نشست سه جانبه در پرتو تعامل نیک همسایگان، سودمند خواهد بود

نشانه ها بر این دلالت می‌کند که در آینده نزدیک، شاهد نشست سه جانبه افغانستان، ایران و پاکستان خواهیم بود. آگاهان احتمال می‌دهند که محل این گفت‌وگوها، اسلام‌آباد پایتخت پاکستان باشد. بر اساس اعلام رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران، کنفرانس سه‌جانبه، از جانب محمود‌ احمدی‌نژاد رییس جمهور ایران پیشنهاد شده و بوسیله روسای جمهور افغانستان و پاکستان پذیرفته شده است. برگزاری نشست مذکور در برهه کنونی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و پیامدهای خاصی را می‌تواند بدنبال داشته باشد. موضع دولت افغانستان مشخص است؛ رییس جمهور کرزی همواره بدنبال آن بوده که بگونه‌ای با سه کشور امریکا، پاکستان و ایران تعامل داشته باشد که به بحران و تشنج میان افغانستان و آنان نینجامد که همین ملاحظه نیز کار را بر حکومت رییس جمهور کرزی دشوار کرده است. البته ملاحظات دو همسایه افغانستان و انتظارات آنان از دولت حامدکرزی یک مقداری با هم متفاوت است. جمهوری اسلامی ایران به تنها گزینه‌ای که توجه بسیار جدی دارد، آنست که دوستی دراز‌مدت دولت کابل با امریکا برای تهران چالش‌ساز نشود. نگرانی مذکور زمانی بیشتر و بیشتر می‌شود که بحث امضاء پیمان راهبردی ایالات متحده امریکا با دولت کابل و نیز موضوع ایجاد پایگاههای نظامی دایمی آن کشور در افغانستان، جدی‌تر و داغ‌تر، مطرح می‌شود. ایران توقع دارد که از خاک افغانستان علیه اهدافی در جمهوری اسلامی ایران، استفاده نشود. که صد البته توقع معقول و بجایی نیز است.
به نظر می رسد ایران نیز به این نتیجه رسیده است که حکومت کابل در تصمیم‌اش مبنی بر امضاء سند راهبردی با امریکا، راسخ و جدی است. از طرفی این احتمال نیز وجود دارد که با امضاء پیمان راهبردی با امریکا، مقامات کاخ سفید، بسیاری از خواسته‌های‌شان را بر حکومت کابل تحمیل کنند که در صورت چنین پیشامدی، حکومت افغانستان نخواهد توانست در تعهداتش مبنی بر بی‌ضرر بودن امضاء سند راهبردی با امریکا، نسبت به همسایگان، کاری از پیش ببرد.
مقامات ایرانی با درک همین واقعیت است که درصدد برآمده‌اند تا آخرین نگرانی‌ها و توصیه‌ها را به سمع و نظر مقامات افغانی برسانند. اما پاکستان فرق می‌کند. دولت و استخبارات پاکستان، نظر دیگری نسبت به دولت و ملت افغانستان دارند.
پاکستان به افغانستان نه به عنوان یک همسایه، بلکه به عنوان یک وسیله و یک منطقه حایل نگاه می‌کند که حکم کمربند امنیتی برای مرزهای جنوبی و شرقی‌اش را داشته باشد؛ دقیقا شبیه نگاهی که به منطقه کشمیر دارد!
به نظر می‌رسد آنقدر که یک رژیم دست نشانده در کابل به درد پاکستانی ها می‌خورد، حضور امریکا و غرب در افغانستان - علاوه بر فوائد زیادی که برای پاکستان داشته- اشتهای سیری ناپذیر مقامات پاکستانی را ارضاء و اشباع نمی کند. واقعیت آنست که دولتمردان پاکستانی، هنوز رویای شیرین بازگشت طالبان به عرصه قدرت و حاکمیت در کابل را به سر می پرورانند. اما اظهارات هر از گاه مقامات امریکایی و غربی مبنی بر ماندن در افغانستان و نیز احتمال امضاء سند راهبردی میان کابل ـ واشنگتن، خواب از چشم آنان ربوده است!
ظاهر اوضاع، از ایجاد تنش و بحران در روابط امریکا و پاکستان حکایت دارد و این گسستگی زمانی به اوج خودش رسید که طیاره‌های بدون پیلوت امریکا 24 تن از ملیشه‌های پاکستانی را به هلاکت رساندند. به هر حال، به نظر می رسد استقبال مقامات پاکستانی از نشست سه جانبه به منظور زیر فشار قرار‌دادن رییس جمهور افغانستان، مبنی بر دست کشیدن از امضاء سند راهبردی با امریکا و فرمانبرداری بی چون و چرای دولت و ملت افغانستان از فیصله‌های اسلام‌آباد طرح ریزی شده باشد. آنچه واضح است، هر کدام از سه جانب افغانستان، پاکستان و ایران با پیشنهاد‌های مشخص و بر‌اساس منافع دولت و کشور‌های شان، در کنفرانس سه جانبه شرکت خواهند جست. امید آن می رود که نمایندگان دولت و حکومت افغانستان نیز با دست پر و در نظر داشت منافع ملی کشور و ملت افغان، در نشست مذکور، حضور بهم برسانند؛ توجه به منافعی که در تضاد با منافع مشروع همسایگان نبوده و از طرفی نیز توقع همسایگانی چون پاکستان را نسبت به مطالبات‌شان از دولت و ملت افغان را تعدیل بخشد.
به گمان این قلم، وجود دولت و نظام کنونی در افغانستان را نسبت به حضور دوباره طالبان در قدرت، باید غنیمت دانست و ترجیح داد. آنچه به دولتمردان ما نیز قابل توصیه و تاکید است، این واقعیت است که تا سرحد امکان از ظرفیت‌ها و مساعدت‌های جامعه جهانی در جهت رشد همه جانبه افغانستان بکوشند و سعی کنند تا با اصلاحات جدی و اصولی در تمام بخش‌های دولت و حکومت، به پی‌ریزی حکومت و نظامی همت گمارند که در آن نه نیازی به امضاء پیمان راهبردی با امریکا باشد و نه هم همسایگانی چون پاکستان مدام خواب تسلط به کشور ما را در سربپرورانند.