بازشناسی نیروهای خارجی در افغانستان(3)

نیروهای آتلانتیک شمالی ناتو
پیمان آتلانتیک شمالی ـ ناتو بعد ازجنگ سرد به عنوان یک سازمان بدون رقیب در سرتاسر اروآسیا مطرح گردید. ناتو با حضور در افغانستان، اولین مأموریت خودرا در خارج از اروپا به تجربه گرفت.

تجربه ی بزرگی که این سازمان را با چالش های بزرگ ومخاطره آمیز در سطح منطقه روبروکرده است. جنگ در افغانستان اولین تجربه فوق العاده جنگی برای ناتو به حساب می آید.

ناتو هرچند که فاقد تجربه جنگی بود ولی از تجربه های جاسوسی برخورداری کامل داشت. چه آنکه در زمان جنگ سرد این سازمان بیشتر فعالیت های جاسوسی داشت تامأموریت های جنگی. نخستین تجربیات جنگی سازمان ناتو در جنگ بالکان بود. ولی بیشتر نقش میانجی و امنیتی را برعهده داشت نه مسئولیت جنگی را. باهمین رویکرد، ناتو در ابتدا نقش یک ارگان کمکی امنیتی و بازسازی را در افغانستان ایفا می نمود.

با آنکه در همین زمان نیروهای آمریکایی با پیکار جویان طالبان در پیکار مستقیم قرار داشتند. سرانجام، نیروهای آمریکایی بار نبرد را بر دوش ناتو گذاشتند. بدینسان، ناتو برای نخستین بار در یک مصاف واقعی، آنهم در خارج از اروپا، گام نهاد.

26 کشور عضو پيمان ناتو در چوکات نيروهای "آیساف "در افغانستان حضور نظامی دارند. این ها عبارت اند از: آمریکا، انگلیس، کانادا، ترکيه، ایتاليا، جرمنی، فرانسه، اسپانیا، رومانيا، هالند، بلجیم، دنمارک، ناروی، پرتغال، مجارستان، ليتوانيا، بلغارستان، چک، اسلوانيا، یونان، اسلواکيا، ایسلند، پولند، لتونیا و لوکزامبورک.

ناتو از کشورهای اسلامی نیز تقاضای اعزام نیروی کمک امنیتی در افغانستان کرده بود، ولی تنها سه کشور اسلامی (ترکیه، آلبانیا، آذربایجان) در افغانستان نیروی کمکی اعزام کردند.

جابجایی نيروهای کشور های اسلامی با نيروهای کشورهای غربی، به عنوان بخشی از آجندای آشتی ملی میان طالبان ودولت کابل، هم مطرح گردیده بود. این موضوع در جرگه صلح منطقوی نیز مطرح شد. ولی برای آمریکا سخت ناخوشایند پدید آمد.

نيروهای آمریکایی در آیساف اکثریت را تشکیل می دهند. به همین دلیل نقش تعيين کننده را در"آیساف" بر عهده دارند. این نيروها در صورت ضرورت در چوکات نيروهای" ائتلاف بين المللی" نيز برای اجرای عمليات نظامی بسيج می شوند.

در ابتدای تجاوز به افغانستان نیروهای "ائتلاف بین المللی ضد تروریزم" از نقش عمده برخوردار بودند. اما فعلا این نقش به نیروهای "ناتو" تعلق گرفته است. هرچند که رهبریت این نیروها بر عهده ناتو است ولی سلطه آمریکا همچنان آشکار و هویداست. با این تفاوت که آمریکا سنگینی بیشتر جنگ را برعهده ناتو گذاشته است.

آمریکا قبلا این نقش را به نام "نیروهای ائتلاف بین المللی ضد تروریزم" بازی می کرد واینک به نام "نیروهای ناتو" اجرا می کند. مزیتی که این سیاست برای آمریکا دارد، این است که نسبت به عراق همسوئی بیشتری میان نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان به وجود می آید.

هرچند که تضادهای منافع قدرت های ناتو وآمریکا را در افغانستان به طوری کلی برطرف نمی تواند. تضاد هائی که میان آمریکا و ناتو وجود دارد یکی از عوامل عمده ی تداوم بحران در افغانستان به حساب می آید. به هر حال نقشی را که ناتو در افغانستان بازی می کند بخش مهمی از نقش بین المللی این پیمان نظامی در سطح جهان است.

ناتو دیگر پیمان نظامی بلوک شرق را درمقابل خود ندارد تا وجودش را در مقابله با آن توجیه کند. لذا مبارزه با تروریزم یگانه دلیل موجهی است که حضور ناتو را در منطقه تحمیل می کند. چشم انداز ناتو از مرزهای افغانستان فراتر می رود. بلندای دیوار چین آرزوی دیرینه ناتوست و سرزمین پیمان ورشو برای پیمان ناتو، یک هوس دلپذیر و نهایت گواراست.

پایان

نویسنده: احسان صبا