بیست و پنجم شوال سالگرد شهادت ششمین پیشوای معصوم، حضرت امام جعفر صادق علیه السلام می باشد.
امام صادق علیه السلام که کنیه اش "ابوعبداللّه" می باشد در هفدهم ربیع الاول سال 83 هجری قمری در مدینه از بانویی پرهیزکار و با ایمان به نام "فاطمه" متولد شدند و پس از 65 سال زندگی در 25 شوال 148 هجری قمری به شهادت رسیدند، مدت امامت آن بزرگوار 34 سال بود و دوران حیاتش همزمان بود با حکمرانی هشام بن عبدالملک، ولید بن یزید بن عبدالملک، یزید بن ولید، ابراهیم بن ولید و مروان حمار از سلسله بنی امیه و سفاح و منصور دوانیقی از سلسله بنی عباس.
امام صادق علیه السلام همچون سایر ائمه بزرگوار در تمام مدت زندگی و از جمله سال هایی که امویان حکومت می کردند به شکل پنهان و آشکار به مبارزه با ستمگران مشغول بودند و تا جائی که محدودیت ها و سخت گیری های بنی امیه فرصت می داد به روشنگری می پرداختند و حق جویان را هدایت می فرمودند و اسلام راستین را به آنان عرضه می داشتند.
مبارزه امام صادق علیه السلام به حدی بود که موجب برخوردهایی نیز گردید. از جمله آن که سالی در مراسم حج، امام با ایراد خطابه ای به عوامل رستگاری و ضلالت اشاره فرمودند و رستگاری را در پیروی از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم و ائمه بزرگوار علیهم السلام و ضلالت و شوربختی را در پیروی و اطاعت از دشمنان ائمه علیهم السلام ذکر نمودند و این خطابه مورد خشم خلیفه اموی واقع شدو موجب برخوردهایی گردید.
یکی از ویژگی های عمده دوره امام صادق علیه السلام، این بود که شور و نشاط علمی و فرهنگی در جامعه اسلامی گسترش چشمگیر و کم نظیری پیدا کرد. شور و نشاط علمی ای که در تاریخ بشر کم سابقه است که ملتی با این شور و نشاط به سوی علوم روی آورد اعم از علوم اسلامی یعنی علمی که مستقیماً مربوط به اسلام است، مثل علم قراءت، علم تفسیر، علم حدیث، علم فقه، مسائل مربوط به کلام و قسمت های مختلف ادبیات، و یا علومی که مربوط به اسلام نیست، به اصطلاح علوم بشری است یعنی علوم کلی انسانی است، مثل طب، فلسفه، نجوم و ریاضیات، این را در کتب تاریخ نوشته اند که ناگهان (در آن عصر) یک حرکت و یک جنبش علمی فوق العاده ای پیدا می شود و زمینه برای این که اگر کسی متاع فکری دارد عرضه بدارد فوق العاده آماده می گردد...
در این زمان ما می بینیم که یک مرتبه بازار جنگ عقاید داغ می شود و افکار و جریان های مختلف فکری میدانی برای عرضه پیدا می کنند، دانشمندان در موضوعات به بحث و بررسی مشغول می شوند و در این میدانی که جنگ اندیشه به وقوع پیوسته است حتی افکار الحادی و جریانات فکری منحرف نیز مجال بروز پیدا می کنند.
امام صادق علیه السلام در این میدان مبارزه با همه جریانات فکری چه آنهایی که در چهارچوب اسلام به عرضه افکار گوناگون می پردازند و چه آنهایی که با اساس عقاید اسلامی مخالفند، به مواجهه بر می خیزند تا عقاید باطل را بکوبند و اندیشه های منحرف را اصلاح کنند و در این میان عقاید ناب اسلامی را به تشنگان حقیقت هدیه نمایند. بدین ترتیب قیام امام صادق علیه السلام برای عرضه افکار خالص اسلام و طرد اندیشه های باطل و منحرف سبب می شود که شیفتگان حقیقت پیرامون شمع وجود آن بزرگوار گرد آیند و بزرگ ترین حوزه درسی را تشکیل دهند، حوزه ای که سرچشمه تمام حرکت های علمی و فرهنگی در دنیای اسلام گردید.
حرکت علمی و فرهنگی امام صادق علیه السلام در آن حد از اهمیت است که می توان گفت: سرسلسله همه جریان ها و حرکت های علمی مسلمانان به نوعی از این امام بزرگوار بهره جسته اند وانوارفضایل ومناقب آن ستاره فروزان آسمان امامتِ امت وخلافت حضرت ختمی مرتبت آنچنان بر آفاق وانفس تابیده است که عامه وخاصه ودوست ودشمن به علم واجابت دعوت او که برهان امامت است اعتراف نموده اند .
به عنوان مثال، تمام امام های اهل تسنن یا بلا واسطه و یا مع الواسطه شاگرد امام بوده و نزد امام شاگردی کرده اند. در رأس ائمه اهل تسنن، ابوحنیفه است. نوشته اند ابوحنیفه دو سال شاگرد امام بوده و این جمله را ما در کتاب های خود می خوانیم که گفته اند او (منظور ابوحنیفه) گفت: «لولا السنتان لهلک نعمان» اگر آن دو سال نبود نعمان از بین رفته بود."نعمان اسم ابوحنیفه است. اسمش نعمان بن ثابت بن مرزبان است، اجدادش ایرانی هستند".
مالک بن انس که امام دیگر اهل تسنن است نیز هم عصر امام صادق-ع- است. او هم نزد امام می آمد و به شاگردی امام افتخار می کرد ودربارهء فضایل امام چنین می گفت: والله چشم من افضل ازجعفر بن محمد در زهد وفضل وورع وعبادت ندیده است .
شافعی در دوره بعد بود، ولی او شاگردی کرده، شاگردان ابوحنیفه را و خود مالک بن انس را.
احمد بن حنبل نیز سلسله نسبش در شاگردی در یک جهت به امام می رسد و همین طور دیگران.
تأثیر تعلیمات امام صادق علیه السلام تنها محدود به حرکت های علمی و فرهنگی در قرون گذشته نمی باشد. بلکه اگر دقت کنیم می بینیم چه در میان شیعیان و چه در میان اهل سنت قیام علمی و فرهنگی امام صادق علیه السلام هم اکنون نیز دارای اثر قاطع است و مسلم در آینده نیز چنین خواهد بود.
تأثیر حرکت امام صادق بر حوزه های شیعه که خیلی واضح است، حوزه های (کنونی) سنی هم مولود امام صادق(ع) است.
به جهت این که رأس و رئیس حوزه های سنی "جامع ازهر" است (منظور دانشگاه الازهر مصر می باشد) که از هزار سال پیش تشکیل شده و جامع ازهر را هم شیعیان فاطمی تشکیل دادند و تمام حوزه های دیگر اهل تسنن منشعب از جامع الازهر است، و همه این ها مولود همین استفاده ای است که امام صادق(ع) از وضع زمان خویش کرده و سنگ بنای فرهنگ و دانش عظیم اسلامی را نهاده است.
با تمام این گفتار ونوشتار بازهم، قلم از تحریر، وبیان ازتقریر مراتب علم وحکمت آن حضرت عاجز است ولی نوشته حاضر نمی بود از یم وشعاعی از اشعهءآن حامل اسماءحسنی وعالم به هفتادودو حرف از حروف اعظم ونیزغرض اشاره ای بود تا اهل تحقیق به منابع وروایات وارده از آن جناب مراجعه نموده وفقط به عبارات اکتفا نکنند، بلکه در اشارات ولطایف ورقائق وحقایق بیانات آن حضرت تامل نمایند وفطرت تشنه انسانیت شان را از این طریق به آب حیات عبادت ومعرفت سیراب نمایند.
امید است که پیروان مذهب حق در روز عزای آن حضرت، آنچه در توان دارند در مراسم سوگواری انجام دهند، تا مشمول دعای مستجاب اوشوند که فرمود: (رحم الله من احیی أمرنا) رحمتی که سرمایهءسعادت ووسیله نجات از شدائد برزخ وقیامت است.
ونیز ضمن عرض تسلیت به مناسبت سالگرد شهادت این امام بزرگوار به عموم مسلمانان، از خداوند طلب توفیق می کنیم تا بتوانیم هم در زمینه علمی و هم عملی، راه پر شکوه و الهی آن حضرت را دنبال نمائیم.
نویسنده: سیده فاطمه موسوی نایاب
امام صادق علیه السلام که کنیه اش "ابوعبداللّه" می باشد در هفدهم ربیع الاول سال 83 هجری قمری در مدینه از بانویی پرهیزکار و با ایمان به نام "فاطمه" متولد شدند و پس از 65 سال زندگی در 25 شوال 148 هجری قمری به شهادت رسیدند، مدت امامت آن بزرگوار 34 سال بود و دوران حیاتش همزمان بود با حکمرانی هشام بن عبدالملک، ولید بن یزید بن عبدالملک، یزید بن ولید، ابراهیم بن ولید و مروان حمار از سلسله بنی امیه و سفاح و منصور دوانیقی از سلسله بنی عباس.
امام صادق علیه السلام همچون سایر ائمه بزرگوار در تمام مدت زندگی و از جمله سال هایی که امویان حکومت می کردند به شکل پنهان و آشکار به مبارزه با ستمگران مشغول بودند و تا جائی که محدودیت ها و سخت گیری های بنی امیه فرصت می داد به روشنگری می پرداختند و حق جویان را هدایت می فرمودند و اسلام راستین را به آنان عرضه می داشتند.
مبارزه امام صادق علیه السلام به حدی بود که موجب برخوردهایی نیز گردید. از جمله آن که سالی در مراسم حج، امام با ایراد خطابه ای به عوامل رستگاری و ضلالت اشاره فرمودند و رستگاری را در پیروی از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم و ائمه بزرگوار علیهم السلام و ضلالت و شوربختی را در پیروی و اطاعت از دشمنان ائمه علیهم السلام ذکر نمودند و این خطابه مورد خشم خلیفه اموی واقع شدو موجب برخوردهایی گردید.
یکی از ویژگی های عمده دوره امام صادق علیه السلام، این بود که شور و نشاط علمی و فرهنگی در جامعه اسلامی گسترش چشمگیر و کم نظیری پیدا کرد. شور و نشاط علمی ای که در تاریخ بشر کم سابقه است که ملتی با این شور و نشاط به سوی علوم روی آورد اعم از علوم اسلامی یعنی علمی که مستقیماً مربوط به اسلام است، مثل علم قراءت، علم تفسیر، علم حدیث، علم فقه، مسائل مربوط به کلام و قسمت های مختلف ادبیات، و یا علومی که مربوط به اسلام نیست، به اصطلاح علوم بشری است یعنی علوم کلی انسانی است، مثل طب، فلسفه، نجوم و ریاضیات، این را در کتب تاریخ نوشته اند که ناگهان (در آن عصر) یک حرکت و یک جنبش علمی فوق العاده ای پیدا می شود و زمینه برای این که اگر کسی متاع فکری دارد عرضه بدارد فوق العاده آماده می گردد...
در این زمان ما می بینیم که یک مرتبه بازار جنگ عقاید داغ می شود و افکار و جریان های مختلف فکری میدانی برای عرضه پیدا می کنند، دانشمندان در موضوعات به بحث و بررسی مشغول می شوند و در این میدانی که جنگ اندیشه به وقوع پیوسته است حتی افکار الحادی و جریانات فکری منحرف نیز مجال بروز پیدا می کنند.
امام صادق علیه السلام در این میدان مبارزه با همه جریانات فکری چه آنهایی که در چهارچوب اسلام به عرضه افکار گوناگون می پردازند و چه آنهایی که با اساس عقاید اسلامی مخالفند، به مواجهه بر می خیزند تا عقاید باطل را بکوبند و اندیشه های منحرف را اصلاح کنند و در این میان عقاید ناب اسلامی را به تشنگان حقیقت هدیه نمایند. بدین ترتیب قیام امام صادق علیه السلام برای عرضه افکار خالص اسلام و طرد اندیشه های باطل و منحرف سبب می شود که شیفتگان حقیقت پیرامون شمع وجود آن بزرگوار گرد آیند و بزرگ ترین حوزه درسی را تشکیل دهند، حوزه ای که سرچشمه تمام حرکت های علمی و فرهنگی در دنیای اسلام گردید.
حرکت علمی و فرهنگی امام صادق علیه السلام در آن حد از اهمیت است که می توان گفت: سرسلسله همه جریان ها و حرکت های علمی مسلمانان به نوعی از این امام بزرگوار بهره جسته اند وانوارفضایل ومناقب آن ستاره فروزان آسمان امامتِ امت وخلافت حضرت ختمی مرتبت آنچنان بر آفاق وانفس تابیده است که عامه وخاصه ودوست ودشمن به علم واجابت دعوت او که برهان امامت است اعتراف نموده اند .
به عنوان مثال، تمام امام های اهل تسنن یا بلا واسطه و یا مع الواسطه شاگرد امام بوده و نزد امام شاگردی کرده اند. در رأس ائمه اهل تسنن، ابوحنیفه است. نوشته اند ابوحنیفه دو سال شاگرد امام بوده و این جمله را ما در کتاب های خود می خوانیم که گفته اند او (منظور ابوحنیفه) گفت: «لولا السنتان لهلک نعمان» اگر آن دو سال نبود نعمان از بین رفته بود."نعمان اسم ابوحنیفه است. اسمش نعمان بن ثابت بن مرزبان است، اجدادش ایرانی هستند".
مالک بن انس که امام دیگر اهل تسنن است نیز هم عصر امام صادق-ع- است. او هم نزد امام می آمد و به شاگردی امام افتخار می کرد ودربارهء فضایل امام چنین می گفت: والله چشم من افضل ازجعفر بن محمد در زهد وفضل وورع وعبادت ندیده است .
شافعی در دوره بعد بود، ولی او شاگردی کرده، شاگردان ابوحنیفه را و خود مالک بن انس را.
احمد بن حنبل نیز سلسله نسبش در شاگردی در یک جهت به امام می رسد و همین طور دیگران.
تأثیر تعلیمات امام صادق علیه السلام تنها محدود به حرکت های علمی و فرهنگی در قرون گذشته نمی باشد. بلکه اگر دقت کنیم می بینیم چه در میان شیعیان و چه در میان اهل سنت قیام علمی و فرهنگی امام صادق علیه السلام هم اکنون نیز دارای اثر قاطع است و مسلم در آینده نیز چنین خواهد بود.
تأثیر حرکت امام صادق بر حوزه های شیعه که خیلی واضح است، حوزه های (کنونی) سنی هم مولود امام صادق(ع) است.
به جهت این که رأس و رئیس حوزه های سنی "جامع ازهر" است (منظور دانشگاه الازهر مصر می باشد) که از هزار سال پیش تشکیل شده و جامع ازهر را هم شیعیان فاطمی تشکیل دادند و تمام حوزه های دیگر اهل تسنن منشعب از جامع الازهر است، و همه این ها مولود همین استفاده ای است که امام صادق(ع) از وضع زمان خویش کرده و سنگ بنای فرهنگ و دانش عظیم اسلامی را نهاده است.
با تمام این گفتار ونوشتار بازهم، قلم از تحریر، وبیان ازتقریر مراتب علم وحکمت آن حضرت عاجز است ولی نوشته حاضر نمی بود از یم وشعاعی از اشعهءآن حامل اسماءحسنی وعالم به هفتادودو حرف از حروف اعظم ونیزغرض اشاره ای بود تا اهل تحقیق به منابع وروایات وارده از آن جناب مراجعه نموده وفقط به عبارات اکتفا نکنند، بلکه در اشارات ولطایف ورقائق وحقایق بیانات آن حضرت تامل نمایند وفطرت تشنه انسانیت شان را از این طریق به آب حیات عبادت ومعرفت سیراب نمایند.
امید است که پیروان مذهب حق در روز عزای آن حضرت، آنچه در توان دارند در مراسم سوگواری انجام دهند، تا مشمول دعای مستجاب اوشوند که فرمود: (رحم الله من احیی أمرنا) رحمتی که سرمایهءسعادت ووسیله نجات از شدائد برزخ وقیامت است.
ونیز ضمن عرض تسلیت به مناسبت سالگرد شهادت این امام بزرگوار به عموم مسلمانان، از خداوند طلب توفیق می کنیم تا بتوانیم هم در زمینه علمی و هم عملی، راه پر شکوه و الهی آن حضرت را دنبال نمائیم.
نویسنده: سیده فاطمه موسوی نایاب
منبع : خبرگزاری آوا- کابل
