظير طواف در حج و عمره، گاهي هم وقوف و عكوف و اقبال همراه با تعظيم و بزرگداشت را در خانه خود واجب يا مستحب مي شمارد، نظير اعتكاف. از اينكه اعتكاف در كنار طواف و عدل ركوع و سجود قرار گرفته معلوم مي شود كه از بارزترين مصاديق بندگي در پيشگاه ذات اقدس اله است.
فرصت و ايام البيض
ايام البيض فرصت مناسبي است كه انسان به خويشتن پرداخته و معايب و كاستي هاي خود را شناخته و براي رفع نقصان و تكامل آن بكوشد. زيرا با ويژگي هايي كه اسلام براي ايام البيض بيان كرده پاسخي است به نيازهاي روحي و فرصتي است مغتنم براي روآوردن به خود و خداي مهربان. زيرا انسان طبق وعده الهي در آيه ششم سوره مباركه انشقاق، سرانجام به ديدار معبود نايل خواهد شد و براي رسيدن به محبت خداوند بايد راه عبادت حقيقي را در پيش بگيرد و گاهي در انس با پروردگار بايستي در گوشه اي خلوت گزيد و دور از همه عنوان ها و تعلقات دنيايي، در حال خود بينديشد و با سوز دل و اشك چشم، زنگار و سياهي را از چهره جان خود بزدايد و زاد و توشه آخرت تامل كند. «الانفراد راحه المتعبدين» خلوت گزيدن آسايش عبادت گران است. زيرا ايام البيض بهترين موقعيت براي خلوت كردن است «كل يحب خلوه حبيبه» هر محبي دوست دارد كه بامحبوب خويش خلوت كند. حتي پيامبران الهي با توجه به اين نياز روحي فرصت هايي را نيز براي خلوت كردن خويش با خداي مهربان فراهم مي ساخته اند كه يكي از بهترين فرصت ها ايام البيض مي باشد.
جوان وايام البيض
در فرهنگ اسلامي روي آوردن جوانان به ايام البيض علاوه بر بهره برداري از فيض معنوي آن، جهاد مقدس است زيرا اين سنت حسنه نقش بسيار مهمي در رويارويي با نفوذ فرهنگ بيگانه ايفا مي كند. جواني كه در مراسم ايام البيض طعم شيرين ايمان وانس با خداوند را چشيده و لذت هاي مادي در ديدگان او حقير و بي ارزش جلوه كند به راحتي مي تواند از گرداب فساد و باورهاي ضدديني به سلامت عبور كنند.
منبع: سایت سازمان تبلیغات اسلامی
ابن مسعود سبب ناميدن اين ايام به «ايام البيض» را چنين نقل مي كند. از نبي اكرم(ص) شنيدم كه مي فرمودند: هنگامي كه جناب آدم(ع) عصيان پروردگارش را نمود منادي از عرش ندا داد. اي آدم از جوار رحمت من بيرون شو، زيرا كسي كه عصيان مرا كند در جوار من نيست، حضرت آدم و فرشتگان گريستند، سپس خداوند جبرئيل را نزد حضرت آدم فرستاد. جبرئيل حضرت آدم را در حالي كه رنگ او از نورانيت بهشتي به تيرگي تغيير كرده بود به زمين فرود آورد. و ملائكه با ديدن اين وضعيت فرياد برآوردند: پروردگارا، خلقي آفريدي و از روح برگزيده خود در او دميدي و ملائكه را به سجده او درآوردي و به يك گناه سفيدي او را به سياهي مبدل كردي. پس منادي از آسمان ندا كرد كه امروز را براي خداوند روزه بگير و آن روز سيزدهم ماه بود و چون آدم آن روز را روزه گرفت و قسمتي از تيرگي حضرت آدم(ع) برطرف گشت تا اينكه در انتهاي اين سه روز به حالت اول خود برگشت به اين دليل اين ايام را «ايام البيض» ناميده شد.
قدمت ايام البيض
شرح و نزول برخي از آيات قرآن كريم دال براين است كه ايام البيض در اديان الهي سابقه ديرينه اي داشته و در اسلام استمرار يافته و احتمالا پاره اي از احكام و شرايط آن تغيير كرده است.
خداوند در قرآن كريم مي فرمايد: «و عهدنا الي ابراهيم و اسمعيل ان طهرا بيتي للطائفين و العاكفين و الركع السجود» و ما به ابراهيم و اسماعيل فرمان داديم كه خانه مرا براي طواف كنندگان و معتكفان و ركوع كنندگان و سجده كنندگان از هرگونه آلودگي تطهير كنند.
علامه طباطبايي(ره) در تفسيرالميزان مي نويسد: زمانيكه حضرت مريم به افتخار ملاقات به فرشته الهي نايل آمد ازمردم فاصله گرفت، هدف از دوري نمودن از مردم روي آوردن به سنت اعتكاف بوده است.
علامه مجلسي در بحارالانوار از اعتكاف حضرت سليمان(ع) در بيت المقدس روايت كرده است و علامه حلي(ره) نيز در كتاب تذكره الفقها به مشروعيت اين ايام در اديان پيش تصريح نموده است كه «ايام البيض» داراي پيشينه اي به قدمت تمام اديان الهي و آسماني است.
فضيلت ايام البيض
در قرآن كريم ماده عكف ۹ مرتبه تكرار شده دو مورد آن آيات ۱۲۵و۱۸۷ سوره مباركه بقره مربوط به موضوع ايام البيض است. خداوند در سوره بقره مي فرمايد: و ما به ابراهيم و اسماعيل فرمان داديم كه خانه مرا براي طواف كنندگان و معتكفان و ركوع كنندگان و سجده كنندگان از هرگونه آلودگي تطهير كنند. يعني در فضيلت ايام البيض اين بس كه معادل طواف كعبه و همتاي ركوع و سجوده ذكر گرديد.
حضرت رسول اكرم(ص) در مورد فضائل اين ايام مي فرمايد: هركس يك روز را به منظور كسب عنايت الهي و به نيت قرب خدا اعتكاف نمايد، خداوند بين او و آتش سه خندق ايجاد مي كند كه فاصله هريك تا ديگري بيش از مسافت بين زمين و آسمان است» و در سخن گران بها ديگري مي فرمايد: المعتكف يعكف الذنوب؛ معتكف با اعتكافش گناهان را حبس مي كند.
در كتاب شريف اقبال آمده است: حضرت آدم از خداوند پرسيد خدايا محبوب ترين روزها و گرامي ترين زمانها نزد تو كدام است. خداوند وحي فرمود: محبوب ترين روزها نزد من نيمه رجب است . اي آدم در اين روز بكوش تا با قرباني كردن، ميهماني دادن، روزه داشتن، نيايش كردن، بخشش خواستن،لااله الاالله گفتن به من تقرب و نزديكي جويي. اي آدم من چنين تقدير كردم كه فرزندي از فرزندان تو را به پيامبري برانگيزم و روز نيمه رجب را به او و به امت ويژه سازم كه در آن روز چيزي از من نخواهد جز اينكه به آنان ببخشم و غفو گذشت نخواهند. جز اينكه از گناهانشان درگذرم. اي آدم آنكه نيمه رجب را روزه دارد. ذكر گويد، خضوع و خشوع كند، صدق بدهد، نفس خويش را پاس دارد، پاداش جز بهشت نخواهد داشت. اي آدم به فرزندانت گوشزد كن كه در ماه رجب نفس خويش را پاس دارند و از كج راهي بپرهيزند كه گناه در اين ماه بس بزرگ است.
مقدس اردبيلي ايام البيض را عبادي مستقل و به مثابه حج و عمره و روزه و نماز و هر عبادت مستقل ديگري مي داند و آيت الله جوادي آملي در مورد فضيلت اين ايام مي نويسد:
عبادت ذات اقدس اله، شئوني دارد نظير طواف در حج و عمره، گاهي هم وقوف و عكوف و اقبال همراه با تعظيم و بزرگداشت را در خانه خود واجب يا مستحب مي شمارد، نظير اعتكاف. از اينكه اعتكاف در كنار طواف و عدل ركوع و سجود قرار گرفته معلوم مي شود كه از بارزترين مصاديق بندگي در پيشگاه ذات اقدس اله است.
فرصت و ايام البيض
ايام البيض فرصت مناسبي است كه انسان به خويشتن پرداخته و معايب و كاستي هاي خود را شناخته و براي رفع نقصان و تكامل آن بكوشد. زيرا با ويژگي هايي كه اسلام براي ايام البيض بيان كرده پاسخي است به نيازهاي روحي و فرصتي است مغتنم براي روآوردن به خود و خداي مهربان. زيرا انسان طبق وعده الهي در آيه ششم سوره مباركه انشقاق، سرانجام به ديدار معبود نايل خواهد شد و براي رسيدن به محبت خداوند بايد راه عبادت حقيقي را در پيش بگيرد و گاهي در انس با پروردگار بايستي در گوشه اي خلوت گزيد و دور از همه عنوان ها و تعلقات دنيايي، در حال خود بينديشد و با سوز دل و اشك چشم، زنگار و سياهي را از چهره جان خود بزدايد و زاد و توشه آخرت تامل كند. «الانفراد راحه المتعبدين» خلوت گزيدن آسايش عبادت گران است. زيرا ايام البيض بهترين موقعيت براي خلوت كردن است «كل يحب خلوه حبيبه» هر محبي دوست دارد كه بامحبوب خويش خلوت كند. حتي پيامبران الهي با توجه به اين نياز روحي فرصت هايي را نيز براي خلوت كردن خويش با خداي مهربان فراهم مي ساخته اند كه يكي از بهترين فرصت ها ايام البيض مي باشد.
جوان وايام البيض
در فرهنگ اسلامي روي آوردن جوانان به ايام البيض علاوه بر بهره برداري از فيض معنوي آن، جهاد مقدس است زيرا اين سنت حسنه نقش بسيار مهمي در رويارويي با نفوذ فرهنگ بيگانه ايفا مي كند. جواني كه در مراسم ايام البيض طعم شيرين ايمان وانس با خداوند را چشيده و لذت هاي مادي در ديدگان او حقير و بي ارزش جلوه كند به راحتي مي تواند از گرداب فساد و باورهاي ضدديني به سلامت عبور كنند.
منبع: سایت سازمان تبلیغات اسلامی
منبع : خبرگزاری آوا- سرویس آئین و اندیشه
