میرابوالقاسم سوما مبارز کم نظیراما فراموش شده

آری میرابوالقاسم سوما، نام آشنایی است برای بسیاری و حداقل مبارزین ومجاهدینی که چه درقبل ازکودتا درصحنه بودند وچه بعد ازآن و به خصوص آنانی که سری به اروپا زدند، شناخت خوبی از این سیدجلیل القدرداشتند و مهاجرین افغانی مقیم آلمان هم که مطمئنا به خاطرارتباطات بیشتر حضوری، درک درست وواضحی ازشخصیت و ویژه گی های بارز مرحوم سوما پیدانمودند. اماهمین شخصیت پس ازسال ها تلاش ومبارزه درنهایت در روزقبل ازظهرجمعه ۱۷/۹/۱۳۹۱ هجری شمسی درمحل اقامت خود در کلکین هامبورگ ازایالت های شمالی آلمان، جان به جان آفرین تسلیم نمود.
مطلب در باره مرحوم سوما زیاد است و حتما آگاهان وبه خصوص دوستان آن فقید ادای دین نموده، نوشتار متعددی پیرامون شخصیت ممتاز آن مرحوم به رشته تحریر درخواهند آورد. اما نگارنده بیشتر ازهرکسی دیگر خود را مدیون آن می داند تا نکاتی را که برای ماندگان مفید خواهد بود دراین فرصت، درباره مرحوم سوما عنوان کند. 

خداجویی:
مرحوم سوما به واقع یک شخصیت خدا خواه بود و از نظر تقید فردی به انجام عبادات، پرداختن به واجبات و دوری ازمحرمات، شاخص به نظر می رسید. با آنکه بخش زیادی ازعمرخود را دراروپا گذراند اما گمان نمی رود که کمتر پیش آمده باشد که ایشان نماز خود را سروقت نخوانده ویا درگرفتن روزه اهمال کاری نموده باشد. گذشته از انجام واجبات، ایشان به مستحبات نیز پابند بود واز جمله ایشان به برپایی نماز شب اهتمام خاص داشت واین چیزی نیست که براساس شنیده ها وصحبت دیگران مطرح گردد بل نگارنده خود در منزل ایشان"کلکین هامبورگ"، شاهد برپایی نمازشب توسط مرحوم سوما بوده است.
وی درعرصه اجتماعی وسیاسی هم خداخواه بود و یکی از دلایل به زندان رفتن ایشان درزمان رژیم سردارمحمدظاهرخان همین خصوصیت ایشان بود و پس از آزادی از زندان اگرچه به دلیل جو خفقان آن زمان راه مهاجرت درپیش گرفت و در کشور آلمان، آن هم درشهر برلین سکنی گزین گردید اما به هیچ وجه مثل برخی به غرب پناه برده ها یاد خدا را فراموش نکرد و فقط به زندگی مادی متوسل نگردید بل برای اولین اقدام، تاسیس مرکز اسلامی را دربرلین، شهرمحل سکونت خودش، روی دست گرفت و زمینه ای را فراهم کرد تا جمع وجماعت خداخواهان را رونق دهد وعلاوه براینکه خود دراین مرکزمشغول فعالیت های دینی گردد، شرایط حضور دیگر مسلمانان را نیز فراهم کند و جلسات پی هم ومتعدددینی را برگزار نماید.
این مرکزسپس به هامبورگ منتقل گردید و آهسته آهسته راه ایجاد وتاسیس بزرگترین مرکزاسلامی دراین ایالت فراهم می گردد و اگرچه مرحوم سوما بعدها در مدیریت این مرکزاسلامی حضورنداشت اما تنها فرد موسس و ایجادکننده این مرکز، که هم اکنون به عنوان بزرگترین مرکزاسلامی حتی درسطح اروپا مطرح است، مرحوم مغفور میرابوالقاسم سومابود.
مرحوم سوما یکی از استوانه های حرکت های ارزشی درسطح اروپا محسوب می گردید ودرهرجا که فعالیت های اسلامی مطرح بود، نقش مرحوم سوما درآن جا کاملا برجسته به نظر می رسید. مرحوم سوما یکی ازافراد بزرگ و محوری درراستای مبارزه با افکارغیراسلامی وچپی بود وهمواره یکی ازدغدغه های ایشان نحوه مقابله با این جریانات و پیدا کردن راه نجات مردم مهاجر افغانی مقیم آن سامان ازدام جریانات انحرافی والتقاطی بود.
مرحوم سوما شاخص ترین فرد پیرو امام خمینی"ره" ودوستدار و بلکه حامی سرسخت انقلاب اسلامی ایران بود و تا آخر هم از رهروان وراهیان راه اندیشه ولایت فقیه و از مریدان خاص حضرت امام خامنه ای بود. به دلیل همین اندیشه یعنی ولایت پذیری و نیز تلاش درراه تبیین وترویج وتبلیغ اندیشه ولایت واهل بیت(ع)، به عنوان عضو برجسته مجمع جهانی اهل بیت(ع) درآلمان انتخاب گردید وهمواره در اجتماعات این مجمع درتهران دعوت می شد و اشتراک فعال پیدا می کرد ودر صورت لزوم دید به ایراد سخن می پرداخت.

مبارزه اسلامی:
مرحوم سوما شخصیت به تمام معنا مبارز بود. باز هم همین خصوصیت یعنی مبارزه اسلامی ایشان باعث گردید تا چهارده سال را دربهترین مقطع زندگی خود یعنی از سن ۱۸ سالگی، در زندان ظلم وجور بیافتد ولی ازپاننشیند وهمچنان درراستای مبارزه علیه دشمنان دین الهی با گام های استوار وعزم راسخ به پیش برود. این فقید سعید پس از آزادی اززندان و هجرت به کشورآلمان، بازهم مسیرمبارزه را ادامه داد واین بار نوبت مقابله ومجاهده دربرابر کودتاگران بود واو اگرچه در ایام پس ازکودتا به آلمان به سرمی برد اما به طور قطع تلاش های شبانه روزی این تازه عروج کرده درجهت همدستی بامجاهدین داخل، آنهم درجبهه بین المللی و درحوزه انعکاس فریادهای ملت مجاهد افغانستان ازطرق مختلف، بسیار بسیار کارساز واثرگذاربود.
درست است که مرحوم سوما درسنگر جهاد مسلحانه حضور ملموس نداشت اما استقامت وپایداری درسنگر مبارزه تبلیغی وسیاسی وفرهنگی، اگربیشتراز حضور درسنگر جهاد مسلحانه کارسازنبود کمتر نیز به نظر نمی رسید واین درحالی است که اگر نبود امثال مرحوم سوما درعرصه های بین المللی وتلاش ها ومجاهدات آن ها، قطعا جهاد مسلحانه مردم افغانستان با مشکلات عدیده ای مواجه می شد و به این زودی ها روی پیروزی جهاد، دیدنی به نظر نمی رسید.
سمینارهای پیاپی ای که با محوریت و سازماندهی مرحوم سوما دایر می گردید وتظاهرات های متعددی که چه به مناسبت های محکومیت کودتای کودتاگران کمونیستی ویا تجاوز ارتش سرخ به افغانستان و یا مناسبت های دیگری مثل گرامی داشت سالروز جهانی قدس برگزار می شد، درتاریخ مجاهدات مردم افغانستان بسیاربرجسته و شاخص به نظر می رسد.

حمایت ازجهادومجاهدین:
آقای سوما علاوه براینکه خود مستقلا یک فرد مبارز راه اهداف اسلامی بود و خود را وابسته به جبهه عظیم مجاهدین درسراسر کشور می دانست، همواره سعی می نمود درعرصه های مختلف به کمک جهاد ومجاهدین داخل کشور اقدام نماید. کمک های مرحوم سوما به جهاد ومجاهدین به ویژه درچندبخش صورت می گرفت:
۱- درعرصه سیاسی وتبلیغی عمده ترین حمایت ها را از جهاد ومجاهدین انجام داد. هر آگاهی می داند که درآن شرایط، مجاهدین درداخل کشور از هرگونه وسایل ارتباط جمعی محروم بودند و صحنه های وسیع کارسیاسی تبلیغی دراختیارشان قرارنداشت، قطعا استفاده از فضای باز اروپا فرصت مهمی بود که می شد کمک های همه جانبه سیاسی وتبلیغی به نفع جهاد ومجاهدین صورت بگیرد. مرحوم سوما درراستای کمک این چنینی برای جهاد ومجاهدین لختی درنگ نکرد. ازیک طرف سعی می کرد خواست به حق جهاد ومجاهدین داخل را به گوش جهانیان و به خصوص اروپاییان برساند و ازسوی دیگر با تبیین وتوضیح لازم شرایط داخل به افکارعمومی، زمینه های کمک جهانیان را به مردم افغانستان فراهم می کرد.
۲- مرحوم سوما با تلاش وکوشش وصف ناپذیری سعی می نمود شخصیت های شاخص جهادی از هرطیف و حزب وجریانی به اروپا مسافرت نموده، تا ازیک طرف پیام جهاد را به مردم دنیا و غرب برسانند وازطرف دیگر با مهاجرین مقیم اروپا صحبت نموده وازسوی دیگر از مردم آن سامان کمک های نقدی جمع آوری کرده به جریان وحزب مربوطه خود برسانند. دراین راستا مرحوم سوما زمینه مسافرت ده ها شخصیت شیعه وسنی را از مناطق مختلف افغانستان، به اروپا فراهم کرد.
۳- مرحوم سوما خود کاملا ودربست دراختیار مجاهدینی بود که وارد اروپا می شدند، چه آنهایی را که خود دعوت می نمود وچه آنهایی که از هرطریق ممکن به اروپا، به ویژه آلمان حضور پیدا می کردند. مثلا به عنوان نمونه مهمانانی که درسال ۱۳۷۶ هجری شمسی از طرف یک نهاد سیاسی جهت شرکت در سمیناربین المللی زنان وصلح در هامبورگ آلمان دعوت شده بودند که از آن جمله نگارنده نیز درجمع شان بود، در منزل مرحوم سوما آن هم با پیگیری وتلاش خود ایشان مستقرشدند. این درحالی است که نهاد دعوت کننده این آمادگی را داشت تا ازمهمانان خود به نحو شایسته ای پذیرایی کند.
منزل آقای سوما در"کلکین هامبورگ" محل عمومی برای هرمهمانی ازگرد راه رسیده بود. تمام وسایل وامکانات لازم دراختیار مهمان قرارداده می شد و ازسوی شخص آقای سوما وهمسر فداکار وبسیارفعال آن مرحوم، سرکارخانم مسعوده سوما، به نحو شایسته ای پذیرایی می گردید.
۴- این فقید سعید برنامه های خاصی داشت درراستای جمع آوری کمک های نقدی وجنسی از مردم مهاجر وحتی نهادهای رسمی آلمان و ارسال آن به مجاهدین داخل کشور. چنانچه همکاران ما اطلاع موثق داشتند که این مرحوم، در یکی از مراحل، چندین کامیون کمک جنسی به افغانستان فرستاده که حتی بخشی از این کمک ها تا بامیان نیز مواصلت ورزیده است و با یکی از این کاروان های کمکی فرزند ارشد وی به نام "سیناسوما" نیز حضورداشت و تابامیان کمک های ارسالی مرحوم سوما را همراهی کرد. درهمین سفرعلاوه برارسال کمک های جنسی به داخل افغانستان کمک های نقدی نیز به دست مجاهدین رسانده شد.

کمک به عموم:
مرحوم سوما تنها نگاه ویژه به جهاد ومجاهدین نداشت و اگرچه بیشترین توجه وی به مجاهدین و حتی کمک به زخمی های آنها و نظارت برطی مراحل تداوی و فراهم نمودن هزینه های تداوی، صورت می گرفت اما عموم مردم افغانستان چه آنانی که به نحوی سروکارشان با مسافرت به اروپا می افتاد و چه عده ای که در آلمان قصد ماندن وهجرت را داشتند، همه وهمه به نحوی ازکمک های مرحوم سوما وهمسرش برخوردار می گردیدند. ازهمه مهمتر آنانی که به قصد تداوی به آلمان می رفتند تمام وکمال مورد پذیرایی مرحوم سوما بودند، از کمک به اسکان درمنزل خود گرفته تا کمک به طی مراحل تداوی چه درهامبورگ ویا هرشهر دیگر آلمان. جالب اینجاست که با وصف آن همه کمک به افراد مریض ودرمانده، هنگامی که این افراد راهی موطن خود می گردیدند، باردیگر، مورد عنایت این سیدجلیل القدر قرارمی گرفت و با تلاش وسعی مجدانه علاوه ازامکانات شخصی خودش، ازسایر دوستان و آشنایان کمک پولی جمع آوری نموده به فرد مریض بهبود یافته راهی شده به سمت خانه خود، اهدا می کرد.

یاور دلسوز مهاجرین افغانی مقیم آلمان:
مرحوم سوما درکنار همه فعالیت های سیاسی الهی ی که داشت، به طور مداوم وجدی به رفع مشکلات مهاجرین افغانی مقیم به ویژه هامبورگ می پرداخت و به همین منظور اقدام به تاسیس جرگه ای به نام جرگه افغان ها درشمال آلمان کرد و مدت های زیادی ریاست این جرگه نیز به عهده آقای سوما بود. 

وی علاوه براینکه ازسوی این جرگه فعالیت های فرهنگی اجتماعی می کرد و کلاس های آموزشی برای افغان های مهاجر تشکیل می داد، به برخی گرفتاری های دیگر مهاجرین که ارتباط به بخش اتباع خارجی دولت آلمان پیدا می کرد رسیدگی می نمود ودرخصوص اقامت، تابعیت، دعوتنامه ها و تمدید ویزا و امثال این، برای هموطنان خود فعال بود. مرحوم سوما به بسیاری از غم ها وشادی های مهاجرین نیز سهم می گرفت ودرحد توان درکنار هموطنان مهاجر خود قرارداشت و بسیاری از دعوا ها واختلافات خانوادگی و جمعی به وسیله ایشان حل وفصل می گردید وبه درمانده ها ونیازمندان چه بستگان وچه افراد غیر خانواده وفامیل، چه درداخل آلمان وچه درایران وافغانستان وپاکستان کمک های فراوان وممتد نقدی وجنسی می کرد. 

ودرنهایت مرحوم سوما مدتی از شخصیت های شاخص حرکت اسلامی و نماینده این حزب در آلمان بود وسپس نمایندگی حزب وحدت اسلامی را احراز کرد و ایشان در دهه های هفتاد وهشتاد هجری شمسی با مرکزفعالیت های سیاسی فرهنگی تبیان بیشترین همکاری ها را انجام داد که مطمئنا مسؤلین وهمکاران این تشکیلات به هیچوجه جبران این همه محبت ها وهمکاری ها را نخواهد توانست. اما همین شخصیت با همه این خدمات وفداکاری ها همواره مورد بی توجهی و نسیان قرارداشت و حد اقل من ندیدم که چه شیعه ویا سنی ی که ازخدمات بی شایبه این سید جلیل القدر برخورداربودند قدردان و سپاسگذار این مرحوم ویا همسرفداکارش وخانواده خدومش باشند. 

اینک آقای سوما درجمع مانیست و دردیارباقی به ملاقات خدایش رفته است و رنگ سرخ وسرفراز در حضور اجداد طاهرینش به حیات طیبه جاویدان رسیده است وجای این مبارز کم نظیر اما فراموش شده جدا خالی است و گمان نکنم حداقل هم اکنون فرد دیگری چون سوما درمیان افغان های مهاجر پیدا شود، اما امیدواریم که ما ماندگان خصوصیات مثبت این مرحوم وسایر مجاهدان فی سبیل الله را درخود ایجادکنیم وراه آن رفتگان را ادامه بدهیم تا هم ما مفیدفایده واقع وهم با راهروی صادق، باعث شادی روح آن رفتگان شویم. برای سلامتی آقا امام زمان"عج" و نایب برحقش حضرت امام خامنه ای"ادام الله بقائه" و شادی روح پرفتوح امام خمینی"ره" و سایرمراجع عظام عروج کرده و خشنودی روح پیرو صادق ومخلص امام خمینی"ره" میرابوالقاسم سوما و سایر شهدای اسلام به ویژه شهدای افغانستان، رحم الله من قرءالفاتحه مع الاخلاص والصلوات.